ระบบสภาเดี่ยว
ลิงก์ข้ามภาษาในบทความนี้ มีไว้ให้ผู้อ่านและผู้ร่วมแก้ไขบทความศึกษาเพิ่มเติมโดยสะดวก เนื่องจากวิกิพีเดียภาษาไทยยังไม่มีบทความดังกล่าว กระนั้น ควรรีบสร้างเป็นบทความโดยเร็วที่สุด |
ระบบสภาเดี่ยว (อังกฤษ: unicameralism) เป็นระบบการปกครองที่มีองค์นิติบัญญัติหรือรัฐสภาแห่งเดียว ประเทศที่ใช้ระบบสภาเดียวส่วนใหญ่เป็นประเทศเล็กและเป็นรัฐที่มีความเป็นหนึ่งเดียวกัน จึงไม่เห็นความจำเป็นที่จะต้องมีสภาสูง
แนวความคิด
มุมมองที่นิยมองค์นิติบัญญัติในระบบสภาเดียวเห็นว่า ถ้าสภาสูงเป็นประชาธิปไตยแแล้วย่อมเป็นเสมือนภาพสะท้อนของกระจกเงา คือการเป็นประชาธิปไตยเหมือนๆ กัน จึงเป็นการซ้ำซ้อน ทฤษฎีที่เอนมาทางฝ่ายนี้เห็นว่าหน้าที่ของสภาที่สอง เช่นการพิจารณาหรือแปรญัตติสามารถทำได้โดยกรรมาธิการของสภาได้อยู่แล้ว เพราะการพิทักษ์รัฐธรรมนูญทำได้เพราะมีการเขียนไว้เป็นลายลักษณ์อักษรอยู่แล้ว
ในหลายกรณี ก็มีรัฐบาลซึ่งขณะนี้เป็นระบบสภาเดียวเคยใช้ระบบสองสภามาแล้วโดยการ ยกเลิกสภาสูงปรากฏให้เห็นอยู่ เหตุผลในการเปลี่ยนเช่นนั้นเนื่องมาจากสภาสูงที่มาจากการเลือกตั้งซ้ำซ้อนกับสภาล่างซึ่งเป็นการกีดขวางการผ่านกฎหมาย กรณีตัวอย่างได้แก่ "แลนด์สติง" (Landsting) หรือสภาสูงในเดนมาร์ก (ยกเลิกเมื่อ พ.ศ. 2497) อีกเหตุผลหนึ่งเนื่องมาจากสภาที่มาจากการแต่งตั้งได้รับการพิสูจน์ว่าอ่อนแอไม่ปรากฏผลงาน กรณีตัวอย่างได้แก่ คณะกรรมการที่ปรึกษาฝ่ายนิติบัญญัติ (Legislative Council) ของนิวซีแลนด์ (ยกเลิก พ.ศ. 2494)
ประเทศอื่นๆ เช่น สหราชอาณาจักร และ แคนาดา ในเชิงเทคนิคเป็นระบบสองสภาที่ทำหน้าที่เหมือนระบบสภาเดียว เนื่องจากสภาหนึ่งทำหน้าที่หนักไปในด้านพิธีการมากกว่าและมีอำนาจน้อย ดังนั้น ในสหราชอาณาจักร การควบคุมสภาสามัญได้ก็คือการควบคุมรัฐบาลได้ สภาขุนนาง (House of Lords) มีอำนาจเพียงการชะลอและให้คำแนะนำในการแก้ไขกฎหมายเท่านั้น เคยมีการตกลงกันกว้างขวางพอควรว่าจะปฏิรูปสภาขุนนาง แต่เหตุผลในการสนับสนุนให้ยกเลิกไปเลยนั้นกลับมีน้อยมาก (ดูการปฏิรูปสภาขุนนาง-ภาษาอังกฤษ [Reform of the House of Lords])
ฝ่ายสนับสนุนระบอบสภาเดียวมีเป็นประเทศเป็นระบอบคอมมิวนิสต์ (เช่น สาธารณรัฐประชาชนโปแลนด์ สาธารณรัฐประชาชนจีน และคิวบา) หรือที่เคยเป็นระบอบคอมมิวนิสต์ (เช่น ยูเครน มอลโดวา เซอร์เบีย) ทั้งนี้เนื่องจากในมุมมองของสังคมนิยม สถาบันของสภาสูงมักถูกมองว่าเป็นฝ่ายอนุรักษนิยม หรือ ผู้สนับสนุนการปกครองโดยชนชั้นหัวกระทิ (elitist) และพวกสนับสนุนชนชั้นกลางโดยธรรมชาติ
รัฐต่ำกว่าประเทศ (subnational entities) บางรัฐที่ใช้ระบบองค์นิติบัญญัติแบบสภาเดียวได้แก่ เนแบรสกา กวม และ หมู่เกาะเวอร์จินของสหรัฐ รัฐและอาณาเขตของออสเตรเลีย คือควีนส์แลนด์ นอร์เทิร์นเทร์ริทอรี และเขตเมืองหลวงออสเตรเลีย ทุกรัฐและอาณาเขตของแคนาดา ทุกรัฐ (Bundesländer) ของประเทศเยอรมัน และทุกภาค (Regioni) ของอิตาลี
ตัวอย่าง
ประเทศ
- สภาจาติโย สางแชด (Jatiyo Sangshad) ของบังกลาเทศ
- สภานารอดโน ซาบรานีแห่งบัลแกเรีย (Narodno Sabranie) ของบัลแกเรีย
- สภาแห่งชาติ (National People's Congress) ของสาธารณรัฐประชาชนจีน
- สภานิติบัญญัติหยวน (Legislative Yuan ของสาธารณรัฐจีน) (ไต้หวัน)
- สภาซาบอร์ (Sabor) ของโครเอเชีย
- สภาพลังประชาชนแห่งชาติคิวบา (National Assembly of People’s Power of Cuba) ของคิวบา
- สภาผู้แทนราษฎรแห่งไซปรัส (House of Representatives of Cyprus) ของไซปรัส
- สภาฟอลเกตติง (Folketing) ของเดนมาร์ก
- รัฐสภาแห่งชาติติมอร์-เลสเต (Parlamento Nacional) ของติมอร์-เลสเต
- สภาริกิโคกู (Riigikogu) ของเอสโตเนีย
- สภาเอดุสคุนทา (Eduskunta) ของฟินแลนด์
- สภาวูลิ ทอน เอลลินอน (Vouli ton Ellinon) ของกรีซ
- สภาแห่งชาติฮอนดูรัส (National Congress of Honduras) ของฮอนดูรัส
- สภาอัลทิงกิ (Althing) ของไอซ์แลนด์
- สภานารอดนา สกุปส์ตินา (Narodna Skupština) ของเซอร์เบีย
- สภาผู้แทนราษฎรแห่งอิรัก (Council of Representatives of Iraq) ของอิรัก
- สภาคเนสเซต (Knesset) ของอิสราเอล
- สภาลันท์ทาคแห่งลิกเตนสไตน์ (Landtag of Liechtenstein) ของลิกเตนสไตน์
- สภาแห่งชาติมอริเชียส (National Assembly of Mauritius) ของมอริเชียส
- สภาสตอทิง (Storting) ของนอร์เวย์ (อาจมีการแบ่งเป็นสองสภาในบางวัตถุประสงค์)
- สมัชชาสาธารณรัฐ (Assembly of the Republic) ของโปรตุเกส
- สภาสาธารณรัฐแห่งเซเชลส์ (National Assembly of Seychelles) ของเซเชลส์
- รัฐสภาสิงคโปร์ (Parliament of Singapore) ของสิงคโปร์
- สมัชชาแห่งชาติแห่งสาธารณรัฐเกาหลี (National Assembly of the Republic of Korea) ของเกาหลีใต้
- รัฐสภาแห่งศรีลังกา (Parliament of Sri Lanka) ของศรีลังกา
- สภาริกส์ดอก (Riksdag) ของสวีเดน (ตั้งแต่ พ.ศ. 2514)
- สภาใหญ่บูยัค มิลเลต เมคลิซิแห่งชาติตุรกี (Büyük Millet Meclisi) ของตุรกี
- สภาเวอร์โฮฟนา (Verhovna Rada) ของยูเครน
- คณะมนตรีสันตปาปาของวาติกัน (Pontifical Commission for Vatican City State) ของรัฐวาติกัน
- สภาแห่งชาติเวเนซุเอลา (Asamblea Nacional) ของเวเนซุเอลา
รัฐต่ำกว่าประเทศ
- สภานิติบัญญัติเขตเมืองหลวงออสเตรเลีย (Australian Capital Territory Legislative Assembly) ของเขตเมืองหลวงออสเตรเลีย (Australian Capital Territory)
- สภานิติบัญญัติทั้งหมดในระดับประชาคม ระดับแคว้น และเขตภาษาของเบลเยียม (ดูเพิ่ม เขตการปกครองของประเทศเบลเยียม)
- สภานิติบัญญัติแห่งจังหวัดและดินแดนทั้งหมด (Legislative Assemblies of Canadian provinces and territories) ของจังหวัดทั้งหมดของแคนาดา (provinces of Canada)
- สมัชชาแห่งเขตการปกครองโคลัมเบีย (Council of the District of Columbia ของวอชิงตัน ดี.ซี.
- สภาสมัยอาณานิคม (Georgia General Assembly) ของรัฐจอร์เจีย สหรัฐ
- ลันด์ทาค (Landtag) ทั้งหมด ของรัฐเยอรมัน
- สภานิติบัญญัติแห่งกวม (Legislature of Guam) ของกวม
- สภานิติบัญญัติแห่งฮ่องกง (Legislative Council of Hong Kong) ของฮ่องกง (จะแบ่งเป็นสองสภาสำหรับการออกกฎหมายที่เสนอโดยสมาชิกรายบุคคล)
- สภานิติบัญญัติรัฐเนแบรสกา (Nebraska State Legislature) ของรัฐเนแบรสกา
- สภาไอร์แลนด์เหนือ (Northern Ireland Assembly) ของไอร์แลนด์เหนือ
- สภานิติบัญญัติแห่งนอร์เทิร์นเทร์ริทอรี (Legislative Assembly of the Northern Territory) ของนอร์เทิร์นเทร์ริทอรี (Northern Territory)
- สภาทั่วไปสมัยอาณานิคมแห่งเพนซิลเวเนียPennsylvania General Assembly ของเพนซิลเวเนีย
- สภาแห่งควีนส์แลนด์ (Parliament of Queensland) ของรัฐควีนส์แลนด์
- สภาแห่งสกอต (Scottish Parliament) ของสกอตแลนด์ (ปัจจุบัน)
- สภาแห่งสกอตแลนด์ (Parliament of Scotland) ของสกอตแลนด์ (ประวัติศาสตร์) นับถึง พ.ศ. 2250
- สภาแห่งเขตปกครองตนเอง (Autonomous community) ของสเปน
- สภานิติบัญญัติแห่งหมู่เกาะเวอร์จิน (Legislature of the Virgin Islands) ของหมู่เกาะเวอร์จินของสหรัฐ
- สภาทั่วไปแห่งเวอร์มอนท์ (Vermont General Assembly)ของเวอร์มอนต์ ถึง พ.ศ. 2379
- สภาชาติแห่งเวลส์ (National Assembly of Wales) ของเวลส์
แนวโน้มการเป็นระบบสภาเดียวของรัฐต่างๆ ในสหรัฐ
แนวโน้มการเป็นระบบสภาเดียวของฟิลิปปินส์
ดูเพิ่ม
- ระบบสองสภา
- ระบบสามสภา
- ระบบสี่สภา
- รายชื่อองค์นิติบัญญัติแห่งชาติของชาติต่างๆ (List of national legislatures)