สถานีรถไฟ

สถานีรถไฟ คืออาคารหรือกลุ่มอาคารที่ใช้บริการขนส่งระบบราง เป็นจุดจอด แวะพัก เปลี่ยนขบวน สำหรับการเดินรถไฟ มีการรับส่งผู้โดยสาร หรือรับส่งสินค้า หรือทั้งสองอย่าง โดยทั่วไปประกอบด้วยอย่างน้อยหนึ่งทางวิ่ง ทางเดินข้างทางวิ่ง(ชานชาลา) และอาคารสถานี มีบริการเสริมเช่น การขายตั๋ว ห้องรอรับฝากสัมภาระ และบริการขนส่งสินค้า หากสถานีอยู่บนเส้นทางรถไฟระบบรางเดี่ยวสถานีจะมีรางขนานช่วงสั้นๆเพื่อสับรางให้รถไฟที่ผ่านจากทิศทางตรงข้ามวิ่งผ่านได้เพื่ออำนวยความสะดวกในการจราจรทางราง

สถานีรถไฟแกรนด์เซ็นทรัล นครนิวยอร์ก สหรัฐอเมริกา

สถานีที่เล็กที่สุดมักเรียกว่า "ป้ายหยุดรถไฟ" หรือ ในบางส่วนเรียกว่า "ที่หยุดรถไฟ" สถานีอาจอยู่ในระดับพื้นดิน ใต้ดิน หรือยกระดับ อาจเชื่อมต่อกับทางแยกรถไฟหรือโหมดการขนส่งอื่น ๆ เช่น รถเมล์ รถราง หรือ ระบบขนส่งมวลชนอื่น ๆ

ประเภทของสถานี

ประเภทของสถานีรถไฟได้แก่

สถานีทั่วไป

สถานีรถไฟกรุงเทพ

สถานีรถไฟชุมทางบางซื่อ

สถานีรถไฟชุมทางฉะเชิงเทรา

เป็นสถานที่แห่งใดแห่งหนึ่ง ซึ่งเปิดรับส่งผู้โดยสาร และ/หรือสินค้า และเป็นสถานที่ซึ่งมีนายสถานีประจำอยู่และอนุญาตให้รถไฟเดินไปมาตามระเบียบการเดินรถ เช่น สถานีรถไฟคลองมะพลับ สถานีรถไฟแม่ตานน้อย ในเส้นทางสายเหนือ สถานีรถไฟแผ่นดินทอง สถานีบ้านแสลงพัน ในเส้นทางสายตะวันออกเฉียงเหนือ สถานีรถไฟบ้านดงบัง สถานีรถไฟองครักษ์ ในเส้นทางสายตะวันออก และสถานีรถไฟบูกิ๊ต สถานีรถไฟแสงแดด ในเส้นทางสายใต้

สถานีชุมทาง เป็นสถานีที่ทางรถไฟสายหลัก และสายแยก แยกออกจากกัน ทั้งนี้ สถานีชุมทางก็มีคุณสมบัติเหมือนกันกับสถานีทั่วไปเช่นกัน กล่าวคือ เป็นสถานที่รับส่งผู้โดยสาร และ/หรือสินค้า และเป็นสถานที่ซึ่งมีนายสถานีประจำอยู่และอนุญาตให้รถไฟเดินไปมาตามระเบียบการเดินรถ ปัจจุบัน การรถไฟแห่งประเทศไทย มีสถานีชุมทางทั้งหมด 23 สถานี คือ

สถานีรถไฟชุมทางบางซื่อ กรุงเทพมหานคร(ในอนาคต รฟท. จะยกเลิกการใช้งาน และนำขบวนรถไฟทางไกลทั้งหมดขึ้นชานชาลาสถานีกลางบางซื่อ)
สถานีรถไฟชุมทางบ้านภาชี จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
สถานีรถไฟชุมทางบ้านดารา จังหวัดอุตรดิตถ์
สถานีรถไฟชุมทางแก่งคอย จังหวัดสระบุรี
สถานีรถไฟชุมทางถนนจิระ จังหวัดนครราชสีมา
สถานีรถไฟชุมทางบัวใหญ่ จังหวัดนครราชสีมา
สถานีรถไฟชุมทางฉะเชิงเทรา จังหวัดฉะเชิงเทรา
สถานีรถไฟชุมทางคลองสิบเก้า จังหวัดฉะเชิงเทรา
สถานีรถไฟชุมทางศรีราชา จังหวัดชลบุรี
สถานีรถไฟชุมทางเขาชีจรรย์ จังหวัดชลบุรี
สถานีรถไฟชุมทางตลิ่งชัน กรุงเทพมหานคร
สถานีรถไฟชุมทางหนองปลาดุก จังหวัดราชบุรี
สถานีรถไฟชุมทางบ้านทุ่งโพธิ์ จังหวัดสุราษฎร์ธานี
สถานีรถไฟชุมทางทุ่งสง จังหวัดนครศรีธรรมราช
สถานีรถไฟชุมทางเขาชุมทอง จังหวัดนครศรีธรรมราช
สถานีรถไฟชุมทางหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา
สถานีรถไฟชุมทางหนองบัว
สถานีรถไฟชุมทางบ้านไผ่นาบุญ จังหวัดสระบุรี
สถานีรถไฟชุมทางเด่นชัย จังหวัดแพร่
สถานีรถไฟชุมทางนครสรรค์ จังหวัดนครสรรค์
สถานีรถไฟชุมทางชุมพร จังหวัดชุมพร
สถานีรถไฟชุมทางโคกกระเทียม จังหวัดลพบุรี
สถานีรถไฟชุมทางอู่ตะเภา อำเภอหาดใหญ่จังหวัดสงขลา(ปัจจุบันยกเลิกสถานีแล้ว)
แบ่งชั้นสถานีเป็น 5 ระดับ ตามปริมาณรายได้จากการโดยสาร จำนวนประชากรในชุมชน และความสำคัญในการเดินรถไฟ เป็นที่ตั้งของแขวงเดินรถ ดังนี้

ชั้นพิเศษ สถานีรถไฟกรุงเทพ สถานีรถไฟลาดกระบัง สถานีรถไฟแหลมฉบัง
ชั้น 1 สถานีรถไฟเพชรบุรี สถานีรถไฟกลางบางซื่อ สถานีรถไฟอยุธยา สถานีรถไฟบ้านภาชี สถานีรถไฟนครสวรรค์ สถานีรถไฟปากน้ำโพ สถานีรถไฟตะพานหิน สถานีรถไฟพิษณุโลก สถานีรถไฟพิชัย สถานีรถไฟอุตรดิตถ์ สถานีรถไฟศิลาอาสน์ สถานีรถไฟชุมทางเด่นชัย สถานีรถไฟเชียงใหม่ สถานีรถไฟแม่น้ำ สถานีรถไฟหัวตะเข้ สถานีรถไฟปราจีนบุรี สถานีรถไฟชุมทางแก่งคอย สถานีรถไฟนครราชสีมา สถานีรถไฟชุมทางถนนจิระ สถานีรถไฟชุมทางบัวใหญ่ สถานีรถไฟขอนแก่น สถานีรถไฟอุบลราชธานี สถานีรถไฟศาลายา สถานีรถไฟบ้านโป่ง สถานีรถไฟราชบุรี สถานีรถไฟหัวหิน สถานีรถไฟประจวบคีรีขันธ์ สถานีรถไฟบางสะพานใหญ่ สถานีรถไฟชุมพร สถานีรถไฟหลังสวน สถานีรถไฟไชยา สถานีรถไฟสุราษฎร์ธานี สถานีรถไฟบ้านส้อง สถานีรถไฟคลองจันดี สถานีรถไฟชุมทางทุ่งสง สถานีรถไฟนครศรีธรรมราช สถานีรถไฟพัทลุง สถานีรถไฟชุมทางหาดใหญ่ สถานีรถไฟยะลา สถานีรถไฟสุไหงโกลก สถานีรถไฟปะทิว
ชั้น 2 สถานีรถไฟตลาดพลู สถานีรถไฟคลองตัน สถานีรถไฟลาดกระบัง สถานีรถไฟแม่กลอง สถานีรถไฟกบินทร์บุรี สถานีรถไฟพัทยา สถานีรถไฟลำชี สถานีรถไฟสวรรคโลก สถานีรถไฟชุมทางบ้านดารา สถานีรถไฟขุนตาน สถานีรถไฟชุมทางหนองปลาดุก สถานีรถไฟน้ำตก สถานีรถไฟบ้านกรูด สถานีรถไฟมาบอำมฤต สถานีรถไฟชุมทางเขาชุมทอง สถานีรถไฟชะอวด สถานีรถไฟกันตัง สถานีรถไฟคีรีรัฐนิคม
ชั้น 3 สถานีรถไฟค้อ สถานีรถไฟวังโพ สถานีรถไฟตาเซะ สถานีรถไฟไม้แก่น สถานีรถไฟบ้านใหม่ ป้ายหยุดรถสะพานจุฬาลงกรณ์
ชั้น 4

สถานีรถไฟชุมทางบ้านภาชี
สถานีรถไฟชุมทางถนนจิระ
สถานีรถไฟชุมทางแก่งคอย
สถานีรถไฟชุมทางบางซื่อ ชานชาลาที่ 1 - 2
สถานีรถไฟชุมทางทุ่งสง
ภายนอกของสถานีรถไฟชุมทางหาดใหญ่

สถานีทั่วไปและสถานีชุมทางที่สำคัญในต่างประเทศ

สถานีรถไฟ Broad Green, ลิเวอร์พูล, อังกฤษ (รูปแสดงในปี 1962) เปิดในปี 1830 เป็นสถานีที่เก่าแก่ที่สุดในโลกที่ยังคงใช้งานเป็นสถานีผู้โดยสารทั่วไป
ด้านหน้าของสถานี Liverpool Lime Street มีลักษณะคล้ายปราสาทและเป็นสถานีรถไฟชุมทางที่เลิกใช้งานแล้วที่เก่าแก่ที่สุดในโลก
Gare du Nord เป็นหนึ่งในหกสถานีชุมทางขนาดใหญ่ของเครือข่ายการคมนาคม SNCF ของปารีส เป็นสถานีรถไฟที่พลุกพล่านที่สุดแห่งหนึ่ง ซึ่งให้บริการผู้โดยสารราว 206.7 ล้านคนผู้โดยสารต่อปี ณ ปี 2559 ในบริการรถไฟระหว่างเมืองIntercités รถไฟความเร็วสูง TGV และรถไฟระหว่างประเทศ (Eurostar, Thalys)
สถานีเพนซิลเวเนีย ในมิดทาวน์แมนฮัตตัน (นครนิวยอร์ก, สหรัฐอเมริกา) เป็นสถานีรถไฟและศูนย์กลางการถ่ายโอนที่สำคัญเช่นเดียวกับสถานีรถไฟที่คึกคักที่สุดในซีกโลกตะวันตกที่ให้บริการผู้โดยสารรถไฟกว่า 430,000 คนและผู้โดยสารแอมแทร็คต่อวัน ปี 2018 }}

ป้ายหยุดรถไฟ

ที่หยุดรถไฟหนองไข่น้ำ

เป็นสถานที่ที่ซึ่งขบวนรถหยุดเพื่อรับส่งผู้โดยสาร แต่ไม่มีการขนส่งสินค้าขึ้นลง รวมไปถึงป้ายหยุดรถไฟจะไม่มีนายสถานีอยู่ประจำ ป้ายบอกชื่อทำด้วยเหล็ก เป็นตั้งแต่ก่อสร้าง ตัวอย่างเช่น ป้ายหยุดรถไฟอุรุพงษ์ ป้ายหยุดรถไฟพญาไท ในเส้นทางสายตะวันออก ป้ายหยุดรถไฟนิคมรถไฟ กม.11 ในเส้นทางสายเหนือ ป้ายหยุดรถไฟบ้านหนองกันงาในเส้นทางสายตะวันออกเฉียงเหนือ และป้ายหยุดรถไฟจรัญสนิทวงศ์ ป้ายหยุดรถไฟบางระมาด ที่หยุดรถไฟฉิมพลี ที่หยุดรถไฟ พุทธมณฑล สาย 2หยุดรถไฟพระราชวังสนามจันทร์ ที่หยุดรถไฟสะพานจุฬาลงกรณ์ ที่หยุดรถไฟบ้านป่าไก่ ที่หยุดรถไฟบ้านทรัพย์สมบูรณ์ในเส้นทางสายใต้

ที่หยุดรถไฟ

เป็นสถานีที่ซึ่งขบวนรถหยุดเพื่อรับส่งผู้โดยสาร และขนส่งสินค้าขึ้นลง แต่ไม่มีนายสถานีอยู่ประจำ ป้ายทำด้วยปูน อาจเป็นที่หยุดรถตั้งแต่ก่อสร้างหรือสถานีที่ ถูกลดระดับ เช่น ที่หยุดรถไฟบ้านแต้ ที่หยุดรถไฟบ้านไร่ ในเส้นทางสายตะวันออกเฉียงเหนือ ที่หยุดรถไฟห้วยโรง ที่หยุดรถไฟปากแพรก ที่หยุดรถไฟเขาหลุง ในเส้นทางสายใต้ ที่หยุดรถไฟผาคอ ที่หยุดรถไฟแม่พวก ที่หยุดรถไฟนวนคร ในทางรถไฟสายเหนือ และ ที่หยุดรถไฟไทย ชายแดนไทย-กัมพูชา ในทางรถไฟสายตะวันออก เป็นต้น