เขตการปกครองของประเทศจีน
เขตการปกครองของประเทศจีน ประกอบด้วยหลายระดับมาตั้งแต่สมัยโบราณ รัฐธรรมนูญของจีนกำหนดให้มีเขตการปกครองโดยนิตินัยสามระดับ อย่างไรก็ตามในปัจจุบัน จีนมีเขตการปกครองโดยพฤตินัยห้าระดับ ได้แก่ ระดับมณฑล (มณฑล เขตปกครองตนเอง เทศบาลนคร และเขตบริหารพิเศษ), ระดับจังหวัด, ระดับอำเภอหรือเทศมณฑล, ระดับตำบล, และระดับหมู่บ้าน
ระดับมณฑล (ระดับที่ 1)
หยินชวาน
สาธารณรัฐประชาชนจีน (PRC) แบ่งออกเป็น 34 เขตการปกครองระดับมณฑล (省级行政区) หรือเขตการปกครองระดับที่ 1 (一级行政区) ประกอบด้วย 22 มณฑล, 5 เขตปกครองตนเอง, 4 เทศบาลนคร, 2 เขตบริหารพิเศษ และ 1 มณฑลอ้างสิทธิ์
ในทางทฤษฎีแล้ว มณฑลต่าง ๆ จะอยู่ภายใต้การปกครองของรัฐบาลกลางของสาธารณรัฐประชาชนจีน แต่ในทางปฏิบัติผู้บริหารของมณฑลมีอิสระอย่างมากในการตัดสินใจในเรื่องนโยบายเศรษฐกิจ อำนาจในทางปฏิบัติจริง ๆ ของมณฑลนี้ได้ก่อให้เกิดสิ่งที่นักเศรษฐศาสตร์บางคนเรียกว่าสหพันธรัฐแบบจีน (Chinese federalism)
มณฑลส่วนใหญ่ยกเว้นมณฑลในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีอาณาเขตที่ก่อตั้งขึ้นมาก่อนแล้วในสมัยราชวงศ์หยวน ราชวงศ์หมิง และราชวงศ์ชิง บางครั้งอาณาเขตของมณฑลก็ยึดตามเขตแดนทางวัฒนธรรมหรือทางภูมิศาสตร์ นี่เป็นความพยายามของรัฐบาลจักรวรรดิที่จะกีดกันการแบ่งแยกดินแดนและลัทธิขุนศึกโดยใช้นโยบายแบ่งแยกแล้วปกครอง อย่างไรก็ตามมณฑลต่าง ๆ ก็ได้เข้ามามีบทบาททางวัฒนธรรมที่สำคัญในจีน
การเปลี่ยนแปลงเขตการปกครองที่ผ่านมาล่าสุด ได้แก่ การยกฐานะไหหลำ (1988) และฉงชิ่ง (1997) ขึ้นเป็นเขตการปกครองระดับมณฑล และการก่อตั้งฮ่องกง (1997) และมาเก๊า (1999) เป็นเขตบริหารพิเศษ
การบริหารระดับมณฑลมีรายละเอียดแตกต่างกันไป ดังนี้
| 22 มณฑล (省; shěng) เป็นการบริหารส่วนภูมิภาคประเภททั่วไปโดยมีคณะกรรมการมณฑลที่นำโดยเลขาธิการ เลขาธิการคณะกรรมการเป็นผู้รับผิดชอบลำดับที่หนึ่งของมณฑล รองลงมาคือผู้ว่าการมณฑล | |
| 5 เขตปกครองตนเอง (自治区; zìzhìqū) เป็นหน่วยการปกครองของชนกลุ่มน้อยที่มีประชากรของกลุ่มชาติพันธุ์หนึ่ง ๆ จำนวนมากและมีการบริหารส่วนท้องถิ่นเป็นของตนเอง แต่เขตปกครองตนเองมีสิทธิทางกฎหมายในทางทฤษฎีมากกว่าในทางปฏิบัติจริง ผู้ว่าการเขตปกครองตนเองมักได้รับการแต่งตั้งจากชนกลุ่มน้อยนั้น ๆ | |
| 4 เทศบาลนคร (直辖市; zhíxiáshì) เป็นนครในระดับสูงกว่านครทั่วไปซึ่งอยู่ภายใต้การบริหารของรัฐบาลจีนโดยตรง โดยมีสถานะเทียบเท่ากับมณฑล ในทางปฏิบัติเทศบาลนครมีสถานะทางการเมืองสูงกว่ามณฑลทั่วไป | |
| 2 เขตบริหารพิเศษ (特別行政區; tèbié xíngzhèngqū) เป็นหน่วยการปกครองรองจากระดับชาติที่ปกครองตนเองและมีอิสระสูงของสาธารณรัฐประชาชนจีน แต่ละเขตบริหารพิเศษ (SAR) มีผู้บริหารสูงสุดเป็นผู้นำเขตและหัวหน้ารัฐบาล รัฐบาลของเขตบริหารพิเศษไม่มีอิสระอย่างสมบูรณ์ เนื่องจากนโยบายต่างประเทศและการป้องกันทางทหารเป็นความรับผิดชอบของรัฐบาลกลาง ตามกฎหมายหลักพื้นฐานของเขตบริหารพิเศษทั้งสอง | |
| 1 มณฑลอ้างสิทธิ์ (声称省份; shēngchēng shěngfèn) สาธารณรัฐประชาชนจีนอ้างสิทธิ์ในเกาะไต้หวันและเกาะขนาดเล็กโดยรอบ เช่น เผิงหู โดยเรียกเป็นมณฑลไต้หวัน (หมู่เกาะจินเหมินและหมู่เกาะหมาจู่ถูกอ้างสิทธิ์ให้เป็นส่วนหนึ่งของมณฑลฝูเจี้ยน ส่วนเกาะปราตัสและอิตูอาบาถูกอ้างสิทธิ์ให้เป็นส่วนหนึ่งของมณฑลกวางตุ้งและมณฑลไหหลำตามลำดับ) ดินแดนเหล่านี้อยู่ในความควบคุมของสาธารณรัฐจีน (ROC, เรียกกันทั่วไปว่า "ไต้หวัน") โดยไต้หวันมีอิสระอย่างสมบูรณ์ และมีประมุขแห่งรัฐ กองทัพ และนโยบายต่างประเทศของตนเอง |
ระดับจังหวัด (ระดับที่ 2)
.png.html){kind=link}
เขตการปกครองระดับจังหวัดเป็นโครงสร้างการบริหารระดับที่สองรองลงมาจากระดับมณฑล มณฑลส่วนใหญ่แบ่งออกเป็นนครระดับจังหวัดเพียงอย่างเดียวโดยไม่มีหน่วยการปกครองระดับที่สองประเภทอื่น จาก 22 มณฑล และ 5 เขตปกครองตนเอง มีเพียง 3 มณฑล (ยูนนาน กุ้ยโจว ชิงไห่) และ 1 เขตปกครองตนเอง (ซินเจียง) เท่านั้นที่มีจำนวนของเขตการปกครองระดับสองที่ไม่ใช่นครระดับจังหวัดมากกว่า 3 แห่ง ณ เดือนมกราคม 2019 ประเทศจีนมีเขตการปกครองระดับจังหวัดทั้งหมด 333 แห่ง
| 7 จังหวัด (地区; dìqū) เดิมเป็นประเภทเขตการปกครองระดับที่สองที่มีมากที่สุด จึงเรียกระดับเขตการปกครองที่สองนี้ว่า "ระดับจังหวัด" จังหวัดส่วนใหญ่ถูกเปลี่ยนประเภทเป็นนครระดับจังหวัดตั้งแต่ปี 1983 จนถึงทศวรรษ 1990 ปัจจุบัน จังหวัดมีเฉพาะในมณฑลเฮย์หลงเจียง เขตปกครองตนเองทิเบต และเขตปกครองตนเองซินเจียง |
| 30 จังหวัดปกครองตนเอง (自治州; zìzhìzhōu) เป็นจังหวัดที่มีชนกลุ่มน้อยทางชาติพันธุ์อย่างน้อยหนึ่งกลุ่ม ซึ่งส่วนใหญ่อยู่ในภาคตะวันตกของจีน |
| 293 นครระดับจังหวัด (地级市; dìjíshì) เป็นเขตการปกครองระดับจังหวัดที่มีจำนวนมากที่สุด โดยทั่วไปจะประกอบไปด้วยศูนย์กลางเขตเมืองและพื้นที่ชนบทโดยรอบซึ่งมีขนาดใหญ่กว่าศูนย์กลางเขตเมือง ดังนั้น คำว่านครในประเทศจีนจึงไม่ตรงกับความหมายที่ถูกต้องของคำว่า "นคร" |
| 3 เหมิง (盟; méng) เป็นประเภทเขตการปกครองที่เหมือนกับจังหวัด แต่พบได้เฉพาะในมองโกเลียใน ซึ่งคำว่าเหมิงนี้เป็นรูปแบบหน่วยการปกครองของมองโกเลียในสมัยก่อน เช่นเดียวกับจังหวัด เหมิงส่วนใหญ่ถูกเปลี่ยนประเภทเป็นนครระดับจังหวัด |
ระดับเทศมณฑล (ระดับที่ 3)
.png.html){kind=link}
เขตการปกครองระดับเทศมณฑล หรือระดับอำเภอ เป็นเขตการปกครองระดับที่สามที่รองลงมาจากระดับจังหวัด ณ วันที่ 18 สิงหาคม 2015 ประเทศจีนมีเขตการปกครองระดับเทศมณฑลทั้งหมด 2,852 แห่ง
| 1,408 เทศมณฑล (县; xiàn) เป็นเขตการปกครองระดับเทศมณฑลที่พบมากที่สุด มีมาตั้งแต่สมัยยุครณรัฐ และมีมาก่อนเขตการปกครองระดับอื่นในจีน คำว่า เสี้ยน มักแปลว่า "อำเภอ" หรือ "เทศมณฑล" |
| 117 เทศมณฑลปกครองตนเอง (自治县; zìzhìxiàn) เป็นเทศมณฑลที่มีชนกลุ่มน้อยทางชาติพันธุ์อย่างน้อยหนึ่งกลุ่ม ซึ่งคล้ายคลึงกับเขตปกครองตนเองและจังหวัดปกครองตนเอง |
| 360 นครระดับเทศมณฑล (县级市; xiànjíshì) คล้ายกับนครระดับจังหวัด ซึ่งครอบคลุมทั้งในเมืองและชนบท เทศมณฑลต่าง ๆ มักยกฐานะเป็นนครระดับเทศมณฑลในทศวรรษ 1990 แต่ก็ได้หยุดชะงักไป |
| 913 เขต (市辖区 / 区; shìxiáqū / qū) เดิมเป็นเขตการปกครองสำหรับเขตเมือง ครอบคลุมเฉพาะในเมืองเท่านั้น แต่ปัจจุบัน หลายเทศมณฑลได้เปลี่ยนมาเป็นเขต ทำให้เขตอาจมีสภาพเหมือนกับเทศมณฑล |
| 49 กองธง (旗; qí) เหมือนกันกับกับเทศมณฑล ต่างกันเพียงชื่อ ซึ่งมาจากรูปแบบหน่วยการปกครองของมองโกเลียในสมัยก่อน |
| 3 กองธงปกครองตนเอง (自治旗; zìzhìqí) เหมือนกันกับกับเทศมณฑลปกครองตนเอง ต่างกันเพียงชื่อ ซึ่งมาจากรูปแบบหน่วยการปกครองของมองโกเลียในสมัยก่อน |
| 1 เขตป่าไม้ (林区; línqū) เป็นเขตการปกครองระดับเทศมณฑลประเภทพิเศษ ตั้งอยู่ในมณฑลหูเป่ย์ |
| 1 เขตพิเศษ (特区; tèqū) เป็นเขตการปกครองระดับเทศมณฑลประเภทพิเศษ ตั้งอยู่ในมณฑลกุ้ยโจว |
สรุป
เมื่อวันที่ 31 ธันวาคม พ.ศ. 2548 สาธารณรัฐประชาชนจีนได้สรุปการแบ่งเขตการปกครองไว้ว่า
| ระดับ | ชื่อ | ประเภท |
|---|---|---|
| 1 | ระดับมณฑล 省级行政区/ 一级行政区 (33 แห่ง) (1 พื้นที่พิพาท) |
|
| 2 | ระดับจังหวัด 地级行政区/ 二级行政区 (334 แห่ง) |
|
| 3 | ระดับเทศมณฑลหรืออำเภอ 县级行政区/ 三级行政区 (2,851 แห่ง) |
|
| 4 | ระดับตำบล 乡级行政区/ 四级行政区 (39,864 แห่ง) |
|
| 5 | ระดับหมู่บ้าน 基层群众自治组织 (662,393 แห่ง) |
|
ดูเพิ่ม
อ้างอิง
- . Government of the People's Republic of China. 2009-04-17. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2015-07-15. สืบค้นเมื่อ 7 September 2015.
- 中华人民共和国行政区划 [Administrative divisions of the People's Republic of China], 15 June 2005, จากแหล่งเดิมเมื่อ 2010-07-23, สืบค้นเมื่อ 5 June 2010
- Chapter II : Relationship between the Central Authorities and the Hong Kong Special Administrative Region, Article 12, จากแหล่งเดิมเมื่อ 2010-07-29, สืบค้นเมื่อ 5 June 2010
- , คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 5 February 2012, สืบค้นเมื่อ 5 June 2010
- 精选汉英词典(第四版) [Concise Chinese-English Dictionary (Fourth Edition)]. Oxford University Press and The Commercial Press. 2011. p. 248. ISBN 978-7100082815.
街道 jiēdào (名)1 street 2 what concerns the neighborhood: ~ 办事处 subdistrict office. {...}
- 現代漢語詞典(第七版) [Contemporary Chinese Dictionary (Seventh Edition)]. The Commercial Press. 1 September 2016. p. 663. ISBN 978-7-100-12450-8.
【街道办事处】 jiēdào bànshìchù 市辖区、不设区的市的人民政府派出机关。 在上一级政府领导下，负责本辖区内的社区服务、经济发展、社会治安等工作。
แหล่งข้อมูลอื่น
| คอมมอนส์ มีภาพและสื่อเกี่ยวกับ: เขตการปกครองของประเทศจีน |
- เว็บไซต์ทางการ – ของกระทรวงกิจการพลเรือน เกี่ยวกับเขตการปกครองของประเทศจีน
- Statistics
- – (ในภาษาจีน)
- รายงานเมืองและพื้นที่ของจีน
