บ. บุญค้ำ

บ. บุญค้ำ นามปากกาของนาย บุญสิงห์ บุญค้ำ (15 กุมภาพันธ์ 2444 - 17 พฤษภาคม พ.ศ. 2515) นักเขียน นักการศึกษา ทนายความ ศึกษาธิการจังหวัดเชียงราย จังหวัดลานช้าง (พ.ศ. 2484 - พ.ศ. 2488 ปัจจุบันอยู่ในประเทศลาว) สหรัฐไทยเดิม (ของไทยระหว่าง พ.ศ. 2485 -พ.ศ. 2488 ปัจจุบันคือเมือง เชียงตุง ในสหภาพพม่า) ผู้แต่งหนังสือ "เที่ยวเมืองเชียงตุงและแคว้นสาละวิน" และอื่นๆ

บุญสิงห์ บุญค้ำ ศึกษาธิการจังหวัดเชียงราย จังหวัดลานช้างและสหรัฐไทยเดิม

ประวัติสังเขป

บ. บุญค้ำ เกิดที่อำเภอลุมพุก (อำเภอคำเขื่อนแก้วในปัจจุบัน) จังหวัดอุบลราชธานี ได้รับการศึกษาขั้นต้นที่จังหวัดอุบลราชธานี จบมัธยมศึกษาปีที่ 8 โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย กรุงเทพมหานครเมื่อ พ.ศ. 2464 ประโยคครูมัธยม (ป.ม.) กระทรวงธรรมการ พ.ศ. 2466 ประกาศนียบัตรนิติศาสตร์และได้เข็ม (น.) จากคณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยเมื่อ พ.ศ. 2474 ซึ่งต่อมาได้นับเป็นปริญญาตรีกิตติมศักดิ์แห่ง มหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง หรือมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ในปัจจุบัน เริ่มรับราชการเป็นครูโรงเรียนมัธยมวัดเบญจมบพิตร และอีกหลายแห่งในกรุงเทพฯ ต่อมาย้ายไปเป็นศึกษาธิการอำเภอกบิลบุรี และศึกษาจังหวัดเชียงราย

เมื่อเกิดสงครามอินโดจีนและกรณีพิพาทเรียกร้องดินแดนฝั่งซ้ายคืนจากฝรั่งเศสเมื่อ พ.ศ. 2484 บ. บุญค้ำได้รับการแต่งตั้งเป็นกรรมการรับมอบดินแดนและเป็นศึกษาธิการจังหวัดลานช้าง อีก 2 ปีต่อมาเมื่อไทยยึดเชียงตุงได้จากอังกฤษและตั้งชื่อใหม่ว่า สหรัฐไทยเดิม ก็ถูกย้ายไปเป็นศึกษาธิการจังหวัดที่นั่นอีก 2 ปี ก่อนสงครามเลิกและไทยต้องคืนเชียงตุงแก่อังกฤษเล็กน้อย บ. บุญค้ำได้รับคำสั่งย้ายไปเป็นศึกษาธิการจังหวัดเชียงใหม่ ระหว่างเดินทางกลับเชียงรายก็ได้ถูกกองรังควานแนวหลังของสัมพันธมิตรซุ่มยิงรถที่โดยสารบาดเจ็บสาหัสจนขาขวาพิการไปตลอดชีวิต หากไม่ได้รับความช่วยเหลือจากเพื่อนแพทย์ คือนายแพทย์เสม พริ้งพวงแก้ว ผู้อำนวยการโรงพยาบาลเชียงรายประชานุเคราะห์ก็คงไม่รอดชีวิต เมื่อหายป่วยจึงได้ขอลาออกจากราชการเพื่อประกอบอาชีพทางกฎหมายและเขียนหนังสือเมื่อปลายปี พ.ศ. 2488

สู่เมืองเชียงตุง

บ. บุญค้ำเป็นนักเขียนมาตั้งแต่แรกเข้ารับราชการเป็นครู ได้เขียนเรื่องต่างๆ ลงในหนังสือวิทยาจารย์อยู่เสมอ โดยเฉพาะการแปลเรื่องสั้นของเช็กสเปียร์ เมื่อปี พ.ศ. 2483 ในฐานะศึกษาธิการจังหวัดเชียงรายได้ร่วมเดินทางร่วมกับข้าหลวงประจำจังหวัดฯ เพื่อไปเยี่ยมข้าหลวงใหญ่แห่ง สหรัฐเงี๊ยว (รัฐฉานในปัจจุบัน) เป็นเวลาหลายสัปดาห์ ต่อมาเมื่อกองทัพไทยโดยกองพลที่ 3 โดยมีจอมพลผิน ชุณหะวัณ เป็นผู้บัญชาการกองพลเข้าตีเมืองเชียงตุงเมื่อวันที่ 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2485 บ. บุญค้ำ ก็ได้รับแต่งตั้งเป็นศึกษาธิการเชียงตุงซึ่งได้ชื่อใหม่ว่า "สหรัฐไทยเดิม" เมื่อ พ.ศ. 2486 และถอยกลับเมื่อ พ.ศ. 2488 เมื่อไทยต้องคืนสหรัฐไทยเดิม หรือเมืองเชียงตุงให้แก่อังกฤษ

บ. บุญค้ำ เป็นผู้สนใจในด้านประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม ประเพณี และชอบเขียนหนังสือ จึงได้บันทึกเรื่องราวของชนเผ่าต่างๆ ศึกษาประวัติความเป็นมาของเมืองเชียงตุง พร้อมทั้งรวบรวมเอกสารต่างๆ ทั้งที่เป็นภาษาอังกฤษ ภาษาอิตาเลียน และภาษาไทยใหญ่ (สมุดกระดาษสา) ความที่มีความสนใจเรื่องเมืองเชียงตุงและได้ติดต่อสนิทสนมกับเจ้านายเชียงตุง (เจ้าบุญวาทย์วงศา และเจ้าพรหมลือ ณ เชียงตุง) คณะมิชชันนารีโรมันคาทอลิก (Sister Madellina) และพระสงฆ์ (ท่านสิทธิแสง เจ้าอาวาสวัดเชียงยืน) อยู่มากพอควร ท่านเหล่านี้ได้นอกจากจะค้นหาเอกสารมาให้ยืมแล้วยังได้เมตตาแปลจากภาษาไทยใหญ่เป็นภาษาไทย และภาษาอิตาเลียนเกี่ยวกับชนชาวดอยในรัฐฉานเป็นภาษาอังกฤษให้อีกด้วย

เที่ยวเมืองเชียงตุงและแคว้นสาละวิน

 

หนังสือ "เที่ยวเมืองเชียงตุงและแคว้นสาละวิน" ได้รับการตีพิมพ์เมื่อ พ.ศ. 2499 ที่โรงพิมพ์รัตนสุวรรณ จังหวัดพิษณุโลก โดยความช่วยเหลือในการจัดจำหน่ายของสำนักพิมพ์คลังวิทยา โดยมี "เหม เวชกร" เป็นผู้ออกแบบปกและเป็นการตีพิมพ์เพียงครั้งเดียวเท่านั้น หนังสือ "เที่ยวเมืองเชียงตุงและแคว้นสาละวิน" เป็นมากกว่าหนังสือเกี่ยวกับการท่องเที่ยวทั่วไป เนื้อหาของหนังสือมีเรื่องราวต่างๆ ที่ได้จากเอกสารประวัติศาสตร์เชียงตุงที่เป็นต้นตอ มีรายละเอียดที่ชัดเจน น่าสนใจและเพลิดเพลิน โดยเฉพาะเรื่อง "ละว้าสร้างบ้าน" ชาวละว้าที่สมัยนั้นยังต้องออกล่าหัวมนุษย์ หนังสือแบ่งออกเป็น 11 บทและภาคผนวก มีภาพถ่ายประกอบมากเกือบ 80 ภาพ ทั้งที่ถ่ายเองและถ่ายทอดจากหนังสืออื่น มีรายการอ้างอิงทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษ 11 รายการ นับเป็นหนังสือหายากที่เป็นที่ต้องการของผู้ที่สนใจหรือ "คอหนังสือ" ด้านศิลปวัฒนธรรม ประวัติศาสตร์และประเพณีของชนเผ่า รวมทั้งด้านมานุษยวิทยาโดยเฉพาะในพื้นที่เชียงตุง แคว้นสาละวินไปถึงเชียงรุ้งในช่วง 60-80 ปีก่อน ดังนั้น แม้ถึงปัจจุบัน ก็ยังมักผู้ตามหาและสอบถามถึงนามปากกา บ. บุญค้ำ ผู้แต่งหนังสือนี้อยู่เนืองๆ ว่าเป็นผู้ใด

นอกจากนี้ บ. บุญค้ำ ยังได้เขียนบทความและหนังสืออื่นแต่ไม่เป็นที่รู้จักแพร่หลาย โดยเฉพาะเรื่อง "เล่ห์การเมือง" ซึ่งตีพิมพ์ประมาณ พ.ศ. 2492 อันเป็นเหตุให้ตำรวจสันติบาลยุคนั้นบุกค้นบ้านที่พะเยาและจับคนในบ้าน 3-4 คนไปตั้งข้อหา "กบฏเชียงราย" (ภายหลังได้รับการปล่อยตัว) นอกจากนี้ บ. บุญค้ำ ยังแต่งบทละครเรื่อง "เจ้าชายเขมรัฐและเจ้าหญิงแสนหวี" พร้อมทั้งเพลงประกอบออกแสดงเร่หาเงินบำรุงโรงเรียน "บุญนิธิ" ที่ท่านตั้งขึ้นที่อำเภอพะเยา (ปัจจุบันเป็นจังหวัด)

บ่วงบรรจถรณ์

บ่วงบรรจถรณ์ เป็นหนังสือนวนิยายอิงประวัติศาสตร์ที่ใช้หนังสือ "เที่ยวเมืองเชียงตุงและแคว้นสาละวิน" เป็นแนวทางหลักในการเดินเรื่อง โดยเฉพาะช่วงเวลา สถานที่และผู้คน ประพันธ์โดย กีรตี ชนา ตีพิมพ์โดยสนักพิมพ์อรุณ พ.ศ. 2544 ขนาด 708 หน้า หนังสือเล่มนี้ได้รับการนำไปทำบทละครโทรทัศน์เรื่องเดียวกัน กำกับโดยนพดล โกมารกุล ออกแพร่ภาพทางสถานีโทรทัศน์สีช่อง 7 เมื่อ พ.ศ. 2545 ได้รับความนิยมสูง ซึ่งเป็นเหตุให้มีผู้ต้องการอ่านและตามหาหนังสือ "เที่ยวเมืองเชียงตุงและแคว้นสาละวิน" ต้นตอ รวมทั้งเรื่องราวเกี่ยวกับผู้แต่งดังกล่าว

บั้นปลายชีวิต

บ. บุญค้ำ ลาออกจากราชการเมื่อ พ.ศ. 2488 มาประกอบอาชีพทนายความและตั้งโรงเรียนที่พะเยาคือโรงเรียน "บุญนิธิ" ที่ชายกว๊านพะเยา และได้เริ่มงานเขียนที่ชอบ รวมทั้งหนังสือเรื่อง "เที่ยวเมืองเชียงตุงและแคว้นสาละวิน" ซึ่งมีเนื้อหาทางสารคดีและประวัติศาสตร์เกี่ยวกับเชียงตุง หรือเมือง "เขมรัฐ" และเมือง "แสนหวี" รวมทั้งชนเผ่าและประเพณีพื้นถิ่นต่างๆ ในพื้นที่ในแคว้นสาละวิน แต่ก็ไม่มีโอกาสจัดพิมพ์จนกระทั่งมีผู้สนใจคือ คุณเจริญ จันสี ผู้ซึ่งแสวงหาความรู้เกี่ยวกับเมืองเชียงตุงได้รับการบอกเล่าจากคุณแสง มนวิทูร ว่ามีผู้เขียนเกี่ยวกับเรื่องนี้อยู่ที่เชียงรายแต่ยังไม่ได้ตีพิมพ์

บ. บุญค้ำ ถึงแก่กรรมที่กรุงเทพมหานครเมื่อปี พ.ศ. 2515 ด้วยโรคมะเร็งและอัมพาตรวมอายุได้ 70 ปีเศษ

อ้างอิง

• บ. บุญค้ำ. เที่ยวเมืองเชียงตุงและแคว้นสาละวิน. พิษณุโลก: โรงพิมพ์รัตนสุวรรณ, 2499.
• กระทรวงธรรมการ. วิทยาจารย์. เล่ม 30 ประจำเดือนมกราคม 2472-ธันวาคม 2473. หน้า 1338-1344.
• จอมพล ผิน ชุณหะวัณ. คำไว้อาลัย. หนังที่สือระลึกงานพระราชทานเพลิงศพนาย บุญสิงห์ บุญค้ำ ณ วัดมกุฏกษัตริยาราม เมื่อ 27 พฤศจิกายน พ.ศ. 2515.
• เสม พริ้งพวงแก้ว. แด่ท่านศึกษาดีแห่งเชียงราย. หนังที่สือระลึกงานพระราชทานเพลิงศพนาย บุญสิงห์ บุญค้ำ ณ วัดมกุฏกษัตริยาราม เมื่อ 27 พฤศจิกายน พ.ศ. 2515.
• สมุดประวัติประจำตัวข้าราชการ. สังกัดกระทรวงธรรมการของนายบุญสิงห์ บุญค้ำ.