รอยนูนสมองกลีบขมับส่วนบน

รอยนูนสมองกลีบขมับส่วนบน (อังกฤษ: superior temporal gyrus, gyrus temporalis superior, ตัวย่อ STG) เป็นหนึ่งในสามรอยนูน (แต่บางครั้งปรากฏแค่สอง) ในสมองกลีบขมับของมนุษย์ อยู่ด้านข้างของศีรษะเหนือหูเล็กน้อย

รอยนูนสมองกลีบขมับส่วนบน (superior temporal gyrus)
รอยนูนสมองกลีบขมับส่วนบนของมนุษย์
ภาพวาดแสดงความสัมพันธ์ของสมองและกะโหลกศีรษะ รอยนูนสมองกลีบขมับส่วนบนอยู่ตรงกลางมีสีเขียว
รายละเอียด
ส่วนหนึ่งของ	สมองกลีบขมับ
หลอดเลือดแดง	middle cerebral
ตัวระบุ
ภาษาละติน	gyrus temporalis superior
นิวโรเนมส์	136
นิวโรเล็กซ์ ID	birnlex_1648
TA98	A14.1.09.138
TA2	5489
FMA	61905
ศัพท์กายวิภาคศาสตร์ของประสาทกายวิภาคศาสตร์ [แก้ไขบนวิกิสนเทศ]

รอยนูนสมองกลีบขมับส่วนบนล้อมรอบด้วย

• ร่องด้านข้าง (lateral sulcus) ที่ด้านบน
• ร่องสมองกลีบขมับด้านบน (แต่บางครั้งอาจจะไม่มีหรือไม่ปรากฏ) ที่ด้านล่าง
• เส้นจินตนาการเริ่มจาก preoccipital notch ไปถึงร่องด้านข้าง ที่ด้านหลัง

รอยนูนสมองกลีบขมับส่วนบนมีโครงสร้างสำคัญหลายส่วนรวมทั้ง

• เขตบร็อดแมนน์ 41 และ 42 เป็นที่อยู่ของคอร์เทกซ์การได้ยินปฐมภูมิ ทำหน้าที่รับรู้เสียง
• เขตเวอร์นิเก หรือเขตบร็อดแมนน์ 22p ซึ่งเป็นเขตสำคัญที่ประมวลผลเกี่ยวกับคำพูดเพื่อความเข้าใจในภาษา

รอยนูนสมองกลีบขมับส่วนบนประกอบด้วยคอร์เทกซ์การได้ยินปฐมภูมิ ซึ่งทำหน้าที่ประมวลผลเกี่ยวกับเสียง ความถี่เสียงหนึ่ง ๆ จะมีความสัมพันธ์กับตำแหน่งหนึ่ง ๆ ในคอร์เทกซ์การได้ยินปฐมภูมิอย่างเสมอต้นเสมอปลาย (คือคอร์เทกซ์จะมีพื้นที่เป็นตัวแทนเป็นตัวรองรับข้อมูลสำหรับความถี่เสียงที่มนุษย์สามารถได้ยินได้) แผนที่ความถี่เสียงอย่างนี้ (auditory map หรือ tonotopic map) คล้ายคลึงกับแผนที่ homunculus (หรือ cortical homunculus) ของคอร์เทกซ์สั่งการปฐมภูมิ (primary motor cortex) เขตบางเขตของ STG มีหน้าที่เฉพาะในการประมวลความถี่เสียงหลาย ๆ ความถี่ และเขตอื่น ๆ ก็มีหน้าที่เฉพาะในการประมวลผลเกี่ยวกับความเปลี่ยนแปลงของแอมพลิจูดและความถี่ของเสียง นอกจากนั้นแล้ว STG ยังมีเขตเวอร์นิเกอีกด้วย ซึ่งในคนส่วนมากจะอยู่ในซีกสมองด้านซ้าย เป็นเขตสำคัญในการเข้าใจภาษา แม้ว่า STG จะมีบทบาทในการประมวลผลเกี่ยวกับเสียงรวมทั้งการเข้าใจภาษาพูด แต่ STG ก็ยังมีบทบาทสำคัญในความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับสังคม (social cognition) อีกด้วย

บทบาทหน้าที่

STG มีบทบาทในการรับรู้อารมณ์ความรู้สึกจากใบหน้าที่เห็น นอกจากนั้นแล้ว STG ยังเป็นโครงสร้างสำคัญในการประมวลผลเกี่ยวกับเสียงและการทำงานทางภาษาของบุคคลที่อาจจะมีปัญหาในการใช้ศัพท์ หรือบุคคลที่กำลังพัฒนาการใช้ภาษาอยู่ และยังพบอีกว่า STG เป็นโครงสร้างสำคัญในวิถีประสาทที่ประกอบด้วยอะมิกดะลา (amygdala) และคอร์เทกซ์กลีบหน้าผากส่วนหน้า (prefrontal cortex) ซึ่งมีบทบาทในการประมวลผลเนื่องกับความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการเข้าสังคม เขตต่าง ๆ ด้านหน้า (anterior) และด้านบน (dorsal) ของสมองกลีบขมับ รวมทั้ง STG ด้วย มีส่วนในการประมวลผลเกี่ยวกับลักษณะของใบหน้าที่ปรากฏต่าง ๆ กันไป งานวิจัยที่ทำโดยใช้เทคนิคการสร้างภาพในสมอง (neuroimaging) พบว่า คนไข้โรคจิตเภทมี STG ที่มีความผิดปกติทางโครงสร้าง

ภาพต่าง ๆ

•  

  รอยนูนสมองกลีบขมับส่วนบนมีสีแดง

•  

  สมองมนุษย์มองจากด้านข้าง รอยนูนหลัก ๆ มีชื่อ

เชิงอรรถและอ้างอิง

1. social cognition (สังคมปริชาน ???) เป็นการเข้ารหัสข้อมูล การเก็บข้อมูล การค้นคืนข้อมูล และการประมวลข้อมูลเกี่ยวกับสัตว์ชนิดเดียวกัน (conspecific) ในสมอง เป็นศัพท์ที่ใช้ในวงการจิตวิทยาและ cognitive neuroscience หมายความถึงความสามารถต่าง ๆ ในสังคม เช่นความสามารถในการเข้าสังคมที่ถูกทำลายไปเนื่องจากโรคออทิซึม
2. Erin D. Bigler, Sherstin Mortensen, E. Shannon Neeley, Sally Ozonoff, Lori Krasny, Michael Johnson, Jeffrey Lu, Sherri L. Provencal, William McMahon & Janet E. Lainhart (2007) : Superior Temporal Gyrus, Language Function, and Autism, Developmental Neuropsychology, 31:2, 217-238
3. Radua, Joaquim; Phillips, Mary L.; Russell, Tamara; Lawrence, Natalia; Marshall, Nicolette; Kalidindi, Sridevi; El-Hage, Wissam; McDonald, Colm; Giampietro, Vincent; Brammer, Michael J.; David, Anthony S.; Surguladze, Simon A. (2010). "Neural response to specific components of fearful faces in healthy and schizophrenic adults". NeuroImage. 49: 939–946. doi:10.1016/j.neuroimage.2009.08.030. PMID 19699306.
4. Erin D. Bigler, Sherstin Mortensen, E. Shannon Neeley, Sally Ozonoff, Lori Krasny, Michael Johnson, Jeffrey Lu, Sherri L. Provencal, William McMahon & Janet E. Lainhart (2007) : Superior Temporal Gyrus, Language Function, and Autism, Developmental Neuropsychology, 31:2, 217-238
5. Adolphs, 2003 ; Takahashi et al., 2004
6. Bigler, E. et al. (2007) Superior Temporal Gyrus, Language Function, and Autism Developmental Neuropsychology, 31(2), 217-238
7. Bigler ED, Mortensen S, Neeley ES, Ozonoff S, Krasny L, Johnson M, Lu J, Provencal SL, McMahon W, Lainhart JE. 2007. Superior temporal gyrus, language function, and autism. 31 (2) : 217-238
8. Kasai K, Shenton ME, Salisbury DF, Hirayasu Y, Lee C-U, Ciszewski AA, et al. Progressive decrease of left superior temporal gyrus gray matter volume in patients with first-episode schizophrenia. Am J Psychiatry 2003a;160:156–64.

แหล่งข้อมูลอื่น

• ภาพสมองตัดแต่งสีซึ่งรวมส่วน "Superior temporal gyrus" at the BrainMaps project