ธีโอฟิลลีน

ธีโอฟิลลีน (อังกฤษ: Theophylline) หรือ 1,3-ไดเมทิลแซนทีน (อังกฤษ: 1,3-dimethylxanthine) เป็นยาประเภทสารขยายหลอดลม ใช้ในการรักษาโรคระบบหายใจ อาทิ โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง และ โรคหืด

ธีโอฟิลลีน

ข้อมูลทางคลินิก
ชื่อทางการค้า	Theolair, Slo-Bid
AHFS/Drugs.com	Monograph
MedlinePlus	a681006
ระดับความเสี่ยงต่อทารกในครรภ์	AU: A ^[ต้องการอ้างอิง] US: C (ยังไม่ชี้ขาด)
ช่องทางการรับยา	oral, IV, rectal
รหัส ATC	R03DA04 (WHO)
กฏหมาย
สถานะตามกฏหมาย	AU: S4 (ต้องใช้ใบสั่งยา) CA: ℞-only UK: POM (Prescription only) US: ℞-only
ข้อมูลเภสัชจลนศาสตร์
ชีวประสิทธิผล	100%
การจับกับโปรตีน	40%, primarily to albumin
การเปลี่ยนแปลงยา	hepatic to 1-methyluric acid
ครึ่งชีวิตทางชีวภาพ	5–8 ชั่วโมง
ตัวบ่งชี้
ชื่อตามระบบ IUPAC 1,3-dimethyl-7H-purine-2,6-dione
เลขทะเบียน CAS	58-55-9^[CAS]
PubChem CID	2153
IUPHAR/BPS	413
DrugBank	DB00277^7
ChemSpider	2068^7
UNII	0I55128JYK
KEGG	D00371^7
ChEBI	CHEBI:28177^7
ChEMBL	CHEMBL190^7
ECHA InfoCard	100.000.350
ข้อมูลทางกายภาพและเคมี
สูตร	C7H8N4O2
มวลต่อโมล	180.164 g/mol
แบบจำลอง 3D (JSmol)	Interactive image
SMILES Cn1c2c(c(=O)n(c1=O)C)[nH]cn2
InChI InChI=1S/C7H8N4O2/c1-10-5-4(8-3-9-5)6(12)11(2)7(10)13/h3H,1-2H3,(H,8,9)^7 Key:ZFXYFBGIUFBOJW-UHFFFAOYSA-N^7
(verify)
สารานุกรมเภสัชกรรม

ธีโอฟิลลีนเป็นสารที่สกัดได้จากใบชา ถูกค้นพบโดย อัลเบรชท์ ค็อดเซิล นักพฤกษศาสตร์ชาวเยอรมันในปี ค.ศ. 1888 จากนั้นมีการนำมาพัฒนาโดยสามารถสังเคราะห์ขึ้นภายในปี ค.ศ. 1900 ในครั้งแรกทีโอฟิลลีนถูกใช้เป็นยาขับปัสสาวะ จากนั้นก็นำมาใช้รักษาโรคหืด ด้วยมีฤทธิ์ทำให้กล้ามเนื้อบริเวณหน้าอกและปอดคลายตัว ส่งผลให้ภาวะหลอดลมเกร็งตัวทุ เลาเบาบางลง หลังจากร่างกายได้รับยาธีโอฟิลลีน ยาจะถูกส่งไปเปลี่ยนโครงสร้างที่อวัยวะตับ และ 50% ของระดับยาในร่างกายจะถูกกำจัดออกโดยทางปัสสาวะภายในเวลา 5-8 ชั่วโมง ในต่างประเทศสามารถพบรูปแบบของการจัดจำหน่ายยานี้ ทั้งชนิดรับประทาน ชนิดฉีด และชนิดเหน็บทวาร

ธีโอฟิลลีน จัดอยู่ในหมวดยาอันตราย การใช้ยาต้องอยู่ภายใต้การควบคุมดูแลของแพทย์ผู้ทำการรักษาเท่านั้น ไม่สมควรซื้อยามาใช้เอง

การใช้งานทางการแพทย์

ผลจากการใช้ธีโอฟิลลีน มีดังต่อไปนี้:

• ขยายหลอดลมของกล้ามเนื้อเรียบ
• เพิ่มแรงบีบตัวของกล้ามเนื้อหัวใจ
• เพิ่มอัตราการเต้นของหัวใจ
• เพิ่มความดันโลหิต
• เพิ่มการไหลเวียนโลหิตที่ไต
• ป้องกันการเกิดการอักเสบ
• ระบบประสาทกลางไปกระตุ้นศูนย์ควบคุมการหายใจที่สมองส่วนใน

ข้อควรระวัง

การใช้ยาทีโอฟิลลีนร่วมกับยาแก้ปวดบางประเภท อาจมีความเสี่ยงที่จะทำให้เกิดอา การชัก โดยเฉพาะการนำมาใช้กับผู้ที่เคยมีประวัติด้วยโรคลมชัก ผู้ที่ติดเหล้า ผู้สูงอายุ ผู้ที่เคยได้รับบาดเจ็บที่สมอง หรือผู้ที่ป่วยเป็นเนื้องอกสมอง ยาแก้ปวดดังกล่าว เช่น Tramadol การใช้ทีโอฟิลลีนร่วมกับยาลดความดันโลหิตบางกลุ่ม สามารถลดประสิทธิภาพในการควบคุมความดันโลหิตของยาลดความดันโลหิตให้ด้อยประสิทธิภาพลงไป พร้อมกับมีอาการต่างๆเหล่านี้ตามมาเช่น คลื่นไส้ อาเจียน นอนไม่หลับ มือเท้าสั่น หายใจติดขัด เป็นต้น ยาลดความดันโลหิตที่กล่าวถึง เช่น Acebutolol, Atenolol, Esmolol, Metoprolol และ Nadolol เป็นต้น

การใช้ทีโอฟิลลีนร่วมกับยาปฏิชีวนะ บางประเภทสามารถทำให้ปริมาณยาทีโอฟิลลีนในกระแสเลือดมีระดับสูงขึ้น จนอาจก่อให้เกิดอาการข้างเคียงตามมา เช่น คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย ปวดศีรษะ นอนไม่หลับ ชัก ใจสั่น

การใช้ทีโอฟิลลีนร่วมกับการดื่มเครื่องดื่มที่มีส่วนผสมของกาเฟอีน สามารถกระตุ้นให้เกิดผลข้างเคียงของทีโอฟิลลีนติดตามมาเช่น คลื่นไส้ อาเจียน นอนไม่หลับ มือเท้าสั่น เป็นต้น จึงควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาทีโอฟิลลีนร่วมกับการดื่มหรือรับประทานอาหารที่มีกาเฟอีนเป็นส่วนผสม

อ้างอิง

1. Alboni et al. Effects of Permanent Pacemaker and Oral Theophylline in Sick Sinus Syndrome The THEOPACE Study: A Randomized Controlled Trial

• https://www.mims.com/THAILAND/Home/GatewaySubscription/?generic=theophylline
• https://www.mims.com/THAILAND/drug/info/Franol/
• https://www.mims.com/THAILAND/drug/info/Xanthium/