เจ้าพระยาอภัยภูธร (? - พ.ศ. 2370) นามเดิม น้อย ดำรงตำแหน่งเป็นสมุหนายก ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย และต้นรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว
เจ้าพระยาอภัยภูธร (น้อย) เป็นบุตรของเจ้าพระยาศรีธรรมาธิราช (บุญรอด) ซึ่งเป็นต้นสกุล"บุณยรัตพันธุ์" เป็นเสนาบดีกรมวังในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก เจ้าพระยาอภัยภูธร (น้อย) มีพี่น้องได้แก่ เจ้าจอมมารดาสี ในรัชกาลที่ 2 หรือ"เจ้าคุณพี" เจ้าจอมมารดาแก้ว ในรัชกาลที่ 3 และพระอนุชิตชาญไชย (ขุนทอง) เจ้าพระยาอภัยภูธร (น้อย) ปรากฏครั้งแรกว่ารับราชการเป็นพระอนุชิตราชา จางวางกรมพระตำรวจขวาในรัชกาลที่ 1
หลังจากที่พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าฯเสด็จสวรรคต ในพ.ศ. 2352 พระอนุชิตราชา (น้อย) เก็บบัตรสนเท่ห์ได้ที่ใต้ต้นแจงที่ลานพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ใจความของบัตรสนเท่ห์นั้นแจ้งว่าเจ้าฟ้ากรมขุนกษัตรานุชิต พระโอรสในสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี ทรงร่วมกับขุนนางจำนวนหนึ่งเตรียมก่อการกบฏ นำไปสู่การสำเร็จโทษกรมขุนกษัตรานุชิตและขุนนางเหล่านั้น จากนั้นพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ทรงแต่งตั้งพระอนุชิตราชา (น้อย) ขึ้นเป็นเจ้าพระยายมราช เสนาบดีกรมนครบาล
ในปีเดียวกันพ.ศ. 2352 สงครามพม่าตีเมืองถลาง พระเจ้าปดุง ส่งกองทัพเรือพม่าเข้ารุกรานเมืองถลาง เกาะภูเก็ต พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยจึงมีพระราชโองการให้เจ้าพระยายมราช (น้อย) ยกทัพจากกรุงเทพฯลงไปสมทบกับเจ้าพระยานครศรีธรรมราช (พัฒน์) ที่เมืองนครศรีธรรมราช เพื่อยกทัพเข้าป้องกันเมืองถลาง แต่เมื่อเจ้าพระยายมราช (น้อย) และเจ้าพระยานครฯ (พัฒน์) ยกทัพไปถึงเมืองตรัง แล้วประสบปัญหาขาดแคลนเรือต้องต่อเรือใหม่ ทัพพม่าจึงสามารถเข้ายึดเมืองถลางได้ จนกระทั่งในภายหลังเจ้าพระยานครฯ (พัฒน์) ส่งพระบริรักษ์ภูเบศร์ (น้อย) ยกทัพเรือไปยึดเมืองถลางคืนมาได้สำเร็จ
ในพ.ศ. 2354 พระมหาอุปโยราชนักองค์สงวนซึ่งฝักใฝ่สยามก่อการกบฏขึ้นต่อสมเด็จพระอุไทยราชา นักองค์จันกษัตริย์กัมพูชาซึ่งฝักใฝ่ญวน พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยมีพระราชโองการให้เจ้าพระยายมราช (น้อย) ยกทัพไปยังกัมพูชาเพื่อไกล่เกลี่ยการวิวาทระหว่างนักองค์จันและนักองค์สงวน เจ้าพระยายมราช (น้อย) ยกทัพไปยังเมืองพระตะบอง ในพ.ศ. 2355 และตั้งมั่นอยู่ที่เมืองโพธิสัตว์ ส่งสาส์นถึงพระอุไทยราชานักองค์จันขอให้ยุติการวิวาท แต่พระอุไทยราชานักองค์จันทร์ไม่ตอบ เจ้าพระยายมราช (น้อย) จึงนำนักองค์สงวนยกทัพเข้าโจมตีเมืองอุดง พระอุไทยราชานักองค์จันทร์กษัตริย์กัมพูชาหลบหนีไปยังเมืองไซ่ง่อน อยู่ภายใต้ความคุ้มครองของ"องต๋ากุน"เลวันเสวียต (Lê Văn Duyệt) ข้าหลวงญวนประจำเวียดนามภาคใต้ นักองค์อิ่มและนักองค์ด้วง อนุชาอีกสององค์ของพระอุไทยราชานักองค์จันเข้าร่วมกับฝ่ายสยาม เจ้าพระยายมราช (น้อย) มีสาส์นถึงองต๋ากุนแจ้งว่าการยกทัพมาครั้งมีจุดประสงค์เพื่อมาไกล่เกลี่ยเท่านั้น แต่ทั้งนักองค์จันและองต๋ากุนไม่ตอบ ทัพของเจ้าพระยายมราช (น้อย) ที่ตั้งอยู่ที่เมืองอุดงนั้นขาดเสบียงอาหารจึงถอยทัพกลับพร้อมทั้งนำเจ้าชายเขมรทั้งสามได้แก่นักองค์สงวน นักองค์อิ่ม และนักองค์ด้วงกลับมาที่กรุงเทพฯด้วย เมื่อทัพฝ่ายสยามถอนกลับไปแล้ว องต๋ากุนเลวันเสวียตจึงนำพระอุไทยราชานักองค์จันมาครองราชสมบัติดังเดิมที่เมืองพนมเปญ
หลังจากเสร็จสิ้นศึกสงครามกัมพูชาแล้ว หลังจากที่เจ้าพระยารัตนาธิเบศร์ (กุน รัตนกุล) ถึงแก่อสัญกรรม พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยทรงแต่งตั้งให้เจ้าพระยายมราช (น้อย) ขึ้นเป็นเจ้าพระยาอภัยภูธรที่สมุหนายก ในพ.ศ. 2356 โปรดฯให้เจ้าพระยาอภัยภูธร (น้อย) เป็นแม่กองคุมการสร้างทำนบกั้นลำน้ำที่เมืองอ่างทอง
เมื่อพ.ศ. 2368 นายเฮนรี เบอร์นี (Henry Burney) เดินทางมาถึงกรุงเทพฯในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว นายเฮนรี เบอร์นี ได้เข้าพบกับ"เจ้าพระยาจักรี" หรือเจ้าพระยาอภัยภูธรที่สมุหนายก ดังปรากฏในเอกสารของเฮนรีเบอร์นี "On the evening of this day I paid my first visit to Chou Pya Chakri, who is generally considered the First Minister of Siam- " ซึ่งเฮนรีเบอร์นีได้บรรยายลักษณะของเจ้าพระยาอภัยภูธร (น้อย) ไว้ว่าอายุประมาณหกสิบปี เคยรบมีชัยชนะในกัมพูชา เป็นบุคคลที่มีอิทธิพลมากกว่าเสนาบดีคนอื่นใดของสยาม
พ.ศ. 2369 กบฏเจ้าอนุวงศ์ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวมีพระราชโองการให้เจ้าพระยาอภัยภูธร (น้อย) ยกทัพไปทางเพชรบูรณ์ เพื่อเข้าโจมตีทัพของเจ้าราชวงศ์ (เหง้า) บุตรของเจ้าอนุวงศ์ซึ่งตั้งทัพอยู่ที่หล่มสัก ในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2370 เจ้าพระยาอภัยภูธร (น้อย) ร่วมกับพระยาเพ็ชรพิชัยเข้าโจมตีกระหนาบทัพของเจ้าราชวงศ์ (เหง้า) สองด้าน ทัพของเจ้าราชวงศ์ (เหง้า) แตกพ่ายไป จากนั้นเจ้าพระยาอภัยภูธร (น้อย) จึงยกทัพไปตั้งอยู่ที่พานพร้าวริมฝั่งแม่น้ำโขง (ปัจจุบันคือตำบลพานพร้าว อำเภอศรีเชียงใหม่ จังหวัดหนองคาย ) ตามเสด็จกรมพระราชวังบวรมหาศักดิพลเสพย์ ในขณะนั้นเกิดไข้ป่วงระบาดขึ้นในค่ายพานพร้าว เจ้าพระยาอภัยภูธร (น้อย) ล้มป่วยถึงแก่อสัญกรรม กรมพระราชวังบวรมหาศักดิพลเสพย์จึงมีพระราชบัณฑูรให้ญาติพี่น้องของเจ้าพระยาอภัยภูธร (น้อย) นำศพของเจ้าพระยาอภัยภูธร (น้อย) กลับลงมายังกรุงเทพฯ
เจ้าพระยาอภัยภูธร (น้อย) มีบุตรธิดาดังต่อไปนี้
เจ้าจอมเครือวัลย์ ในรัชกาลที่ 3 เจ้าพระยาภูธราภัย (นุช บุณยรัตพันธุ์) พระยากลาโหมราชเสนา (กรับ) พระยาสุรินทรราชเสนี (เมฆ) พระยารามกำแหง (สิงห์) จมื่นทิพเสนา (เผือก) จมื่นมณเฑียรพิทักษ์ (สวัสดิ์) หลวงอนุชิตพิทักษ์ (วงศ์) หลวงจรเณนทร์ (เนียม) หลวงปัถพีจร (ทองสุก) ธิดาชื่อเพียน เป็นเถ้าแก่ในรัชกาลที่ 4 ธิดาชื่อส้มจีน ท้าวมอญ ธิดาชื่อลูกอิน ธิดาชื่อลูกจันทร์
อ้างอิง ↑ รัตนกุลอดุลยภักดี, พระยา. ลำดับสกุลเก่าบางสกุล ภาคที่ ๑ . กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร, 2463. ↑ สมมตอมรพันธุ์, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระ. เรื่องตั้งเจ้าพระยาในกรุงรัตนโกสินทร์ . กรุงเทพ : กรมศิลปากร, 2545. ↑ ดำรงราชานุภาพ, พระเจ้าบรมวงษ์เธอ กรมพระยา. พระราชพงษาวดาร กรุงรัตนโกสินทร รัชกาลที่ ๒ . ↑ Committee of the Vajirañāṇa National Library. The Burney Papers . 1910" ↑ ทิพากรวงศ์ (ขำ บุนนาค), เจ้าพระยา. พระราชพงศาวดาร กรุงรัตนโกสินทร์ รัชชกาลที่ ๓ .
เจ, าพระยาอภ, ยภ, ธร, อย, ณยร, ตพ, นธ, เจ, าพระยาอภ, ยภ, ธร, 2370, นามเด, อย, ดำรงตำแหน, งเป, นสม, หนายกในร, ชสม, ยพระบาทสมเด, จพระพ, ทธเล, ศหล, านภาล, ยและต, นร, ชสม, ยพระบาทสมเด, จพระน, งเกล, าเจ, าอย, วเจ, าพระยาอภ, ยภ, ธร, อย, สม, หนายกดำรงตำแหน, 2356, 237. ecaphrayaxphyphuthr ph s 2370 namedim nxy darngtaaehnngepnsmuhnaykinrchsmyphrabathsmedcphraphuththelishlanphalyaelatnrchsmyphrabathsmedcphranngeklaecaxyuhwecaphrayaxphyphuthr nxy smuhnaykdarngtaaehnng ph s 2356 2370kstriy phrabathsmedcphraphuththelishlanphalyphrabathsmedcphranngeklaecaxyuhwkxnhna ecaphrayartnathiebsr kun rtnkul thdip ecaphrayabdinthredcha singh singhesni esnabdikrmphrankhrbaldarngtaaehnng ph s 2352 2356kstriy phrabathsmedcphraphuththelishlanphalykxnhna phrayaymrach buyma thdip ecaphrayaymrach nxy khxmulswnbukhkhlekid nxyesiychiwit ph s 2370tablphanphraw cnghwdhnxngkhay syambida ecaphrayasrithrrmathirach buyrxd bunyrtphnthu butr ecacxmekhruxwly inrchkalthi 3ecaphrayaphuthraphy nuch bunyrtphnthu ecaphrayaxphyphuthr nxy epnbutrkhxngecaphrayasrithrrmathirach buyrxd sungepntnskul bunyrtphnthu epnesnabdikrmwnginrchsmyphrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolk ecaphrayaxphyphuthr nxy miphinxngidaek ecacxmmardasi inrchkalthi 2 hrux ecakhunphi ecacxmmardaaekw inrchkalthi 3 aelaphraxnuchitchayichy khunthxng 1 ecaphrayaxphyphuthr nxy praktkhrngaerkwarbrachkarepnphraxnuchitracha 2 cangwangkrmphratarwckhwainrchkalthi 1hlngcakthiphrabathsmedcphraphuththyxdfaesdcswrrkht inph s 2352 phraxnuchitracha nxy ekbbtrsnethh 3 idthiittnaecngthilanphrathinngdusitmhaprasath ickhwamkhxngbtrsnethhnnaecngwaecafakrmkhunkstranuchitphraoxrsinsmedcphraecakrungthnburithrngrwmkbkhunnangcanwnhnungetriymkxkarkbt 3 naipsukarsaercothskrmkhunkstranuchitaelakhunnangehlann caknnphrabathsmedcphraphuththelishlanphalythrngaetngtngphraxnuchitracha nxy khunepnecaphrayaymrach esnabdikrmnkhrbalinpiediywknph s 2352 sngkhramphmatiemuxngthlang phraecapdungsngkxngthpheruxphmaekharukranemuxngthlangekaaphuekt phrabathsmedcphraphuththelishlanphalycungmiphrarachoxngkarihecaphrayaymrach nxy ykthphcakkrungethphlngipsmthbkbecaphrayankhrsrithrrmrach phthn thiemuxngnkhrsrithrrmrachephuxykthphekhapxngknemuxngthlang aetemuxecaphrayaymrach nxy aelaecaphrayankhr phthn ykthphipthungemuxngtrngaelwprasbpyhakhadaekhlnerux 3 txngtxeruxihm thphphmacungsamarthekhayudemuxngthlangid cnkrathnginphayhlngecaphrayankhr phthn sngphrabrirksphuebsr nxy ykthpheruxipyudemuxngthlangkhunmaidsaercinph s 2354 phramhaxupoyrachnkxngkhsngwnsungfkifsyamkxkarkbtkhuntxsmedcphraxuithyrachankxngkhcnkstriykmphuchasungfkifywn phrabathsmedcphraphuththelishlanphalymiphrarachoxngkarihecaphrayaymrach nxy ykthphipyngkmphuchaephuxiklekliykarwiwathrahwangnkxngkhcnaelankxngkhsngwn ecaphrayaymrach nxy ykthphipyngemuxngphratabxnginph s 2355 aelatngmnxyuthiemuxngophthistw sngsasnthungphraxuithyrachankxngkhcnkhxihyutikarwiwath 3 aetphraxuithyrachankxngkhcnthrimtxb ecaphrayaymrach nxy cungnankxngkhsngwnykthphekhaocmtiemuxngxudng phraxuithyrachankxngkhcnthrkstriykmphuchahlbhniipyngemuxngisngxnxyuphayitkhwamkhumkhrxngkhxng xngtakun elwneswiyt Le Văn Duyệt khahlwngywnpracaewiydnamphakhit nkxngkhximaelankxngkhdwng xnuchaxiksxngxngkhkhxngphraxuithyrachankxngkhcnekharwmkbfaysyam ecaphrayaymrach nxy misasnthungxngtakunaecngwakarykthphmakhrngmicudprasngkhephuxmaiklekliyethann 3 aetthngnkxngkhcnaelaxngtakunimtxb thphkhxngecaphrayaymrach nxy thitngxyuthiemuxngxudngnnkhadesbiyngxahar 3 cungthxythphklbphrxmthngnaecachayekhmrthngsamidaeknkxngkhsngwn nkxngkhxim aelankxngkhdwngklbmathikrungethphdwy emuxthphfaysyamthxnklbipaelw xngtakunelwneswiytcungnaphraxuithyrachankxngkhcnmakhrxngrachsmbtidngedimthiemuxngphnmepyhlngcakesrcsinsuksngkhramkmphuchaaelw hlngcakthiecaphrayartnathiebsr kun rtnkul thungaekxsykrrm 2 phrabathsmedcphraphuththelishlanphalythrngaetngtngihecaphrayaymrach nxy khunepnecaphrayaxphyphuthrthismuhnayk inph s 2356 oprdihecaphrayaxphyphuthr nxy epnaemkxngkhumkarsrangthanbknlanathiemuxngxangthxng 3 emuxph s 2368 nayehnri ebxrni Henry Burney edinthangmathungkrungethphinrchsmyphrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw nayehnri ebxrni idekhaphbkb ecaphrayackri hruxecaphrayaxphyphuthrthismuhnayk dngpraktinexksarkhxngehnriebxrni On the evening of this day I paid my first visit to Chou Pya Chakri who is generally considered the First Minister of Siam 4 sungehnriebxrniidbrryaylksnakhxngecaphrayaxphyphuthr nxy iwwaxayupramanhksibpi ekhyrbmichychnainkmphucha epnbukhkhlthimixiththiphlmakkwaesnabdikhnxunidkhxngsyam 4 ph s 2369 kbtecaxnuwngs phrabathsmedcphranngeklaecaxyuhwmiphrarachoxngkarihecaphrayaxphyphuthr nxy ykthphipthangephchrburnephuxekhaocmtithphkhxngecarachwngs ehnga butrkhxngecaxnuwngssungtngthphxyuthihlmsk ineduxnphvsphakhm ph s 2370 ecaphrayaxphyphuthr nxy rwmkbphrayaephchrphichy 5 ekhaocmtikrahnabthphkhxngecarachwngs ehnga sxngdan thphkhxngecarachwngs ehnga aetkphayip caknnecaphrayaxphyphuthr nxy cungykthphiptngxyuthiphanphrawrimfngaemnaokhng pccubnkhuxtablphanphraw xaephxsriechiyngihm cnghwdhnxngkhay tamesdckrmphrarachwngbwrmhaskdiphlesphy inkhnannekidikhpwngrabadkhuninkhayphanphraw ecaphrayaxphyphuthr nxy lmpwythungaekxsykrrm krmphrarachwngbwrmhaskdiphlesphycungmiphrarachbnthur 5 ihyatiphinxngkhxngecaphrayaxphyphuthr nxy nasphkhxngecaphrayaxphyphuthr nxy klblngmayngkrungethphecaphrayaxphyphuthr nxy mibutrthidadngtxipni 1 ecacxmekhruxwly inrchkalthi 3 ecaphrayaphuthraphy nuch bunyrtphnthu phrayaklaohmrachesna krb phrayasurinthrrachesni emkh phrayaramkaaehng singh cmunthiphesna ephuxk cmunmnethiyrphithks swsdi hlwngxnuchitphithks wngs hlwngcrennthr eniym hlwngpthphicr thxngsuk thidachuxephiyn epnethaaekinrchkalthi 4 thidachuxsmcin thawmxy thidachuxlukxin thidachuxlukcnthrxangxing aekikh 1 0 1 1 rtnkulxdulyphkdi phraya ladbskulekabangskul phakhthi 1 krungethph orngphimphosphnphiphrrththnakr 2463 2 0 2 1 smmtxmrphnthu phraecabrmwngsethx krmphra eruxngtngecaphrayainkrungrtnoksinthr krungethph krmsilpakr 2545 3 0 3 1 3 2 3 3 3 4 3 5 3 6 darngrachanuphaph phraecabrmwngsethx krmphraya phrarachphngsawdar krungrtnoksinthr rchkalthi 2 4 0 4 1 Committee of the Vajiranaṇa National Library The Burney Papers 1910 5 0 5 1 thiphakrwngs kha bunnakh ecaphraya phrarachphngsawdar krungrtnoksinthr rchchkalthi 3 ekhathungcak https th wikipedia org w index php title ecaphrayaxphyphuthr nxy bunyrtphnthu amp oldid 9482002, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,
บทความ , อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม