คำผวนในภาษาไทย

คำผวน เป็นวิธีการสลับคำ โดยใช้สระและ ตัวสะกดของพยางค์หน้าและพยางค์สุดท้าย มาสลับกัน ทำให้เกิดคำใหม่ที่อาจไม่มีความหมาย แต่การออกเสียงจะคล้องจองกับรูปเดิม ทำให้สื่อความหมายกันได้ คำผวนนั้นนิยมใช้กับคำสองหรือสามพยางค์เป็นส่วนใหญ่ เพราะสามารถสลับตำแหน่งได้ง่าย คำพยางค์เดียวนั้นไม่สามารถผวนได้ คำที่พยัญชนะพยางค์หน้าและพยางค์สุดท้ายเหมือนกันหรือเสียงเดียวกันนั้นไม่สามารถผวนได้ คำที่สระและตัวสะกดพยางค์หน้าและพยางค์สุดท้ายเหมือนกันหรือตัวสะกดมาตราเดียวกันนั้นไม่สามารถผวนได้ ส่วนคำหลายพยางค์ อาจต้องแยกเป็นส่วน ๆ ไม่สามารถสลับตำแหน่งอย่างคำน้อยพยางค์ วิธีการสร้างคำผวน เรียกว่า "ผวน" หรือ "การผวนคำ"

หลักทั่วไปของการผวนคำ

1. คำผวนเป็นการเล่นทางภาษาอย่างหนึ่งในภาษาไทย ที่ใช้วิธีการผวนคำ หรือสลับตำแหน่งเสียงสระและพยัญชนะท้าย
2. การสลับตำแหน่งที่สมบูรณ์จะเกิดขึ้นกับคำสองพยางค์ เช่น ดำเนิน - เดินนำ ในที่นี้ พยัญชนะต้นของทั้งสองพยางค์ยังคงตำแหน่งเดิม แต่สลับเสียงสระ (พร้อมตัวสะกด) คือ สลับ ระหว่าง สระ "อำ" กับสระ "เอิน"
3. ในคำ 3 พยางค์ การผวนจะยุ่งยาก จึงอาจเลือกที่จะผวนเฉพาะบางคู่ของพยางค์ เช่น สวัสดี (สะ-หวัด-ดี) มักเลือกผวนเฉพาะ พยางค์ที่สองและสาม คือ หวัด (สระ "อะ" เสียงเอก+ตัวสะกด "กด") -ดี (สระ "อี" เสียงสามัญ ตัวสะกดไม่มี) -> วี (สระ "อี" เสียงสามัญ ตัวสะกดไม่มี) - ดัด (สระ "อะ" เสียงเอก + ตัวสะกด "กด")
4. คำ 4 พยางค์ขึ้นไป ถึงแม้ไม่นิยมกันมากนัก แต่ก็ยังมีคำที่ใช้ผวนได้ โดยนำพยางค์แรกกับพยางค์สุดท้ายมาผวนกัน ส่วน 2 พยางค์ตรงกลางยังอยู่คงเดิม เช่น หมายเลขไอพี - หมีเลขไอพาย

คำผวนเป็นการเล่นเสียงเพื่อความสนุกสนาน บางคนนิยมใช้ผวนคำหยาบเรื่องเพศ เป็นการเลี่ยงที่จะเอ่ยถึงคำหยาบนั้นตรง ๆ หรือผวนคำเป็นปริศนา ซึ่งนิยมกันมากในปริศนาคำกลอนที่เรียกว่า ผะหมี นอกจากนี้ ยังมีนักเขียนจำนวนไม่น้อย ใช้การผวนชื่อจริง เพื่อนำมาใช้เป็นนามปากกา

ตัวอย่างคำผวน

ทั่วไป

• อะหรี่ดอย = อร่อยดี (คำ 3 พยางค์, ผวนเฉพาะสองพยางค์หลัง)
• สวีดัด = สวัสดี (คำ 3 พยางค์, ผวนเฉพาะสองพยางค์หลัง)
• ไข้เจา = เข้าใจ
• ขึงเถ้า = เข้าถึง
• ก้างใหญ่ = ไก่ย่าง
• จอเข็บ = เจ็บคอ
• หนี้ท่า = หน้าที่
• อ้าดนำ = อำนาจ
• สมคัง = สังคม
• อิฐกรัง = อังกฤษ
• ซานผะ = สะพาน
• ไสเฟา = เสาไฟ

นามปากกาหรือชื่อคน

^{[ต้องการอ้างอิง]}

• จักร ภูมิสิทธิ์ (นามปากกาของ จิตร ภูมิศักดิ์)
• ธนา วงศ์ญาณณาเวช (นามปากกาของ ธเนศ วงศ์ยานนาวา)
• โต้ ชีริก (ติ๊ก ชีโร่)
• คิดลึก (คึกฤทธิ์ ปราโมช)
• นมอุโด้ต (โน้ต อุดม)
• วิริว ทองโชติ (วิโรจน์ ทองชิว)
• ซ่าอมรมณ์ (ส้ม อมรา)
• ตูน บริบั๊ก (ตั๊ก บริบูรณ์)
• จูวินยอน (จอห์น วิญญู)

วรรณกรรมที่แต่งด้วยคำผวน

• สรรพลี้หวน
• ซันเก๊ก^{[ต้องการอ้างอิง]}

อ้างอิง

1. สำนักงานราชบัณฑิตยสภา. "คำผวน (๓๐ พฤศจิกายน ๒๕๕๓)". สืบค้นเมื่อ 5 มีนาคม 2561. Check date values in: |accessdate= (help)