ยางน่องเถา
| ยางน่องเถา | |
|---|---|
| ดอกยางน่องเถา | |
| การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์ | |
| อาณาจักร: | Plantae |
| ไม่ได้จัดลำดับ: | Angiosperms |
| ไม่ได้จัดลำดับ: | Eudicots |
| ไม่ได้จัดลำดับ: | Asterids |
| อันดับ: | Gentianales |
| วงศ์: | Apocynaceae |
| สกุล: | Strophanthus |
| สปีชีส์: | S. caudatus |
| ชื่อทวินาม | |
| Strophanthus caudatus (L.) Kurz | |
ยางน่องเถา หรือยางน่องเครือ (ชื่อวิทยาศาสตร์: Strophanthus caudatus) เป็นไม้พุ่มเลื้อย ทุกส่วนของต้นมีน้ำยางสีขาว ใบเดี่ยว เรียงตรงกันข้ามกัน แผ่นใบหนา สีเขียวเข้มเป็นมัน ดอกออกเป็นช่อกระจุกที่ปลายกิ่ง กลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นหลอดที่โคน สีขาว กางดอกสีเหลืองอ่อน ปลายกลีบดอกแผ่แยกเป็น 5 กลีบ
ชื่อพื้นเมืองอื่น : เครืองน่อง (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ แม่ฮ่องสอน) ตะเกาะแบเวาะ (มลายู ภาคใต้) น่อง (ภาคกลาง นครราชสีมา) บานบุรีป่า (ภาคใต้) ยางน่องเครือ (อุบลราชธานี) ยางน่องเถา (จันทบุรี ปราจีนบุรี)
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ยางน่องเถา เป็นไม้พุ่มเลื้อย ทุกส่วนของต้นมีน้ำยางสีขาว ใบเดี่ยว เรียงตรงกันข้ามกัน แผ่นใบหนา สีเขียวเข้มเป็นมัน ดอกออกเป็นช่อกระจุกที่ปลายกิ่ง กลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นหลอดที่โคน สีขาว กางดอกสีเหลืองอ่อน ปลายกลีบดอกแผ่แยกเป็น 5 กลีบ ปลายกลีบเป็นแถบแคบยาว สีแดงเข้ม ผลเป็นฝักคู่ รูปทรงกระบอก ยาว 10-30 เซนติเมตร เมล็ดสีน้ำตาลมีกระจุกขนสีขาว
การกระจายพันธุ์
ในธรรมชาติสามารถค้นพบต้นยางน่องเถาได้ตามบริเวณขอบป่าดิบแล้งและป่าดิบชื้นโดยเฉพาะภาคตะวันออกเฉียงเหนือแถบจังหวัดนครพนม อุบลราชธานี นครราชสีมา ภาคตะวันออกและภาคใต้
ประโยชน์และโทษ
ประโยชน์ของยางน่องเถานั้นมีประโยชน์ในการทาลูกหน้าไม้ล่าสัตว์ซึ่งชาวบ้านใช้ยางจากยางน่องเถา ผสมกับยาพิษชนิดอื่น มีความเป็นพิษเช่นเดียวกับแย้มปีนัง แต่ก่อนรับประทานเนื้อสัตว์ให้เฉือนเอาเนื้อร้ายที่มีสีเขียวออกจนหมด จึงจะรับประทานเนื้อสัตว์นั้นได้ ยางน่องเถามีคาร์ดิแอกไกลโคไซด์จึงทำให้เป็นพิษต่อหัวใจ
วรรณกรรม
ยางน่องเถาปรากฏในวรรณกรรมเรื่อง นิราศสุพรรณ บทกวีของสุนทรภู่
| ยางน่องต้องช้างคลั่ง | ประดับเสียง | |
| เพื่อนหน่วงงวงประคองเคียง | เค่าไม้ | |
| ต่างห่างต่างมุ่งเมียง | ชม้ายม่าย หมายแฮ | |
| เหลือจลี้หนีได้ | เด็กน้อยหง่อยเหงา |
ยางน่องเถาปรากฏในวรรณกรรมเรื่อง กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง บทกวีของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรไชยเชษฐ์สุริยวงศ์หรือเจ้าฟ้ากุ้ง
อ้างอิง
| วิกิสปีชีส์มีข้อมูลภาษาอังกฤษเกี่ยวกับ Strophanthus caudatus |
| คอมมอนส์ มีภาพและสื่อเกี่ยวกับ: ยางน่องเถา |
- เต็ม สมิตินันทน์ ชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย 2010-05-01 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน สำนักงานหอพรรณไม้ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช, พ.ศ. 2549
- Administrator. ยางน่องเถา[ลิงก์เสีย]. ศูนย์วิจัยพืชสวนชุมพร กรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
- ข้อมูลของ "ยางน่องเถา" 2012-06-19 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. อุทยานธรรมชาติวิทยาสิรีรุกขชาติ มหาวิทยาลัยมหิดล
- ยางน่องเครือ
- จำลอง เพ็งคล้าย. พืชมีพิษในประเทศไทย (1). ศูนย์ข้อมูลพิษวิทยา