ภาษาวาไร

ภาษาวาไร (อังกฤษ: Waray), ซามาร์-เลเต หรือ ซามาร์ เป็นภาษาที่ใช้พูดในจังหวัดซามาร์, นอร์เทิร์นซามาร์, อีสเทิร์นซามาร์, เลเต และบีลีรันในฟิลิปปินส์ จัดอยู่ในภาษาตระกูลวิซายัน มีความเกี่ยวข้องกับภาษาเซบูและใกล้เคียงกับภาษาฮีลีไกโนน

ภาษาวาไร
Winaray
ประเทศที่มีการพูด	ฟิลิปปินส์
ภูมิภาค	เขตอีสเทิร์นวิซายัส
จำนวนผู้พูด	3.1 ล้านคน  (ไม่พบวันที่)
ตระกูลภาษา	ออสโตรนีเซียน กลุ่มภาษามาลาโย-โพลิเนเซีย กลุ่มภาษาบอร์เนียว-ฟิลิปปินส์ กลุ่มภาษาเมโซฟิลิปปินส์ กลุ่มภาษาฟิลิปินส์กลาง กลุ่มภาษาวิซายัน กลุ่มภาษาวิซายันกลาง ภาษาวาไร
ระบบการเขียน	อักษรละติน
รหัสภาษา
ISO 639-2	war
ISO 639-3	war

ไวยากรณ์

สรรพนาม

	การกสัมบูรณ์ (Absolutive)	การกเกี่ยวพัน (Ergative)	การกกรรมตรง (Oblique)
บุรุษที่ 1 เอกพจน์	ako, ak	nakon, nak, ko	akon, ak
บุรุษที่ 2 เอกพจน์	ikaw, ka	nimo, nim, mo	imo, im
บุรุษที่ 3 เอกพจน์	hiya, siya	niya	iya
บุรุษที่ 1 พหูพจน์ รวมผู้ฟัง	kita, kit	naton	aton
บุรุษที่ 1 พหูพจน์ ไม่รวมผู้ฟัง	kami, kam	namon	amon
บุรุษที่ 2 พหูพจน์	kamo	niyo	iyo
บุรุษที่ 3 พหูพจน์	hira, sira	nira	ira

คำเชื่อม

ภาษาวาไรไม่มีคำที่ตรงกับกริยา to be ในภาษาอังกฤษ ตัวอย่างเช่น ในภาษาตากาล็อก Siya ay maganda = หล่อนสวย คำ ay บอกถึงความเชื่อโดยทั่วไปแต่ไม่ได้ตรงกับ is ในภาษาอังกฤษ และเป็บคำเชื่อมบอกถึงการกลับประโยคในภาษาตากาล็อกด้วย แต่ภาษาวาไรไม่มีคำเชื่อมลักษณะนี้ คำว่า หล่อนสวยจะใช้ว่า Mahusay hiya หรือ Mahusay iton hiya โดย iton เป็นคำนำหน้านาม หรือประโยค นี่คือหมา ใช้ว่า Ayam ini คำว่าหมา (ayam) จะวางอยู่หน้าคำว่านี่ (ini) โดยไม่มีคำเชื่อม ภาษาวาไรจึงต่างจากภาษาตากาล็อกที่ไม่สามารถกลับให้ประธานขึ้นต้นประโยคได้

อย่างไรก็ตาม ภาษาวาไรยังมีโครงสร้างบอกถึง การเป็น จะเป็น และกลายเป็น เช่น

• Makuri magin estudyante = ยากที่จะเป็นนักเรียน
• Ako an magigin presidente = ฉันจะเป็นประธานาธิบดี
• Ako an nagin presidente = ฉันกลายเป็นประธานาธิบดี

สัทวิทยา

ภาษาวาไรมีพยัญชนะ 16 ตัว: p, t, k, b, d, g, m, n, ng, s, h, w, l, r และ y. มีสระหลัก 3 ตัว: [a], [ɛ]/[i], และ [o]/[ʊ]. [i]/[ɛ] และ [ʊ]/[o] เสียงคล้ายกันแต่ [o] เป็นเสียงของ[ʊ] ในพยางค์ท้าย. แม้ว่าจะมีเสียงแยกกันสำหรับพยัญชนะแต่ละตัว ตัว [d] และ [ɾ] มีเสียงคล้ายกันแต่ใช้แทนกันไม่ได้เช่น palaron (โชคดี) [จาก palad, ปาล์ม] แต่ไม่ใช่ paladon และ tagadiín (จากที่ซึ่ง) [จาก diín, ที่] แต่ไม่ใช่ tagariín.

ระบบการเขียน

ระบบการเขียนที่กำหนดโดยองค์กรวิชาการภาษาวิซายันแห่งซามาร์และเลเต ยังไม่แพร่หลาย คำเดียวกันจึงสะกดต่างกันบ้าง แต่จะต่างเฉพาะสระเท่านั้น เช่น

• diri = dire = ไม่
• guinhatag = ginhatag = ให้แล้ว
• hira = hera = พวกเขา
• maopay = maupay = ดี

แหล่งข้อมูลอื่น

• พิพิธภัณฑ์เกี่ยวกับวาไร
• พจนานุกรมเลเต-ซามาร์ - อังกฤษ
• บทเรียนภาษาวาไร 2005-11-25 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• พจนานุกรมภาษาวาไร
• Bansa.org พจนานุกรมภาษาวาไร 2019-04-26 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• รายงานเกี่ยวกับวัฒนธรรมวาไร
• (Online Tutorial)

 

วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี ในภาษาวาไร