ดัชนีการพัฒนามนุษย์

ดัชนีการพัฒนามนุษย์ (อังกฤษ: Human Development Index) หรือ เอชดีไอ (HDI) คือดัชนีทางสถิติแบบองค์รวมที่รวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับการคาดหมายคงชีพ การศึกษา และรายได้เฉลี่ยต่อหัว ซึ่งใช้จัดลำดับการพัฒนามนุษย์ในแต่ละประเทศเป็น 4 กลุ่ม ยิ่งประเทศใดมีระดับการคาดหมายคงชีพ การศึกษา และรายได้เฉลี่ยต่อหัวมาก ก็จะยิ่งส่งผลให้ระดับการพัฒนามนุษย์มากตามไปด้วย ทั้งนี้ดัชนีดังกล่าวได้รับการพัฒนาโดยนักเศรษฐศาสตร์ชาวปากีสถาน มาห์บับ อุล ฮัก ร่วมกับนักเศรษฐศาสตร์ชาวอินเดีย อมรรตยะ เสน ซึ่งได้วางกรอบการศึกษาไว้ว่าผู้คนสามารถที่จะ "เป็น" หรือ "กระทำ" สิ่งที่ตนปรารถนาในชีวิตได้หรือไม่ และเผยแพร่รายงานการศึกษาโดยโครงการพัฒนาแห่งสหประชาชาติ

World map representing Human Development Index categories (based on 2019 data, published in 2020).

0.800–1.000 (สูงมาก)   0.700–0.799 (สูง)   0.550–0.699 (กลาง)

0.350–0.549 (ต่ำ)   ไม่มีข้อมูล

ในปี พ.ศ. 2553 รายงานการพัฒนามนุษย์ได้ริเริ่มดัชนีการพัฒนามนุษย์ปรับปรุงด้วยความไม่เท่าเทียมหรือ "ไอเอชดีไอ" (Inequality-adjusted Human Development Index; IHDI) ในขณะที่ดัชนีแบบเดิมยังถือว่ามีข้อมูลที่เป็นประโยชน์อยู่ โดยกล่าวว่า "ไอเอชดีไอคือดัชนีที่สะท้อนระดับการพัฒนามนุษย์ที่แท้จริง (เนื่องจากพิจารณาความไม่เท่าเทียมในสังคมด้วย)" และ "อาจมองได้ว่าดัชนีการพัฒนามนุษย์แบบเดิมคือศักยภาพในการพัฒนามนุษย์ (ดัชนีไอเอชดีไอสูงสุดที่เป็นได้ เนื่องจากเป็นกรณีที่สังคมมีความเท่าเทียมกันโดยสมบูรณ์)"

ดัชนีการพัฒนามนุษย์วัดความสำเร็จโดยเฉลี่ยของแต่ละประเทศในการพัฒนามนุษย์สามด้านหลัก ๆ ได้แก่

• การมีชีวิตที่ยืนยาวและมีสุขภาพดี - วัดจากอายุขัย
• ความรู้ - วัดจากการรู้หนังสือ (มีน้ำหนักเป็นสองในสามส่วน) และอัตราส่วนการเข้าเรียนสุทธิที่รวมกันทั้งระดับประถม มัธยม และอุดมศึกษา (มีน้ำหนักเป็นหนึ่งในสามส่วน)
• มาตรฐานคุณภาพชีวิต - วัดจากผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศ (Gross Domestic Product - GDP) ต่อหัวและความเท่าเทียมกันของอำนาจซื้อ (purchasing power parity - PPP)

ในแต่ละปี รัฐสมาชิกองค์การสหประชาชาติจะได้รับการจัดอันดับตามดัชนีนี้ ประเทศที่ได้รับการจัดอยู่ในอันดับต้น ๆ มักจะโฆษณาผลการจัดอันดับดังกล่าว (เช่น กรณีของนายฌอง เครเตียง อดีตนายกรัฐมนตรีของแคนาดา) เพื่อที่จะดึงดูดให้บุคลากรที่มีความสามารถอพยพเข้ามาในประเทศของตนมากขึ้น (เพื่อเป็นทรัพยากรมนุษย์ในทางเศรษฐกิจ) หรือเพื่อที่จะลดแรงจูงใจในการอพยพย้ายออก อย่างไรก็ดี องค์การสหประชาชาติยังมีวิธีการวัดความยากจนในแต่ละประเทศอีกด้วย โดยการใช้ดัชนีความยากจนมนุษย์ (Human Poverty Index)

ดัชนีการพัฒนามนุษย์ พ.ศ. 2563

ดูบทความหลักที่: รายชื่อประเทศตามดัชนีการพัฒนามนุษย์

โครงการพัฒนาแห่งสหประชาชาติได้เผยแพร่รายงานการพัฒนามนุษย์ พ.ศ. 2563 ในวันที่ 15 ธันวาคม พ.ศ. 2563 และได้คำนวณคะแนนสำหรับดัชนีการพัฒนามนุษย์จากประมาณการข้อมูลสำหรับปี พ.ศ. 2562 ตารางด้านล่างต่อไปนี้คือกลุ่มประเทศที่มีระดับการพัฒนามนุษย์ "สูงมาก" จำนวน 62 ลำดับ

•   = สูงขึ้น
•   = คงที่
•   = ต่ำลง
• ตัวเลขด้านข้างเครื่องหมายแสดงถึงอันดับที่เปลี่ยนแปลงไปจากปีก่อนหน้า

อันดับ ประเทศ เอชดีไอ การประเมิน 2563 ในปี 2562 การเปลี่ยนแปลง เมื่อเทียบกับ 2561 การประเมิน 2563 ในปี 2562 การเปลี่ยนแปลง เมื่อเทียบกับ 2561 1     นอร์เวย์ 0.957   0.003 2   1   ไอร์แลนด์ 0.955   0.013 2     สวิตเซอร์แลนด์ 0.955   0.009 4     ฮ่องกง 0.949   0.010 4   2   ไอซ์แลนด์ 0.949   0.011 4   2   เยอรมนี 0.947   0.008 7   1   สวีเดน 0.945   0.008 8   2   ออสเตรเลีย 0.944   0.006 8   2   เนเธอร์แลนด์ 0.944   0.011 10   1   เดนมาร์ก 0.940   0.010 11   1   ฟินแลนด์ 0.938   0.013 11   2   สิงคโปร์ 0.938   0.003 13   2   สหราชอาณาจักร 0.932   0.012 14   3   เบลเยียม 0.931   0.012 14     นิวซีแลนด์ 0.931   0.01 16   3   แคนาดา 0.929   0.007 17   2   สหรัฐ 0.926   0.006 18   2   ออสเตรีย 0.922   0.008 19   3   อิสราเอล 0.919   0.013 19     ญี่ปุ่น 0.919   0.004 19   1   ลิกเตนสไตน์ 0.919   0.001 22   2   สโลวีเนีย 0.917   0.015 23   1   เกาหลีใต้ 0.916   0.010 23   2   ลักเซมเบิร์ก 0.916   0.007 25     สเปน 0.904   0.007 26     ฝรั่งเศส 0.901   0.010 27   1   เช็กเกีย 0.900   0.009 28     มอลตา 0.895   0.010 29   1   เอสโตเนีย 0.892   0.010 29     อิตาลี 0.892   0.005 31   4   สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ 0.890   0.004

อันดับ ประเทศ เอชดีไอ การประเมิน 2563 ในปี 2562 การเปลี่ยนแปลง เมื่อเทียบกับ 2561 การประเมิน 2563 ในปี 2562 การเปลี่ยนแปลง เมื่อเทียบกับ 2561 32     กรีซ 0.888   0.016 33   2   ไซปรัส 0.887   0.014 34     ลิทัวเนีย 0.882   0.013 35   3   โปแลนด์ 0.880   0.008 36     อันดอร์รา 0.868   0.011 37   2   ลัตเวีย 0.866   0.012 38   2   โปรตุเกส 0.864   0.014 39   3   สโลวาเกีย 0.860   0.003 40   3   ฮังการี 0.854   0.009 40   4   ซาอุดีอาระเบีย 0.854   0.003 42   3   บาห์เรน 0.852   0.014 43   1   ชิลี 0.851   0.004 43   3   โครเอเชีย 0.851   0.014 45   4   กาตาร์ 0.848   46   2   อาร์เจนตินา 0.845   0.015 47   4   บรูไน 0.838   0.007 48   4   มอนเตเนโกร 0.829   0.013 49   3   โรมาเนีย 0.828   0.012 50   5   ปาเลา 0.826   0.012 51   1   คาซัคสถาน 0.825   0.008 52   3   รัสเซีย 0.824   53   3   เบลารุส 0.823   0.006 54   5   ตุรกี 0.820   0.014 55   2   อุรุกวัย 0.817   0.009 56   4   บัลแกเรีย 0.816   57   10   ปานามา 0.815   0.020 58   2   บาฮามาส 0.814   0.009 58   2   บาร์เบโดส 0.814   0.001 60   3   โอมาน 0.813   0.021 61   9   จอร์เจีย 0.812   0.026 62   6   คอสตาริกา 0.810   0.016

ประเทศไทย

ประเทศไทยได้รับการจัดอยู่ในกลุ่มประเทศที่มีการพัฒนามนุษย์ในระดับ "สูง" ซึ่งสถิติคะแนนย้อนหลัง (สำหรับการประเมินในปี พ.ศ. 2562) เป็นดังต่อไปนี้

ประเทศ	อันดับล่าสุด (พ.ศ. 2563)	เปลี่ยนแปลงจากปีก่อน	คะแนน
			2562	2561	2560	2559	2558	2557	2556	2555	2554	2553	2548	2543	2538	2533
ไทย	79	2	0.777	0.772	0.765	0.756	0.749	0.724	0.731	0.733	0.729	0.724	0.696	0.652	0.614	0.577

อ้างอิง

1. "Human Development Report 2019" (PDF). Human Development Report. HDRO (Human Development Report Office) United Nations Development Programme. pp. 34–37. สืบค้นเมื่อ 17 December 2020.
2. The UN does not calculate the HDI of Macau. The government of Macau calculates its own HDI.Macau in Figures, 2015
3. Taiwan's government calculated its HDI to be 0.882, based on 2010 new methodology of UNDP. "2011中華民國人類發展指數 (HDI)" (PDF) (ภาษาจีน). Directorate General of Budget, Accounting and Statistics, Executive Yuan, R.O.C. 2011. สืบค้นเมื่อ 2011-11-21.
4. "Human Development Report 2020" (PDF). Human Development Report. HDRO (Human Development Report Office) United Nations Development Programme. 15 December 2020. p. 28-31. สืบค้นเมื่อ 17 December 2020.