การปกครองของบริษัทในอินเดีย

การปกครองของบริษัทในอินเดีย หรือบางครั้งเรียกว่า กัมปานีราช (อังกฤษ: Company Raj) หมายถึงการปกครองดินแดนในอนุทวีปอินเดียของบริษัทอินเดียตะวันออกของอังกฤษ ซึ่งเริ่มขึ้นตั้งแต่ปี 1757 ภายหลังกองทหารของบริษัทมีชัยชนะในยุทธการที่ปลาศีและได้ภาคเบงกอลมาครอบครอง และในปี 1765 บริษัทก็ได้รับสิทธิในการเก็บรายได้ในเบงกอลและพิหาร ต่อมาในปี 1773 บริษัทได้ตั้งกัลกัตตาเป็นเมืองหลวง และมีราชสำนักอังกฤษได้แต่งตั้งข้าหลวงต่างพระองค์คนแรกขึ้น

การปกครองของบริษัทในอินเดีย
ค.ศ. 1757–1858
ธงบริษัท ตราอาร์ม
คำขวัญ: Auspicio Regis et Senatus Angliae "ในกำกับของพระเจ้าแผ่นดินแลรัฐสภาอังกฤษ"
สถานะ	อาณานิคมร่วมทุนโดยบริษัทอินเดียตะวันออก ในกำกับของรัฐสภาแห่งบริเตนใหญ่
เมืองหลวง	กัลกัตตา (1757–1858)
ภาษาทั่วไป	อังกฤษ, ฮินดี
การปกครอง	บริษัทอินเดียตะวันออกอันทรงเกียรติ
ข้าหลวงต่างพระองค์
• 1774–75	วอร์เรน ฮาสติงส์ (คนแรก)
• 1857–58	ชาลส์ แคนนิง (สุดท้าย)
ประวัติศาสตร์
• ยุทธการที่ปลาศี	23 มิถุนายน ค.ศ. 1757
• สัญญาอัลลาฮาบัด	16 สิงหาคม 1765
• สัญญาศรีรังคปัฏฏณะ	18 มีนาคม 1792
• สัญญาบาสเซน	31 ธันวาคม 1802
• สนธิสัญญารานตะโบ	24 กุมภาพันธ์ 1826
• สัญญาลาฮอร์	9 มีนาคม 1846
• พ.ร.บ.รัฐบาลอินเดีย	2 สิงหาคม 1858
พื้นที่
1858	1,942,481 ตารางกิโลเมตร (749,996 ตารางไมล์)
สกุลเงิน	รูปี
ก่อนหน้า ถัดไป จักรวรรดิมราฐา จักรวรรดิโมกุล Kingdom of Mysore จักรวรรดิซิกข์ บริติชราช นิคมช่องแคบ
ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของ	บังกลาเทศ  อินเดีย  ปากีสถาน  พม่า  ซาอุดีอาระเบีย  สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์

หลังได้เบงกอลและพิหารมาครอบครอง บริษัทก็ได้ส่งกองทหารไปเจรจาให้รัฐต่างๆยินยอมให้บริษัทเข้าไปทำผลประโยชน์ตามเงื่อนไขที่บริษัทต้องการ รัฐใดที่ยินยอมก็จะยังมีคงอำนาจในการปกครองตนเอง ถึงกระนั้น รัฐมากมายในอินเดียตัดสินใจต่อสู้กับบริษัทและต่างพ่ายแพ้ เจ้าผู้ครองรัฐถูกริบอำนาจและรัฐตกไปอยู่ภายใต้การปกครองของบริษัท บริษัทได้ยุติบทบาทในการปกครองอนุทวีปอินเดียไปภายหลังการก่อกบฎโดยชาวพื้นเมืองในปี 1857 ซึ่งนำมาสู่การตราพระราชบัญญัติรัฐบาลอินเดีย ค.ศ. 1858 ซึ่งรัฐบาลสหราชอาณาจักรได้เข้ามาปกครองอินเดียโดยตรงแทน

อินเดียในปี ค.ศ. 1765, 1805, 1837 และ 1857 (สีชมพูคือดินแดนในปกครองของบริษัท)

อ้างอิง

1. John Barnhill (14 May 2014). R. W. McColl (บ.ก.). Encyclopedia of World Geography. Infobase Publishing. p. 115. ISBN 978-0-8160-7229-3.
2. Oxford English Dictionary, 2nd edition, 1989: Hindi, rāj, from Skr. rāj: to reign, rule; cognate with L. rēx, rēg-is, OIr. rī, rīg king (see RICH).
3. Metcalf Metcalf, p. 56