ศาสนาแบบอินเดีย

บทความนี้กล่าวถึงศาสนาที่กำเนิดขึ้นในอนุทวีปอินเดีย สำหรับศาสนาที่ประชากรในสาธารณรัฐอินเดียในปัจจุบันนับถือ ดูที่ ศาสนาในประเทศอินเดีย

ศาสนาแบบอินเดีย (อังกฤษ: Indian religions) หรือ ธรรมิกศาสนา (อังกฤษ: Dharmic religions) คือศาสนาที่มีต้นกำเนิดในอนุทวีปอินเดีย ได้แก่ ศาสนาฮินดู ศาสนาเชน ศาสนาพุทธ และศาสนาซิกข์ ศาสนาเหล่านี้ถือว่าเป็นศาสนาตะวันออก แม้ศาสนาแบบอินเดียจะเกี่ยวพันกับประวัติศาสตร์อินเดีย แต่ก็ไม่ได้มีอยู่เฉพาะในอนุทวีปอินเดียเท่านั้น ยังได้แพร่หลายไปยังภูมิภาคอื่น ๆ ด้วย

ประชากรโลกที่นับถือศาสนาอินเดีย

  ศาสนาฮินดู (15%)

  ศาสนาพุทธ (7.1%)

  ศาสนาซิกข์ (0.35%)

  ศาสนาเชน (0.06%)

  Other (77.49%)

ชาวฮารัปปาในอารยธรรมลุ่มแม่น้ำสินธุราว 3300-1300 ปีก่อนคริสต์ศักราชมีวัฒนธรรมแบบเมืองมาตั้งแต่ก่อนการเข้ามาของศาสนาพระเวท ชาวทราวิฑและตระกูลภาษาดราวิเดียนในอินเดียใต้ก็มีมาก่อนศาสนาพระเวทเช่นกัน

ประวัติศาสตร์นับจุดเริ่มต้นของศาสนาแบบอินเดียที่ศาสนาพราหมณ์ของชาวอินโด-อิหร่าน ซึ่งต่อมาได้รวบรวมคำสอนเป็นคัมภีร์พระเวท และเรียกยุคที่มีการเรียบเรียงคัมภีร์พระเวทว่ายุคพระเวท ซึ่งตรงกับช่วง 1750-550 ปีก่อนคริสต์ศักราช จากนั้นจึงเป็นยุคปฏิรูป ซึ่งได้พัฒนาศาสนาพราหมณ์มาเป็นศาสนาฮินดูในปัจจุบัน มีขบวนการสมณะเป็นขบวนการศาสนาที่เกิดขึ้นแยกจากสายพระเวทและดำรงอยู่คู่ขนานกันมา ศาสนาพุทธ ศาสนาเชน สำนักโยคะ ความเชื่อเรื่องสังสารวัฏ และโมกษะ ก็มีที่มาจากขบวนสมณะนี้ด้วย

ยุคปุราณะซึ่งตรงกับช่วง 200 ปีก่อนคริสต์ศักราชถึง ค.ศ. 500 และต้นยุคกลางซึ่งตรงกับ ค.ศ. 500-1,100 เป็นช่วงที่เกิดสำนักใหม่ ๆ ขึ้นในศาสนาฮินดู เช่น ขบวนการภักติ ลัทธิไศวะ ลัทธิศักติ ลัทธิไวษณพ จากนั้นจึงเข้าสู่ยุคอิสลามราว ค.ศ. 1,100-1,500 และคุรุนานักเทพตั้งศาสนาซิกข์ขึ้นในคริสต์ศตวรรษที่ 15 และแพร่หลายมากในภูมิภาคปัญจาบ

เมื่อถึงยุคที่จักรวรรดิอังกฤษเข้าปกครองอินเดีย กระแสการตีความศาสนาฮินดูใหม่เป็นตัวช่วยหนึ่งที่ทำให้เกิดกลุ่มเคลื่อนไหวเพื่อปลดปล่อยอินเดีย

ความเหมือนและความแตกต่าง

 

แผนที่แสดงศาสนาอับราฮัม (สีชมพู) และศาสนาแบบอินเดีย (เหลือง) ในแต่ละประเทศ

ตามแนวทางของ Tilak เราอาจศึกษาตีความศาสนาแบบอินเดียในส่วนของความเหมือนและความแตกต่าง ผู้ศึกษาจากตะวันตกมักเน้นไปที่ความแตกต่าง ในขณะที่นักวิชาการอินเดียเองมุ่งเน้นศึกษาส่วนที่เหมือนกัน

ความเหมือน

ศาสนาฮินดู ศาสนาพุทธ ศาสนาเชน และศาสนาซิกข์ มีหลักการพื้นฐานบางอย่างร่วมกัน ซึ่งอาจตีความต่างออกไปโดนศาสนิกชนแต่ละกลุ่มและแต่ละปัจเจกบุคคล ก่อนคริสต์ศตวรรษที่ 19 ศาสนิกชนเหล่านี้มิได้ติดป้ายตนเองให้แตกต่างจากผู้อื่น หากแต่เห็นว่าตนเป็นส่วนหนึ่งของครอบครัวทางวัฒนธรรมที่แตกสาขาออกมาแต่ร่วมรากเดียวกัน

ความต่าง

ศาสนาแบบอินเดียแต่ละศาสนามีความแตกต่างกัน และภายในแต่ละศาสนาก็มีความแตกต่างกันระหว่างนิกาย เช่น ธรรม ในศาสนาฮินดูหมายถึง หน้าที่ ในศาสนาเชน หมายถึง การทำความดี ส่วนศาสนาพุทธเรียกว่า พระธรรม หมายถึง คำสอนของพระพุทธเจ้า

อ้างอิง

1. Michaels 2004, p. 33.
2. Michaels 2004, p. 38.
3. Svarghese 2008, p. 259-60.
4. Jain 2008, p. 210.
5. Mallinson 2007, p. 17-8, 32-33.
6. Flood 2003, p. 273-4.
7. Sharma 2008, p. 239.
8. Sherma 2008, p. 239.
9. Lipner 1998, p. 12.
10. Larson 2012, p. 313-314.
11. Yelle 2012, p. 338-339.

สิ่งพิมพ์

• Flood, Gavin; Olivelle, Patrick (2003), The Blackwell Companion to Hinduism, Malden: Blackwell
• Jain, Arun (2008), Faith & philosophy of Jainism
• Larson, Gerald James (2012), "The Issue of Not Being Different Enough: Some Reflections on Rajiv Malhotra's Being Different", International Journal of Hindu Studies (Vol. 16, No. 3, December 2012)
• Mallinson, James (2007), The Khecarīvidyā of Ādinātha
• Michaels, Axel (2004), Hinduism. Past and present, Princeton, New Jersey: Princeton University Press
• Sherma, Rita D.; Sarma, Aravinda (2008), Hermeneutics and Hindu Thought: Toward a Fusion of Horizons, Springer
• Svarghese, Alexander P. (2008), India : History, Religion, Vision And Contribution To The World
• Yelle, Robert A. (2012), "Comparative Religion as Cultural Combat: Occidentalism and Relativism in Rajiv Malhotra's Being Different", International Journal of Hindu Studies (Vol. 16, No. 3, December 2012)

แหล่งข้อมูลอื่น

1. Adams, C. J., Classification of religions: Geographical, Encyclopædia Britannica, 2007. Accessed: 15 July 2010
2. Adherents.com. "Religions by adherents" (PHP). สืบค้นเมื่อ 2007-02-09.

แหล่งข้อมูลอื่น

ศาสนา

สถิติ

• "Census of India 2001: Data on religion". Government of India (Office of the Registrar General). สืบค้นเมื่อ 2007-05-28.

กฎหมาย

• "Constitution of India". Government of India (Ministry of Law and Justice). สืบค้นเมื่อ 2007-05-28.

รายงาน

• "International Religious Freedom Report 2006: India". United States Department of State. สืบค้นเมื่อ 2007-05-28.