พระเจ้ากนิษกะ
พระเจ้ากนิษกะ หรือ พระเจ้ากนิษกะมหาราช (อังกฤษ: Kanishka, กุษาณะ: Κανηϸκι) เป็นกษัตริย์พระองค์ที่ 3 แห่งอาณาจักรกุษาณะในเอเชียใต้ ในราวคริสต์ศตวรรษที่ 2 ทรงมีชื่อเสียงจากความสำเร็จด้านการทหาร การปกครอง และฐานะผู้นำที่ยิ่งใหญ่ นอกจากนี้ยังทรงเป็นผู้กำหนดมหาศักราชขึ้นด้วย ที่สำคัญคือ ทรงเป็นองค์อัครราชูปถัมภ์ที่ยิ่งใหญ่ของพุทธศาสนานิกายมหายาน ซึ่งเปรียบได้กับพระเจ้าอโศกมหาราช ที่ทรงเป็นองค์อัครราชูปถัมภ์ของนิกายหินยาน ราชธานีของพระองค์คือเมืองเปศวรในประเทศปากีสถานปัจจุบัน
พระเจ้ากนิษกะ | |
---|---|
พระราชาธิราช (แบกเตรีย: Shaonanoshao) | |
ϷΑΟΝΑΝΟϷΑΟ ΚΑΝΗϷΚΙ ΚΟϷΑΝΟ Shaonanoshao Kanishki Koshano "กษัตริย์ของกษัตริย์, กนิษกะแห่งกุษาณะ". พิพิธภัณฑ์บริติช. | |
ครองราชย์ | ศตวรรษที่ 2 (ค.ศ.120-144) |
ก่อนหน้า | วีมะ กัทพิเสส |
ถัดไป | พระเจ้าหุวิชกะ |
ราชสกุล | กุษาณะ ชาฮ์ |
ราชวงศ์ | กุษาณะ |
ประสูติ | เปศวาร์ |
สวรรคต | เปศวาร์ |
ฝังพระศพ | เปศวาร์ |
ศาสนา | พุทธ |
พระเจ้ากนิษกะเป็นนัดดาของพระเจ้ากัทพิเสส ปฐมกษัตริย์แห่งอาณาจักรกุษาณะ ได้ครองราชย์ในปี พ.ศ. 621 พระองค์มีความเลื่อมใสในพุทธศาสนามากจนได้รับขนานนามว่า "พระเจ้าอโศกองค์ที่ 2" และทรงแผ่อาณาจักรกว้างไกลครอบคลุม คันธาระ แคชเมียร์ สินธุ และมัธยประเทศ (ปัจจุบันอยู่ในเขตอิหร่าน อัฟกานิสถาน ปากีสถาน เติร์กเมนิสถาน และบางส่วนของอินเดีย) ในสมัยนี้พุทธศาสนามหายานแผ่ไปสู่เอเชียกลางและจีนอย่างรวดเร็ว วรรณคดีภาษาสันสกฤตได้เจริญรุ่งเรืองแทนภาษาบาลี พระภิกษุที่มีความรู้ในยุคนี้คือ ท่านปารศวะ ท่านอัศวโฆษ ท่านวสุมิตร เป็นต้น
ในด้านการแกะสลักพุทธศิลป์คันธาระ ซึ่งเริ่มต้นในสมัยพระเจ้ามิลินท์ ก็มีความเจริญอย่างขีดสุดในสมัยพระองค์ พระองค์ทรงสร้างวัดวาอาราม เจดีย์วิหารอย่างมากมาย พระเหี้ยนจึงพระสงฆ์ชาวจีนผู้จาริกสู่อินเดียเมื่อราว พ.ศ. 1100 เมื่อจาริกถึงเมืองปุรุษปุระ เมืองหลวงของพระองค์จึงกล่าวว่าพระเจ้ากนิษกะ ทรงสร้างวิหารหลังหนึ่ง ทรงให้นามว่า "กนิษกะมหาวิหาร" แม้ว่าพระวิหารจะทรุดโทรมลงแล้ว แต่พระวิหารมีศิลปะที่งดงามยากที่จะหาที่ใดเหมือน และยังมีพระภิกษุอาศัยอยู่บ้าง ทั้งหมดเป็นพระนิกายหินยานหรือเถรวาท พระเจ้ากนิษกะครองราชย์อยู่ระหว่างปี พ.ศ. 621 - พ.ศ. 644 รวมระยะเวลา 23 ปี
พระองค์เป็นผู้มีชื่อเสียงในด้านกองทัพความสำเร็จทางด้านการเมืองและจิตวิญญาณ บรรพบุรุษที่เป็นผู้ก่อตั้งจักรพรรดิกุษาณะคือ คุชุลา กัทพิเสส (Kujula Kadphises) พระเจ้ากนิษกะได้เป็นผู้ปกครองจักรวรรดิบักเตรียขยายออกตั้งแต่ เทอร์ฟัน (Turfan) ในแอ่งทาริม Tarim Basin ไปถึงเมืองปาฏลีบุตรบนที่ราบลุ่มแม่น้ำคงคา เมืองหลวงหลักของจักรวรรดิของพระองค์คือเมืองในบุรุษปุระ (Puruṣapura) ในแคว้นคันธาระ และมีเมืองใหญ่เมืองอื่นอีกคือเมืองกาปิสะ(Kapisa) การพิชิตและการอุปถัมภ์พระพุทธศาสนาของพระองค์แสดงบทบาทอย่างสำคัญในการพัฒนาเส้นทางสายไหมและการเผยแผ่พระพุทธศาสนามหายานจากแคว้นคันธาระผ่านหุบเขาคาราโครัมไปถึงประเทศจีน นักวิชาการก่อนหน้านี้เชื่อว่าพระเจ้ากนิษกะเสด็จขึ้นสู่บัลลังก์ในปี พ.ศ. 621 และวันที่นี้ในปีนั้นก็ถูกใช้เป็นปีเริ่มต้นแห่งปฏิทินศักราช อย่างไรก็ตามวันที่นี้ในตอนนี้ไม่ได้รับการถือว่าเป็นวันที่ทางประวัติศาสตร์ของการเสด็จขึ้นครองราชย์ของพระเจ้ากนิษกะ ไม่นานมานี้ปี พ.ศ 2544 นักวิชาการชื่อว่า Falk ได้กะประมาณการว่า พระเจ้ากนิษกะเสด็จขึ้นครองราชย์ในปี พ.ศ. 666
ลำดับวงศ์ตระกูล
พระเจ้ากนิษกะเป็นชาวกุษาณะที่อาจจะเป็นชนชาติ Yuezhi ภาษาพื้นเมืองของพระองค์ยังไม่เป็นที่ทราบกัน จารึกแห่ง Rabatak เป็นจารึกของชาวกรีก ในจารึกภาษาที่ใช้เขียนถูกเรียกว่าภาษา Arya (αρια) รูปแบบเป็นเหมือนภาษาพื้นเมืองของชาวบักเตรีย ในบริเวณพื้นที่ที่เรียกว่า Ariana (พื้นที่บริเวณประเทศอิหร่านอัฟกานิสถาน อุซเบกิสถาน ในทุกวันนี้) ซึ่งเป็นภาษาของชาวอิหร่านภาคตะวันออก อยู่ในยุคชาวเปอร์เซียยุคกลาง อย่างไรก็ตาม ภาษานี้น่าจะเป็นภาษารองที่ใช้โดยชาวกุษาณะเพื่อความสะดวกในการสื่อสารกับประชาชนในท้องถิ่น ซึ่งยังไม่เป็นที่แน่นอนว่าเป็นภาษาของชาวกุษาณะที่เป็นสังคมชั้นสูงที่ใช้พูดกันในหมู่ของพวกเขา ถ้าหากว่าทฤษฎีที่ถกเถียงกันคือทฤษฎีการเชื่อมโยงชาวกุษาณะกับชนชาติ Yuezhi กับชาว Agni-Kuchi ("Tocharian") ประชาชนของเขตแอ่งทาริม Tarim Basin เป็นทฤษฎีถูกต้องแล้ว พระเจ้ากนิษกะอาจจะพูดภาษาของ Agni-Kuchi ("Tocharian") ซึ่งเป็นภาษาตระกูลอินโดยูโรเปียน Indo european
พระเจ้ากนิษกะเป็นรัชทายาทของพระเจ้า Vima Kadphises แสดงให้เห็น ลำดับวงศ์ที่ลึกซึ้งของพระมหากษัตริย์ชาวกุษาณะ ซึ่งเป็นที่รู้จักกันในจารึก Rabatak inscription ความเชื่อมโยงของพระเจ้ากนิษกะกับผู้ปกครองชาวกุษาณะพระองค์อื่นได้ถูกบรรยายไว้ในจารึก Rabatak inscription ซึ่งเป็นจารึกที่พระเจ้ากนิษกะทรงสร้าง เป็นจารึกบัญชีรายพระนามของพระมหากษัตริย์ ผู้ซึ่งปกครองมาจนถึงยุคของพระองค์ โดยเรียงตามลำดับดังต่อไปนี้ พระเจ้า Kujula Kadphises เป็นพระเจ้าปู่ทวดของพระองค์ พระเจ้า Vima Taktu เป็นพระอัยกา (ปู่) พระเจ้า Vima Kadphises เป็นพระราชบิดาของพระองค์ และพระเจ้ากนิษกะ (หมายถึงพระองค์เอง)
การพิชิตเอเชียใต้และเอเชียกลาง
จักรวรรดิกนิษกะกว้างใหญ่อย่างแน่นอน จักรวรรดิขยายออกตั้งแต่ภาคเหนือของอุซเบกิสถานและทาจิกิสถานภาคเหนือของ Amu Darya (Oxus) ในภาคตะวันตกเฉียงเหนือของปากีสถานและภาคเหนือของอินเดียไปถึง Mathura ในภาคตะวันออกเฉียงใต้ของอินเดีย (ศิลาจารึก Rabatak inscription ยังอ้างว่าพระองค์ทรงยึดได้เมืองปาฏลีบุตรและเมืองศรีจำปา Sri Champa ) และดินแดนของพระองค์ยังรวมไปถึงแคว้นกัสมีระ Kashmir ที่แคว้นกัสมีระนั้นมีเมืองชื่อว่า กนิษกปุระ Kanishkapur ตั้งชื่อเมืองตามพระนามของพระองค์ซึ่งอยู่ไม่ไกลจากเมือง Baramula ซึ่งยังคงมีฐานเจดีย์ขนาดใหญ่อยู่
ความรู้เกี่ยวกับการยึดครองเอเชียกลางรวมทั้งการสถาปนาอาณาจักรของพระองค์มีอยู่น้อยหนังสือประวัติศาสตร์ของราชวงศ์ฮั่น Book of the Later Han ชื่อ Hou Hanshu บรรยายว่านายพลชื่อ Ban Chao ทำการรบต่อสู้ ที่บริเวณใกล้เมือง Khotan กับกองทัพชาวกุษาณะประมาณ 70000 นายนำโดยอุปราชชาวกุษาณะชื่อ Xie (ภาษาจีน: 謝)ไม่ทราบชื่อในภาษาอื่น ในปี พ.ศ. 633 นายพล Ban chao จะอ้างว่าตนได้รับชัยชนะ บังคับชาวกุษาณะให้ล่าถอยโดยใช้กลยุทธ์เผาทุกสิ่งทุกอย่าง scorched-earth policy เนื้อที่ของกองทัพชาวกุษาณะลดลงก่อนหน้าคริตสวรรษที่ 2 ผลสุดท้ายในยุคนั้น (กระทั่งชาวจีนได้กลับมาควบคุมในปี พ.ศ. 670) ดินแดนของราชวงศ์กุษาณะได้ขยายออกไปในช่วงยุคสั้นๆไกลไปถึง Kashgar, Khotan และ Yarkand ปัจจุบันเป็นเขตปกครองตนเองพิเศษของชาวจีนในแอ่งทาริม Tarim Basin มณฑลซินเจียงอุยกูร์ เหรียญพระเจ้ากนิษกะจำนวนมากได้ถูกค้นพบในบริเวณ Tarim Basin
การควบคุมทางดินแดนทางสายไหมและเส้นทางการค้าทางทะเลในระหว่างเอเชียใต้และโรมันอาจจะเป็นเจ้าหน้าที่ของพระเจ้ากนิษกะอันเป็นนโยบายของจักรพรรดิ
เหรียญของพระเจ้ากนิษกะ
เหรียญของพระเจ้ากนิษกะพรรณนาภาพในรูปแบบของชาวอินเดีย ชาวกรีก ชาวอิหร่าน และทั้งเทพเจ้าของชาว Sumero-Elamite แสดงให้เห็นถึง การผสมผสานหลายๆศาสนาในความเชื่อของพระองค์ เหรียญของพระเจ้ากนิษกะในยุคเริ่มต้นของการครองราชย์ของพระองค์ แสดงถึงตำนานในภาษากรีกและจารึกเทวรูปของชาวกรีก เหรียญในยุคถัดจากนั้นแสดงตำนานชาวบัคเตรีย ภาษาของชาวอิหร่านเป็นภาษาที่ชาวกุษาณะใช้พูดกัน และเทพเจ้าของชาวกรีกก็ถูกแทนที่ด้วยรูปคนชาวอิหร่านที่กลมกลืนกัน เหรียญทั้งหมดของพระเจ้ากุษาณะ เหรียญที่มีตำนานในภาษาของชาวบัคเตรียถูกเขียนด้วยอักษรกรีกที่ดัดแปลงเป็นการเพิ่มตัว glyph (Ϸ) เพื่อให้แสดงเสียง /š/ (sh) ในคำว่า 'Kushan' และคำว่า 'Kanishka'
ในเหรียญของพระองค์นั้น พระมหากษัตริย์มักจะถูกวาดให้เป็นบุรุษมีเคราสวมเสื้อคลุมยาวและกางเกงยาวไปถึงข้อพระบาท พร้อมด้วยเปลวไฟที่พุ่งออกมาจากพระอังสะ(ไหล่)ของพระองค์ พระองค์สวมรองเท้าบู๊ตใหญ่ และในพระหัตถ์ถือดาบยาวคล้ายๆกับดาบโค้งรวมทั้งหอก พระองค์มักจะปรากฏกำลังทำการบวงสรวงบนแท่นบูชาเล็กๆ ครึ่งตัวส่วนล่างของของรูปสลักหินทรายของพระเจ้ากนิษกะแต่งพระองค์ด้วยเสื้อคลุมที่เย็บอย่างแข็งและเดือยส้นรองเท้าที่ติดอยู่ที่รองเท้าบู๊ต ใต้กลุ่มของกลีบของกางเกงของพระองค์ ซึ่งเหลือรอดอยู่ที่พิพิธภัณฑ์ในกรุงคาบูลจนกระทั่งถูกทำลายไปแล้วโดยตาลีบัน
พระเจ้ากนิษกะพระพุทธศาสนา
ชื่อเสียงของพระองค์ในหมู่ชาวพุทธได้รับการยกย่องว่าเป็นบุคคลที่สำคัญอย่างยิ่งในฐานะที่พระองค์ไม่เพียงแต่ศรัทธาในพระพุทธศาสนาเท่านั้น แต่พระองค์ยังสนับสนุนการเผยแพร่พระพุทธศาสนาด้วย ข้อพิสูจน์ในเรื่องนี้คือ พระองค์เป็นผู้ให้การอุปถัมภ์บำรุงดูแลการสังคายนาของชาวพุทธครั้งที่ 4 ในฐานะเป็นประธานฝ่ายฆราวาสแห่งการสังคายนา ประธานฝ่ายสงฆ์คือพระวสุมิตร Vasumitra และพระอัศวโฆษ Aśvaghoṣa ในระหว่างการสังคายนานี้ศาสนาพุทธได้ถูกแยกออกเป็นนิกายมหายานและนิกายหินยาน พระพุทธรูปตามตำราลักษณะมหาบุรุษ 32 ประการ ก็ได้ถูกสร้างขึ้นในยุคของพระองค์
พระองค์ทรงให้การสนับสนุนอย่างมากมายในการสร้างสถาปัตยกรรมทางพระพุทธศาสนา คือ กนิษกสถูปที่เมืองเปศวาร์ ประเทศปากีสถาน นักโบราณคดีผู้ที่ค้นพบฐานของสถูปในปี พ.ศ. 2451-2452 เมื่อตรวจสอบดูพบว่าสถูปนี้มีเส้นผ่าศูนย์กลาง 286 ฟุต (87 เมตร) ตามรายงานของนักบวชแสวงบุญชาวจีน ชื่อ พระถังซัมจั๋ง Xuanzang ระบุไว้ว่าความสูงของสถูป 600-700 ฟุตจีน (ประมาณ 180 - 250 เมตรหรือ 591 - 689 ฟุต) และถูกประดับประดาด้วยอัญมณี แน่นอนว่าอาคารที่มีหลายชั้นอันใหญ่โตนี้เป็นหนึ่งในบรรดาสิ่งมหัศจรรย์ของโลก
พระเจ้ากนิษกะได้รับการกล่าวว่าเป็นศิษย์ผู้ใกล้ชิดของนักปราชญ์ชาวพุทธ ชื่อ อัศวโฆษ Ashvaghosha ผู้ที่กลายมาเป็นที่ปรึกษาทางด้านศาสนาของพระองค์ในปีต่อมาภายหลัง
เหรียญทางพุทธศาสนา
เหรียญของชาวพุทธเจ้าของพระเจ้ากนิษกะค่อนข้างหายาก (แค่ 1% ในจำนวนเหรียญที่รู้จักของพระเจ้ากนิษกะ) ส่วนมากจะแสดงรูปพระเจ้ากนิษกะในด้านหัว และ พระพุทธเจ้าในท่าประทับยืนในด้านก้อย ในสไตล์กรีก มีจำนวนเล็กน้อยที่แสดงรูปพระศากยมุนีพุทธเจ้าและพระศรีอริยเมตไตรย เหรียญทั้งหมดของพระเจ้ากนิษกะมีความเหมือนกัน ในด้านดีไซน์ รูปค่อนข้างหยาบและมีสัดส่วนค่อนข้างไม่ชัดเจน รูปของพระพุทธเจ้ามักจะดูเวอร์เกินไปเล็กน้อย ขนาดของพระกรรณ(หู) และพระบาทยืดออกไป ในลักษณะแบบเดียวกับรูปของกษัตริย์ชาวกุษาณะ บ่งชี้ว่าเป็นการเรียนแบบศิลปะสไตล์กรีก
เหรียญ 3 แบบของเหรียญชาวพุทธของพระเจ้ากนิษกะที่รู้จักกันดังนี้:
พระพุทธรูปยืน
เหรียญรูปพระพุทธเจ้าของชาวกุษาณะ 6 เหรียญเท่านั้น ที่เป็นเหรียญทอง (เหรียญที่หกคือหัวใจหลักของเครื่องเพชรพลอยโบราณ ซึ่งประกอบด้วยเหรียญรูปพระพุทธเจ้าตกแต่งด้วยวงหินทับทิมรูปหัวใจ) เหรียญเหล่านั้นทั้งหมดถูกสร้างด้วยทองคำโดยคำสั่งของพระเจ้ากนิษกะที่ 1 และ มีประเภทที่แตกต่างกัน 2 คือ เหรียญหนักประมาณ 8 กรัมมีลักษณะหยาบมากคล้ายคล้ายกับเหรียญ aureus ของโรมัน และ 4 เหรียญมีน้ำหนักประมาณ 2 กรัม รูปพระพุทธเจ้านุ่งห่มจีวรพระ เรียกว่า ผ้าอันตรวาสก (สบง) ผ้าอุตตรวาสก (จีวร) และ ผ้ากันหนาว (สังฆาฏิ)
พระกรรณ(หู) มีลักษณะใหญ่และยาวมาก การสร้างเกินจริงเป็นสัญลักษณ์ที่น่าเป็นความจำเป็นที่แสดงออกมา เพราะเหรียญมีขนาดเล็ก สามารถมองเห็นได้ในพระพุทธรูปคันธาระที่โดยทั่วไปสร้างขึ้นในพุทธศตวรรษที่ 8-9 พระพุทธรูปมีมวยผมเป็นปม มากมาย ครอบคลุม มักจะมีสไตล์หยิกสูงและมักจะมีลักษณะขดเป็นวงกลม ทั้งยังสามารถเห็นได้ในพระพุทธรูปสมัยคันธาระต่อมา
โดยทั่วไปแล้ว พระพุทธรูปที่ปรากฏบนเหรียญเหล่านั้น มีความเป็นสัญลักษณ์อย่างมากอยู่แล้ว ค่อนข้างจะแตกต่างจากความเป็นธรรมชาติมากและพบเห็นได้จากประติมากรรมแบบคันธาระก่อนหน้านั้น ในหลายๆดีไซน์มีพระมัสสุ (หนวด) ปรากฏให้เห็นชัดเจน ฝ่ามือข้างขวาแสดงสัญลักษณ์จักระ และระหว่างพระขนง(คิ้ว) มีพระอุนาโลม urna พระรัศมีก่อตัวจากพระวรกาย มี 2 หรือ 3 เส้นรอบรอบพระองค์ จีวรที่ห่มคลุมทั้งตัวโดยพระพุทธเจ้าที่อยู่บนเหรียญ ปกคลุมไหล่ทั้งสอง แสดงให้เห็นว่าเป็นรูปแบบคันธาระมากกว่ารูปแบบมธุรา
พระศรีศากยมุนีพุทธเจ้า
พระศรีศากยมุนีพุทธเจ้า (เป็นพระนามหนึ่งของพระพุทธเจ้า สิทธัตถะ โคตมะ) ประทับยืนหันพระพักตร์มาข้างหน้า มีพระหัตถ์ข้างซ้ายเหนือสะโพกกำลังแสดงท่าปางประทานอภัย abhaya mudra พร้อมกับพระหัตถ์เบื้องขวา เหรียญเหล่านั้นทั้งหมด เป็นเหรียญทองแดงล้วนล้วนๆและ ถูกใช้สวมใส่ มาค่อนข้างมาก
จีวรของพระศรีศากยะมุนีพุทธเจ้าค่อนข้างเบาเมื่อเทียบกับบนเหรียญทีมีพระนามปรากฏว่าพระพุทธเจ้า โชว์ให้เห็นพระวรกายอย่างชัดเจน ในรูปแบบที่ค่อนข้างโปร่งใส ผ้าเหล่านี้น่าจะเป็นผ้าสองชั้นของพระสงฆ์คือ ผ้าอันตรวาสก(ผ้าสบง) กับ ผ้าอุตตรวาสก (ผ้าจีวร) นอกจากนี้จีวรยังถูกม้วนคุมแขนซ้าย (คงจะถูกจับไว้ในมือซ้าย) ลักษณะเฉพาะตัวที่ทราบกันใน Bimaran casket และ ดูคล้ายๆกับผ้าพันคอ uttariya พระองค์มีพระโมฬี(จุก)วงกลมหลายๆอันทั่วพระเศียร และมีวงรัศมีหนึ่งหรือสองวง การแผ่พระรัศมีบางครั้งมีรอบๆพระเศียร
พระเมตตรัยพุทธเจ้า
พระศรีอริยเมตไตรยโพธิสัตว์พระโพธิสัตว์ (พร้อมด้วยข้อความในตำนาน) ซึ่งนั่งขัดสมาธิอยู่บนบัลลังถือหม้อน้ำ และแสดงท่าปางให้อภัย Abhaya mudra เหรียญเหล่านี้ เป็นเหรียญที่รู้จักกันว่าเป็นเหรียญทองแดงและเป็นเหรียญค่อนข้างสึกกร่อน สำหรับบนเหรียญที่ชัดที่สุดพระศรีอริยเมตไตรย ดูเหมือนจะทรงสวมใส่ปลอกแขนของเจ้าชายชาวอินเดีย เป็นลักษณะที่มักจะพบบ่อยบนรูปปั้นของพระศรีอริยเมตไตรย สำหรับบัลลังก์นั้นประกอบด้วยเสาขนาดเล็ก บอกเป็นนัยยะว่าเหรียญของพระศรีอริยเมตไตรยได้รับอิทธิพลโดยตรงจากรูปปั้นที่มีอยู่ก่อนหน้านี้ซึ่งเป็นลักษณะที่รู้จักดี คุณสมบัติของรูปปั้นพระศรีอาริยเมตไตรยไม่สมส่วนซึ่งพระองค์เป็นตัวแทนของพระโพธิสัตว์ (พระองค์จะเป็นพระพุทธเจ้าในอนาคต)
ลักษณะทางกายภาพของเหรียญทั้งสามประเภทนี้มีลักษณะที่แตกต่างอย่างมากจากเทวรูป อื่นๆที่ปรากฏอยู่ในเหรียญของพระเจ้ากนิษกะ เทวรูปของพระเจ้ากนิษกะทั้งหมดจะปรากฏแสดงหันข้าง มีเพียงพระพุทธรูปที่หันพระพรักตร์ตรง ชี่ให้เห็นว่าเป็นการเลียนแบบจากพระพุทธรูปหันพระพักตร์ตรง แห่งพระพุทธรูปยืนและนั่ง ทั้งพระพุทธรูปพระพุทธเจ้าและพระศากยมุนีมีไหล่ทั้งสองคลุมด้วยจีวรพระ แสดงให้เห็นว่ารูปปั้นถูกจำลองแบบมาจากโรงเรียนศิลปะแห่งคันธาระ ค่อนข้างมากกว่าจากมถุรา
สถูปพระเจ้ากนิษกะ
|
|
|
ผอบพระเจ้ากนิษกะหรือที่บรรจุพระธาตุของพระเจ้ากนิษกะสร้างขึ้นในปีแรกของการขึ้นครองราชย์ของพระเจ้ากนิษกะในปี พ.ศ. 670 ถูกค้นพบในห้องบรรจุผอบภายใต้สถูปของพระเจ้ากนิษกะ ในระหว่างการขุดทางโบราณคดีในปี พ.ศ. 2451 - 2452 ในบริเวณ Shah-Ji-Ki-Dheri พื้นที่ด้านนอกในทุกวันนี้ของประตู Ganj Gate ของเมืองเปศวาร์เก่า ทุกวันนี้ผอบอยู่ที่พิพิธภัณฑ์เปศวาร์ และของเลียนแบบอยู่ที่พิพิธภัณฑ์บริติช ผอบถูกกล่าวว่าใช้บรรจุพระอัฐิสามชิ้นของพระพุทธเจ้า ซึ่งพระบรมอัฐิทุกวันนี้ประดิษฐานอยู่ที่มัณฑเลย์ ประเทศพม่า
ผอบจารึกถึงการอุทิศในภาษาขโรษฐี จารึกอ่านได้ว่า: "(*mahara)jasa kanishkasa kanishka-pure nagare aya gadha-karae deya-dharme sarva-satvana hita-suhartha bhavatu mahasenasa sagharaki dasa agisala nava-karmi ana*kanishkasa vihare mahasenasa sangharame"
ข้อความถูกลงนามโดยผู้สร้าง ศิลปินชาวกรีกนามว่า Agesilas ผู้คอยควบคุมงานก่อสร้างที่สถูปของพระเจ้ากนิษกะ (caitya) เป็นการยืนยันถึงการมีส่วนร่วมโดยตรงของชาวกรีกกับการทำให้งานสำเร็จของชาวพุทธ ในวันที่ล่าช้าดังกล่าวต่อไปนี้ คนรับใช้นามว่า Agisalaos ผู้ควบคุมการก่อสร้างวิหารของพระเจ้ากนิษกะสังฆารามชื่อว่า Mahasena ("dasa agisala nava-karmi ana*kaniskasa vihara mahasenasa sangharame ทาสะ agisala นวกมฺมิ กนิสฺกสฺส วิหาร มหาเสนา สงฺฆาราม ")
ฝาของผอบแสดงพระพุทธรูปบนฐานที่เป็นดอกบัว ผู้ได้รับการนมัสการโดยพราหมณ์และพระอินทร์ ขอบของฝาตกแต่งด้วยลวดลายของห่านบิน ตัวของผอบปรากฏภาพพระมหากษัตริย์ราชวงศ์กุษาณะ บุคคลนั้นอาจจะเป็นพระเจ้ากนิษกะ พร้อมด้วยสุริยเทพและจันทเทพของชาวอิหร่าน ด้านข้างทั้งสองของพระพุทธรูปประทับนั่งได้รับกานมัสการโดยรูปปั้นคนยศสูง อาจสันนิษฐานได้ว่าเป็นพระเจ้ากนิษกะ ระเบียบดอกไม้จับแห่โดยเทวดาชื่อ cherubs เดินไปรอบรอบฉากในแบบฉบับสไตล์กรีก
แหล่งที่มาของผอบพระเจ้ากนิษกะ ยังเป็นที่โต้เถียงกันในทุกวันนี้ โดยเฉพาะที่สำคัญพื้นลักษณะรูปแบบ (ตัวอยางเช่น รูปผู้ปกครองที่อยู่บนผอบไม่มีหนวดเครา) รูปบนผอบถูกแทนที่ด้วยความเชื่อว่าเป็นรัชทายาทของพระเจ้ากนิษกะพระนามว่า หุวิชกะ Huvishka
พระเจ้ากนิษกะในการสืบทอดพระพุทธศาสนา
ในบันทึกของชาวพุทธ พระเจ้ากนิษกะมักจะไดรับการบรรยายว่าเป็นผู้ก้าวร้าวมีอารมณ์ร้อน แข็งกร้าว เข็มงวด และเป็นผู้ที่ค่อนข้างรุนแรง ก่อนที่จะเปลี่ยนมานับถือศาสนาพุทธ ซึ่งพระองค์ทรงพอพระทัยมาก และหลังจากการเปลี่ยนมานับถือศาสนา พระองค์ก็เป็นพระมหากษัตริย์ทีมีพระทัยเปิดกว้าง มีความเมตตากรุณา และมีศรัทธาเต็มเปียม ตามที่ในพระสูตรมหายานชื่อ Sri-dharma-pitaka-nidana sutra ได้กล่าวไว้ว่า:
ณ เวลานี้ พระราชาแห่ง Ngan-si (Pahlava) เป็นคนก้าวร้าวและหัวรุนแรง มีพระภิกษุอรหันต์รูปหนึ่งเห็นการกระทำที่โหดร้ายของพระราชาจึงต้องการจะทำพระองค์ให้กลับตัวใหม่ ดังนั้น ด้วยกำลังอันเหนือธรรมชาติของเขา เขาจึงผู้ทำให้พระราชาเห็นความทุกข์ทรมานแห่งนรก พระราชาทรงกลัวและได้กลับเนื้อกลับตัวใหม่ และทรงร้องไห้อย่างหนัก ครั้นแล้วพระองค์ได้รับการละลายพฤติกรรมด้านลบในภายในของพระองค์และได้ตระหนักถึงตัวเองเป็นครั้งแรกในชีวิต
นอกจากนี้ การมาถึงของพระเจ้ากนิษกะได้รับการบอกกล่าวล่วงหน้าหรือพยากรณ์โดยพระพุทธเจ้า เช่นเดียวกับการก่อสร้างสถูปของพระองค์
พระพุทธเจ้าทรงชี้ไปที่เด็กน้อยผู้ที่กำลังสร้างเจดีย์ดินเหนียว (ตรัสว่า) ณ จุดนี้ กนิษกะจะสร้างเจดีย์ตามชื่อของเขา
เรื่องราวเดียวกันที่ถูกกล่าวถึงซ้ำแล้วซ้ำเล่าในม้วนกระดาษ Khotanese ที่ถูกพบใน Dunhuang ซึ่งเป็นครั้งแรกที่อธิบายถึงการมาเกิดของพระเจ้ากนิษกะ 400 ปีหลังจากการปรินิพพานของพระพุทธเจ้า เอกสารนั้นยังอธิบายถึงพระเจ้ากนิษกะริเริ่มที่จะสร้างเจดีย์ของพระองค์
นักแสวงบุญชาวจีนที่เดินทางไปอินเดีย เช่น สมณะเสวียนจั้ง Xuanzang ผู้เดินทางไปที่นั่นราว พ.ศ. 1173 ยังได้ถ่ายทอดเรื่องราวไว้ว่า:
พระเจ้ากนิษกะกลายเป็นพระราชาแห่งชมพูทวีปทั้งหมด แต่พระองค์ไม่ทรงเชื่อในเรื่องกรรม แต่พระองค์รักษาพระพุทธศาสนาพร้อมด้วยเกียรติและความเคารพในฐานะที่พระองค์เองได้เปลี่ยนมานับถือพระพุทธศาสนา และสนใจในคำสอนและคัมภีร์ เมื่อพระองค์เสด็จล่าสัตว์ในพื้นที่กว้าง ในขณะนั้นกระต่ายปรากฏขึ้น พระราชาสั่งให้ไล่ล่ากระต่าย ทันใดนั้นมันก็หายวับไปทันที ณ (ตรงบริเวณของสถูปในปัจจุบั้น) (เมื่อการก่อสร้างสถูปไม่ได้เป็นไปตามแผนที่วางไว้) พระราชาทรงหมดความอดทนและยึดเอามาเป็นเรื่องสำคัญในมือของพระองค์เองและเริ่มรื้อฟื้นแผนใหม่ ดังนั้นสถูปจึงสำเร็จด้วยความสมบูรณ์แบบและความอุตสาหะอย่างสูงสุด สถูปสองแห่งเหล่านั้นยังคงอยู่ และถูกใช้สำหรับรักษาประชาชนผู้ทุกข์ทรมานจากโรค
พระเจ้ากนิษกะ เนื่องจากการกระทำของพระองค์ได้รับการเครารพยกย่องอย่างสูงได้รับเกียรติจากประชาชนทั้งปวง พระองค์ปกครองบริหารและได้รับการยกย่องให้เป็น มหาราช (กษัตริย์ผู้ยิ่งใหญ่) จากผู้ที่เคยอยู่อาศัย เพราะพระมหากรุณาธิคุณของพระองค์ ความอ่อนน้อมถ่อมตนและความรู้สึกแห่งความเสมอภาคและความถูกต้องชอบธรรมในทุกด้าน ดังนั้น การกระทำที่ยิ่งใหญและคุณลักษณะของพระเจ้ากนิษกะจึงทำให้พระนามของพระองค์เป็นอมตะและพระองค์ได้รับการยกย่องว่าเป็น ราชาธิราช (กษัตริย์แห่งกษัตริย์)
การส่งผ่านพระพุทธศาสนาไปยังประเทศจีน
พระเจ้ากนิษกะทรงขยายอาณาจักรไปยังแอ่งทาริม Tarim Basin อาจจะเป็นจุดเริ่มต้นในการส่งผ่านพระพุทธศาสนาไปยังจีน พระสงฆ์จากแคว้นคันธาระมีบทบาทสำคัญในการพัฒนาและส่งผ่านแนวคิดทางพระพุทธศาสนาไปในเส้นทางของเอเชียเหนือตั้งแต่กลางพุทธศตวรรษที่ 7 พระสงฆ์ชาวกุษาณะ พระโลกะเกษม Lokaksema) พ.ศ. 721 เป็นนักแปลคนแรก ในการแปลคัมภีร์ชาวพุทธมหายานไปสู่ภาษาจีนและพิมพ์การแปล โรงพิมพ์อยู่ที่เมืองลั่วหยาง(ปัจจุบันคือเมืองลกเอี๋ยง)เมืองหลวงของจีนในอดีต ในเอเชียกลางและเอเชียตะวันออกพระสงฆ์ชาวพุทธปรากฏบทบาทในการประคับประคองการแลกเปลี่ยนอย่างแข็งขันในศตวรรษดังกล่าว
พระเจ้ากนิษกะอาจได้รับการสืบรัชทายาทโดยพระเจ้าหุวิชกะ Huvishka อย่างไรและเมื่อไรสำหรับเหตุการณ์นี้ยังไม่แน่ใจ มันเป็นความจริงที่ว่านั่นเป็นแค่พระราชาพระองค์หนึ่งทรงนามว่า กนิษกะ ในตำนานของชาวกุษาณะทั้งหมด จารึกบน Sacred Rock of Hunza ยังแสดงถึงการลายเซ็นของพระเจ้ากนิษกะ
อ้างอิง
- Puri, Baij Nath (1965). India under the Kushāṇas (ภาษาอังกฤษ). Bharatiya Vidya Bhavan.
- โกษากร ประภาศิริ บันทึกการเดินทางสืบพระศาสนาในประเทศอินเดีย 24 องค์การศาสนประทีป พ.ศ. 2490