ชาเย็น

ชาเย็น (อังกฤษ: Iced tea หรือ ice tea) เป็นชาที่มีความเย็น ซึ่งอาจจะมาจากการใส่น้ำแข็ง หรือนำชาไปแช่เย็น โดยอาจจะมีหรือไม่มีรสหวานก็ได้ ชาเย็นนั้นเป็นเครื่องดื่มแบบสำเร็จรูปที่ได้รับความนิยมอย่างแพร่หลาย ซึ่งสามารถผสมน้ำเชื่อมรสชาติต่าง ๆ เช่น เลมอน, แรสเบอร์รี, มะนาว, เสาวรส, ท้อ, ส้ม, สตรอว์เบอร์รี และ เชอร์รี ในขณะที่ชาเย็นส่วนใหญ่จะมีรสชาติของใบชา ส่วนชาจากสมุนไพร ก็สามารถนำมาทำเป็นชาเย็นได้เช่นกัน ในบางครั้งชาเย็นอาจทำมาจากน้ำชาที่อุณหภูมิต่ำ

ชาเย็นกับเลมอน

รูปแบบทางวัฒนธรรม

ออสเตรีย

ชาเย็นเป็นที่นิยมอย่างมากในประเทศออสเตรีย รู้จักกันในชื่อ "ไอส์ที" (เยอรมัน: Eistee) แปลว่าชาเย็น ส่วนมากจะปรุงในรสชาติที่มีความหวานมาก พฟันแนร์ (Pfanner) และ เราค์ (Rauch) เป็น 2 ผู้ผลิตที่ได้รับความนิยมมากที่สุด

เบลเยียมและเนเธอร์แลนด์

ในประเทศเบลเยียม และ ประเทศเนเธอร์แลนด์ รวมไปถึงบางประเทศในทวีปยุโรป ชาเย็นเป็นเครื่องดื่มอัดลมผลิตโดยลิปตันตั้งแต่ปี พ.ศ. 2521 อีกทั้งยังขายในรูปแบบที่ไม่อัดลมภายใต้ชื่อ "ไอซ์ที" (Ice Tea)

บราซิล

ในประเทศบราซิล โดยเฉพาะรีโอเดจาเนโร "มาเต" หรือ "ชามาเต" (โปรตุเกส: chá mate) หนึ่งในเครื่องดื่มยอดนิยม ซึ่งต่างกันกับในประเทศอาร์เจนตินา หรือ เกาโชมาเต โดยการีโอกาเป็นเครื่องดื่มที่เย็นและหวาน ปรุงรสด้วยน้ำมะนาว (ไม่ใช่เลมอน) เป็นที่นิยมมากในการดื่มริมชายหาด ซึ่งมีขายอย่างแพร่หลาย ส่วนใบมาเตแห้งสามารถซื้อได้ตามซูเปอร์มาร์เก็ตทั่วไป สำหรับนำมาชงเองที่บ้าน ยี่ห้อที่ได้รับความนิยมคือ "เลเอา" (Leão) ผู้ผลิตจากรัฐปารานา ในภายหลังถูกซื้อโดยโคคา-โคล่า ส่วนใหญ่มักจะแช่เย็นค้างคืนไว้เพื่อดื่มในวันถัดไป ซึ่งเลเอาเป็นมาเตที่ไม่อัดลม

แคนาดา

 

ชาเย็นแบบแคนาดาเสิร์ฟพร้อมน้ำแข็ง

ในประเทศแคนาดา ชาเย็นหมายถึงชาเย็นแบบหวาน ปรุงรสด้วยกลิ่นเลมอน ชาเย็นส่วนใหญ่จะชงที่บ้านด้วยชาแบบผงหรือแบบสำเร็จรูปที่เป็นขวดหรือกระป๋อง อีกทั้งยังมีชาเขียวเย็น อาจจะปรุงรสด้วยกลิ่นแรสเบอร์รี, ท้อ หรือ ทับทิม ซึ่งกำลงเป็นที่นิยมในปัจจุบัน ชาเย็นแบบหวานนั้นอาจถูกเสิร์ฟเป็นเครื่องดื่ม มีผู้ผลิตแบบสำเร็จรูปหลายราย เช่น ลิปตัน, แอริโซนา, เนสท์ที และ บริสก์ ซึ่งในเครื่องดื่มสำเร็จรูปอาจจะมีน้ำและน้ำตาลมากกว่าชา ร้านขายอาหารสุขภาพจำนวนมากขายชาเย็นแบบที่ผลิตจากชาโดยที่ไม่เติมแต่งรสชาติ ชาเย็นแบบชงสดได้รับความนิยมเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะในร้านอาหารขนาดเล็ก ส่วนชาเย็นแบบผงนั้นมีไว้เพื่อการเตรียมชงเพื่อดื่มที่บ้าน เนื่องจากสะดวกต่อการชงดื่ม

จีน

แม้ว่าจะไม่ใช่วิธีการดั้งเดิมในการดื่มชา ชาเย็นได้แพร่หลายเป็นอย่างมากในพื้นที่ต่าง ๆ ของประเทศจีน ตั้งแต่ช่วงปลายยุค ค.ศ. 1980 ด้วยชาแบบขวดและแบบกระป๋อง มีชาหลากหลายรูปแบบที่ขายในจีน เช่น ชาเขียว ซึ่งวางขายตามร้านค้าทั่วไป หลายครอบครัวชงชาเย็นดื่มเองจากการที่ใส่น้ำแข็งจำนวนมากลงในชาร้อน หรือ นำชาร้อนไปแช่เย็น โดยปกติแล้วชาเย็นจะมีสีดำ, สีเขียว, ชาอูหลง（乌龙茶）และในรูปแบบของชาสมุนไพร ชาสมุนไพรเย็นเป็นที่นิยมอย่างมากในช่วงฤดูร้อน โดย หยิน (阴) หรือสมุนไพรเย็น ใช้สำหรับการชงชา เช่น เก๊กฮวย, ชากูดิง（苦丁茶）ชาเย็นที่ยังมีความอุ่นอยู่เป็นที่นิยมในสมัยโบราณ แต่ชาที่นำไปแช่เย็นใช้สำหรับการพบปะผู้คนในยุคของพรรคคอมมิวนิสต์ เกิดเปิดประเทศทุนนิยมและการเปิดตลาดค้าขายในช่วงปี ค.ศ. 1990 ทำให้ตู้เย็นเป็นเครื่องใช้สำคัญในบ้าน ตู้เย็นในครัวเรือนชาวจีนมีเพิ่มเป็นร้อยละ 95 จากร้อยละ 7 ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2540 ถึง พ.ศ. 2552

เยอรมนี

เนสท์ที และ ลิปตัน เป็นยี่ห้อที่ได้รับความนิยมมากที่สุดในประเทศเยอรมนี ส่วนรสชาติที่ได้รับความนิยมมากที่สุดคือรสเลมอนและรสท้อ ลิปตันผลิตชาเย็นแบบไม่อัดลมที่ชื่อว่า "ไอซ์ที" (Ice Tea) และในรูปแบบอัดลมที่ชื่อว่า "ไอซ์ทีสพาร์กลิง" (Ice Tea Sparkling) ชาเย็นวางขายในร้านอาหารและคาเฟ่มากมาย มีชาเย็นแบบกึ่งหวาน (เช่น ใช้น้ำตาล 50 กรัมต่อลิตร แทนการใช้น้ำตาล 100 กรัมต่อลิตร) วางขายในซูเปอร์มาร์เก็ตขนาดใหญ่ ในชื่อ "ลิปตันกรีน" ชาสำเร็จรูปที่สามารถนำมาชงเป็นชาเย็นด้วยน้ำร้อนหรือน้ำเย็น โดยทั่วไปเรียกว่า "ครือเมลเท" (เยอรมัน: Krümeltee) ซึ่งชื่อมาจากลักษณะพิเศษของชา

ฮ่องกง

ชาเย็นรสเลมอนมีวางขายที่ร้านอาหารมากมายในฮ่องกง ชาดำแบบเข้มข้น (เช่น ชาซีลอน) ถูกชงในหม้อโลหะที่กำลังร้อน และจะเตรียมอุปกรณ์ต่าง ๆ คือ แก้วขนาดใหญ่พร้อมน้ำแข็ง, น้ำเชื่อมกลิ่นต่าง ๆ และ แก้วชาร้อน โดยเลมอนที่ถูกหั่นเป็นชิ้นจะนำไปวางไว้บนแก้ว ซึ่งอาจจะทำให้ผู้บริโภครับประทานลำบากเล็กน้อย แต่เพื่อที่จะมั่นใจว่าเปลือกของเลมอนจะให้กลิ่นที่หอมและอยู่ในชั้นบนของชาขณะที่กำลังดื่มชา

ในร้านของหวาน (เช่น ควิกลี) จะมีวางขายชาเขียวเย็น (มักจะแต่งรสชาติด้วยกลิ่นมะลิ) หรืออาจจะใส่ไข่มุกมาด้วย ซึ่งเรียกว่าชานมแบบฮ่องกง (เสิร์ฟแบบอุ่นในคาเฟ่ แต่จะใส่น้ำแข็งเมื่อเสิร์ฟพร้อมไข่มุก ซึ่งจะทำให้ชามีรสชาติที่นุ่มขึ้น)

อินเดีย

ชาเย็นเป็นเครื่องดื่มที่หาได้ทั่วไปในประเทศอินเดีย สามารถหาซื้อได้ในร้านอาหาร, โรงแรม และ ห้างสรรพสินค้า ชาเย็นที่ได้รับความนิยมในอินเดียคือชาเย็นเลมอนและขิง, ชาเย็นเลมอน และรสชาติอื่นที่ไม่อาจพบเห็นได้ทั่วไป แม้ว่าชารสท้อจะเป็นที่นิยมมากเช่นกัน

เนปาล

ชาเย็นสามารถพบเห็นได้ในร้านอาหารบางแห่ง และ คาเฟ่ ในประเทศเนปาล โดยสามารถพบเห็นได้มากในพื้นที่ที่มีนักท่องเที่ยวมาก เช่น ย่านพุทธนาถ (Boudhanath), ทาเมล (Thamel) และในห้างสรรพสินค้าขนาดใหญ่ ซึ่งมีทั้งชาเย็นเลมอน, ชาเย็นกรีนมินต์ และ ชาเย็นรสท้อ

อินโดนีเซีย

 

ชาเย็นกับอาหารอินโดนีเซีย

ชาเย็นเป็นที่นิยมในประเทศอินโดนีเซีย เป็นเครื่องดื่มหลักในธุรกิจร้านอาหาร ตั้งแต่ร้านอาหารแผงลอยข้างถนน, ร้านอาหารดั้งเดิม จนถึงภัตตาคาร ชาเย็นที่มีรสหวานเรียกว่า "เอสเตะห์มานิส" (อินโดนีเซีย: es teh manis) และจะเสิร์ฟพร้อมกับอาหาร ยี่ห้อของชาเย็นแบบขวดที่ได้รับความนิยมคือ โซสโร (Sosro) และ ลิปตัน

อิตาลี

ชาเย็นเป็นเครื่องดื่มที่ได้รับความนิยมในประเทศอิตาลี และสะามารถได้ตามท้องตลาดทั่วไป ส่วนใหญ่จะปรุงแต่งด้วยรสเลมอน และ พีช โดย เอสตาเตะ (Estathé) เป็นยี่ห้อที่ได้รับความนิยมยี่ห้องหนึ่งในอิตาลี

ญี่ปุ่น

ประเทศญี่ปุ่น เป็นหนึ่งในตลาดที่สำคัญสำหรับชาเย็น ซึ่งมีการวางขายในทั้งแบบขวด และ กระป๋อง สามารถพบเห็นได้ทั่วประเทศในเครื่องจำหน่ายสินค้าอัตโนมัติ ชาเย็นแบบญี่ปุ่นสะท้อนให้เห็นว่ามีความนิยมจากชาร้อน เนื่องจากมีผลิตภัณฑ์ของชาเขียว และ ชาอู่หลง เป็นจำนวนมาก โดยมักจะไม่เติมรสชาติ และจะไม่มีความหวาน ซันโทรี, คิริน และ โคคา-โคล่า เป็นผู้ผลิตขนาดใหญ่ในญี่ปุ่น ส่วนลิปตัน ซึ่งเป็นผู้ผลิตชาเย็นที่ใหญ่ที่สุดในโลก ได้มีการวางขายชาเย็นแบบชาดำ ผ่านผู้ร่วมค้า ซันโทรี และ โมะรินะกะ

ผลิตภัณฑ์แบบญี่ปุ่นค่อนข้างที่จะเจาะตลาดในเอเชียตะวันออก ได้มากกว่าผลิตภัณฑ์จากตะวันตก อีกทั้งบริษัทญี่ปุ่นยังส่งออกผลิตภัณฑ์ไปยังทวีปยุโรปและอเมริกาเหนือด้วย โดยเฉพาะ อิโตะเอน ซึ่งสามารถทำตลาดผลิตภัณฑ์ชาเขียวญี่ปุ่นแบบไม่หวานและชาอู่หลงในสหรัฐอเมริกา

มาเลเซีย

ชาเย็นเป็นที่นิยมอย่างมากในประเทศมาเลเซีย พบเห็นได้ทั่วไปในร้านอาหารและร้านขายของชำทั่วไป โดยทั่วไปจะมีชา 2 ประเภท คือ ชาจีนเย็น หรือ เตะห์โอไอส์ (มลายู: Teh o' ais) และ ชามะนาวเย็น หรือ เตะห์โอไอส์ลีเมา (มลายู: Teh o' ais limau) ส่วนมากจะสามารถหาซื้อได้จากร้านกาแฟ ทั่วไปและผลิตโดยร้านค้าจากโรงงาน ซึ่งชามะนาวเย็นสามารถหาซื้อได้จากร้านขายของชำทั่วไปในรูปแบบของกระป๋อง ยี่ห้อที่ได้รับความนิยมคือ ลิปตัน, เนสท์ที และ เอฟแอนด์เอ็น

ฟิลิปปินส์

 

ชาเย็นรสเลมอนในมะนิลา

ชาเย็นหาได้ตามบาร์, ร้านอาหาร, ร้านขายของชำ, โรงเรียน และ ร้านอาหารจานด่วน ซึ่งอาจจะมีแบบโซดาอัดลมด้วย เนสท์ทีเป็นยี่ห้อที่ได้รับความนิยมมากที่สุดในหลายพื้นที่ ซึ่งมีทั้งแบบสำเร็จรูปในรูปแบบของกระป๋องและขวด ชาเย็นในประเทศฟิลิปปินส์นั้นส่วนใหญ่จะมีความหวานและมีรสเลมอน

รูปแบบของชาเย็นที่ได้รับความนิยมมากที่สุดคือ "ชาเย็นเลมอน" และ "ชาเย็นคาลามันซี" (เลมอนฟิลิปปินส์) ซึ่งมีวางขายในรูปแบบขวดในบางยี่ห้อด้วย

โปรตุเกส

ชาเย็นเป็นเครื่องดื่มที่ได้รับความนิยมในประเทศโปรตุเกส ตั้งแต่ต้นยุค 1990 สามารถพบเห็นได้ในแบบกระป๋องและขวด ตามบาร์, ร้านอาหาร, ร้านขายของชำ และ ซูเปอร์มาร์เก็ต โดย ลิปตัน ไอซ์ที, เนสท์ที และ ฟรูที เป็นยี่ห้อที่ได้รับความนิยมมากที่สุด รสชาติที่พบเห็นได้ทั่วไปคือ เลมอน, พีช และ มะม่วง

แอฟริกาใต้

ในปัจจุบัน ชาเย็นเป็นที่นิยมในประเทศแอฟริกาใต้ สามารถพบเห็นได้ทั่วไปในคาเฟ่ และ ร้านขายของทั่วไป โดย เนสท์ที, ลิปตัน, แมนฮัตตัน และ ฟิวซ์ที เป็นยี่ห้อที่ได้รับความนิยมมากที่สุด อีกทั้งยังมี "บอส" ผู้ผลิตสัญชาติแอฟริกาใต้ ซึ่งใช้รอยบอสจากเวสเทิร์นเคป ในการผลิตด้วย

เกาหลีใต้

สวีเดน

สวิตเซอร์แลนด์

ไต้หวัน

ไทย

 

ชาไทย

ดูบทความหลักที่: ชาไทย

ชาไทยเย็น หรือ "ชาเย็น" ในประเทศไทย เป็นเครื่องดื่มที่ชงมาจากชาดำ โดยเติมความหวานด้วยน้ำตาล และ นมข้นหวาน ซึ่งอาจจะราดด้วยนมข้นจืด, กะทิ หรือ นม ลงบนชาเย็นที่ใส่น้ำแข็งก่อนจะเสิร์ฟ เพื่อเพิ่มรสชาติและความนุ่มของชา อย่างไรก็ตามในบางครั้งอาจจะผสมนมข้นและน้ำตาลกับชาก่อนที่จะใส่น้ำแข็งและราดด้วยนมข้นจืด ในร้านอาหารไทยทั่วโลก จะเสิร์ฟพร้อมแก้วทรงสูง แม้ว่าร้านอาหารในประเทศไทยจะเสิร์ฟพร้อมน้ำแข็งบดในแก้วพลาสติกใส อีกทั้งยังสามารถนำไปทำซอร์เบต์ตามร้านอาหารตะวันตกได้ด้วย

รูปแบบอื่นของชาเย็น:

• "ชาดำเย็น" เป็นชาไทยที่เสิร์ฟแบบไม่ราดด้วยนมข้นและเติมความหวานด้วยน้ำตาลเพียงอย่างเดียว ซึ่งมีรากฐานมาจากชาอินเดียแบบเก่า
• ชามะนาว เป็นชาไทยที่คล้ายกับชาดำเย็น แต่จะเติมรสชาติด้วยมะนาว และเติมความหวานด้วยน้ำตาลเพียงอย่างเดียว ในบางครั้งอาจใส่กลิ่นมินต์ด้วย

ตุรกี

สหราชอาณาจักร

สหรัฐอเมริกา

 

ชาเย็นกลิ่นเลมอน

เวียดนาม

ประวัติ

ประเภทของชาเย็น

ดูเพิ่ม

• ชา

อ้างอิง

1. "New words list December 2012". Oxford English Dictionary. สืบค้นเมื่อ March 14, 2013.
2. "What Do Chinese Dumplings Have to Do With Global Warming?". เดอะนิวยอร์กไทมส์. 25 กรกฎาคม 2557. Check date values in: |date= (help) (อังกฤษ)