สเตปป์

ทุ่งหญ้าสเตปป์ (อังกฤษ: Steppe) คือลักษณะทางภูมิศาสตร์ “ทุ่งหญ้าสเตปป์” เป็นบริเวณที่มีลักษณะทางสภาวะอากาศและภูมิภาคที่เป็นเอกลักษณ์ที่ประกอบด้วยที่ราบที่เป็นทุ่งหญ้ากว้างที่ไม่มีต้นไม้ นอกจากบริเวณริมแม่น้ำหรือทะเลสาบ ทุ่งหญ้าแพรรี (prairie) (โดยเฉพาะทุ่งหญ้าเตี้ยแพรรี) อาจจะถือว่าเป็นทุ่งหญ้าสเตปป์ ภูมิภาคของทุ่งหญ้าสเตปป์อาจจะเป็นพื้นที่กึ่งทะเลทราย หรือปกคลุมด้วย หญ้า หรือพุ่มไม้ หรือทั้งสองอย่างขึ้นอยู่กับฤดูและละติจูด “สเตปป์” อาจจะใช้หมายถึงสภาพภูมิอากาศที่พบในบริเวณที่แห้งจนไม่สามารถมีป่าได้ แต่ก็ไม่แห้งจนกระทั่งเป็นทะเลทราย

ทุ่งหญ้าสเตปป์ในมองโกเลีย

สเตปป์ในอุซเบกิสถาน

“สเตปป์” เป็นลักษณะอากาศแบบภูมิอากาศภาคพื้นทวีป (continental climate) และภูมิอากาศกึ่งแห้งแล้ง (semi-arid climate) อุณภูมิสูงสุดในฤูดูร้อนอาจจะสูงถึง 40 °C (104 °F) และต่ำสุดในฤดูหนาวอาจจะลดลงถึง -40 °C (-40 °F) นอกจากความแตกต่างกันมากของอุณหภูมิระหว่างฤดูร้อนกับฤดูหนาวแล้ว ก็ยังมีความแตกต่างกันมากระหว่างอุณหภูมิระหว่างกลางวันและกลางคืน ทางบริเวณที่สูงของมองโกเลียอุณหภูมิตอนกลางวันอาจจะสูงถึง 30 °C (86 °F) แต่กลางคืนอาจจะลดต่ำลงต่ำกว่าศูนย์ °C (sub 32 °F)

ทุ่งหญ้าสเตปป์ในช่วงละติจูดตอนกลางมีลักษณะที่หน้าร้อนจะร้อนจัดและหน้าหนาวจะหนาวจัด โดยมีปริมาณฝนหรือหิมะตกเฉลี่ยราว 250-500 มิลลิเมตร (10-20 นิ้ว) ต่อปี

คำว่า “steppe” มาจากภาษารัสเซียว่า “степь” ที่แปลว่า “ดินแดนที่ราบและแห้ง”

สเตปป์สองแบบ

สเตปป์แบ่งเป็นสองลักษณะ:

• สเตปป์เขตอบอุ่น (temperate steppe) ซึ่งถือว่าเป็นสเตปป์ที่แท้จริงที่พบในบริเวณภูมิอากาศภาคพื้นทวีปของโลกซึ่งอาจจะแบ่งย่อยออกไปอีกได้จากที่แสดงให้เห็นใน “แผนที่ภูมิภาคสิ่งแวดล้อมของสหรัฐอเมริกา” โดยกรมบริการป่าไม้แห่งสหรัฐอเมริกา (U.S. Forest Service)
• สเตปป์กึ่งโซนร้อน (subtropical steppe) ซึ่งเป็นบริเวณที่มีพืชที่พบในบริเวณที่แห้งที่สุดที่มีภูมิอากาศแบบเมดิเตอเรเนียน และมักจะมีช่วงเวลาที่ “ความเปียก” เพียงระยะสั้น

สเตปป์ลักษณะอื่นๆ ก็มี สเตปป์พุ่มไม้ และ สเตปป์แอลป์

ที่ตั้ง

สเตปป์เขตอากาศหนาว

 

แผนที่แสดงสเตปป์เขตอากาศหนาวและสเตปป์เขตอากาศกึ่งโซนร้อนทั่วโลก

 

สเตปป์ในคาซัคสถาน

ที่ตั้งของสเตปป์หนาวในบริเวณต่างๆ

• ภูมิภาคสเตปป์ที่ใหญ่ที่สุดทีมักจะเรียกกันว่า “เกรตสเตปป์” ตั้งอยู่ทางตะวันตกเฉียงใต้ของรัสเซียและประเทศข้างเคียงในเอเชียกลางตั้งแต่ยูเครนทางตะวันตกไปจนถึงเติร์กเมนิสถาน, อุซเบกิสถาน และ คาซัคสถานไปจนถึง เทือกเขาอัลไต, เทือกเขาโกเป็ทดาก (Kopet Dag) และ เทือกเขาเทียนชาน (Tian Shan)
• สเตปป์ยูเรเชียนทางตอนเหนือเทือกเขายูรัลติดกับทุ่งไทกาของทุ่งราบไซบีเรียตะวันตก เรื่อยไปจนถึง มหาสมุทรอาร์กติก
• สเตปป์ทางตอนกลางของอานาโตเลียในตุรกี
• ที่ราบพันโนเนียทางตะวันออกเฉียงใต้ของยุโรป
• บริเวณสเตปป์ (ทุ่งหญ้าแพรรี) ในตอนกลางของสหรัฐอเมริกา และทางตะวันตกของแคนาดา
• บริเวณสเตปป์ของที่ราบสูงของสหรัฐอเมริกา (High Plains) ทางตะวันตกสุดของบริเวณเกรตเพลนส์ (Great Plains)
• แชนเนลด์สแคปแลนด์ (Channeled Scablands) ทางตอนใต้ของรัฐบริติชโคลัมเบีย และ รัฐวอชิงตัน
• ปาตาโกเนีย
• สเตปป์ขนาดเล็กบนเกาะใต้ของนิวซีแลนด์ และใน ฮังการี

สเตปป์เขตอากาศกึ่งโซนร้อน

• ในยุโรป หรือในบริเวณเมดิเตอเรเนียนบางบริเวณก็จะมีพืชพันธุ์ที่คล้ายกับที่พบในบริเวณสเตปป์ เช่นในตอนกลางของซิซิลี และในตอนกลางด้านตะวันออกของสเปน โดยเฉพาะทางฝั่งทะเลตะวันออกเฉียงใต้ และบริเวณที่ถูกบล็อกจากความชื้นเช่นในบริเวณซาราโกซา
• ในเอเชีย สเตปป์กึ่งโซนร้อนอาจจะพบในบริเวณกึ่งแห้งแล้งตามขอบทะเลทรายธาร์ของเอเชียใต้
• ในออสเตรเลียอาจจะพบตามแนวรอบทะเลทรายและรอบ Musgrave Ranges
• ในทวีปอเมริกาเหนือสเตปป์กึ่งโซนร้อนจะเป็นบริเวณที่คาบระหว่างบริเวณที่มีลักษณะอากาศแบบเมดิเตอเรเนียนและแบบทะเลทรายเช่นรีโน, เนวาดา และในตอนในของแคลิฟอร์เนีย
• ในทวีปอเมริกาใต้บริเวณที่สำคัญของสเตปป์กึ่งโซนร้อนคือบริเวณแพมพา

ทุ่งหญ้ากึ่งโซนร้อนและทุ่งไม้พุ่มที่มีลักษณะคล้ายกับสเตปป์

บริเวณอื่นๆ ที่เป็นทุ่งหญ้าและทุ่งไม้พุ่ม (shrubland) ที่มีลักษณะคล้ายกับสเตปป์พบในบริเวณที่มีลักษณะภูมิอากาศโซนร้อน (tropical climate) ในบริเวณเหล่านี้ปริมาณน้ำฝนที่แยกระหว่างการเป็นสเตปป์หรือการเป็นทะเลทรายก็ขึ้นอยู่กับค่าการระเหยของความชื้นจากผิวดิน (evapotranspiration) ซึ่งรวมทั้งบริเวณคาบระหว่างทุ่งหญ้าซาวันนา (savanna) และบริเวณที่เป็นทะเลทรายเช่นแนวซาเฮล (Sahel) ในทะเลทรายซาฮารา

สเตปป์โซนร้อนที่สำคัญอีกแห่งหนึ่งที่มิได้จัดอยู่ในภูมิภาคแบบทะเลทรายคือบริเวณ Sertão ทางตะวันออกเฉียงเหนือของบราซิล

อ้างอิง

1. Ecological Subregions of the United States

• Ecology and Conservation of Steppe-land Birdsby Manuel B.Morales, Santi Mañosa, Jordi Camprodón, Gerard Bota. International Symposium on Ecology and Conservation of steppe-land birds. Lleida, Spain. December 2004.ISBN 84-87334-99-7

แหล่งข้อมูลอื่น

• "The Steppes" (html). barramedasoft corporation. 1998–2008. สืบค้นเมื่อ 2008-04-04.