ดาวนักขัตฤกษ์

ดาวนักขัตฤกษ์ หรือ ดาวนักษัตรฤกษ์ เรียกย่อว่าดาวฤกษ์ ในทางโหราศาสตร์ไทยและภารตะ หมายถึงกลุ่มดาวที่มีตำแหน่งคงตัว ๒๗ กลุ่มที่เรียงตัวกันบนฟากฟ้า ในวิชาโหราศาสตร์ เมื่อจะให้ฤกษ์หรือพยากรณ์ชีวิตบุคคล ก็จะต้องดูว่าดวงจันทร์ ในขณะที่เกิดหรือทำการนั้น ทับดาวนักขัตฤกษ์ที่ดีหรือไม่ นอกจากนี้อาจดูให้ละเอียดลงไปถึงลัคนาด้วยว่าอยู่ในกลุ่มดาวใด ดาวฤกษ์ต่างจากดาวเคราะห์ตรงที่ดาวเคราะห์สามารถเคลื่อนที่ไปในจักรราศีได้ และสามารถบันดาลชะตาต่อบุคคลหรือสถานที่ได้ ซึ่งในทางโหราศาสตร์จัดว่าดวงอาทิตย์เป็นดาวเคราะห์ด้วย

ฤกษ์แต่ละฤกษ์กินอาณาเขต ๘๐๐ ลิปดา แบ่งออกเป็นส่วนย่อยได้สี่ส่วนเรียกว่าบาท มีขนาดเท่ากับนวางค์ของราศี คือ ๒๐๐ ลิปดา ฤกษ์ใดที่บาททั้งสี่อยู่ในราศีเดียวกัน เรียกฤกษ์นั้นว่าบูรณฤกษ์ หมายถึงฤกษ์ครบถ้วน หรือฤกษ์ดีงาม ฤกษ์ใดที่มีสามบาทอยู่ราศีหนึ่ง และอีกบาทหนึ่งอยู่อีกราศี เรียกว่า ฉินทฤกษ์ แปลว่าฤกษ์แตกหัก เป็นฤกษ์ร้ายแรงมาก ส่วนฤกษ์ใดที่มีสองบาทแบ่งครึ่งสองราศี เรียกว่า พินทุฤกษ์ หรือฤกษ์เปื้อนเปรอะ เป็นฤกษ์ที่มัวหมอง

ในทางดาราศาสตร์ได้ยืมคำว่าดาวฤกษ์ ไปใช้เรียกดาวที่มีการผลิตพลังงานในตัวเองโดยปฏิกิริยาหลอมตัวนิวเคลียร์

หมวดฤกษ์

หมวดฤกษ์ (ฤกษ์ล่าง) หมายถึงชื่อฤกษ์ที่บรรยายความเป็นไปของดาวนักขัตฤกษ์ (ฤกษ์บน) มีทั้งหมด ๙ ฤกษ์ ดังนี้

๑. ทลิทโท - ผู้ขอ คนยากจนเข็ญใจ นิยมใช้ฤกษ์นี้ในการสู่ขอและทวงหนี้

๒. มหัทธโน - ผู้มีทรัพย์มาก เศรษฐี นิยมใช้ฤกษ์นี้ในการเปิดกิจการเกี่ยวกับการเงิน

๓. โจโร - ผู้ปล้น ผู้แย่งชิง นิยมใช้ฤกษ์นี้ในการออกปล้นค่ายหรือโจมตี ตลอดจนใช้ในกิจการทหาร

๔. ภูมิปาโล - ผู้รักษาแผ่นดิน ผู้เป็นใหญ่ นิยมใช้ฤกษ์นี้ในการวางเสาหลักเมือง หรือกระทำการที่ต้องการความมั่นคง

๕. เทศาตรี หรือเวสิโย - พ่อค้าแม่ค้า นิยมใช้ฤกษ์นี้เปิดท่าเรือและกิจการการค้า ตลอดจนทำการที่ต้องให้คนเข้าออกมาก

๖. เทวี - นางผู้เป็นใหญ่ นิยมใช้ฤกษ์นี้ในการทำกิจการที่เกี่ยวกับความสวยงามและสงบสุข

๗. เพชฌฆาต - ผู้ฆ่า นิยมใช้ฤกษ์นี้ในการทำกิจการที่ใช้ความเฉียบขาด หรือใช้ปลุกเสกเครื่องราง

๘. ราชา - ผู้เป็นใหญ่ นิยมใช้ฤกษ์นี้ในการทำกิจการที่ต้องการความมั่นคง

๙. สมโณ - พระ นิยมใช้ฤกษ์นี้ในการบวช การเข้าหาความสงบ

หมวดฤกษ์ทั้ง ๙ นี้ จะกำหนดให้กับดาวนักษัตรตั้งแต่ทลิทโทไปเรื่อย ๆ จนครบเก้ากลุ่มดาว แล้วก็กลับมาวนทลิทโทอีกทีหนึ่ง ซึ่งจะครบสามรอบพอดีที่เรวดี เมื่อเวลาจะให้ฤกษ์หรือพยากรณ์บุคคล โหรจะพิจารณาว่าดวงจันทร์และลัคนาในขณะเวลาฤกษ์หรือเวลาเกิดนั้นอยู่ตรงดาวนักษัตรใด และมีหมวดฤกษ์เป็นแบบใด จากนั้นจึงจะสามารถตัดสินลักษณะบุคคลโดยคร่าว ๆ หรือพิจารณาให้หรือห้ามฤกษ์ในเวลานั้น ๆ ได้

อย่างไรก็ตาม คำอธิบายข้างต้นเป็นเพียงแนวทางการนำฤกษ์ไปใช้งานเท่านั้น ในความเป็นจริงต้องตรวจสอบรายละเอียดดวงฤกษ์นั้นอีกมากจึงจะสามารถกำหนดฤกษ์ทำการให้กิจการใดกิจการหนึ่งได้ หรือแม้แต่ต้องพิจารณาความสัมพันธ์ระหว่างภพต่าง ๆ ตลอดจนความเป็นคุณโทษของดาวก่อนพยากรณ์ชีวิต

รายชื่อกลุ่มดาวนักขัตฤกษ์

ตารางต่อไปนี้เป็นตารางแสดงรายชื่อกลุ่มดาวนักขัตฤกษ์ที่ใช้ในการพยากรณ์ทางโหราศาสตร์ สังเกตว่าจะมีกลุ่มฤกษ์ซึ่งบอกความเป็นไปของฤกษ์ต่อบุคคล และประเภทของฤกษ์กำกับไว้ทุกกลุ่มดาว

ฤกษ์ลำดับที่	ชื่อฤกษ์	หมวด	ประเภทฤกษ์	กลุ่มดาวจริงบนท้องฟ้า	ภาพกลุ่มดาว	ราศีที่สถิต
๑	อัศวินี	ทลิทโท	บูรณฤกษ์	ดาว β และ γ แกะ		ทั้งสี่บาทสถิตราศีเมษ
๒	ภรณี	มหัทธโน	บูรณฤกษ์	ดาว 35, 39 และ 41 แกะ		ทั้งสี่บาทสถิตราศีเมษ
๓	กฤติกา	โจโร	ฉินทฤกษ์ (เอกตรีนิ)	ดาวลูกไก่		หนึ่งบาทแรกราศีเมษ สามบาทหลังสถิตราศีพฤษภ
๔	โรหิณี	ภูมิปาโล	บูรณฤกษ์	ดาวอัลเดบาเรน และกระจุกดาวสามเหลี่ยมหน้าวัว		ทั้งสี่บาทสถิตราศีพฤษภ
๕	มฤคศีรษะ, มิคสิระ หรือมฤคศิระ	เทศาตรี	พินทุฤกษ์	ดาว λ และ φ นายพราน		สองบาทแรกราศีพฤษภ อีกสองบาทหลังสถิตราศีเมถุน
๖	อาทรา	เทวี	บูรณฤกษ์	ดาวบีเทลจุส		ทั้งสี่บาทสถิตราศีเมถุน
๗	ปุนวสุ (อ่าน ปุนะวะสุ, นิยมเขียนเป็น ปุนัพสุ หรือปุนรรพสุ)	เพชฌฆาต	ฉินทฤกษ์ (ตรีนิเอก)	ดาวคาสเตอร์และดาวพอลลักซ์ (ดาวศีรษะคนคู่)		สามบาทแรกสถิตราศีเมเมถุน หนึ่งบาทหลังสถิตราศีกรกฎ
๘	ปุษยะ	ราชา	บูรณฤกษ์	ดาว γ, δ และ θ ปู		ทั้งสี่บาทสถิตราศีกรกฎ
๙	อาศเลศา (นิยมเขียน อาษเลษา)	สมโณ	บูรณฤกษ์	ดาว δ, ε, η, ρ, และ σ งูไฮดรา		ทั้งสี่บาทสถิตราศีกรกฎ
๑๐	มฆา (นิยมเขียน มาฆะ)	ทลิทโท	บูรณฤกษ์	ดาวหัวใจสิงห์		ทั้งสี่บาทสถิตราศีสิงห์
๑๑	บูรพผลคุณี	มหัทธโน	บูรณฤกษ์	ดาว δ และ θ สิงโต		ทั้งสี่บาทสถิตราศีสิงห์
๑๒	อุตรผลคุณี	โจโร	ฉินทฤกษ์ (เอกตรีนิ)	ดาวเดเนโบลา		หนึ่งบาทแรกสถิตราศีสิงห์ สามบาทหลังสถิตราศีกันย์
๑๓	หัสตะ	ภูมิปาโล	บูรณฤกษ์	ดาว α, β, γ, δ และ ε นกกา		ทั้งสี่บาทสถิตราศีกันย์
๑๔	จิตรา	เทศาตรี	พินทุฤกษ์	ดาวรวงข้าว (สไปกา)		สองบาทแรกสถิตราศีกันย์ สองบาทหลังสถิตราศีตุล
๑๕	สวาตี หรือสวาติ	เทวี	บูรณฤกษ์	ดาวดวงแก้ว (อาร์คตุรุส)		ทั้งสี่บาทสถิตราศีตุล
๑๖	วิศาขา หรือวิสาขา	เพชฌฆาต	ฉินทฤกษ์ (ตรีนิเอก)	ดาว α, β, γ และ ι คันชั่ง		สามบาทแรกสถิตราศีตุล อีกหนึ่งบาทหลังสถิตราศีพฤศจิก
๑๗	อนุราธา หรืออนุราธะ	ราชา	บูรณฤกษ์	ดาว β, δ และ π แมงป่อง		ทั้งสี่บาทสถิตราศีพฤศจิก
๑๘	เชษฐะ	สมโณ	บูรณฤกษ์	ดาว α, σ, และ τ แมงป่อง		ทั้งสี่บาทสถิตราศีพฤศจิก
๑๙	มูละ	ทลิทโท	บูรณฤกษ์	ดาว ε, ζ, η, θ, ι, κ, λ, μ และ ν แมงป่อง		ทั้งสี่บาทสถิตราศีธนู
๒๐	บูรพาษาฒ	มหัทธโน	บูรณฤกษ์	ดาว δ และ ε คนยิงธนู		ทั้งสี่บาทสถิตราศีธนู
๒๑	อุตราษาฒ	โจโร	ฉินทฤกษ์ (เอกตรีนิ)	ดาว ζ และ σ คนยิงธนู		หนึ่งบาทแรกสถิตราศีธนู อีกสามบาทหลังสถิตราศีมกร
๒๒	ศรวณะ	ภูมิปาโล	บูรณฤกษ์	ดาว α, β และ γ นกอินทรี		ทั้งสี่บาทสถิตราศีมกร
๒๓	ศรวิษฐะ หรือธนิษฐะ	เทศาตรี	พินทุฤกษ์	ตั้งแต่ดาว α จนถึงดาว δ ปลาโลมา		สองบาทแรกสถิตราศีมกร สองบาทหลังสถิตราศีกุมภ์
๒๔	ศตภิษัช	เทวี	บูรณฤกษ์	γ ปลา		ทั้งสี่บาทสถิตราศีกุมภ์
๒๕	บูรพภัทรบท	เพชฌฆาต	ฉินทฤกษ์ (ตรีนิเอก)	ดาว α และ β ม้าบิน		สามบาทแรกสถิตราศีกุมภ์ หนึ่งบาทหลังสถิตราศีมีน
๒๖	อุตรภัทรบท	ราชา	บูรณฤกษ์	ดาว γ ม้าบิน และดาว α แอนดรอเมดา		ทั้งสี่บาทสถิตราศีมีน
๒๗	เรวตี หรือเรวดี	สมโณ	บูรณฤกษ์	ดาว ζ ปลา		ทั้งสี่บาทสถิตราศีมีน

บางครั้ง จะมีอภิชิตนักษัตรแทรกลงระหว่างอุตราษาฒและศราวณะ เพื่อให้จำนวนดาวนักขัตฤกษ์สอดคล้องต้องกับดาวนักษัตรแบบจีน อย่างไรก็ดีในวิชาโหราศาสตร์ไทยมิได้นำอภิชิตมาพิจารณาเพราะจะทำให้หมวดฤกษ์จัดไม่ลงตัว

หมายเหตุ

1. พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 ให้ความหมายคำ ฤกษ์บน ว่า "ฤกษ์ที่ดาวนพเคราะห์เสวยประจำวัน มี ๒๗ ฤกษ์" ส่วนฤกษ์ล่าง ให้ความหมายว่า "ฤกษ์ที่ประกอบฤกษ์บน มี ๙ ฤกษ์"
2. โหรบางท่าน ใช้คำว่าฤกษ์บนหมายถึงตำแหน่งดาวเคราะห์และดาวนักขัตฤกษ์ ส่วนฤกษ์ล่างหมายถึงวันที่ทางพระจันทร์ (คือดิถี) และวันที่ทางพระอาทิตย์ (คือวาร)
3. ฉินทฤกษ์แบบเอกตรีนิ มีหนึ่งบาทอยู่ราศีแรก อีกสามบาทอยู่ราศีถัดไป
4. ฉินทฤกษ์แบบตรีนิเอก มีสามบาทอยู่ราศีแรก อีกหนึ่งบาทอยู่ราศีถัดไป กลับกันกับเอกตรีนิ

ดูเพิ่ม

• ดาวนักษัตรแบบจีน - ดาวนักขัตฤกษ์อย่างที่ใช้ในโหราศาสตร์จีน

แหล่งข้อมูลอื่น

อ้างอิง

• สิงห์โต สุริยาอารักษ์. เรื่องฤกษ์และการให้ฤกษ์ ดวงพิชัยสงคราม. กรุงเทพฯ:เกษมบรรณกิจ, ม.ป.ป.
• เอื้อน มนเทียรทอง. พระคัมภีร์ศิวาคม. กรุงเทพฯ:สำนักโหรหอคำ, ม.ป.ป.
• วิศาลดรุณกร (อั้น สาริกบุตร), หลวง. คัมภีร์โหราศาสตร์ไทยมาตรฐานฉบับสมบูรณ์. กรุงเทพฯ: บริษัท อินเตอร์พริ้นท์ (ประเทศไทย), 2540