จังหวัดมหาสารคาม
มหาสารคาม เป็นจังหวัดหนึ่งทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนกลางของประเทศไทย ซึ่งตั้งอยู่กึ่งกลางของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
จังหวัดมหาสารคาม | |
---|---|
จากซ้ายไปขวา บนลงล่าง:
| |
คำขวัญ: พุทธมณฑลอีสาน ถิ่นฐานอารยธรรม ผ้าไหมล้ำเลอค่า ตักสิลานคร | |
อักษรไทย | มหาสารคาม |
อักษรโรมัน | Maha Sarakham |
ชื่อไทยอื่น ๆ | สารคาม ตักสิลานคร |
การปกครอง | |
• ผู้ว่าราชการ | นายเกียรติศักดิ์ ตรงศิริ (ตั้งแต่ พ.ศ. 2563) |
พื้นที่ | |
• ทั้งหมด | 5,291.683 ตร.กม. (2,043.130 ตร.ไมล์) |
อันดับพื้นที่ | อันดับที่ 41 |
ประชากร (พ.ศ. 2563) | |
• ทั้งหมด | 953,660 คน |
• อันดับ | อันดับที่ 23 |
• ความหนาแน่น | 180.22 คน/ตร.กม. (466.8 คน/ตร.ไมล์) |
• อันดับความหนาแน่น | อันดับที่ 16 |
รหัส ISO 3166 | TH-44 |
สัญลักษณ์ประจำจังหวัด | |
• ต้นไม้ | พฤกษ์ (มะรุมป่า) |
• ดอกไม้ | ลั่นทมขาว (จำปาขาว) |
• สัตว์น้ำ | ปูทูลกระหม่อม |
ศาลากลางจังหวัด | |
• ที่ตั้ง | ภายในศูนย์ราชการจังหวัดมหาสารคาม หมู่ที่ 11 ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 291 ตำบลแวงน่าง อำเภอเมืองมหาสารคาม จังหวัดมหาสารคาม 44000 |
• โทรศัพท์ | 0 4377 7356 |
• โทรสาร | 0 4377 7460 |
เว็บไซต์ | http://www.mahasarakham.go.th/ |
ประวัติศาสตร์
เมืองมหาสารคามถือว่าเป็นแหล่งโบราณคดีที่สำคัญและยาวนานมานับพันปี เพราะได้พบหลักฐานทางโบราณคดีที่ได้รับอิทธิพลทางพุทธศาสนาตั้งแต่สมัยคุปตะตอนปลายและปัลลวะของอินเดียผ่านเมืองพุกามมาในรูปแบบของศิลปะสมัยทวารวดี โดยบริเวณ(โคกพระ)เมืองกันทรวิชัย พบหลักฐานเช่น พระพุทธมิ่งเมือง พระพุทธรูปยืนมงคล และกรุพระพิมพ์ดินเผา ส่วนบริเวณอำเภอนาดูนเมืองนครจำปาศรี พบทั้งกรุพระพิมพ์ดินเผาและพระบรมสารีริกธาตุ นอกจากนี้แล้วยังได้รับอิทธิพลของศาสนาพราหมณ์ผ่านทางชนชาติขอม ในรูปแบบสมัยลพบุรี เช่น กู่สันตรัตน์ กู่บ้านเขวา กู่บ้านแดง และกู่อื่น ๆ รวมไปจนถึงเทวรูปและเครื่องปั้นดินเผาของขอมอยู่ตามผิวดินทั่ว ๆ ไปในจังหวัดมหาสารคาม[ต้องการอ้างอิง]
มหาสารคามตั้งอยู่ตอนกลางของภาคอีสาน มีชนหลายเผ่า เช่น ชาวไทยพื้นเมืองพูดภาษาอีสาน ชาวไทยญ้อและชาวผู้ไท ประชาชนส่วนใหญ่นับถือพุทธศาสนา ปฏิบัติตามขนบธรรมเนียมจารีตประเพณี "ฮีตสิบสอง" ประกอบอาชีพด้านกสิกรรมเป็นส่วนใหญ่ ใช้ชีวิตอย่างเรียบง่ายมีการไปมาหาสู่กัน ช่วยเหลือพึ่งพาอาศัยกันตามแบบของคนอีสานทั่วไป
เมื่อวันที่ 22 สิงหาคม พ.ศ. 2408 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ได้มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้ยก "บ้านลาดกุดยางใหญ่" ขึ้นเป็น เมืองมหาสารคาม โดยแยกพื้นที่และพลเมืองราวสองพันคนมาจากเมืองร้อยเอ็ด และให้ท้าวมหาชัย (ท้าวกวด ภวภูตานนท์ ต้นตระกูล ภวภูตานนท์ ณ มหาสารคาม) เป็นพระเจริญราชเดช เจ้าเมือง มีท้าวบัวทองเป็นผู้ช่วยขึ้นกับเมืองร้อยเอ็ด
ต่อมาโปรดเกล้าฯ ให้แยกเมืองมหาสารคามขึ้นตรงกับกรุงเทพมหานคร เมื่อ พ.ศ. 2412 และร้อยเอ็ดได้แบ่งพลเมืองให้อีกราวเจ็ดพันคน พลเมืองเดิมอพยพมาจากเมืองจำปาศักดิ์ ท้าวมหาชัยและท้าวบัวทองนั้นเป็นหลานโดยตรงของพระยาขัติยวงศา (สีลัง) เจ้าเมืองคนที่ 2 ของเมืองร้อยเอ็ด เดิมกองบัญชาการของเมืองมหาสารคามตั้งอยู่ที่เนินสูงแห่งหนึ่งใกล้กุดนางใย ได้สร้างศาลเจ้าพ่อหลักเมืองและศาลมเหศักดิ์ขึ้นเป็นที่สักการะของชาวเมือง
เมืองมหาสารคามได้สร้างวัดดอนเมือง ซึ่งภายหลังเปลี่ยนชื่อเป็น วัดข้าวฮ้าว (วัดธัญญาวาส) และได้ย้ายกองบัญชาการไปอยู่ริมหนองกระทุ่มด้านเหนือของวัดโพธิ์ศรีปัจจุบัน ในปี พ.ศ. 2456 หม่อมเจ้านพมาศ นวรัตน์ เป็นปลัดมณฑลประจำจังหวัด โดยความเห็นชอบของพระมหาอำมาตยาธิบดี (เส็ง วิริยะศิริ) ได้ย้ายศาลากลางไปอยู่ที่ตั้งศาลากลางหลังเดิม (ที่ว่าการอำเภอเมืองมหาสารคามปัจจุบัน) และในปี พ.ศ. 2542 ได้ย้ายศาลากลางไปอยู่ ณ ที่ตั้งปัจจุบัน มีผู้ดำรงตำแหน่งเจ้าเมือง หรือผู้ว่าราชการจังหวัด รวม 46 คน
ภูมิศาสตร์
ที่ตั้งและอาณาเขต
จังหวัดมหาสารคามตั้งอยู่บริเวณตอนกลางของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีพื้นที่ประมาณ 5,300 ตารางกิโลเมตร (3,307,300 ไร่) ระยะทางห่างจากกรุงเทพฯ 475 กิโลเมตร มีอาณาเขตติดต่อกับจังหวัดใกล้เคียง ดังนี้
- ทิศเหนือ ติดต่อกับจังหวัดขอนแก่น และจังหวัดกาฬสินธุ์
- ทิศใต้ ติดต่อกับจังหวัดสุรินทร์ และจังหวัดบุรีรัมย์
- ทิศตะวันออก ติดต่อกับจังหวัดกาฬสินธุ์ และจังหวัดร้อยเอ็ด
- ทิศตะวันตก ติดต่อกับจังหวัดขอนแก่น และจังหวัดบุรีรัมย์
ภูมิประเทศ
โดยทั่วไป จังหวัดมหาสารคามมีพื้นที่ค่อนข้างราบเรียบถึงลูกคลื่นลอนลาด สูงจากระดับน้ำทะเลประมาณ 130 – 230 เมตร ทิศตะวันตกและทิศเหนือเป็นที่สูงในเขตอำเภอโกสุมพิสัย อำเภอเชียงยืน และอำเภอกันทรวิชัย ครอบคลุมพื้นที่ประมาณครึ่งหนึ่งของจังหวัด และค่อย ๆ เทลาดมาทางทิศตะวันออกและทิศใต้
สภาพพื้นที่แบ่งออกเป็น 3 ลักษณะ คือ
- พื้นที่ราบเรียบถึงค่อนข้างราบเรียบ — ส่วนใหญ่เป็นที่ราบลุ่มริมน้ำ เช่น ที่ราบลุ่มริมแม่น้ำชี ในบริเวณอำเภอเมืองมหาสารคาม อำเภอโกสุมพิสัย และทางตอนใต้ของจังหวัดแถบชายทุ่งกุลาร้องไห้
- พื้นที่ค่อนข้างราบเรียบสลับกับลูกคลื่นลอนลาด — ตอนเหนือของอำเภอพยัคฆภูมิพิสัย เป็นแนวยาวไปทางตะวันออก ถึงอำเภอเมืองมหาสารคาม]
- พื้นที่ลูกคลื่นลอนลาดสลับกับพื้นที่ลูกคลื่นลอนชัน — ตอนเหนือและตะวันตกของจังหวัด บริเวณนี้มีเนื้อที่ประมาณครึ่งหนึ่งของจังหวัด
ภูมิอากาศ
ลักษณะภูมิอากาศในเขตจังหวัดมหาสารคาม เป็นแบบมรสุมเมืองร้อน มีฝนตกสลับกับอากาศแห้ง ในปี พ.ศ. 2555 มีปริมาณน้ำฝนเฉลี่ยรายเดือน 118.1 มิลลิเมตร และปริมาณน้ำฝนมากที่สุดที่ 414.9 มิลลิเมตร ในเดือนพฤษภาคม อุณหภูมิเฉลี่ยในเดือนมกราคม-กรกฎาคม ที่ 27.91 องศาเซลเซียส อุณหภูมิสูงสุด 39.3 องศาเซลเซียส ในเดือนเมษายน และอุณหภูมิต่ำสุด 15.0 องศาเซลเซียส ในเดือนมกราคม ความชื้นสัมพัทธ์เฉลี่ย ประมาณ 73.55 % (เดือนมกราคม - กรกฎาคม)
การเมืองการปกครอง
การปกครองส่วนภูมิภาค
จังหวัดมหาสารคามแบ่งการปกครองออกเป็น 13 อำเภอ 133 ตำบล 1,804 หมู่บ้าน มีรายชื่ออำเภอดังนี้
เลข | ชื่ออำเภอ | จำนวนตำบล | พื้นที่ (ตร.กม.) |
---|---|---|---|
1 | อำเภอเมืองมหาสารคาม | 14 | 556.697 |
2 | อำเภอแกดำ | 5 | 149.521 |
3 | อำเภอโกสุมพิสัย | 17 | 827.876 |
4 | อำเภอกันทรวิชัย | 10 | 372.221 |
5 | อำเภอเชียงยืน | 8 | 289.027 |
6 | อำเภอบรบือ | 15 | 681.622 |
7 | อำเภอนาเชือก | 10 | 528.198 |
8 | อำเภอพยัคฆภูมิพิสัย | 14 | 409.783 |
9 | อำเภอวาปีปทุม | 15 | 605.774 |
10 | อำเภอนาดูน | 9 | 248.449 |
11 | อำเภอยางสีสุราช | 7 | 242.507 |
12 | อำเภอกุดรัง | 3 | 267 |
13 | อำเภอชื่นชม | 4 | 113.008 |
รวม | 133 | 5,291.683 |
การปกครองส่วนท้องถิ่น
แบ่งออกเป็น 1 องค์การบริหารส่วนจังหวัด 123 องค์การบริหารส่วนตำบล 1 เทศบาลเมือง และ 18 เทศบาลตำบล โดยมีรายชื่อเทศบาลดังนี้
|
|
รายชื่อเจ้าเมืองและผู้ว่าราชการจังหวัด
ลำดับ | ปี พ.ศ. | พระนาม / ชื่อ เจ้าเมืองหรือผู้ว่าราชการจังหวัด |
---|---|---|
1 | 2408 - 2422 | พระเจริญราชเดช (ท้าวมหาชัย กวด ภวภูตานนท์ ณ มหาสารคาม ต้นตระกูล ภวภูตานนท์ ณ มหาสารคาม) |
2 | 2422 - 2443 | พระเจริญราชเดช (ท้าวไชยวงษา ฮึง ภวภูตานนท์ ณ มหาสารคาม) |
3 | 2443 - 2444 | อุปฮาด (เถื่อน รักษิกจันทร์) |
4 | 2444 - 2455 | พระเจริญราชเดช (ท้าวโพธิสาร อุ่น ภวภูตานนท์ ณ มหาสารคาม) |
5 | 2455 - 2459 | หม่อมเจ้านพมาศ นวรัตน |
6 | 2460 - 2462 | พระยาสารคามคณาพิบาล (พร้อม ณ นคร) |
7 | 2462 - 2466 | พระยาสารคามคณาพิบาล (ทิพย์ โรจน์ประดิษฐ์) |
8 | 2466 - 2468 | พระยาประชากรบริรักษ์ (สาย ปาละนันทน์) |
9 | 2468 - 2474 | พระยาสารคามคณาพิบาล (อนงค์ พยัคฆันต์) |
10 | 2474 - 2476 | พระอรรถเปศลสรวดี (เจริญ ทรัพย์สาร) |
11 | 2476 - 2482 | หลวงอังคณานุรักษ์ (สมถวิล เทพาคำ) |
12 | 2482 - 2484 | หลวงประสิทธิ์บุรีรักษ์ (ประสิทธ์ สุปิยังตุ) |
13 | 2484 - 2486 | หลวงบริหารชนบท (ส่าน สีหไตร) |
14 | 2486 - 2489 | ขุนไมตรีประชารักษ์ (ไมตรี ไมตรีประชารักษ์) |
15 | 2489 - 2490 | ขุนจรรยาวิเศษ (เที่ยง บุญยนิตย์) |
16 | 2490 - 2493 | ขุนพิศาลาฤษดิ์กรรม (ทองใบ น้อยอรุณ) |
17 | 2493 - 2495 | นายเชื่อม ศิริสนธิ |
18 | 2495 - 2500 | หลวงอนุมัติราชกิจ (อั๋น อนุมัติราชกิจ) |
19 | 2500 - 2501 | ขุนจรรยาวิเศษ (เที่ยง บุญยนิตย์) |
20 | 2501 - 2506 | นายนวน มีชำนาญ |
21 | 2506 - 2510 | นายรง ทัศนาญชลี |
22 | 2510 - 2513 | นายเวียง สาครสินธุ์ |
23 | 2513 - 2514 | นายพล จุฑางกูร |
24 | 2514 - 2517 | นายสุจินต์ กิตยารักษ์ |
25 | 2517 - 2519 | นายชำนาญ พจนา |
26 | 2519 - 2522 | นายวุฒินันท์ พงศ์อารยะ |
27 | 2522 - 2523 | นายสมภาพ ศรีวรขาน |
28 | 2523 - 2524 | ร้อยตรีกิตติ ปทุมแก้ว |
29 | 2524 - 2526 | นายธวัช มกรพงศ์ |
30 | 2526 - 2528 | นายสมบูรณ์ พรหมเมศร์ |
31 | 2528 - 2531 | นายไสว พราหมมณี |
32 | 2531 - 2534 | นายจินต์ วิภาตะกลัศ |
33 | 2534 - 2535 | นายวีระชัย แนวบุญเนียร |
34 | 2535 - 2537 | นายภพพล ชีพสุวรรณ |
35 | 2537 - 2538 | นายประภา ยุวานนท์ |
36 | 2538 - 2540 | นายวิชัย ทัศนเศรษฐ |
37 | 2540 - 2542 | นายเกียรติพันธ์ น้อยมณี |
38 | 2542 - 2544 | นางศิริเลิศ เมฆไพบูลย์ |
39 | 2544 - 2546 | นายสมศักดิ์ แก้วสุทธิ |
40 | 2546 - 2548 | นายวิทย์ ลิมานนท์วราไชย |
41 | 2548 - 2550 | นายชวน ศิรินันท์พร |
42 | 2550 - 2551 | นายรังสรรค์ เพียรอดวงษ์ |
43 | 2551 - 2552 | นายพินิจ เจริญพานิช |
44 | 2552 - 2554 | นายทองทวี พิมเสน |
45 | 2554 - 2555 | นายวีระวัฒน์ ชื่นวาริน |
46 | 2555 - 2557 | นายนพวัชร สิงห์ศักดา |
47 | 2557 - 2558 | นายชยาวุธ จันทร |
48 | 2558 - 2559 | นายโชคชัย เดชอมรธัญ |
49 | 2559 - 2561 | นายเสน่ห์ นนทะโชติ |
50 | 2561 - 2563 | นายเกียรติศักดิ์ จันทรา |
51 | 2563 - ปัจจุบัน | นายเกียรติศักดิ์ ตรงศิริ |
การคมนาคม
ทางบก
- รถยนต์ส่วนตัว
เส้นทางที่สะดวกและสั้นที่สุด คือใช้เส้นทางถนนพหลโยธินเข้าสู่จังหวัดสระบุรี และเลี้ยวขวาเข้าสู่ถนนมิตรภาพ ผ่านจังหวัดนครราชสีมา เข้าสู่จังหวัดขอนแก่น แล้วเลี้ยวขวาเข้าสู่ถนนแจ้งสนิท จนกระทั่งเข้าสู่จังหวัดมหาสารคาม
- รถโดยสารประจำทาง
สถานีขนส่งผู้โดยสารจังหวัดมหาสารคาม ตั้งอยู่บริเวณถนนเลียบคลองสมถวิล ผู้ให้บริการรถโดยสารจากกรุงเทพฯ อาทิ บริษัท ขนส่ง จำกัด, นครชัยแอร์, เชิดชัยทัวร์, รุ่งประเสริฐทัวร์ และชาญทัวร์ นอกจากนี้ยังมีผู้ให้บริการรถโดยสารไปยังจังหวัดข้างเคียง อาทิ สหพันธ์ร้อยเอ็ดทัวร์, แสงประทีปทัวร์ และอื่น ๆ
จากอำเภอเมืองมหาสารคาม มีรถโดยสารประจำทางให้บริการไปยังอำเภอต่าง ๆ ได้แก่ พยัคฆภูมิพิสัย วาปีปทุม นาดูน นาเชือก บรบือ กุดรัง และเชียงยืน
จังหวัดมหาสารคามมีสถานีขนส่งผู้โดยสารหลายแห่ง ได้แก่ที่เทศบาลเมืองมหาสารคาม, บรบือ, พยัคฆภูมิพิสัย, วาปีปทุม และโกสุมพิสัย
- ทางรถไฟ
ในปัจจุบัน จังหวัดมหาสารคามยังไม่มีทางรถไฟตัดผ่าน สถานีรถไฟที่อยู่ใกล้ที่สุด ได้แก่ สถานีรถไฟขอนแก่น (71 กิโลเมตร) และสถานีรถไฟบ้านไผ่ (69 กิโลเมตร) ซึ่งทั้งสองสถานีนั้นอยู่ในจังหวัดขอนแก่น
ในอนาคต จะมีโครงการรถไฟทางคู่สายบ้านไผ่-นครพนม ซึ่งจะผ่านหลายจังหวัดในอีสานตอนกลาง รวมถึงมหาสารคามด้วย
ระยะห่างจากตัวเมืองไปอำเภอต่างๆ
- อำเภอกันทรวิชัย 17 กิโลเมตร
- อำเภอแกดำ 26 กิโลเมตร
- อำเภอบรบือ 26 กิโลเมตร
- อำเภอโกสุมพิสัย 30 กิโลเมตร
- อำเภอเชียงยืน 37 กิโลเมตร
- อำเภอกุดรัง 40 กิโลเมตร
- อำเภอวาปีปทุม 42 กิโลเมตร
- อำเภอชื่นชม 56 กิโลเมตร
- อำเภอนาเชือก 58 กิโลเมตร
- อำเภอนาดูน 67 กิโลเมตร
- อำเภอยางสีสุราช 75 กิโลเมตร
- อำเภอพยัคฆภูมิพิสัย 84 กิโลเมตร
ทางอากาศ
จังหวัดมหาสารคามไม่มีท่าอากาศยาน จึงต้องใช้บริการท่าอากาศยานของจังหวัดข้างเคียง ได้แก่ ท่าอากาศยานขอนแก่น (82 กิโลเมตร), ท่าอากาศยานร้อยเอ็ด (59 กิโลเมตร) และท่าอากาศยานบุรีรัมย์ (121 กิโลเมตร)
เศรษฐกิจ
ประเพณีและวัฒนธรรม
สถานที่สำคัญ
โบราณสถาน
- ดูเพิ่มเติมที่หัวข้อ รายชื่อโบราณสถานในจังหวัดมหาสารคาม
พระอารามหลวง
- วัดมหาชัย (พระอารามหลวง) พระอารามหลวง ชั้นตรี ชนิดสามัญ
สถานที่ท่องเที่ยว
- อำเภอเมืองมหาสารคาม
- ปรางค์กู่บ้านเขวา
- อ่างเก็บน้ำหนองแวง
- หมู่บ้านหัตถกรรมบ้านหนองเขื่อนช้าง
- แก่งเลิงจาน
- วัดมหาชัย (พระอารามหลวง)
- พิพิธภัณฑ์เมืองมหาสารคาม เทศบาลเมืองมหาสารคาม
- ศูนย์ศิลปวัฒนธรรมอีสาน
- สถาบันวิจัยศิลปะและวัฒนธรรมอีสาน
- พระพุทธกันทรวิชัยอภิสมัยธรรมนายก
- หอเฉลิมพระเกียรติ 80 พรรษา 5 ธันวาคม 2550
- หมู่บ้านปั้นหม้อ
- อุทยานมัจฉาโขงกุดหวาย
สถานที่สำคัญอื่น
เขตเทศบาลเมืองมหาสารคาม
อำเภอกันทรวิชัย
อำเภอบรบือ
| อำเภอแกดำ
อำเภอโกสุมพิสัย
อำเภอวาปีปทุม
งานกลองยาว อำเภอนาเชือก
อำเภอนาดูน
อำเภอพยัคฆภูมิพิสัย
|
สถานพยาบาล
- โรงพยาบาลมหาสารคาม (โรงพยาบาลทั่วไปขนาด 580 เตียง)
- โรงพยาบาลสุทธาเวช คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม
- โรงพยาบาลมหาสารคามอินเตอร์เนชั่นแนล (เอกชน)
สถานศึกษา
- ดูเพิ่มเติมที่หัวข้อ หมวดหมู่: สถาบันการศึกษา, สถาบันอุดมศึกษา ในจังหวัดมหาสารคาม,รายชื่อโรงเรียนในจังหวัดมหาสารคาม
|
|
ดูเพิ่ม
แหล่งข้อมูลอื่น
- เว็บไซต์ทางการ จังหวัดมหาสารคาม
- เว็บไซต์มหาวิทยาลัยมหาสารคาม
- เว็บไซต์สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษามหาสารคาม เขต 1
- เว็บไซต์องค์การบริหารส่วนจังหวัดมหาสารคาม[ลิงก์เสีย]
- เว็บไซต์ข้อมูลต่าง ๆ ในจังหวัดมหาสารคาม[ลิงก์เสีย]
- จังหวัดมหาสารคาม - อีสานร้อยแปด
- สำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้งประจำจังหวัดมหาสารคาม
พิกัดภูมิศาสตร์: 16°11′N 103°17′E / 16.18°N 103.29°E
- แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ จังหวัดมหาสารคาม
- แผนที่ จาก มัลติแมป โกลบอลไกด์ หรือ กูเกิลแผนที่
- ภาพถ่ายทางอากาศ จาก เทอร์ราเซิร์ฟเวอร์
- ภาพถ่ายดาวเทียม จาก วิกิแมเปีย
อ้างอิง
- ศูนย์สารสนเทศเพื่อการบริหารและงานปกครอง. กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "ข้อมูลการปกครอง." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://www.dopa.go.th/padmic/jungwad76/jungwad76.htm [ม.ป.ป.]. สืบค้น 18 เมษายน 2553.
- กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "ประกาศสำนักทะเบียนกลาง กรมการปกครอง เรื่อง จำนวนราษฎรทั่วราชอาณาจักร แยกเป็นกรุงเทพมหานครและจังหวัดต่าง ๆ ตามหลักฐานการทะเบียนราษฎร ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2563." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://stat.bora.dopa.go.th/stat/pk/pk_57.pdf 2564. สืบค้น 7 เมษายน 2564.
- "ประวัติเมืองมหาสารคาม". จังหวัดมหาสารคาม. 2556. สืบค้นเมื่อ 5 พฤษภาคม 2557. Check date values in:
|accessdate=, |year=
(help) - ↑ "ข้อมูลทั่วไปจังหวัดมหาสารคาม". จังหวัดมหาสารคาม. 2556. สืบค้นเมื่อ 5 พฤษภ่าคม 2557. Check date values in:
|accessdate=, |year=
(help)