ทวี บุณยเกตุ
รองอำมาตย์โท ทวี บุณยเกตุ (10 พฤศจิกายน พ.ศ. 2447 – 3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2514) นายกรัฐมนตรีไทยคนที่ 5 (รัฐบาลที่ 12) หนึ่งในคณะราษฎรสายพลเรือน และขบวนการเสรีไทยและเป็นผู้แต่งหนังสือเรื่อง พ่อสอนลูก
| รองอำมาตย์โท ทวี บุณยเกตุ ม.ป.ช., ท.จ.ว., ท.ม. | |
|---|---|
| ทวี บุณยเกตุ ใน พ.ศ. 2489 | |
| นายกรัฐมนตรีไทย คนที่ 5 | |
| ดำรงตำแหน่ง 31 สิงหาคม พ.ศ. 2488 – 17 กันยายน พ.ศ. 2488 (0 ปี 17 วัน) | |
| กษัตริย์ | พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร |
| ก่อนหน้า | ควง อภัยวงศ์ |
| ถัดไป | หม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช |
| ประธานรัฐสภา | |
| ดำรงตำแหน่ง 8 พฤษภาคม พ.ศ. 2511 – 20 มิถุนายน พ.ศ. 2511 (0 ปี 43 วัน) | |
| กษัตริย์ | พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร |
| ก่อนหน้า | หลวงสุทธิสารรณกร (สุทธิ สุขะวาที) |
| ถัดไป | นายวรการบัญชา (บุญเกิด สุตันตานนท์) |
| ประธานสภาร่างรัฐธรรมนูญ | |
| ดำรงตำแหน่ง 8 พฤษภาคม พ.ศ. 2511 – 20 มิถุนายน พ.ศ. 2511 (0 ปี 43 วัน) | |
| ก่อนหน้า | หลวงสุทธิสารรณกร (สุทธิ สุขะวาที) |
| อธิการบดีมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ | |
| ดำรงตำแหน่ง 28 กันยายน พ.ศ. 2488 – 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2489 (0 ปี 220 วัน) | |
| ก่อนหน้า | หลวงสินธุสงครามชัย (สินธุ์ กมลนาวิน) |
| ถัดไป | หลวงสุวรรณวาจกกสิกิจ (ทองดี เรศานนท์) |
| ข้อมูลส่วนบุคคล | |
| เกิด | 10 พฤศจิกายน พ.ศ. 2447 เมืองตรัง ประเทศสยาม |
| เสียชีวิต | 3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2514 (66 ปี) |
| คู่สมรส | คุณหญิงอำภาศรี บุณยเกตุ |
| ศาสนา | พุทธ |
| ลายมือชื่อ | |
ประวัติ
รองอำมาตย์โท ทวี บุณยเกตุ เป็นบุตรของพระยารณชัยชาญยุทธ์ (ถนอม บุณยเกตุ) กับคุณหญิงทับทิม รณชัยชาญยุทธ์ เกิดเมื่อวันที่ 10 พฤศจิกายน พ.ศ. 2447 เวลา 13.20 น. ที่อำเภอกันตัง (ขณะนั้นเป็นอำเภอเมืองตรัง) จังหวัดตรัง โดยชื่อ ทวี มาจากการที่บิดาและมารดาสมรสกันในวันพระราชพิธีทวีธาภิเศกในรัชกาลที่ 5 เมื่อเสร็จพระราชพิธีแล้ว บุคคลที่เข้าร่วมพระราชพิธีจึงมางานสมรสต่อโดยไม่ได้เปลี่ยนเสื้อผ้า แต่ติดเหรียญตราทวีธาภิเษกเข้าร่วมงานเลย
รองอำมาตย์โท ทวี บุณยเกตุ สมรสกับคุณหญิงอำภาศรี บุณยเกตุ และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อวันที่ 3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2514 สิริอายุได้ 66 ปี 358 วัน
การศึกษา
- โรงเรียนเบญจมราชูทิศ จังหวัดจันทบุรี
- โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย
- โรงเรียนราชวิทยาลัย (ปัจจุบันคือ โรงเรียน ภ.ป.ร. ราชวิทยาลัย ในพระบรมราชูปถัมภ์)
- คิงส์คอลเลจลอนดอน, มหาวิทยาลัยลอนดอน ประเทศอังกฤษ
- วิชากสิกรรม ที่มหาวิทยาลัยกรีนยอง ประเทศฝรั่งเศส
การรับราชการ
รองอำมาตย์โท ทวี บุณยเกตุ จบการศึกษาวิชากสิกรรมเมื่อ พ.ศ. 2468 และรับราชการที่กระทรวงเกษตราธิการ หน้าที่การงานก้าวหน้าขึ้นจนเป็นผู้ช่วยอธิบดีกรมประมง เมื่อ พ.ศ. 2478 จากนั้นย้ายมาเป็นผู้ช่วยเลขาธิการคณะรัฐมนตรีเมื่อ พ.ศ. 2482 และขึ้นดำรงตำแหน่งเลขาธิการคณะรัฐมนตรีในรัฐบาลของจอมพลแปลก พิบูลสงคราม เมื่อ พ.ศ. 2483
บทบาททางการเมือง
คณะราษฎร
ในระหว่างศึกษาที่ประเทศฝรั่งเศส ทวี บุณยเกตุ มีโอกาสได้พบปะกับผู้นำความคิดเรื่องการเปลี่ยนแปลงการปกครอง เช่น ปรีดี พนมยงค์, ร้อยโทแปลก ขีตตะสังคะ, ร้อยโทประยูร ภมรมนตรี, ร้อยโททัศนัย มิตรภักดี จึงได้เข้าร่วมเป็นสมาชิกคนหนึ่งของคณะราษฎร โดยผ่านการรับรองของ แนบ พหลโยธิน ที่ได้ติดตามดูพฤติกรรมของทวีมาระยะหนึ่งแล้ว โดยแนบเป็นผู้ที่ชักชวน และทวีก็ได้ตอบรับทันที
เมื่อเดินทางกลับสู่ประเทศสยาม ทวีเข้ารับราชการเป็นพนักงานบำรุงพันธุ์สัตว์ กระทรวงเกษตราธิการ ได้ชักชวนบุคคลต่าง ๆ เข้าร่วมกับคณะราษฎรอีกไม่ต่ำกว่า 10 คน อาทิ จรูญ สืบแสง, วิลาศ โอสถานนท์, นาวาตรีสินธุ์ กมลนาวิน เป็นต้น และในการประชุมวางแผนนั้นก็ได้ใช้บ้านพักของหลายคนสลับกันไป รวมถึงบ้านของทวีด้วย ซึ่งในการประชุมวางแผนครั้งสุดท้ายที่บ้านของพันเอกพระยาทรงสุรเดช (เทพ พันธุมเสน) ทวีได้เข้าร่วมด้วย
ต่อมาทวีต้องย้ายไปรับราชการที่อำเภอท่าพระ (ปัจจุบันคือ อำเภอเมืองขอนแก่น) จังหวัดขอนแก่น จึงไม่มีโอกาสได้ติดต่อกับคนอื่น ๆ แต่ได้ขอให้แนบเป็นผู้ส่งข่าวความคืบหน้า จนกระทั่งแนบได้ส่งโทรเลขความว่า "ส่งเงินวันที่ 16 นี้" ซึ่งเป็นรหัสอันหมายถึงจะลงมือปฏิบัติการในวันที่ 16 มิถุนายน ทวีจึงถือโอกาสลาราชการมายังจังหวัดพระนคร แต่ว่าการปฏิบัติการก็ได้เลื่อนต่อไปจนถึงวันที่ 24 มิถุนายน ทวีจึงขอลาต่ออีก 7 วัน
ในเช้าวันที่เปลี่ยนแปลงการปกครอง ในเวลา 01.00 น. ทวีได้เริ่มออกปฏิบัติการโดยการขับรถตระเวนไปตามสถานที่ต่าง ๆ ทั่วพระนคร พร้อมกับจรูญ สืบแสง เพื่อตรวจตราความเรียบร้อยของสถานที่ต่าง ๆ ตามแผน ก่อนจะไปสมทบกับกลุ่มของร้อยโทแปลก ทำการควบคุมค่ายทหารที่เขตบางซื่อ จนกระทั่งการเปลี่ยนแปลงการปกครองดำเนินไปจนสำเร็จโดยดี อีกทั้งก่อนหน้านั้นทวียังเป็นผู้ที่ปลอมลายเซ็นของ พลตำรวจโทพระยาอธิกรณ์ประกาศ (หลุย จาติกวณิช) อธิบดีกรมตำรวจ เพื่อเซ็นลงในใบอนุญาตให้พกอาวุธปืน ซึ่งได้ใช้เป็นอาวุธสำคัญในปฏิบัติการของคณะราษฎรสายพลเรือนด้วย
การรับตำแหน่ง
ในคณะรัฐมนตรีคณะที่ 1 ของไทย โดยพระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) เป็นนายกรัฐมนตรีไทย ทวีได้รับแต่งตั้งเป็นหนึ่งในคณะกรรมการพิจารณาร่างเค้าโครงการเศรษฐกิจ พ.ศ. 2475 เป็นผู้หนึ่งที่มีแนวความคิดสอดคล้องกับปรีดี พนมยงค์ นอกจากนั้นยังสนิทสนมและได้รับความไว้วางใจจากควง อภัยวงศ์ อย่างมาก
ในช่วงรัฐบาลของจอมพลแปลก พิบูลสงคราม ทวีและควง ได้รับเลือกเป็นประธานและรองประธานสภาผู้แทนราษฎร ในวันที่ 26 มิถุนายน พ.ศ. 2486 แต่เนื่องจากความขัดแย้งส่วนตัวกับจอมพลแปลก ซึ่งไม่ยอมลงนามรับสนองพระราชโองการ ทวีและควงจึงลาออกจากตำแหน่งทั้งคู่
ภายหลังสงครามโลกครั้งที่สอง ควง อภัยวงศ์ รับตำแหน่งนายกรัฐมนตรีต่อจากจอมพลแปลก ทวีได้รับแต่งตั้งเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ ในช่วงเวลานั้น ทวียังได้รับมอบอำนาจเป็นผู้สั่งการแทนนายกรัฐมนตรีในหลายโอกาส ทั้งยังเป็นผู้ลงนามรับสนองพระราชโองการในการประกาศพระราชโองการว่าสงครามกับสหราชอาณาจักรและสหรัฐอเมริกาเป็นโมฆะ เมื่อวันที่ 16 สิงหาคม พ.ศ. 2488
หลังจากควง อภัยวงศ์ ลาออกจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 31 สิงหาคม พ.ศ. 2488 และอยู่ระหว่างรอ หม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช เดินทางกลับจากสหรัฐอเมริกา ปรีดี พนมยงค์ ในฐานะผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ ได้แต่งตั้งทวี บุณยเกตุ เป็นนายกรัฐมนตรี ในวันที่ 31 สิงหาคม พ.ศ. 2488 และลาออกเมื่อวันที่ 17 กันยายน พ.ศ. 2488 ระยะเวลาในการบริหารประเทศของทวีจึงสั้นเพียง 18 วัน นับเป็นนายกรัฐมนตรีที่มีระยะเวลาดำรงตำแหน่งสั้นที่สุด
การเปลี่ยนชื่อประเทศจากไทยเป็นสยาม
หลังจากที่จอมพล ป.พิบูลสงคราม เปลี่ยนชื่อประเทศจากสยามเป็นไทย ขณะดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี นายทวี บุณยเกตุ ได้มีประกาศสำนักนายกรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 7 กันยายน พ.ศ. 2488 ให้เรียกชื่อประเทศว่า สยาม เช่นเดิม แต่เมื่อจอมพล ป. กลับมาดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีอีกครั้ง หลังรัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2490 จึงได้เปลี่ยนชื่อประเทศเป็น ประเทศไทย อีกครั้ง และใช้ต่อเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน
ลี้ภัยออกนอกประเทศ
วันที่ 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2490 คณะทหารเข้ายึดอำนาจจากปกครองจากรัฐบาล พล.ร.ต.ถวัลย์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ นายทวี บุณยเกตุ ได้ลี้ภัยออกนอกประเทศพร้อมกับภริยา ไปใช้ชีวิตที่ปีนัง ประเทศมาเลเซีย และเดินทางกลับประเทศไทยหลังจากจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ ก่อรัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2500 โค่นล้มจอมพล ป.พิบูลสงคราม นายทวีได้รับแต่งตั้งเป็นประธานสภาร่างรัฐธรรมนูญ ร่างรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2511 ใช้เวลาร่างถึง 10 ปี
นายทวี บุณยเกตุ ได้ก่อตั้งมูลนิธิทางการศึกษาชื่อ มูลนิธิ ทวี บุณยเกตุ ซึ่งเคยช่วยเหลือสมาชิกคุรุสภา ผู้ประสบอัคคีภัยและภัยธรรมชาติ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ใช้ชื่อท่านเป็นห้องประชุม (ห้องประชุม ทวี บุณยเกตุ ชั้น 6 อาคารสำนักอธิการบดี)
อธิการบดีมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
นายทวี บุณยเกตุ ดำรงตำแหน่งอธิการบดีมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ระหว่างปี พ.ศ. 2488 ถึงปี พ.ศ. 2489 นับเป็นคนที่ 2 ของมหาวิทยาลัย (ต่อจาก พลเรือเอกสินธุ์ กมลนาวิน)
ผลงานเขียน
- พ่อสอนลูก
- การสังคม (พ.ศ. 2543)
- การครองเรือน (พ.ศ. 2543)
เกียรติยศ
ยศ
- รองอำมาตย์โท
เครื่องราชอิสริยาภรณ์
- พ.ศ. 2502 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)
- พ.ศ. 2508 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ (ท.จ.ว.) (ฝ่ายหน้า)
- พ.ศ. 2484 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 2 ทวีติยาภรณ์มงกุฎไทย (ท.ม.)
- พ.ศ. 2489 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 8 ชั้นที่ 1 (อ.ป.ร.1)
_ribbon.svg.html){kind=link}
_ribbon.svg.html){kind=link}
_ribbon.svg.html){kind=link}
_ribbon.svg.html){kind=link}
อ้างอิง
- ประวัติ ทวี บุณยเกตุ
- นายหนหวย. เจ้าฟ้าประชาธิปกราชันผู้นิราศ. กรุงเทพฯ : พิมพ์จำหน่ายด้วยตัวเอง, 2530. 704 หน้า. หน้า 237.
- พระบรมราชโองการ ประกาศ ตั้งและแต่งตั้งรัฐมนตรี (จำนวน ๒๒ ราย)
- เกียรติยศรองอำมาตย์โท
- "แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 76 (115ง ฉบับพิเศษ): 37. 16 ธันวาคม 2502. สืบค้นเมื่อ 7 มีนาคม 2564. Check date values in:
|accessdate=, |date=(help) - "แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 82 (39ง): 1401. 11 พฤษภาคม 2508. สืบค้นเมื่อ 7 มีนาคม 2564. Check date values in:
|accessdate=, |date=(help) - "แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 58: 2944. 18 กันยายน 2484. สืบค้นเมื่อ 7 มีนาคม 2564. Check date values in:
|accessdate=, |date=(help) - "แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 63 (17ง): 426. 26 มีนาคม 2489. สืบค้นเมื่อ 7 มีนาคม 2564. Check date values in:
|accessdate=, |date=(help)
- ชีวประวัติจากเว็บศิษย์เก่าสวนกุหลาบเน็ตเวิร์ก
- หนังสือ “ศิลปวัฒนธรรม” ฉบับ ที่ 1 มิถุนายน 2547
- ประวัตินายกรัฐมนตรีไทย
- หนังสือตรัง โดย ยืนหยัด ใจสมุทร สำนักพิมพ์มติชน พ.ศ. 2539 ISBN 974-7115-60-3
- วีรชาติ ชุ่มสนิท, 24 นายกรัฐมนตรีไทย, ออลบุ๊คส์พับลิสชิ่ง, 2549 ISBN 974-94-55398
แหล่งข้อมูลอื่น
- หนังสือพ่อสอนลูก
- หนังสือพ่อสอนลูก
| คอมมอนส์ มีภาพและสื่อเกี่ยวกับ: ทวี บุณยเกตุ |