พระแม่สันโดษี

พระแม่สันโตษี (อังกฤษ: Santoshi Mata,ฮินดี: संतोषी माता) เป็นธิดาของพระพิฆเนศ เป็นผู้ปกปักษ์รักษาสายน้ำซันโตชี ลักษณะเป็นเทพธิดางดงาม เทวลักษณะคือทรงมีสี่กร ทรงเทพอาวุธ คือ ตรีศูล,อภัยมุทรา, ดาบ, ถาดข้าว.

พระแม่ซันโตษี
संतोषी माँ

เทวรูปพระแม่ซันโตษี แกะสลักจากหินอ่อน สกุลช่างชัยปุระ ศิลปะอินเดียยุคปัจจุบัน.
ตำแหน่ง	เทพีแห่งความพึงพอใจและโชคดี
จำพวก	เทวี
อาวุธ	ตรีศูล,อภัยมุทรา, ดาบ, ถาดข้าว.
สัตว์พาหนะ	เสือ โค ปัทมอาสน์
บิดา	พระพิฆเนศ
มารดา	นางสิทธิและพุทธิ
ศาสนา/ลัทธิ	ศาสนาฮินดู ศาสนาพราหมณ์ บาหลี
ด ค ก

เทวรูปพระแม่สันโตษี ศิลปะไทย-อินเดียประยุกต์ในปัจจุบัน.

กำเนิด

แต่เดิม พระพิฆเนศไม่มีธิดา มีเพียงแต่พระโอรส 2 พระองค์ กับพระชายา สิทธิและพุทธิ แต่อยู่มาพระโอรสทั้งสอง อยากทำพิธีผูก รัคชิต (เป็นการผูกข้อมือมงคลคล้ายสายสิญจ์บ้านเราโดยผู้ที่ผูกให้ต้องเป็นน้องสาวของผู้ที่ต้องการผูก) พระพิฆเนศวรเลยติดจิตจากพระชายาทั้งสองมาเสกให้กลายเป็นกุมารีน่ารัก นามว่า "ซันโตชี" จากนั้นพระโอรสของพระพิฆเนศวรก็ได้รับการผูกรัคชิตจากพระน้องนางซันโตชีสมพระทัย

ตำนานความศรัทธา

มีหญิงสาวชื่อ "สัตวาตี" เป็นผู้มีความศรัทธาต่อพระแม่ซันโตชีมาก เธอจะมานมัสการร้องรำบูชาพระแม่ทุกครั้งที่มายังศาลของพระแม่ จนมีอยู่ในวันบูชาพระแม่ซันโตชี ชายหนุ่มชื่อ "บียู" มาร่วมพิธีด้วย สัตวาตีพบบียูจนเกิดความรักขึ้น จากนั้นต่อมาสัตวาตีก็พบบียูทุกครั้งในวันบูชาพระแม่ซันโตชี จากนั้นสัตวาตีกับบียูก็รักกันและแต่งงานกัน สัตวาตีย้ายไปอยู่บ้านของบียู แต่ก็มิได้ลดละหรือทิ้งความศรัทธาในพระแม่ สัตวาตียังคงสวดมนต์และนมัสการพระแม่ทุกวัน โดยตั้งเป็นศาลที่มีเทวรูปเล็กๆของพระแม่ แต่วันหนึ่งบียูต้องจากสัตวาตีไปทำมาหากินยังต่างเมืองด้วยความดูถูกจากเหล่าพี่ๆ ที่หากว่าตนไม่มีค่าไม่ยอมทำมาหากิน สัตวาตีไม่สบายใจกลัวว่าบียูจัเกิดอันตรายจึงอ้อนวอนให้พระแม่ซันโตชีคุ้มครอง ปรากฏว่าเรือที่บียูโดยสารไปนั่นเกิดล้ม พระแม่ซันโตชีทรงช่วยบียูไปถึงฝั่ง พอบียูฟื้นได้สติก็เดินทางไปจนพบศาลของพระแม่ซันโตชี บียูเห็นชายชราผู้หนึ่งนอนหมดสติอยู่ บียูช่วยจนชายชราผู้นั่นฟื้น ปรากฏว่าชายชราผู้นั่นเป็นมหาเศรษฐี จึงตอบแทนพระคุณของบียูโดยรับบียูเป็นลูกจ้าง ต่อมาบียูทำงานกับเศรษฐีจนชำนาญในการค้า เศรษฐีเห็นว่าบียูเป็นคนหนุ่มไวไฟและขยันจึงยกบุตรสาวให้ ทางฝ่ายสัตวาตีทราบข่าวว่าบียูเรือล้ม สัตวาตีก็โศกเศร้าเสียใจ แต่ก็เชื่อในพระแม่ซันโตชีว่า พระแม่ต้องช่วยบียูให้รอดและต้องกลับมาหาเธอ สัตวาตีถูกเหล่าพระสะใภัรังแกต่างๆนานา แต่สัตวาตีก็อดทน พระแม่ซันโตชีมาหาบียูและเตือนเขาถึงสัตวาตี บียูจึงยึกขึ้นได้ว่าตนเองมีภรรยาที่แสนดีคือสัตวาตีรออยู่ที่บ้าน และพระแม่ซันโตชียังบอกกับเศรษฐีให้ปล่อยบียูไป เศรษฐีจึงมอบเงินทองที่เป็นค่าน้ำพักน้ำแรงของบียูและแบ่งสมบัติบางส่วนให้ บียูเดินทางกลับมาบ้าน สัตวาตีก็ดีใจยิ่งนัก สัตวาตีกับบียูก็ได้อยู่ด้วยกันอย่างมีความสุขจากการช่วยเหลือจากพระแม่ซันโตชี

แหล่งข้อมูลอื่น

•   วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ พระแม่สันโดษี

ดูเพิ่ม

• พระพิฆเนศ
• มูรติ
• พระมเหสีของพระพิฆเนศ
• ศาสนาฮินดู

อ้างอิง

1. Lutgendorf, Philip (July–August 2002). "A Superhit Goddess: Jai Santoshi Maa and Caste Hierarchy in Indian Films (Part I)" (PDF). Manushi (131): 10–6.
2. Hawley p. 4
3. Hawley p. 3