นวทุรคา

บทความนี้มีเนื้อหาที่สั้นมาก ต้องการเพิ่มเติมเนื้อหาหรือพิจารณารวมเข้ากับบทความอื่นแทน

นวทุรคา (ฮินดี: नवदुर्गा) คืออวตารทั้ง ๙ ปางของพระแม่ทุรคาในศาสนาฮินดู และเป็นที่มาของเทศกาลนวราตรี

พระแม่นวทุรคา
เทพีแห่งสงคราม พระเทวีผู้อยู่ยงคงกระพัน พระแม่แห่งความเหี้ยมหาญ
ปางต่างๆของพระแม่นวทุรคา ไศลปุตรี, พรหมจาริณี, จันทรฆัณฏา, กูษมาณฑา, สกันทมาตา, กาตยายนี, กาลราตรี, มหาเคารี และ สิทธิธาตรี
ชื่อในอักษรเทวนาครี	नवदुर्गा
ส่วนเกี่ยวข้อง	เทวี, ทุรคา, พระปารวตี, จันฑิกา
พาหนะ	เสือ, สิงโต, วัว, ลา
เทศกาล	นวราตรี, วิชยาทศมี, ทุรคาบูชา, ทุรคาอัษฏมี

ภูมิหลังและความเป็นมา

การสำแดงของพระแม่ทุรคา เป็นที่รู้จักในชื่อของพระนางในการคุ้มครองจักรวาลโดยการภาวนา (ปกติ ๑๐๘ ครั้งในแต่ละคืนในเทศกาลนวราตรี)

• พระแม่ไศลปุตรี

ประวัติความเป็นมาของพระองค์: หลังจากที่พระสตีได้เผาตนเองสิ้นพระชนม์ในพิธียันยะ เนื่องจากพระบิดาของพระนางคือท้าวทักษะประชาบดีได้ดูหมิ่นพระศิวะซึ่งเป็นพระสวามีของพระนาง พระแม่อาทิศักติจึงได้แบ่งภาคลงมาเป็นบุตรีของท้าวหิมวัตแห่งเทือกเขาหิมาลัยและพระนางเมนกา

ความหมายพระนามของพระองค์: ปุตรี หมายถึง ธิดาหรือลูกสาว ไศละ แปลว่า ภูขา ดังนั้น คำว่าไศลปุตรีจึงแปลได้ว่า ธิดาแห่งขุนเขา

วันที่บูชาพระองค์: วันแรกหรือคืนแรกของเทศกาลนวราตรี

ดาวเคราะห์ที่ควบคุม: ดวงจันทร์

มนตร์ประจำพระองค์: โอม เทวี ไศลปุตรไย นะมะห์ ॐ देवी शैलपुत्र्यै नमः॥

ภาพลักษณ์ของพระองค์: พระแม่ไศลปุตรีมีพระหัตถ์สองข้างและมีพระจันทร์เสี้ยวบนพระเศียรของพระองค์ ทรงฉลองพระองค์ด้วยพระภูษาสีชมพู พระองค์ทรงถือตรีศูลในพระหัตถ์ขวาและทรงถือดอกบัวในพระหัตถ์ซ้าย และพระองค์ทรงประทับบนโคนันทิ

• พระแม่พรหมจาริณี

ประวัติความเป็นมาของพระองค์: พระแม่กูษมาณฑาหรือพระแม่อาทิศักติ ได้แบ่งภาคลงมาเป็นบุตรีของท้าวหิมวัตและพระนางเมนกาซึ่งมีพระนามว่า"พระนางปารวตี" พระองค์ได้บำเพ็ญเพียรเพื่อให้พระศิวะมาวิวาห์กับพระองค์ พระองค์ทรงเสวยผลไม้ ผัก และใบมะตูมอันเป็นพืชประจำพระศิวะ พระองค์ได้บำเพ็ญเพียรจนพระศิวะพอใจในที่สุด ดังนั้นรูปลักษณ์ที่ยังไม่วิวาห์ของเทวีองค์นี้ ได้รับการบูชาเป็นเทวีแห่งความโสด พระแม่พรหมจาริณี

วันที่บูชาพระองค์: วันที่ ๒ หรือคืนที่ ๒ ของเทศกาลนวราตรี

ดาวเคราะห์ที่ควบคุม: ดาวอังคาร

มนตร์ประจำพระองค์: โอม เทวี พรหมจาริณไย นะมะห์ ॐ देवी ब्रह्मचारिण्यै नम

ภาพลักษณ์ของพระองค์: พระองค์ทรงเดินพระบาทเปล่า ทรงฉลองพระภูษาสีขาว ในพระหัตถ์ขวาทรงถือสร้อยชปมาลาหรือสร้อยเมล็ดรุทรักษะ และ ทรงถือหม้อน้ำกมัณฑลุในพระหัตถ์ข้างซ้ายของพระองค์

• พระแม่จันทรฆัณฏา

ประวัติความเป็นมาของพระองค์: พระแม่จันทรฆัณฏา เป็นรูปลักษณ์ที่วิวาห์แล้วของพระแม่ปารวตีต่อไปนี้จากพระแม่ไศลปุตรีและพระแม่มหาเคารี เมื่อพระนางปารวตีได้บำเพ็ญเพียรจนพระศิวะพอใจ 8วันต่อขบวนขันหมากของพระศิวะก็มาถึงหน้าประตูวังของพระนางปารวตี เมื่อท้าวหิมวัตและพระนางเมนกาเห็นรูปลักษณ์ของพระศิวะ จึงเป็นลมในที่สุด พระนางปารวตีจึงได้อวตารเป็นเทวีอันงดงามและทรงขอร้องว่าให้พระศิวะฉลองพระองค์ให้งดงาม พระศิวะจึงได้อวตารเป็นพระสุนทเรศวร หรือ พระจันทเรศวร ทำให้ท้าวหิมวัตและพระนางเมนกาพึงพอใจมากและพระสุนทเรศวรและพระนางปารวตีก็ได้วิวาห์กันในที่สุด พระองค์ประดับประดาพระนลาฏของพระองค์ด้วยพระจันทร์ครึ่งเสี้ยว(จันทรา)คล้ายรูประฆัง(ฆัณฏา)จากนี้ไปพระองค์จะกลายเป็นที่รู้จักในนามของ พระแม่จันทรฆัณฏา

วันที่บูชาพระองค์: วันที่ ๓ หรือคืนที่ ๓ ของเทศกาลนวราตรี

ดาวเคราะห์ที่ควบคุม: ดาวศุกร์

มนตร์ประจำพระองค์: โอม เทวี จันทรฆัณฏาไย นะมะห์ ॐ देवी चन्द्रघण्टायै नम

ภาพลักษณ์ของพระองค์: พระแม่จันทรฆัณฏา ทรงประทับบนเสือ พระองค์ทรงมีพระจันทร์เสี้ยว(จันทรา)บนพระนลาฏของพระองค์ซึ่งพระจันทร์เสี้ยวที่อยู่บนพระนลาฏของพระองค์นั้นดูราวกับระฆัง(ฆัณฏา)จึงเป็นที่มาของพระนามของพระองค์ พระองค์มีพระกร ๑๐ พระกร ซึ่งแต่ละพระกรของพระองค์นั้นมีอาวุธหลายชนิดมี ตรีศูล คฑา ดาบ กมัณฑลุ ในพระหัตถ์ซ้ายที่ห้านั้น ทรงทำมือ วรทามุทรา ทรงถือลูกศร คันธนู และชปมาลาหรือสร้อยเมล็ดรุทรักษะ และพระหัตถ์ขวาที่ห้าทรงทำมืออภัยมุทรา

พลังศักติของพระองค์: รูปลักษณ์ของเทวีพระองค์นี้พร้อมสำหรับทำสงครามกับอาวุธในพระหัตถ์ของพระองค์เพื่อปกป้องความสงบสุขและสวัสดิภาพของผู้ที่บูชาพระองค์ เชื่อว่าเสียงระฆังบนพระนลาฏของพระองค์สามารถปราบสิ่งชั่วร้ายทุกประเภทออกจากผู้ที่บูชาพระองค์

• พระแม่กูษมาณฑา หรือ พระแม่อาทิศักติ

ประวัติความเป็นมาของพระองค์: ช่วงที่พระองค์ทรงสร้างจักรวาลขึ้นมาด้วยการแย้มสรวลเพียงครั้งเดียว พระองค์ทรงสร้างเทพตรีมูรติขึ้นมาซึ่งมี พระพรหม พระวิษณุ พระศิวะ และทรงสร้างเทวีตรีศักติขึ้นมาซึ่งมี พระสุรัสวดี พระลักษมี และพระอุมา และพระแม่อทิศักติเป็นพลังงานแสงอาทิตย์ให้กับพระสุริยเทพอีกด้วย

วันที่บูชาพระองค์: วันที่ ๔ หรือคืนที่ ๔ ของเทศกาลนวราตรี

ดาวเคราะห์ที่ควบคุม: ดวงอาทิตย์

มนตร์พระจำพระองค์ โอม เทวี กูษมาณฑาไย นะมะห์ ॐ देवी कूष्माण्डायै नम

รูปลักษณ์ของพระองค์: พระองค์ทรงประทับบนหลังเสือ มีแปดพระกร พระองค์ทรงถือ ดอกบัว, จักร, ลูกศร, คทา, คันธนู, สร้อยรุทรักษะ, หม้อกมัณฑลุ และ หม้อกลศ(หม้อน้ำอมฤต)

พลังอำนาจศักติของพระองค์: พระองค์ทรงสร้างจักรวาลด้วยแสงแห่งรอยแย้มพระสรวลของพระองค์และเชื่อว่าพระองค์จะให้พลัง สิทธิ(พลังเหนือธรรมชาติ)และ นิทธิ(ความมั่งคั่ง) ให้กับผู้ที่บูชาพระองค์

• พระแม่สกันทมาตา

ประวัติความเป็นมาของพระองค์: ในรูปลักษณ์ของพระองค์ในฐานะพระมารดาของเทพเจ้าแห่งสงคราม พระสกันทะ (หรือที่เรียกว่า กรรติเกยะหรือขันทกุมาร) พระองค์ทรงเป็นที่รู้จักกันในนาม พระแม่สกันทมาตา

วันที่บูชาพระองค์: วันที่ ๕ หรือคืนที่ ๕ ของเทศกาลนวราตรี

ดาวเคราะห์ที่ควบคุม: ดาวพุธ

มนตร์ประจำพระองค์: โอม เทวี สกันทมาตาไย นะมะห์ ॐ देवी स्कन्दमातायै नम

รูปลักษณ์ของพระองค์: พระแม่สกันทมาตา พระองค์ทรงประทับบนสิงโต ทรงอุ้มพระสกันทะไว้บนพระเพลาของพระองค์ พระสกันทะ(หรือที่เรียกว่า กรรติเกยะหรือมุรุกัน) ทรงเป็นพระเชษฐาของพระคเณศ พระแม่สกันทมาตาทรงมีพระกร ๔ พระกร ทรงถือดอกบัวในพระหัตถ์ทั้ง ๒ ข้างของพระองค์ ทรงอุ้มพระสกันทะในพระหัตถ์ข้างขวาและในพระหัตถ์ซ้ายทรงทำมืออภัยมุทรา

พลังศักติของพระองค์: ผู้ที่นับถือบูชาเทวีองค์นี้จะได้รับพรจากพระสกันทะ (หรือที่เรียกว่า กรรติเกยะ) เทพแห่งสงคราม

• พระแม่กาตยายนี หรือ พระแม่ทุรคา หรือ พระแม่มหิษาสุรมรรทินี

ประวัติความเป็นมาของพระองค์: พระองค์ถือกำเนิดมาเพื่อมาปราบอสูรที่มีชื่อว่า มหิษาสูร พระองค์เป็นบุตรีของพระเจ้ากาฏญาญัณ เรื่องราวมีอยู่ว่า ครั้งหนึ่งกาฎญาญัณได้บำเพ็ญตบะอย่างเคร่งครีด เพื่อที่จะให้ นางฟ้าหรือมหาเทวี ได้จุติลงมาเกิดเป็นบุตรีของตน ด้วยเหตุนี้ พระแม่ทุรคาได้จุติลงมาเป็นบุตรีของกาฏญาญัณ และได้พระนามที่เรียกขานว่า "พระนางกาตญายนี" แต่บางตำนานได้กล่าวพระประวัติของพระแม่กาตญายนีไว้ว่า มีอสูรตนหนึ่งมีนามว่า "มหิษาสูร" ได้ขอพรจากพระพรหม เขาได้ขอพรว่า"ขอให้ข้าพเจ้าตายด้วยฝีมือจากสตรีที่ไม่เกิดจากครรภ์เท่านั้น" พระพรหมก็ประทานพรแก่เขา เมื่อมหิษาสูรได้รับพรแล้ว จึงอาละวาดสามโลก พระอินทร์และคณะเทวดาได้ไปขอความช่วยเหลือจากมหาเทพทันใดนั้นก็เกิดเสียงจากจักรวาลซึ่งเสียงนั้นก็คือเสียงของพระแม่อทิศักติ พระองค์ได้กล่าวว่า "ขอให้คณะเทวดา มหาเทพและเทวีช่วยกันสร้างเทวีขึ้นมาจากพลังของพวกท่าน" จากนั้นเสียงของพระองค์ก็หายไป ดังนั้น คณะเทวดา มหาเทพและเทวีจึงช่วยกันสร้างเทวีขึ้นมาซึ่งเทวีองค์นั้นก็พระแม่ทุรคานั่นเอง เหล่าเทพและมหาเทพจึงมอบอาวุธให้พระองค์ และท้าวหิมวัตซึ่งเป็นพระบิดาของพระแม่ปารวาตีได้มอบสิงโตทองคำให้พระแม่ทุรคา พระแม่ทุรคาลงสู่สนามรบและได้ต่อสู้กับมหิษาสูรเป็นเวลา10วันและในวันที่10พระองค์ก็สามารถฆ่ามหิษาสูรได้สำเร็จ พระแม่ทุรคาจะได้อีกพระนามหนึ่งว่า "พระแม่มหิษาสุรมรรทินี" ซึ่งแปลว่าผู้สังหารมหิษาสูรนั่นเอง

วันที่บูชาพระองค์: วันที่ ๖ หรือคืนที่ ๖ ของเทศกาลนวราตรี

ดาวเคราะห์ที่ควบคุม: ดาวพฤหัสบดี

มนตร์ประจำพระองค์: โอม เทวี กาตยายันไย นะมะห์ ॐ देवी कात्यायन्यै नम

รูปลักษณ์ของพระองค์: พระแม่กาตยายนีหรือพระแม่ทุรคา ทรงประทับบนสิงห์ที่มีชื่อว่าสีหะพานาราช เมื่อพระแม่เสด็จไปที่ไหน พวกเหล่าอสูรจะเกรงกลัวเป็นอันมาก ทรงฉลองพระภูษาสีชมพู มี ๔ พระกร ๒ พระกร พระหัตถ์ขวาทำมือภัยมุทรา พระหัตถ์ซ้ายถือดาบ พระหัตถ์ขวาบนทรงทำมือวราทามุทราและพระหัตถ์ซ้ายบนถือดอกบัว บางแห่งนิยมบูชาพระแม่กาตญายนีในรูปของพระแม่ทุรคาหรือพระแม่มหิษาสุรมรรทินี ทรงปราบมหิษาสูร มีพระกร ๑๐ พระกร ถือจักร สังข์ ดาบ คทา ธนู ลูกศร งู ดอกบัว ถาดไฟ และตรีศูล

• พระแม่กาลราตรี หรือ พระแม่กาลี

ประวัติความเป็นมาของพระองค์: ครั้งหนึ่งมีอสูรสองพี่น้อง คือ ศุมภ และ นิศุมภะ ต้องการต่อกลอนกับพระแม่ทุรคาในรูปของพระแม่เกาศิกีหรือพระแม่อัมพิกา จึงได้ส่งอสูรชื่อ จันและมุนเป็นแม่ทัพไปล้อมจับพระแม่อัมพิกา พระแม่อัมพิกาทรงพิโรธมาก จึงมีเทวีองค์สีดำผุดออกมาจากพระนลาฏของพระองค์ เทวีองค์นั้นคือพระแม่กาลีหรือกาลราตรี ได้ฆ่าอสูรทั้งสอง พระแม่กาลีจึงได้อีกชื่อว่า พระแม่จามุนฑา เนื่องจากได้ฆ่าอสูรจันและมุนได้นั่นเอง ดังนั้นเหล่าคณะเทวีจึงได้ทำลายกองทัพอสูรสุมภและนิสุมภ โดยมีอสูรที่มีชื่อว่า รักตภีช เมื่อพระแม่จามุนดาได้ตัดหัวของรักตภีช เลือดของรัตภีตก็จะหยดลงสู่แผ่นดิน แล้วผุดออกมาเป็นร่างโคลนอีกนับร้อยนับพัน เมื่อกำจัดไม่ได้ พระแม่กาลีจึได้ดูดเลือดของรัตภีตตามพื้นจนไม่ผุดขึ้นมาอีก ดังนั้นพระแม่กาลีจึงโสมนัสมาก บางตำราก็บอกว่าพระองค์เมาเลือดอสูร เมื่อพระองค์โสมนัสมาก พระองค์ก็กระโดดโลดเต้นไปมาจนแผ่นดินสั่นสะเทือน จนทำให้พระศิวะเกรงว่าโลกจะถูกทำลายเมื่อพระกาลีเหยียบลงบนผิวโลก จึงใช้ตัวของพระองค์ไปรองรับ จากนั้นพระแม่กาลีก็เหยียบลงบนกลางพระอุระของพระศิวะ เมื่อพระแม่กาลีเห็นพระสวามีของพระองค์เองถูกเหยียบ ก็สำนึกได้ จึงแลบพระชิวหา(ลิ้น)ออกมา เพื่อแสดงความเขินอาย จากนั้นพระแม่ก็แปลงกายเป็นพระนางปารวตีดังเดิม

วันที่บูชาพระองค์: วันที่ ๗ หรือคืนที่ ๗ ของเทศกาลนวราตรี

ดาวเคราะห์ที่ควบคุม: ดาวเสาร์

มนตร์ประจำพระองค์: โอม เทวี กาลราตรไย นะมะห์ ॐ देवी कालरात्र्यै नम

รูปลักษณ์ของพระองค์: พระแม่กาลราตรีทรงประทับบนลา พระฉวีวรรณสีดำ พระเกศายาวสยาย กระเซิงไม่เป็นระเบียบ สังวาลย์เป็นหัวกะโหลกหรือแขนอสูร มีพระกร4พระกร พระหัตถ์ขวาล่างทำมือวรทามุทรา พระหัตถ์ขวาบนทำมืออภัยมุทรา พระหัตถ์ซ้ายบนทรงถือดาบ พระหัตถ์ซ้ายล่างทรงถือวัชระ นุ่งผ้าหนังสัตว์ ยืนบนซากศพหรือพระศิวะ บางแห่งนิยมบูชาพระแม่กาลราตรีในรูปของพระแม่กาลี คือมีพรระกร4พระกร ทรงถือ ดาบ หัวของอสูรรัตภีต ทำมืออภัยมุทราและวรทามุทรา ใส่สังวาลย์เป็นหัวกะโหลกหรือแขนของอสูรหรือ สังวาลย์ดอกชบาแดง ทรงฉลองพระองค์ด้วยพระภูษาสีแดงเลือด หรือไม่ทรงฉลองพระองค์ เปลือยเปล่า กายสีดำ เหยีบพระศิวะ แลบพระชิวหา(ลิ้น)ยาวถึงทรวงอก มีเขี้ยวงอกตามพระโอษฐ์

• พระแม่มหาเคารี

ประวัติความเป็นมาของพระองค์: ครั้งหนึ่ง พระแม่อุมาทรงสรงน้ำในอุทยานแล้วพระฉวีวรรณของพระองค์เปลี่ยนเป็นสีคล้ำ จึงทำให้พระศิวะขบขันเป็นอย่างมากและคอยล้อพระองค์ พระองค์จึงหนีพระศิวะไปบำเพ็ญตบะเพื่อขอพรจากพระพรหมเทพเพื่อที่จะให้พระฉวีวรรณของพระนางได้กลับมาเป็นสีขาวผุดผ่องเหมือนเดิม จากนั้นพระพรหมก็ให้พรแก่พระองค์ให้พระฉวีวรรณพระองค์กลับมาเป็นสีขาวผุดผ่องดั่งทองคำเหมือนเดิมนั่นเอง คำว่า เคารีนั้นตรงข้ามกับคำว่ากาลี โดยคำว่า เคารี แปลว่า สุกสว่าง แต่คำว่า กาลี แปลว่า ดำมืดมน เหมือนหยินกับหยางในลัทธิเต๋าของจีน

วันที่บูชาพระองค์: วันที่ ๘ หรือคืนที่ ๘ ของเทศกาลนวราตรี

ดาวเคราะห์ที่ควบคุม: ดาวราหู

มนตร์ประจำพระองค์: โอม เทวี มหาเคารไย นะมะห์ ॐ देवी महागौर्यै नम

รูปลักษณ์ของพระองค์: พระแม่มหาเคารีทรงประทับบนหลังโคนนทิ มี ๔ พระกร พระหัตถ์ขวาบนถือตรีศูล พระหัตถ์ขวาล่างทรงทำมืออภัยมุทรา พระหัตถ์ซ้ายบนทำมือวรทามุทรา และพระหัตถ์ซ้ายล่างทรงถือกลองบัณเฑาะว์ และทรงฉลองพระองค์ด้วยพระภูษาสีขาวบริสุทธิ์

• พระแม่สิทธิทาตรี หรือ พระแม่อาทิปราศักติ

ประวัติความเป็นมาของพระองค์: ในช่วงเริ่มต้นของจักรวาล พระแม่อาทิปราศักติเป็นพลังงานบริสุทธิ์และไม่มีรูปร่าง พระองค์จึงปรากฏจากครึ่งหนึ่งของพระศิวะในปางพระอรรถนารีศวร ซึ่งพระแม่สิทธิทาตรีเป็นร่างดั้งเดิมของพระแม่อทิศักติ

วันที่บูชาพระองค์: วันที่ ๙ หรือคืนที่ ๙ ซึ่งเป็นวันสุดท้ายหรือคืนสุดท้ายของเทศกาลนวราตรี

ดาวเคราะห์ที่ควบคุม: ดาวเกตุ

มนตร์ประจำพระองค์: โอม เทวี สิทธิทาตรไย นะมะห์ ॐ देवी सिद्धिदात्र्यै नम

รูปลักษณ์ของพระองค์: พระแม่สิทธิทาตรีทรงประทับอยู่บนดอกบัว มี ๔ พระกร พระหัตถ์ขวาบนถือจักร พระหัตถ์ขวาล่างถือคทา พระหัตถ์ซ้ายบนถือสังข์ และพระหัตถ์ซ้ายล่างถือดอกบัว และพระองค์ทรงฉลองพระองค์ด้วยพระภูษาสีแดง

พลังและอำนาจศักติของพระองค์: พระองค์สามารถให้อำนาจสิทธิ(พลังงานเหนือธรรมชาติ) และพระองค์ทรงมีความรู้เกี่ยวกับพรหมันหรือปรมาตมัน ให้กับผู้ที่บูชาพระองค์และด้วยเหตุนี้พระองค์จึงได้รับการบูชาจากมนุษย์ คนธรรพ์ อสูร และเทวะ

อ้างอิง

• Dictionary of Hindu Lore and Legend (ISBN 0-500-51088-1) โดย Anna Dhallapiccola

แหล่งข้อมูลอื่น

• พระแม่นวทุรคา