fbpx
วิกิพีเดีย

พระโกศทองใหญ่

พระโกศทองใหญ่ หรือ พระลองทองใหญ่ เป็นพระโกศสำหรับทรงพระบรมศพของพระมหากษัตริย์และพระศพของพระบรมวงศ์ชั้นสูง สร้างขึ้นโดยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช นับเป็นพระโกศที่มีลำดับยศสูงที่สุด โดยได้ใช้ทรงพระศพของสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงศรีสุนทรเทพเป็นพระองค์แรก (แต่ในพระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์รัชกาลที่ 1 ฉบับเจ้าพระยาทิพากรวงศ์ ฉบับตัวเขียน ระบุว่าพระศพสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงศรีสุนทรเทพนั้น ใช้พระโกศไม้สิบสอง และเมื่อเสร็จการพระศพจึงลอกทองที่หุ้มพระโกศไม้สิบสองมาหุ้มทำพระโกศทองใหญ่และทรงพระบรมศพของรัชกาลที่ 1 เป็นพระองค์แรก) พระโกศทองใหญ่ใช้ทรงพระศพของสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีเป็นพระองค์ล่าสุด

พระโกศทองใหญ่ รัชกาลที่ 5 ในงานพระบรมศพสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี
พระโกศทองใหญ่ ทรงพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี ขณะประดิษฐานบนพระมหาพิชัยราชรถในพระราชพิธีเชิญพระโกศทรงพระศพออกพระเมรุ

นอกจากนี้ พระโกศทองใหญ่ยังใช้เป็นเครื่องประกอบพระอิสริยยศพระศพสำหรับพระบรมวงศานุวงศ์ที่บรรจุพระบรมศพและพระศพลงในหีบพระศพแทนการลงพระโกศ เช่น พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร

ประวัติ

พระโกศทองใหญ่สร้างขึ้นเมื่อปีมะโรง จุลศักราช 1170 ตรงกับ พุทธศักราช 2351 โดยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชโปรดเกล้าฯ ให้รื้อทองที่หุ้มพระโกศกุดั่นมาใช้สำหรับทำพระโกศทองใหญ่เพื่อไว้สำหรับทรงพระบรมศพของพระองค์เอง พระโกศทองใหญ่ทำจากไม้แกะสลัก มีรูปทรงแปดเหลี่ยม หุ้มทองคำตลอดองค์ และมีฝาเป็นยอดมงกุฎ เมื่อการสร้างพระโกศเสร็จสมบูรณ์แล้ว พระองค์โปรดให้นำพระโกศองค์นี้เข้าไปตั้งถวายเพื่อทอดพระเนตร ณ พระที่นั่งไพศาลทักษิณ

ในปีเดียวกันนั้นเอง สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงศรีสุนทรเทพสิ้นพระชนม์ลง ทำให้พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชทรงพระอาลัยเป็นอันมาก รวมทั้ง พระองค์ทรงใคร่จะทอดพระเนตรพระโกศทองใหญ่เมื่อตั้งพระเบญจาในคราวออกพระเมรุ ดังนั้น พระองค์จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานพระโกศทองใหญ่ประกอบพระลองในสำหรับบรรจุพระศพสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงศรีสุนทรเทพเป็นครั้งแรก ด้วยเหตุนี้จึงเป็นประเพณีในรัชกาลต่อ ๆ มาที่จะพระราชทานพระโกศทองใหญ่สำหรับทรงพระศพอื่นได้นอกเหนือจากพระบรมศพ แต่ในพระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์รัชกาลที่ 1 ฉบับเจ้าพระยาทิพากรวงศ์ ฉบับตัวเขียน ระบุว่าพระศพสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงศรีสุนทรเทพนั้น ใช้พระโกศไม้สิบสองทรงพระศพ และเมื่อเสร็จการพระศพจึงลอกทองที่หุ้มพระโกศไม้สิบสองมาหุ้มทำพระโกศทองใหญ่และทรงพระบรมศพของรัชกาลที่ 1 เป็นพระองค์แรก โดยปัจจุบัน นอกจากพระมหากษัตริย์แล้ว พระบรมวงศ์ที่จะได้รับพระราชทานพระโกศทองใหญ่เมื่อสิ้นพระชนม์ ได้แก่ สมเด็จพระบรมราชินี สมเด็จพระบรมราชชนนี สมเด็จพระยุพราช สมเด็จพระบรมราชกุมารี และสมเด็จเจ้าฟ้า ที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ เป็นพิเศษ

นอกจากนี้ ยังมีการพระราชทานเครื่องประดับพระโกศของเจ้านายที่พระราชทานพระโกศทองใหญ่ให้ทรงพระบรมศพหรือพระศพ ลดหลั่นกันไปตามพระอิสริยยศ โดยปกติพระบรมศพนั้นจะพระราชทานดอกไม้เพชร ดอกไม้ไหว เฟื่องและดอกไม้เอวเป็นเครื่องประดับพระโกศ ส่วนพระศพของเจ้าฟ้าที่ไม่ได้สถาปนาเป็นพิเศษ จะเอาดอกไม้เพชรฝาพระโกศกับดอกไม้เอวเพชรออก คงเหลือแต่พุ่มเพชรกับเฟื่องเพชร เป็นต้น ในส่วนการตั้งพระโกศทองใหญ่ที่พระเมรุนั้นให้ตั้งแต่พระเมรุกลางเมืองเท่านั้น ดังนั้น ถ้าหากพระราชทานเพลิงพระศพที่วัดจะพระราชทานพระโกศทองใหญ่เมื่อชักพระศพ รวมทั้ง อาจมีการพระราชทานพระโกศทองใหญ่ให้ทรงพระศพเมื่อคราวออกพระเมรุด้วย

ปัจจุบัน พระโกศทองใหญ่มีจำนวนทั้งสิ้น 3 องค์ โดยองค์แรกนั้นสร้างขึ้นโดยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ส่วนองค์ที่ 2 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นปราบปรปักษ์ รองเสนาบดีกระทรวงวังและผู้บัญชาการกรมช่างสิบหมู่สร้างขึ้น เรียกว่า พระโกศทองใหญ่ รัชกาลที่ 5 หรือพระลองทองใหญ่ รัชกาลที่ 5 ซึ่งพระโกศทั้ง 2 องค์ข้างต้นนั้น ผ่านการใช้งานจนอยู่ในสภาพที่ทรุดโทรม ดังนั้น พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรจึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระโกศทองใหญ่องค์ที่ 3 ขึ้น โดยนำมาใช้เป็นเครื่องประกอบพระอิสริยยศของสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์เป็นพระองค์แรก

รายพระนามที่ทรงพระโกศทองใหญ่

รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช

รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย

รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว

 
พระเบญจาประดิษฐานพระโกศทองใหญ่ทรงพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ตีพิมพ์ในหนังสือ "Description du Royaume Thai ou Siam" (ตีพิมพ์ภาษาไทยในชื่อ "เล่าเรื่องกรุงสยาม") ของบาทหลวงฌ็อง-บาติสต์ ปาลกัว พิมพ์ที่กรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส เมื่อ ค.ศ. 1854 (พ.ศ. 2397)

รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

นอกจากนี้ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวมีพระราชประสงค์จะพระราชทานพระโกศทองใหญ่สำหรับพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากุญชร กรมพระพิทักษเทเวศร์ แต่เนื่องจากกรมพระพิทักษเทเวศร์มีพระรูปใหญ่โต จึงทรงพระโกศมณฑปแทน

รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

ปี พระนาม หมายเหตุ
2412 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
2423 สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวี เมื่อชักพระศพ พระราชทานเลื่อนจากพระโกศทองน้อย และพระราชทานพุ่มและเฟื่อง แต่งพระโกศ
2430 สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ามหามาลา กรมพระยาบำราบปรปักษ์ เมื่อชักพระศพ พระราชทานเลื่อนจากพระโกศกุดั่นใหญ่ และพระราชทานพุ่มและเฟื่อง แต่งพระโกศ
2430 สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าพาหุรัดมณีมัย กรมพระเทพนารีรัตน์ เมื่อชักพระศพ พระราชทานเลื่อนจากพระโกศทองน้อย และพระราชทานพุ่มและเฟื่อง แต่งพระโกศ
2430 พระอรรคชายาเธอ พระองค์เจ้าเสาวภาคย์นารีรัตน์ เมื่อชักพระศพ พระราชทานเลื่อนจากพระโกศกุดั่นน้อย และพระราชทานพุ่มและเฟื่อง แต่งพระโกศ
2443 สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์ เมื่อชักพระศพ พระราชทานเลื่อนจากพระโกศกุดั่นใหญ่ และพระราชทานพุ่มและเฟื่อง แต่งพระโกศ
2443 สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร
2443 สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าสมมติวงศ์วโรทัย กรมขุนศรีธรรมราชธำรงฤทธิ์ เมื่อชักพระศพ พระราชทานเลื่อนจากพระโกศกุดั่นใหญ่ และพระราชทานพุ่ม เฟื่องและดอกไม้ไหว แต่งพระโกศ
2443 สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาสุดารัตนราชประยูร พระราชทานพุ่ม เฟื่องและดอกไม้ไหว แต่งพระโกศ
2443 สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมี กรมพระจักรพรรดิพงศ์ เมื่อชักพระศพ พระราชทานเลื่อนจากพระโกศกุดั่นใหญ่ เป็นพระโกศทองน้อยหุ้มทอง และพระราชทานพุ่ม เฟื่องและดอกไม้ไหว แต่งพระโกศ
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงวงศาธิราชสนิท
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระเทเวศร์วัชรินทร์ เมื่อชักพระศพ
พระเจ้าอัยยิกาเธอ กรมหลวงวรเสรฐสุดา
พระอรรคชายาเธอ พระองค์เจ้าอุบลรัตนนารีนาค กรมขุนอรรควรราชกัลยา พระโกศทองน้อย
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจันทราสรัทวาร กรมขุนพิจิตรเจษฎ์จันทร์ เมื่อชักพระศพ พระราชทานเลื่อนจากพระโกศกุดั่นใหญ่
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าเยาวมาลย์นฤมล กรมขุนสวรรคโลกลักษณวดี เมื่อชักพระศพ พระราชทานเลื่อนจากพระโกศกุดั่นน้อย

รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว

ปี พระนาม หมายเหตุ
2453 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
2459 พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงนครไชยศรีสุรเดช เมื่อชักพระศพ พระราชทานเลื่อนจากพระโกศกุดั่นใหญ่
2459 พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสมมตอมรพันธุ์ เมื่อชักพระศพ พระราชทานเลื่อนจากพระโกศกุดั่นใหญ่
2463 สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง
2463 สมเด็จพระอนุชาธิราช เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ พระราชทานพุ่มและเฟื่อง แต่งพระโกศ
2463 สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส เมื่อชักพระศพ พระราชทานเลื่อนจากพระโกศทองน้อย และพระราชทานพุ่มและเฟื่อง แต่งพระโกศ
2466 สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าสุทธาทิพยรัตน์ กรมหลวงศรีรัตนโกสินทร เมื่อชักพระศพ พระราชทานเลื่อนจากพระโกศทองน้อยและพระราชทานพุ่มและเฟื่อง แต่งพระโกศ
2466 สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจุฑาธุชธราดิลก กรมขุนเพ็ชรบูรณ์อินทราไชย เมื่อชักพระศพ พระราชทานเลื่อนจากพระโกศทองน้อย และพระราชทานพุ่มและเฟื่อง แต่งพระโกศ
2466 สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ พระราชทานพุ่มและเฟื่อง แต่งพระโกศ
2468 สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าอัษฎางค์เดชาวุธ กรมหลวงนครราชสีมา เมื่อชักพระศพ พระราชทานเลื่อนจากพระโกศทองน้อย และพระราชทานพุ่มและเฟื่อง แต่งพระโกศ
2468 สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ามาลินีนภดารา กรมขุนศรีสัชนาลัยสุรกัญญา เมื่อชักพระศพ พระราชทานเลื่อนจากพระโกศทองน้อย และพระราชทานพุ่มและเฟื่อง แต่งพระโกศ

รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว

ปี พระนาม หมายเหตุ
2468 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
2469 พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนเรศรวรฤทธิ์ เมื่อชักพระศพ พระราชทานเลื่อนจากพระโกศกุดั่นใหญ่
2471 สมเด็จพระปิตุจฉาเจ้าสุขุมาลมารศรี พระอัครราชเทวี พระราชทานพุ่มและเฟื่อง แต่งพระโกศ
2472 สมเด็จพระราชปิตุลาบรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช
2472 สมเด็จพระเจ้าพี่ยาเธอ เจ้าฟ้ามหิดลอดุลเดช กรมหลวงสงขลานครินทร์ เมื่อชักพระศพ พระราชทานเลื่อนจากพระโกศทองน้อย และพระราชทานพุ่มและเฟื่อง แต่งพระโกศ
2472 พระวิมาดาเธอ พระองค์เจ้าสายสวลีภิรมย์ กรมพระสุทธาสินีนาฏ ปิยมหาราชปดิวรัดา เมื่อชักพระศพ พระราชทานเลื่อนจากพระโกศทองน้อย และพระราชทานพุ่มและเฟื่อง แต่งพระโกศ
2476 สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ายุคลฑิฆัมพร กรมหลวงลพบุรีราเมศร์ เมื่อชักพระศพ พระราชทานเลื่อนจากพระโกศกุดั่นใหญ่ และพระราชทานพุ่มและเฟื่อง แต่งพระโกศ

รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร

ปี พระนาม หมายเหตุ
2484 สมเด็จพระราชปิตุจฉา เจ้าฟ้าวไลยอลงกรณ์ กรมหลวงเพชรบุรีราชสิรินธร
2480 พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน เมื่อชักพระศพ พระราชทานเลื่อนจากพระโกศกุดั่นใหญ่
2479 สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้านิภานภดล วิมลประภาวดี กรมขุนอู่ทองเขตขัตติยนารี เมื่อชักพระศพ พระราชทานเลื่อนจากพระทองน้อย พระราชทานพุ่มและเฟื่อง แต่งพระโกศ

รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร

ปี พระนาม หมายเหตุ
2489 พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร
2493 สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต เมื่อชักพระศพ พระราชทานเลื่อนจากพระโกศทองน้อย พระราชทานพุ่มและเฟื่อง แต่งพระโกศ
2493 สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ เมื่อชักพระศพ พระราชทานเลื่อนจากพระโกศทองน้อย พระราชทานพุ่มและเฟื่อง แต่งพระโกศ
2495 สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาชัยนาทนเรนทร เมื่อชักพระศพ พระราชทานเลื่อนจากพระโกศกุดั่นใหญ่
2498 สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า
2501 สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์ เมื่อชักพระศพ พระราชทานเลื่อนจากพระโกศกุดั่นใหญ่
2527 สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี
2538 สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี มิได้ทรงพระบรมศพ
2551 สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ มิได้ทรงพระศพ
2554 สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี

รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว

อ้างอิง

  1. กรมพระสมมตอมรพันธ์ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ และสมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์, เรื่องตำนานพระโกษฐ์และหีบศพบันดาศักดิ์, โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร, พ.ศ. 2468
  2. หลักเกณฑ์เทียบเกียรติยศพระราชทานแก่พระศพและศพ, สำนักพระราชวัง, เข้าถึงวันที่ 3 สิงหาคม พ.ศ. 2554
  3. จุฑานันท์ บุญทราหาญ, 'พระโกศ' เครื่องประดับพระอิสริยยศ, เดลินิวส์ออนไลน์, วันที่ 3 กุมภาพันธ์ 2551
  4. สมาน สุดโต, ตำนานพระโกศและความอลังการพระโกศทองใหญ่องค์ใหม่, หนังสือพิมพ์โพสต์ทูเดย์, วันที่ 3 กุมภาพันธ์ 2551
  5. เทวาธิราช ป. มาลากุล, เครื่องราชูปโภคและเครื่องประกอบพระราชอิสริยยศของพระมหากษัตริย์ 2016-04-23 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, สำนักพระราชวัง, เข้าถึงวันที่ 4 สิงหาคม พ.ศ. 2554
  6. ตำนานพระโกศ (เพิ่มเติมบัญชีรายพระนามที่ทรงพระโกศทองใหญ่)[ลิงก์เสีย], สำนักพระราชวัง, เข้าถึงวันที่ 4 สิงหาคม พ.ศ. 2554

พระโกศทองใหญ, หร, พระลองทองใหญ, เป, นพระโกศสำหร, บทรงพระบรมศพของพระมหากษ, ตร, และพระศพของพระบรมวงศ, นส, สร, างข, นโดยพระบาทสมเด, จพระพ, ทธยอดฟ, าจ, ฬาโลกมหาราช, บเป, นพระโกศท, ลำด, บยศส, งท, โดยได, ใช, ทรงพระศพของสมเด, จพระเจ, าล, กเธอ, เจ, าฟ, ากรมหลวงศร, นทร. phraoksthxngihy hrux phralxngthxngihy epnphraokssahrbthrngphrabrmsphkhxngphramhakstriyaelaphrasphkhxngphrabrmwngschnsung srangkhunodyphrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolkmharach nbepnphraoksthimiladbyssungthisud odyidichthrngphrasphkhxngsmedcphraecalukethx ecafakrmhlwngsrisunthrethphepnphraxngkhaerk aetinphrarachphngsawdarkrungrtnoksinthrrchkalthi 1 chbbecaphrayathiphakrwngs chbbtwekhiyn rabuwaphrasphsmedcecafa krmhlwngsrisunthrethphnn ichphraoksimsibsxng aelaemuxesrckarphrasphcunglxkthxngthihumphraoksimsibsxngmahumthaphraoksthxngihyaelathrngphrabrmsphkhxngrchkalthi 1 epnphraxngkhaerk phraoksthxngihyichthrngphrasphkhxngsmedcphraecaphkhiniethx ecafaephchrrtnrachsuda siriosphaphnnwdiepnphraxngkhlasudphraoksthxngihy rchkalthi 5 innganphrabrmsphsmedcphrasrinkhrinthrabrmrachchnni phraoksthxngihy thrngphrasphsmedcphraecaphkhiniethx ecafaephchrrtnrachsuda siriosphaphnnwdi khnapradisthanbnphramhaphichyrachrthinphrarachphithiechiyphraoksthrngphrasphxxkphraemru nxkcakni phraoksthxngihyyngichepnekhruxngprakxbphraxisriyysphrasphsahrbphrabrmwngsanuwngsthibrrcuphrabrmsphaelaphrasphlnginhibphrasphaethnkarlngphraoks echn phrabathsmedcphrabrmchnkathiebsr mhaphumiphlxdulyedchmharach brmnathbphitr enuxha 1 prawti 2 rayphranamthithrngphraoksthxngihy 4 6 2 1 rchsmyphrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolkmharach 2 2 rchsmyphrabathsmedcphraphuththelishlanphaly 2 3 rchsmyphrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw 2 4 rchsmyphrabathsmedcphracxmeklaecaxyuhw 2 5 rchsmyphrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhw 2 6 rchsmyphrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhw 2 7 rchsmyphrabathsmedcphrapkeklaecaxyuhw 2 8 rchsmyphrabathsmedcphrapremnthrmhaxannthmhidl phraxthmramathibdinthr 2 9 rchsmyphrabathsmedcphrabrmchnkathiebsr mhaphumiphlxduyedchmharach brmnathbphitr 2 10 rchsmyphrabathsmedcphrawchireklaecaxyuhw 3 xangxingprawti aekikhphraoksthxngihysrangkhunemuxpimaorng culskrach 1170 trngkb phuththskrach 2351 odyphrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolkmharachoprdekla ihruxthxngthihumphraokskudnmaichsahrbthaphraoksthxngihyephuxiwsahrbthrngphrabrmsphkhxngphraxngkhexng phraoksthxngihythacakimaekaslk mirupthrngaepdehliym humthxngkhatlxdxngkh aelamifaepnyxdmngkud emuxkarsrangphraoksesrcsmburnaelw phraxngkhoprdihnaphraoksxngkhniekhaiptngthwayephuxthxdphraentr n phrathinngiphsalthksin 1 inpiediywknnnexng smedcphraecalukethx ecafakrmhlwngsrisunthrethphsinphrachnmlng thaihphrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolkmharachthrngphraxalyepnxnmak rwmthng phraxngkhthrngikhrcathxdphraentrphraoksthxngihyemuxtngphraebycainkhrawxxkphraemru dngnn phraxngkhcungthrngphrakrunaoprdekla phrarachthanphraoksthxngihyprakxbphralxnginsahrbbrrcuphrasphsmedcphraecalukethx ecafakrmhlwngsrisunthrethphepnkhrngaerk dwyehtunicungepnpraephniinrchkaltx mathicaphrarachthanphraoksthxngihysahrbthrngphrasphxunidnxkehnuxcakphrabrmsph 1 aetinphrarachphngsawdarkrungrtnoksinthrrchkalthi 1 chbbecaphrayathiphakrwngs chbbtwekhiyn rabuwaphrasphsmedcecafa krmhlwngsrisunthrethphnn ichphraoksimsibsxngthrngphrasph aelaemuxesrckarphrasphcunglxkthxngthihumphraoksimsibsxngmahumthaphraoksthxngihyaelathrngphrabrmsphkhxngrchkalthi 1 epnphraxngkhaerk odypccubn nxkcakphramhakstriyaelw phrabrmwngsthicaidrbphrarachthanphraoksthxngihyemuxsinphrachnm idaek smedcphrabrmrachini smedcphrabrmrachchnni smedcphrayuphrach smedcphrabrmrachkumari aelasmedcecafa thithrngphrakrunaoprdekla epnphiess 2 nxkcakni yngmikarphrarachthanekhruxngpradbphraokskhxngecanaythiphrarachthanphraoksthxngihyihthrngphrabrmsphhruxphrasph ldhlnkniptamphraxisriyys odypktiphrabrmsphnncaphrarachthandxkimephchr dxkimihw efuxngaeladxkimexwepnekhruxngpradbphraoks swnphrasphkhxngecafathiimidsthapnaepnphiess caexadxkimephchrfaphraokskbdxkimexwephchrxxk khngehluxaetphumephchrkbefuxngephchr 3 epntn inswnkartngphraoksthxngihythiphraemrunnihtngaetphraemruklangemuxngethann dngnn thahakphrarachthanephlingphrasphthiwdcaphrarachthanphraoksthxngihyemuxchkphrasph 1 rwmthng xacmikarphrarachthanphraoksthxngihyihthrngphrasphemuxkhrawxxkphraemrudwy 4 pccubn phraoksthxngihymicanwnthngsin 3 xngkh odyxngkhaerknnsrangkhunodyphrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolkmharach swnxngkhthi 2 phrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhwoprdihphrawrwngsethx krmhmunprabprpks rxngesnabdikrathrwngwngaelaphubychakarkrmchangsibhmusrangkhun eriykwa phraoksthxngihy rchkalthi 5 hruxphralxngthxngihy rchkalthi 5 5 sungphraoksthng 2 xngkhkhangtnnn phankarichngancnxyuinsphaphthithrudothrm dngnn phrabathsmedcphrabrmchnkathiebsr mhaphumiphlxdulyedchmharach brmnathbphitrcungthrngphrakrunaoprdekla ihsrangphraoksthxngihyxngkhthi 3 khun odynamaichepnekhruxngprakxbphraxisriyyskhxngsmedcphraecaphinangethx ecafaklyaniwthna krmhlwngnrathiwasrachnkhrinthrepnphraxngkhaerk 4 rayphranamthithrngphraoksthxngihy 4 6 aekikhrchsmyphrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolkmharach aekikh smedcphraecabrmwngsethx ecafaaecm krmhlwngsrisunthrethph inphrarachphngsawdarchbbtwekhiyn rabuwaichphraoksimsibsxng rchsmyphrabathsmedcphraphuththelishlanphaly aekikh phrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolkmharach smedcphrabwrrachecamhaesnanurks krmphrarachwngbwrsthanmngkhlinrchkalthi 2 smedcphrasngkhrach suk yansngwr phraxacaryinrchkalthi 2 smedcphrasmphnthwngsethx ecafakrmhlwngphithksmntri smedcphraecabrmwngsethx ecafapraiphwdi krmhlwngethphywdirchsmyphrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw aekikh phraebycapradisthanphraoksthxngihythrngphrabrmsphphrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw tiphimphinhnngsux Description du Royaume Thai ou Siam tiphimphphasaithyinchux elaeruxngkrungsyam khxngbathhlwngchxng batist palkw phimphthikrungparis praethsfrngess emux kh s 1854 ph s 2397 phrabathsmedcphraphuththelishlanphaly smedcphraxmrinthrabrmrachiniphraxkhrmehsiinphrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolkmharach phraecabrmwngsethx krmhmunsurinthrrks smedcphrasmphnthwngsethx ecafaeks krmkhunxisranurks smedcphrabwrrachecamhaskdiphlesph krmphrarachwngbwrsthanmngkhlinrchsmyphrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw phraecabrmwngsethx phraxngkhecalksnanukhun smedcphrasrisurieynthrabrmrachini phraxkhrmehsiinphrabathsmedcphraphuththelishlanphaly smedcphrasrisulaily phrarachchnniinphrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw phraecabrmwngsethx krmhlwngethphphlphkdi smedcphrabrmrachmatamhykaethx krmhmunmatyaphithks phrarachoxrsinphrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw phraecabrmwngsethx krmhmunxpsrsudaethph phrarachthidainphrabathsmedcphranngeklaecaxyuhwrchsmyphrabathsmedcphracxmeklaecaxyuhw aekikh phrabathsmedcphranngeklaecaxyuhw smedcphranangeca osmnswthnawdi phraxkhrmehsiinphrabathsmedcphracxmeklaecaxyuhw smedcphramhasmneca krmphraprmanuchitchionrs smedcphrasngkhrachphraxngkhthi 7 aehngkrungrtnoksinthr phraecabrmwngsethx krmphraphiphithophkhphuebnthr emuxchkphrasph smedcphraecabrmwngsethx krmphrayaedchadisr phraoxrsinphrabathsmedcphraphuththelishlanphaly phraecabrmwngsethx krmhlwngmhiswrinthramersr emuxchkphrasph smedcphraethphsirinthrabrmrachini phraxkhrmehsiphraxngkhthisxnginphrabathsmedcphracxmeklaecaxyuhwaelaphrabrmrachchnniinphrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhw phraecabrmwngsethx krmhmunwisnunathniphathr phrarachoxrsinphrabathsmedcphracxmeklaecaxyuhw phrabathsmedcphrapineklaecaxyuhw krmphrarachwngbwrsthanmngkhlinphrabathsmedcphracxmeklaecaxyuhw phraecabrmwngsethx krmhmunmehswrsiwwilas phrarachoxrsinphrabathsmedcphracxmeklaecaxyuhwnxkcakni phrabathsmedcphracxmeklaecaxyuhwmiphrarachprasngkhcaphrarachthanphraoksthxngihysahrbphraecabrmwngsethx phraxngkhecakuychr krmphraphithksethewsr aetenuxngcakkrmphraphithksethewsrmiphrarupihyot cungthrngphraoksmnthpaethn rchsmyphrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhw aekikh pi phranam hmayehtu2412 phrabathsmedcphracxmeklaecaxyuhw2423 smedcphranangecasunnthakumarirtn phrabrmrachethwi emuxchkphrasph phrarachthaneluxncakphraoksthxngnxy aelaphrarachthanphumaelaefuxng aetngphraoks2430 smedcphraecabrmwngsethx ecafamhamala krmphrayabarabprpks emuxchkphrasph phrarachthaneluxncakphraokskudnihy aelaphrarachthanphumaelaefuxng aetngphraoks2430 smedcphraecabrmwngsethx ecafaphahurdmnimy krmphraethphnarirtn emuxchkphrasph phrarachthaneluxncakphraoksthxngnxy aelaphrarachthanphumaelaefuxng aetngphraoks2430 phraxrrkhchayaethx phraxngkhecaesawphakhynarirtn emuxchkphrasph phrarachthaneluxncakphraokskudnnxy aelaphrarachthanphumaelaefuxng aetngphraoks2443 smedcphramhasmneca krmphrayapwerswriyalngkrn emuxchkphrasph phrarachthaneluxncakphraokskudnihy aelaphrarachthanphumaelaefuxng aetngphraoks2443 smedcphrabrmoxrsathirach ecafamhawchirunhis syammkudrachkumar2443 smedcphraecabrmwngsethx ecafasmmtiwngsworthy krmkhunsrithrrmrachtharngvththi emuxchkphrasph phrarachthaneluxncakphraokskudnihy aelaphrarachthanphum efuxngaeladxkimihw aetngphraoks2443 smedcphraecabrmwngsethx krmphrayasudartnrachprayur phrarachthanphum efuxngaeladxkimihw aetngphraoks2443 smedcphraecabrmwngsethx ecafacaturntrsmi krmphrackrphrrdiphngs emuxchkphrasph phrarachthaneluxncakphraokskudnihy epnphraoksthxngnxyhumthxng aelaphrarachthanphum efuxngaeladxkimihw aetngphraoksphraecabrmwngsethx krmhlwngwngsathirachsnithphraecabrmwngsethx krmphraethewsrwchrinthr emuxchkphrasphphraecaxyyikaethx krmhlwngwresrthsudaphraxrrkhchayaethx phraxngkhecaxublrtnnarinakh krmkhunxrrkhwrrachklya phraoksthxngnxysmedcphraecabrmwngsethx ecafacnthrasrthwar krmkhunphicitrecsdcnthr emuxchkphrasph phrarachthaneluxncakphraokskudnihysmedcphraecabrmwngsethx ecafaeyawmalynvml krmkhunswrrkholklksnwdi emuxchkphrasph phrarachthaneluxncakphraokskudnnxyrchsmyphrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhw aekikh phraoksthxngihythrngphrabrmsphphrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhw pi phranam hmayehtu2453 phrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhw2459 phraecabrmwngsethx krmhlwngnkhrichysrisuredch emuxchkphrasph phrarachthaneluxncakphraokskudnihy2459 phraecabrmwngsethx krmphrasmmtxmrphnthu emuxchkphrasph phrarachthaneluxncakphraokskudnihy2463 smedcphrasriphchrinthrabrmrachininath phrabrmrachchnniphnpihlwng2463 smedcphraxnuchathirach ecafackrphngsphuwnath krmhlwngphisnuolkprachanath phrarachthanphumaelaefuxng aetngphraoks2463 smedcphramhasmneca krmphrayawchiryanworrs emuxchkphrasph phrarachthaneluxncakphraoksthxngnxy aelaphrarachthanphumaelaefuxng aetngphraoks2466 smedcphraecabrmwngsethx ecafasuththathiphyrtn krmhlwngsrirtnoksinthr emuxchkphrasph phrarachthaneluxncakphraoksthxngnxyaelaphrarachthanphumaelaefuxng aetngphraoks2466 smedcphraecabrmwngsethx ecafacuthathuchthradilk krmkhunephchrburnxinthraichy emuxchkphrasph phrarachthaneluxncakphraoksthxngnxy aelaphrarachthanphumaelaefuxng aetngphraoks2466 smedcphraecabrmwngsethx krmphrayaethwawngsworpkar phrarachthanphumaelaefuxng aetngphraoks2468 smedcphraecabrmwngsethx ecafaxsdangkhedchawuth krmhlwngnkhrrachsima emuxchkphrasph phrarachthaneluxncakphraoksthxngnxy aelaphrarachthanphumaelaefuxng aetngphraoks2468 smedcphraecabrmwngsethx ecafamalininphdara krmkhunsrischnalysurkyya emuxchkphrasph phrarachthaneluxncakphraoksthxngnxy aelaphrarachthanphumaelaefuxng aetngphraoksrchsmyphrabathsmedcphrapkeklaecaxyuhw aekikh pi phranam hmayehtu2468 phrabathsmedcphramngkudeklaecaxyuhw2469 phraecabrmwngsethx krmphranersrwrvththi emuxchkphrasph phrarachthaneluxncakphraokskudnihy2471 smedcphrapitucchaecasukhumalmarsri phraxkhrrachethwi phrarachthanphumaelaefuxng aetngphraoks2472 smedcphrarachpitulabrmphngsaphimukh ecafaphanurngsiswangwngs krmphrayaphanuphnthuwngswredch2472 smedcphraecaphiyaethx ecafamhidlxduledch krmhlwngsngkhlankhrinthr emuxchkphrasph phrarachthaneluxncakphraoksthxngnxy aelaphrarachthanphumaelaefuxng aetngphraoks2472 phrawimadaethx phraxngkhecasayswliphirmy krmphrasuththasininat piymharachpdiwrda emuxchkphrasph phrarachthaneluxncakphraoksthxngnxy aelaphrarachthanphumaelaefuxng aetngphraoks2476 smedcphraecabrmwngsethx ecafayukhlthikhmphr krmhlwnglphburiraemsr emuxchkphrasph phrarachthaneluxncakphraokskudnihy aelaphrarachthanphumaelaefuxng aetngphraoksrchsmyphrabathsmedcphrapremnthrmhaxannthmhidl phraxthmramathibdinthr aekikh pi phranam hmayehtu2484 smedcphrarachpituccha ecafawilyxlngkrn krmhlwngephchrburirachsirinthr2480 phraecabrmwngsethx krmphrakaaephngephchrxkhroythin emuxchkphrasph phrarachthaneluxncakphraokskudnihy2479 smedcphraecabrmwngsethx ecafaniphanphdl wimlpraphawdi krmkhunxuthxngekhtkhttiynari emuxchkphrasph phrarachthaneluxncakphrathxngnxy phrarachthanphumaelaefuxng aetngphraoksrchsmyphrabathsmedcphrabrmchnkathiebsr mhaphumiphlxduyedchmharach brmnathbphitr aekikh ifl 00560003 resize jpg phraoksthxngihyprakxbphraxisriyysphrasph smedcphraecaphinangethx ecafaklyaniwthna krmhlwngnrathiwasrachnkhrinthr pi phranam hmayehtu2489 phrabathsmedcphrapremnthrmhaxannthmhidl phraxthmramathibdinthr2493 smedcphraecabrmwngsethx ecafabriphtrsukhumphnthu krmphrankhrswrrkhwrphinit emuxchkphrasph phrarachthaneluxncakphraoksthxngnxy phrarachthanphumaelaefuxng aetngphraoks2493 smedcphraecabrmwngsethx ecafakrmphrayanrisranuwdtiwngs emuxchkphrasph phrarachthaneluxncakphraoksthxngnxy phrarachthanphumaelaefuxng aetngphraoks2495 smedcphraecabrmwngsethx krmphrayachynathnernthr emuxchkphrasph phrarachthaneluxncakphraokskudnihy2498 smedcphrasriswrinthirabrmrachethwi phraphnwssaxyyikaeca2501 smedcphrasngkhracheca krmhlwngwchiryanwngs emuxchkphrasph phrarachthaneluxncakphraokskudnihy2527 smedcphranangecaraiphphrrni phrabrmrachini2538 smedcphrasrinkhrinthrabrmrachchnni miidthrngphrabrmsph2551 smedcphraecaphinangethx ecafaklyaniwthna krmhlwngnrathiwasrachnkhrinthr miidthrngphrasph2554 smedcphraecaphkhiniethx ecafaephchrrtnrachsuda siriosphaphnnwdirchsmyphrabathsmedcphrawchireklaecaxyuhw aekikh pi phranam hmayehtu2559 phrabathsmedcphrabrmchnkathiebsr mhaphumiphlxdulyedchmharach brmnathbphitr miidthrngphrabrmsphxangxing aekikh 1 0 1 1 1 2 krmphrasmmtxmrphnth krmphrayadarngrachanuphaph aelasmedcecafakrmphrayanrisranuwdtiwngs eruxngtananphraoksthaelahibsphbndaskdi orngphimphosphnphiphrrththnakr ph s 2468 hlkeknthethiybekiyrtiysphrarachthanaekphrasphaelasph sankphrarachwng ekhathungwnthi 3 singhakhm ph s 2554 cuthannth buythrahay phraoks ekhruxngpradbphraxisriyys edliniwsxxniln wnthi 3 kumphaphnth 2551 4 0 4 1 4 2 sman sudot tananphraoksaelakhwamxlngkarphraoksthxngihyxngkhihm hnngsuxphimphophstthuedy wnthi 3 kumphaphnth 2551 ethwathirach p malakul ekhruxngrachupophkhaelaekhruxngprakxbphrarachxisriyyskhxngphramhakstriy Archived 2016 04 23 thi ewyaebkaemchchin sankphrarachwng ekhathungwnthi 4 singhakhm ph s 2554 tananphraoks ephimetimbychirayphranamthithrngphraoksthxngihy lingkesiy sankphrarachwng ekhathungwnthi 4 singhakhm ph s 2554 ekhathungcak https th wikipedia org w index php title phraoksthxngihy amp oldid 9754476, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,

บทความ

, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม