โฮเซ รีซัล (สเปน: José Rizal) หรือชื่อเต็มคือ โฮเซ โปรตาซีโอ รีซัล เมร์กาโด อี อาลอนโซ เรอาลอนดา (José Protacio Rizal Mercado y Alonzo Realonda) เป็นนักเขียนและวีรบุรษคนสำคัญของฟิลิปปินส์ในการต่อสู้เพื่อเรียกร้องเอกราชจากสเปน เขาถูกจับและถูกตัดสินประหารชีวิตด้วยการยิงเป้าเมื่อ 30 ธันวาคม พ.ศ. 2439 การเสียชีวิตของเขากลายเป็นแรงบันดาลใจให้ชาวฟิลิปปินส์ลุกขึ้นสู้จนขับไล่สเปนออกไปได้สำเร็จ แม้จะถูกยึดครองโดยสหรัฐอเมริกาในเวลาต่อมา
รีซัลเกิดเมื่อ 19 มิถุนายน พ.ศ. 2404 ในครอบครัวที่มีฐานะดี มีเชื้อสายจีน สเปน ญี่ปุ่น และตากาล็อก จัดเป็นชนชั้นเมสตีโซตามการแบ่งชนชั้นในยุคอาณานิคมสเปน เขาได้รับการศึกษาจากโรงเรียนของบาทหลวงโดมินิกันและเยซูอิต เขาใช้ได้หลายภาษาทั้งภาษาตากาล็อก ภาษาสเปน ภาษาละติน และภาษาฮีบรู
แม่ของรีซัลถูกตัดสินจำคุก 2 ปี ด้วยข้อหาวางยาพิษเพื่อนบ้าน พี่ชายของเขาถูกไล่ออกจากโรงเรียนเพราะใกล้ชิดกับกลุ่มบาทหลวงชาวพื้นเมืองที่ถูกศาสนจักรสเปนสั่งแขวนคอ เมื่อ พ.ศ. 2415 ในมรสุมชีวิตดังกล่าว รีซัลมีอายุเพียง 10-11 ปี เท่านั้น ในที่สุดรีซัลจึงถูกส่งไปเรียนแพทย์ในยุโรปเป็นเวลา 5 ปี ซึ่งกลายเป็นห้วงเวลาที่เขาได้เพาะบ่มอุดมการณ์เพื่อต่อสู้กับเจ้าอาณานิคมสเปน
การต่อสู้ การประหารชีวิตโฮเซ รีซัล ในเช้าวันที่ 30 ธันวาคม พ.ศ. 2439
รีซัลกลับฟิลิปปินส์เมื่อ พ.ศ. 2430 แต่อยู่ได้เพียง 6 เดือน ก็ถูกบีบให้กลับไปอยู่ในยุโรปอีก ซึ่งเป็นผลจากนวนิยาย “อันล่วงละเมิดมิได้” เขากลับมาฟิลิปปินส์อีกครั้งเมื่อ พ.ศ. 2435 โดยช่วงที่อยู่ในยุโรปช่วงที่ 2 นี้ เขาเขียนนวนิยายเรื่อง El Filibusterimos ซึ่งเป็นภาคต่อของนิยายเรื่องแรก เมื่อเขากลับมาถึงฟิลิปปินส์ หน่วยสืบราชการลับของสเปนพบนิยายต้องห้ามในกระเป๋าเดินทาง เป็นเหตุให้เขาถูกเนรเทศไปอยู่เกาะดาปีตัน ทางตะวันออกเฉียงเหนือของเกาะมินดาเนา
ช่วง พ.ศ. 2411–2421 เกิดการลุกฮือขึ้นในคิวบา พรรคพวกของรีซัลวิ่งเต้นให้รีซัลไปทำงานด้านการแพทย์ในสงครามนี้ รีซัลได้รับอนุญาตให้ไปคิวบาเมื่อ 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2439 แต่เขาพลาดเรือ ไม่ได้เดินทางไป ขณะเดียวกันนั้น อันเดรส โบนีฟาซีโอ นักปฏิวัติผู้ก่อตั้งสมาคมกาตีปูนัน ติดต่อรีซัลให้เข้าร่วมปฏิวัติด้วยความรุนแรงแต่เขาปฏิเสธ
รีซัลถูกกักตัวบนเรือรบสเปนและถูกส่งไปสเปนเมื่อ 3 กันยายน แต่หลังจากการโจมตีสเปนของโบนีฟาซีโอเมื่อ 30 สิงหาคม ทำให้ฝ่ายอาณานิคมเพ่งเล็งรีซัล และส่งโทรเลขให้จับกุมรีซัลไว้และส่งกลับฟิลิปปินส์เมื่อ 3 ธันวาคม เขาถูกนำตัวขึ้นศาลไต่สวนเมื่อวันที่ 12 ธันวาคม และถูกตัดสินให้ประหารชีวิตเมื่อวันที่ 26 ธันวาคม การประหารชีวิตมีขึ้นในตอนเช้าวันที่ 30 ธันวาคม พ.ศ. 2439 ทำให้รีซัลกลายเป็นวีรบุรุษของฟิลิปปินส์ไปในที่สุด
บทกวีลาตาย ก่อนถูกประหารชีวิต เขาเขียนบทกวีลาตายไว้ ขนาดยาว 14 บาท เป็นภาษาสเปนชื่อ mi último adiós บทกวีนี้ได้รับการส่งเสริมให้แปลเป็นภาษาต่าง ๆ ทั่วโลก รวมทั้งภาษาท้องถิ่นของฟิลิปปินส์โดยสถาบันประวัติศาสตร์แห่งชาติฟิลิปปินส์ ปัจจุบันแปลเป็นภาษาต่าง ๆ มากกว่า 100 ภาษา รวมทั้งภาษาไทย บทกวีนี้แปลเป็นภาษาอังกฤษเมื่อ พ.ศ. 2444 ภาษาสวีเดน พ.ศ. 2446 ภาษาญี่ปุ่น พ.ศ. 2460 ภาษาฮังการี ภาษาฝรั่งเศส ภาษาเยอรมัน พ.ศ. 2470 ภาษาอินโดนีเซีย พ.ศ. 2493 ส่วนภาษาอื่น ๆ รวมทั้งภาษาไทย เริ่มแปลประมาณ พ.ศ. 2523
อ้างอิง - ชาญวิทย์ เกษตรศิริ. "โฮเซ่ ริซัล ลัทธิชาตินิยมกับ “ปีศาจ” ของการเปรียบเทียบ" ใน จิตราภรณ์ ตันรัตนกุล. อันล่วงละเมิดมิได้. กรุงเทพฯ: มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์, 2548.
โฮเซ, สเปน, josé, rizal, หร, อช, อเต, มค, โฮเซ, โปรตาซ, โอ, เมร, กาโด, อาลอนโซ, เรอาลอนดา, josé, protacio, rizal, mercado, alonzo, realonda, เป, นน, กเข, ยนและว, รบ, รษคนสำค, ญของฟ, ปป, นส, ในการต, อส, เพ, อเร, ยกร, องเอกราชจากสเปน, เขาถ, กจ, บและถ, กต, ดส, นป. ohes risl sepn Jose Rizal hruxchuxetmkhux ohes oprtasiox risl emrkaod xi xalxnos erxalxnda Jose Protacio Rizal Mercado y Alonzo Realonda epnnkekhiynaelawirburskhnsakhykhxngfilippinsinkartxsuephuxeriykrxngexkrachcaksepn ekhathukcbaelathuktdsinpraharchiwitdwykaryingepaemux 30 thnwakhm ph s 2439 karesiychiwitkhxngekhaklayepnaerngbndalicihchawfilippinslukkhunsucnkhbilsepnxxkipidsaerc aemcathukyudkhrxngodyshrthxemrikainewlatxmaohes rislohes rislinwyhnumekid19 mithunayn ph s 2404khalmbasiti lakuna filippinsesiychiwit30 thnwakhm ph s 2439 35 pi bakmbayn manila filippinssaehtuesiychiwitothspraharchiwitsychatifilippinsxngkhkarphrrkhlaoslidaridd phrrkhlalikafilipinalaymuxchux enuxha 1 chatikaenid 2 kartxsu 3 bthkwilatay 4 xangxingchatikaenid aekikhrislekidemux 19 mithunayn ph s 2404 inkhrxbkhrwthimithanadi miechuxsaycin sepn yipun aelatakalxk cdepnchnchnemstiostamkaraebngchnchninyukhxananikhmsepn ekhaidrbkarsuksacakorngeriynkhxngbathhlwngodminiknaelaeysuxit ekhaichidhlayphasathngphasatakalxk phasasepn phasalatin aelaphasahibruaemkhxngrislthuktdsincakhuk 2 pi dwykhxhawangyaphisephuxnban phichaykhxngekhathukilxxkcakorngeriynephraaiklchidkbklumbathhlwngchawphunemuxngthithuksasnckrsepnsngaekhwnkhx emux ph s 2415 inmrsumchiwitdngklaw rislmixayuephiyng 10 11 pi ethann inthisudrislcungthuksngiperiynaephthyinyuorpepnewla 5 pi sungklayepnhwngewlathiekhaidephaabmxudmkarnephuxtxsukbecaxananikhmsepnkartxsu aekikh karpraharchiwitohes risl inechawnthi 30 thnwakhm ph s 2439 rislklbfilippinsemux ph s 2430 aetxyuidephiyng 6 eduxn kthukbibihklbipxyuinyuorpxik sungepnphlcaknwniyay xnlwnglaemidmiid ekhaklbmafilippinsxikkhrngemux ph s 2435 odychwngthixyuinyuorpchwngthi 2 ni ekhaekhiynnwniyayeruxng El Filibusterimos sungepnphakhtxkhxngniyayeruxngaerk emuxekhaklbmathungfilippins hnwysubrachkarlbkhxngsepnphbniyaytxnghaminkraepaedinthang epnehtuihekhathukenrethsipxyuekaadapitn thangtawnxxkechiyngehnuxkhxngekaamindaenachwng ph s 2411 2421 ekidkarlukhuxkhuninkhiwba phrrkhphwkkhxngrislwingetnihrislipthangandankaraephthyinsngkhramni rislidrbxnuyatihipkhiwbaemux 1 krkdakhm ph s 2439 aetekhaphladerux imidedinthangip khnaediywknnn xnedrs obnifasiox nkptiwtiphukxtngsmakhmkatipunn tidtxrislihekharwmptiwtidwykhwamrunaerngaetekhaptiesthrislthukkktwbneruxrbsepnaelathuksngipsepnemux 3 knyayn aethlngcakkarocmtisepnkhxngobnifasioxemux 30 singhakhm thaihfayxananikhmephngelngrisl aelasngothrelkhihcbkumrisliwaelasngklbfilippinsemux 3 thnwakhm ekhathuknatwkhunsalitswnemuxwnthi 12 thnwakhm aelathuktdsinihpraharchiwitemuxwnthi 26 thnwakhm karpraharchiwitmikhunintxnechawnthi 30 thnwakhm ph s 2439 thaihrislklayepnwirburuskhxngfilippinsipinthisudbthkwilatay aekikhkxnthukpraharchiwit ekhaekhiynbthkwilatayiw khnadyaw 14 bath epnphasasepnchux mi ultimo adios bthkwiniidrbkarsngesrimihaeplepnphasatang thwolk rwmthngphasathxngthinkhxngfilippinsodysthabnprawtisastraehngchatifilippins pccubnaeplepnphasatang makkwa 100 phasa rwmthngphasaithy bthkwiniaeplepnphasaxngkvsemux ph s 2444 phasaswiedn ph s 2446 phasayipun ph s 2460 phasahngkari phasafrngess phasaeyxrmn ph s 2470 phasaxinodniesiy ph s 2493 swnphasaxun rwmthngphasaithy erimaeplpraman ph s 2523xangxing aekikhkhxmmxns miphaphaelasuxekiywkb ohes rislchaywithy ekstrsiri ohes risl lththichatiniymkb pisac khxngkarepriybethiyb in citraphrn tnrtnkul xnlwnglaemidmiid krungethph mulnithiokhrngkartarasngkhmsastraelamnusysastr 2548 bthkhwamekiywkbchiwprawtiniyngepnokhrng khunsamarthchwywikiphiediyidodyephimkhxmulekhathungcak https th wikipedia org w index php title ohes risl amp oldid 9388687, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,
บทความ
, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม
