สำเนียงคันไซ

สำเนียงคันไซ (ญี่ปุ่น: 関西弁; โรมาจิ: Kansai-ben) หรือ (ญี่ปุ่น: 関西方言; โรมาจิ: Kansai-hōgen) เป็นกลุ่มของสำเนียงภาษาญี่ปุ่นในภูมิภาคคันไซ (ภูมิภาคคิงกิ) ของญี่ปุ่น คำว่า คันไซเบง เป็นชื่อเรียกทั่วไปในญี่ปุ่น แต่ศัพท์เฉพาะของสำเนียงนี้คือ สำเนียงคิงกิ (ญี่ปุ่น: 近畿方言; โรมาจิ: Kinki-hōgen) สำเนียงของ เกียวโตและโอซากะ ยังเรียกว่า สำเนียงคามิงาตะ (ญี่ปุ่น: 上方言葉; โรมาจิ: Kamigata kotoba) หรือ (ญี่ปุ่น: 上方語; โรมาจิ: Kamigata-go) และมักถูกกล่าวถึงเป็นพิเศษใน ยุคเอโดะ สำเนียงคันไซที่พูดในโอซากะ ซึ่งเป็นเมืองใหญ่ของคันไซ มีชื่อเรียกเฉพาะว่า โอซากะเบง มีลักษณะทั้งไพเราะกว่าและรุนแรงกว่าโดยผู้พูดภาษามาตรฐาน

คันไซญี่ปุ่น
関西弁
ประเทศที่มีการพูด	ญี่ปุ่น
ภูมิภาค	คันไซ
ตระกูลภาษา	ญี่ปุ่น ภาษาญี่ปุ่น ภาษาญี่ปุ่นตะวันตก คันไซญี่ปุ่น
รหัสภาษา
ISO 639-3	–

โฆษณาที่เขียนด้วยสำเนียงคันไซว่า อิวาชิ โอะ ทาเบนะ อะกัง! แปลว่า "คุณต้องกินปลาซาร์ดีน!"

โปสเตอร์คำเตือนที่เขียนด้วยสำเนียงคันไซว่า จิกัง วะ อะกัง เดะ. เซตไต อะกัง เดะ. แปลว่า "การลวนลามนั้นไม่ดี ไม่ดีอย่างแน่นอน"

คำเตือนที่เขียนด้วยสำเนียงคันไซว่า คี สึเกะ ยา, อังตะ โนะ โคโตะ ยะ เดะ, โซโนะ บักกุ แปลว่า "ระวัง! อย่าให้โดนกระชากกระเป๋า!"

ภูมิหลัง

เนื่องจากโอซากะเป็นเมืองที่ใหญ่ที่สุดในภูมิภาคและผู้พูดได้รับการเปิดเผยจากสื่อมากที่สุดในช่วงศตวรรษที่ผ่านมา ผู้พูดที่ไม่ใช่สำเนียงคันไซจึงมักจะเชื่อมโยงภาษาถิ่นของโอซากะกับภูมิภาคคันไซทั้งหมด อย่างไรก็ตาม ในทางเทคนิค สำเนียงคันไซไม่ใช่ภาษาถิ่นเดียว แต่เป็นกลุ่มของภาษาถิ่นที่เกี่ยวข้องในภูมิภาค เมืองใหญ่และจังหวัดแต่ละแห่งมีภาษาถิ่นเฉพาะ และผู้อยู่อาศัยต่างภาคภูมิใจในรูปแบบภาษาถิ่นของพวกเขา

สำเนียงคันไซทั่วไปมีการพูดใน เคฮันชิง (พื้นที่ปริมณฑลและเมืองของเกียวโต, โอซากะและโคเบะ) และพื้นที่รอบ ๆ โอซากะ-เกียวโต ประมาณ 50 กิโลเมตร (ดู ความแตกต่างระดับภูมิภาค) ในบทความนี้ จะกล่าวถึงสำเนียงคันไซที่มีการพูดกันส่วนใหญ่ในเคฮันชิงใน ยุคโชวะและยุคเฮเซ

สำเนียงถิ่นของพื้นที่อื่น ๆ มีลักษณะที่แตกต่างกัน บ้างก็โบราณจากสำเนียงคันไซทั่วไป สำเนียงจากทาจิมะและทังโกะ (ยกเว้น ไมซูรุ) ทางตะวันตกเฉียงเหนือของคันไซ มีความแตกต่างกันเกินกว่าจะถือว่าเป็นสำเนียงคันไซ และมักจะรวมอยู่ใน สำเนียงจูโกคุ ภาษาถิ่นที่ใช้พูดในตะวันออกเฉียงใต้ของคาบสมุทรคิอิ ได้แก่ ทตสึกาวะและโอวาเซะ ก็มีความแตกต่างจากสำเนียงคันไซอื่น ๆ และถือว่าเป็น ภาษาเกาะ สำเนียงชิโกกุและสำเนียงโฮคุริคุ มีความคล้ายคลึงกันหลายประการกับสำเนียงคันไซ แต่ถูกจำแนกแยกจากกัน

ประวัติ

สำเนียงคันไซมีประวัติศาสตร์ยาวนานกว่าพันปี เมื่อเมืองคินาอิ เช่น นาระและเกียวโต เป็นเมืองหลวงของจักรวรรดิ ภาษาคินาอิซึ่งเป็นบรรพบุรุษของสำเนียงคันไซ คือ ภาษาญี่ปุ่นมาตรฐาน โดยพฤตินัย มีอิทธิพลกับคนทั้งชาติรวมทั้งสำเนียงเอโดะ ซึ่งเป็นบรรพบุรุษของ สำเนียงโตเกียว สมัยใหม่ รูปแบบวรรณกรรมที่พัฒนาโดยปัญญาชนใน เฮอัน-เคียว กลายเป็นต้นแบบของ ภาษาญี่ปุ่นคลาสสิก

เมื่อศูนย์กลางทางการเมืองและการทหารของญี่ปุ่นถูกย้ายไปยังเอโดะภายใต้การปกครองของโชกุนโทคุงาวะ และภูมิภาคคันโตมีความโดดเด่นมากขึ้น สำเนียงเอโดะก็เข้ามาแทนที่สำเนียงคันไซ ด้วยการฟื้นฟูเมจิและการย้ายเมืองหลวงของจักรพรรดิจากเกียวโตไปยังโตเกียว สำเนียงคันไซจึงถูกกำหนดให้เป็นภาษาท้องถิ่น (ดูเพิ่มเติมที่ ภาษาญี่ปุ่นสมัยใหม่ตอนต้น)

ในฐานะที่ภาษาถิ่นโตเกียวถูกนำมาใช้ร่วมกับการถือกำเนิดของมาตรฐานการศึกษาแห่งชาติและสื่อในประเทศญี่ปุ่น ลักษณะบางอย่างและความแตกต่างของสำเนียงคันไซจึงลดลงและเปลี่ยนไป อย่างไรก็ตาม คันไซเป็นเขตเมืองที่มีประชากรมากเป็นอันดับสองในญี่ปุ่นรองจากคันโต ซึ่งมีประชากรประมาณ 20 ล้านคน ดังนั้น สำเนียงคันไซจึงยังคงเป็นภาษาถิ่นที่ไม่ได้เป็นมาตรฐานของญี่ปุ่นที่ใช้กันอย่างแพร่หลาย เป็นที่รู้จักและมีอิทธิพลมากที่สุด สำนวนสำเนียงคันไซบางครั้งถูกนำมาใช้ในภาษาถิ่นอื่นและแม้แต่ภาษาญี่ปุ่นมาตรฐาน ชาวคันไซจำนวนมากยึดติดกับสำเนียงของตนเองและมีการแข่งขันที่รุนแรงกับโตเกียวในระดับภูมิภาค

ตั้งแต่ยุคไทโช มันไซ หรือการแสดงตลกญี่ปุ่นแบบได้รับการพัฒนาในโอซากะ และนักแสดงตลกจากโอซากะจำนวนมากได้ปรากฏตัวในสื่อญี่ปุ่นที่มีภาษาถิ่นโอซากะ เช่น โยชิโมโตะ โคเกียว เนื่องจากความสัมพันธ์ดังกล่าว ผู้พูดสำเนียงคันไซจึงมักถูกมองว่า "ตลก" หรือ "ช่างพูด" มากกว่าผู้พูดภาษาถิ่นทั่วไป คนโตเกียวบางครั้งก็เลียนแบบภาษาคันไซเพื่อกระตุ้นเสียงหัวเราะหรือเพิ่มอารมณ์ขัน

สัทวิทยา

ดูเพิ่ม: สัทวิทยาภาษาญี่ปุ่น

ในทางสัทวิทยา สำเนียงคันไซมีลักษณะเฉพาะด้วยเสียงสระที่หนักแน่นและแตกต่างกับภาษาถิ่นของโตเกียว โดยมีการเน้นเสียงที่พยัญชนะ แต่พื้นฐานของหน่วยเสียงนั้นคล้ายคลึงกัน ความแตกต่างทางเสียงเฉพาะระหว่างคันไซและโตเกียวมีดังนี้

สระ

• หน่วยเสียง /u/ นั้นใกล้เคียงกับ [u] มากกว่า [ɯ] เช่นเดียวกับในสำเนียงโตเกียว
• ในระดับมาตรฐาน การลดเสียงสระมักเกิดขึ้น แต่หาได้ยากในคันไซ ตัวอย่างเช่น คำลงท้ายที่สุภาพ desu (です) ออกเสียงเกือบเป็น [des] ในภาษาญี่ปุ่นมาตรฐาน แต่ผู้พูดคันไซมักจะออกเสียงอย่างชัดเจนว่า /desu/ หรือแม้แต่ /desuː/
• ในบางบันทึก เช่น การพูดอย่างไม่เป็นทางการของโตเกียว, การเว้นวรรค あい、あえ、おい /ai, ae, oi/ มักจะหลอมรวมกันเป็น ええ /eː/, เช่นใน うめえ /umeː/ และ すげえ /suɡeː/ แทนที่จะเป็น 旨い /umai/ "อร่อย" และ 凄い /suɡoi/ "ยอดเยี่ยม", แต่ /ai, ae, oi/ มักจะออกเสียงชัดเจนในสำเนียงคันไซ ในวาคายามะ えい /ei/ นั้นออกเสียงชัดเจน โดยปกติแล้วจะหลอมรวมเป็น ええ /eː/ ในภาษาญี่ปุ่นมาตรฐานและภาษาถิ่นอื่น ๆ เกือบทั้งหมด
• การยืดสระที่เกิดขึ้นบ่อยครั้งตรงท้ายพยางค์ของคำนาม เช่น きい /kiː/ ของ 木 /ki/ "ต้นไม้", かあ /kaː/ ของ 蚊 /ka/ "ยุง" และ めえ /meː/ ของ 目 /me/ "ดวงตา"
• ในทางกลับกัน สระเสียงยาวในการผันมาตรฐานในบางครั้งอาจสั้นลง จะเห็นได้ชัดโดยเฉพาะอย่างยิ่งในการผันคำกริยาโดยสมัครใจ เช่น "行こうか？" /ikoː ka/ หมายถึง "เราจะไปกันไหม?" คันไซย่อให้สั้นลงเป็น '行こか？' /iko ka/ วลีทั่วไปของข้อตกลงคำว่า "そうだ" /soː da/ หมายถึง "นั่นแหละ" ออกเสียงว่า 'そや' /so ja/ หรือแม้แต่ 'せや' /se ja/ ในสำเนียงคันไซ
• เมื่อเสียงสระและกึ่งสระ /j/ ตามหลัง /i, e/ บางครั้งเสียงสระจะออกเสียงด้วยการยกลิ้นส่วนหน้าขึ้นสู่เพดานแข็งด้วย /N/ หรือ /Q/ เช่น "好きやねん" /sukija neN/ "ผมรักคุณ" กลายเป็น '好っきゃねん' /suQkja neN/, 日曜日 /nitijoːbi/ "วันอาทิตย์" กลายเป็น にっちょうび /niQtjoːbi/ และ 賑やか /niɡijaka/ "มีชีวิตชีวา, ไม่ว่าง " กลายเป็น にんぎゃか /niNɡjaka/

พยัญชนะ

• พยัญชนะ ひ /hi/ นั้นใกล้เคียงกับ [hi] มากกว่า [çi] เช่นเดียวกับในสำเนียงโตเกียว
• โยสึกานะเป็นสองพยางค์ที่แตกต่างกัน เช่นเดียวกับในสำเนียงโตเกียว แต่ผู้พูดคันไซมักจะออกเสียง じ /zi/ และ ず /zu/ เป็น [ʑi] และ [zu] แทนที่ [dʑi] และ [dzɯ] ซึ่งเป็นมาตรฐาน
• เสียงที่อยู่ระหว่างสระ /ɡ/ ออกเสียงว่า [ŋ] หรือ [ɡ] ในรูปแบบอิสระ แต่ [ŋ] นั้นได้รับความนิยมน้อยลง
• ในการพูดยั่วยุ, /r/ กลายเป็น [r] เช่นเดียวกับในสำเนียงโตเกียวชิตามาจิ
• การใช้ /h/ แทนที่ /s/ การถอดเสียง /s/ บางส่วนปรากฏชัดเจนในผู้ที่พูดสำเนียงคันไซส่วนใหญ่ แต่ดูเหมือนว่าจะมีความก้าวหน้ามากขึ้นในด้านคำต่อท้ายและการผันคำทางสัณฐานวิทยามากกว่าคำศัพท์หลัก กระบวนการนี้ทำให้เกิด はん /-haN/ แทน -san "คุณ" , まへん /-maheN/ แทน ません /-maseN/ (คำลงท้ายที่เป็นการปฏิเสธอย่างเป็นทางการ), まひょ /-mahjo/ แทน ましょう /-masjoː/ (คำลงท้ายที่เติมด้วยความสมัครใจอย่างเป็นทางการ) และ ひちや /hiti-ja/ for 質屋 /siti-ja/ "โรงจำนำ"
• การเปลี่ยนพยัญชนะจาก /m/ เป็น /b/ ในบางคำเช่น さぶい /sabui/ แทน 寒い /samui/ "หนาว".
• /z, d, r/ บางครั้งก็สับสนโดยเฉพาะในพื้นที่ชนบท เช่น でんでん /deNdeN/ แทน 全然 /zeNzeN/ "ไม่เคยเลย", かだら /kadara/ หรือ からら /karara/ แทน 体 /karada/ "ร่างกาย" มีเรื่องตลกอธิบายความสับสนเหล่านี้ 淀川の水飲んれ腹らら下りや /joroɡawa no miru noNre hara rarakurari ja/ แทน 淀川の水飲んで腹だだ下りや /jodoɡawa no mizu noNde hara dadakudari ja/ "ฉันดื่มน้ำจากแม่น้ำโยโดะและท้องเสีย"
• /r/ + สระ ในการผันกริยาบางครั้งจะเปลี่ยนเป็น /N/ เช่นเดียวกับในสำเนียงโตเกียว เช่น 何してるねん？ /nani siteru neN/ "คุณกำลังทำอะไรอยู่?" มักจะเปลี่ยนเป็น 何してんねん？ /nani siteN neN/ ในคนที่พูดสำเนียงคันไซได้อย่างคล่องแคล่ว

เอกลักษณ์ และความแตกต่างกับภาษากลาง

• คันไซเบงจะมีระดับเสียงสูงต่ำ (intonation) มากกว่า
• คำลงท้ายของประโยค ดะ (だ) คันไซเบงจะออกเสียงว่า ยะ (や) เช่น นะนิโอ๊ะชิเตอิรุนดะ(何をしているんだ) ซึ่งแปลว่า ทำอะไรอยู่หรือ ในภาษากลาง ถ้าออกเสียงเป็นคันไซเบงจะเป็น นะนิโอ๊ะชิเตอิรุนยะ(何をしているんや) (คันไซเบงจริงๆจะออกเสียงว่า นะนิยัดเตรุ่นยะ(何やってるんや))
• คันไซเบงชอบเติมคำว่า เน่ง (ねん) ตามหลังประโยค เมื่อต้องการจะเน้นคำ เช่น นะนิ อิตเตรุ่นดะโย (何言っているんだよ) ซึ่งแปลว่า พูดอะไรอยู่หนะ ในภาษากลาง คันไซเบงส่วนมากจะออกว่า นะนิยูต้นเน่ง (何言うとんねん)

ฯลฯ

สำเนียงถิ่นย่อย

คันไซเบงยังสามารถแบ่งออกเป็นสำเนียงถิ่นย่อยอีก ได้แก่

• แบบโอซะกะ (จังหวัดโอซะกะ) หรือ โอซะกะเบง (大阪弁)
• แบบเกียวโตะ (จังหวัดเกียวโตะ) หรือ เกียวโตเบง (京都弁)
• แบบไมสีรุ (ภาคเหนือของจังหวัดเกียวโตะ) หรือ ไมสึรุเบง (舞鶴弁)
• แบบทัมบะ (ภาคเหนือของจังหวัดเฮียวโกะ) หรือ ทัมบะเบง (丹波弁)
• แบบบังชู (ภาคตะวันตกของจังหวัดเฮียวโกะ) หรือ บังชูเบง (播州弁)
• แบบโอมิ (จังหวัดชิงะ) หรือ โอมิเบง (近江弁)
• แบบนะระ (จังหวัดนะระ) หรือ นะหระเบง (奈良弁)
• แบบวะกะยะมะ (จังหวัดวะกะยะมะ) หรือ วะกะยะมะเบง (和歌山弁)
• แบบอิเซะ (จังหวัดมิเอะ) หรือ อิ๊เซะเบง (伊勢弁)
• แบบชิมะ (จังหวัดมิเอะ) หรือ ชิหมะเบง (志摩弁)

อ้างอิง

1. Omusubi: Japan's Regional Diversity 2006-12-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, retrieved January 23, 2007
2. Mitsuo Okumura (1968). (ญี่ปุ่น: 関西弁の地理的範囲; โรมาจิ: Kansaiben no chiriteki han'i). (ญี่ปุ่น: 言語生活; โรมาจิ: Gengo seikatsu) 202 number. Tokyo: Chikuma Shobo.
3. Fumiko Inoue (2009). (ญี่ปุ่น: 関西における方言と共通語; โรมาจิ: Kansai ni okeru hōgen to Kyōtsūgo). (ญี่ปุ่น: 月刊言語; โรมาจิ: Gekkan gengo) 456 number. Tokyo: Taishukan Shoten.
4. Masataka Jinnouchi (2003). Studies in regionalism in communication and the effect of the Kansai dialect on it.
5. Umegaki (1962)
6. [Osaka-ben perfect master lecture No. 34 Yoro River] (ภาษาญี่ปุ่น). Osaka Convention Bureau. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ March 20, 2016. สืบค้นเมื่อ July 19, 2015.