ภาษาอิดอ

ภาษาอิดอ (Ido) เป็นภาษาประดิษฐ์ สร้างขึ้นเพื่อใช้เป็นภาษาสากลในการช่วยสื่อสารระหว่างผู้คนเชื้อชาติต่าง ๆ โดยได้สร้างให้มีรูปแบบไวยากรณ์ที่ง่ายและเป็นไปตามกฎโดยไม่มีข้อยกเว้น ซึ่งแตกต่างจากภาษาอื่น ๆ และไม่ให้คล้ายกับภาษาธรรมชาติภาษาใดมากเกินไปเพื่อไม่ให้เกิดความได้เปรียบในการเรียนรู้ภาษาอิดอ

อิดอ
Ido
ออกเสียง	idɔ
สร้างโดย	กลุ่มผู้ดัดแปลงภาษาเอสเปรันโต
การจัดตั้งและการใช้	องค์การภาษาช่วยสื่อสารนานาชาติ
จุดประสงค์	ภาษาประดิษฐ์ ภาษาช่วยสื่อสาร อิดอ
สถานภาพทางการ
ผู้วางระเบียบ	Uniono por la Linguo Internaciona Ido
รหัสภาษา
ISO 639-1	io
ISO 639-2	ido
ISO 639-3	ido

ภาษาอิดอได้เริ่มมีการพัฒนาในช่วงต้นคริสต์ทศวรรษ 1900 ดัดแปลงมาจากภาษาเอสเปรันโต โดยมีการปรับปรุงข้อบกพร่องต่าง ๆ ของภาษาเอสเปรันโตให้ดีขึ้น และได้นำออกมาใช้งานใน พ.ศ. 2450 โดยองค์การภาษาช่วยสื่อสารนานาชาติ และได้รับการสนับสนุนจากผู้พูดภาษาเอสเปรันโตราว 20%

ภาษาอิดอใช้อักษรละติน 26 ตัวเช่นเดียวกับภาษาอังกฤษ ให้สังเกตว่าตัวอักษร q จะต้องตามหลังด้วยตัวอักษร u เสมอ

ประวัติ

แนวคิดในการสร้างภาษาประดิษฐ์มีมาตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 12 โดยฮิลเดการ์ดแห่งบินเกน ได้สร้างภาษาอิกนอตาขึ้นมา แต่ไม่ได้รับความนิยมจากคนส่วนใหญ่ จนกระทั่งในคริสต์ศตวรรษที่ 19 ได้มีการสร้างภาษาโวลาปุกขึ้น โดย โจฮานน์ มาร์ติน สเกลเยอร์

สัทวิทยา

ภาษาอิดอมีสระ 5 ตัว ได้แก่ a, e, i, o และ u เช่นเดียวกับภาษาเอสเปรันโต และมีพยัญชนะส่วนใหญ่เหมือนกับภาษาเอสเปรันโต โดยมีเสียงพยัญชนะต่าง ๆ ดังนี้

	ริมฝีปากทั้งสอง		ริมฝีปากล่าง-ฟันบน		ปุ่มเหงือก		หลังปุ่มเหงือก		เพดานแข็ง		เพดานอ่อน		ผนังคอ
เสียงกัก	p	b			t	d					k	g
เสียงนาสิก		m				n
เสียงลิ้นกระทบ						ɾ
เสียงเสียดแทรก			f	v	s	z	ʃ	ʒ					h
เสียงกึ่งเสียดแทรก					t͡s		t͡ʃ
เสียงข้างลิ้น						l
เสียงเปิด		w								j

 

ภาพสภาภาษาอิดอนานาชาติในเมืองเดสเซา ประเทศเยอรมนี ใน พ.ศ. 2465

ไวยากรณ์

คำศัพท์ในภาษาอิดอส่วนมากสร้างขึ้นจากรากศัพท์ และไวยากรณ์ก็ได้ดัดแปลงมาจากภาษาเอสเปรันโต ไวยากรณ์ในภาษาอิดอไม่มีข้อยกเว้น ซึ่งแตกต่างจากภาษาธรรมชาติ

เปรียบเทียบไวยากรณ์ระหว่างภาษาอิดอ ภาษาเอสเปรันโตและภาษาอังกฤษ

ชนิดของคำ	ภาษาอิดอ	ภาษาเอสเปรันโต	ภาษาอังกฤษ
คำนามเอกพจน์	-o (libro)	-o (libro)	book
คำนามพหูพจน์	-i (libri)	-oj (libroj)	books
คุณศัพท์	-a (varma)	-a (varma)	warm
วิเศษณ์	-e (varme)	-e (varme)	warmly
กริยาปัจจุบันกาลแท้	-ar (irar)	-i (iri)	to go
กริยาอดีตกาลแท้	-ir (irir)		to have gone
กริยาอนาคตกาลแท้	-or (iror)		to be going to go
กริยาปัจจุบันกาล	-as (iras)	-as (iras)	go, goes
กริยาอดีตกาล	-is (iris)	-is (iris)	went
กริยาอนาคตกาล	-os (iros)	-os (iros)	will go
คำสั่ง	-ez (irez)	-u (iru)	go!
เงื่อนไข	-us (irus)	-us (irus)	would go

โครงสร้างประโยค

ลำดับโครงสร้างประโยคในภาษาอิดอเป็นเช่นเดียวกับในภาษาอังกฤษ เช่น ในประโยค "ฉันมีหนังสือสีน้ำเงิน" ใช้คำว่า "Me havas la blua libro" ซึ่งมีความหมายตรงกับในภาษาอังกฤษว่า "I have the blue book" ตามลำดับคำต่อคำ อย่างไรก็ตาม โครงสร้างประโยคในภาษาอิดอมีข้อแตกต่างจากในภาษาอังกฤษดังนี้

• คำคุณศัพท์สามารถเขียนไว้ก่อนคำนามตามแบบภาษาอังกฤษ หรือหลังคำนามตามแบบภาษาฝรั่งเศสก็ได้ เช่น สามารถเขียนได้ทั้ง "Me havas la blua libro" และ "Me havas la libro blua"
• สามารถเติม n หลังกรรมในประโยคที่ขึ้นต้นด้วยกรรมได้เพื่อให้มีความชัดเจนยิ่งขึ้น ในกรณีที่ประโยคมีความหมายไม่ชัดเจนว่าคำนามคำใดเป็นกรรมของประโยค เช่น "La blua libron me havas "

การสร้างประโยคปฏิเสธสามารถสร้างได้โดยการเติมคำว่า ne ไว้ข้างหน้ากริยา เช่น "Me ne havas libro" แปลว่า "ฉันไม่มีหนังสือ"

การสร้างประโยคคำถามสามารถสร้างได้โดยการเติมคำว่า ka ไว้ข้างหน้าประโยค เช่น "Ka me havas libro?" แปลว่า "ฉันมีหนังสือหรือไม่?" และยังสามารถเติมคำว่า ka ไว้หน้าคำนามเพื่อสร้างเป็นประโยคคำถามได้ เช่น "Ka Mark?" อาจหมายความว่า "คุณคือมาร์กใช่ไหม?" หรือ "นั่นคือมาร์กใช้ไหม?" หรือ "หมายความว่ามาร์กใช่ไหม?" ก็ได้

สรรพนาม

	เอกพจน์							พหูพจน์						ไม่เจาะจง
	บุรุษที่ 1	บุรุษที่ 2		บุรุษที่ 3				บุรุษที่ 1	บุรุษที่ 2	บุรุษที่ 3
		ไม่เป็นทางการ	เป็นทางการ	เพศชาย	เพศหญิง	สัตว์และสิ่งของ	โดยรวม			เพศชาย	เพศหญิง	สัตว์และสิ่งของ	โดยรวม
ภาษาอิดอ	me	tu	vu	il (u)	el (u)	ol (u)	lu	ni	vi	ili	eli	oli	li	on (u)
ภาษาเอสเปรันโต	mi	ci¹	vi¹	li	ŝi	ĝi	ĝi²	ni	vi				ili	oni
ภาษาอังกฤษ	I	thou/you	you	he	she	it	he/she/it	we	you				they	one

คำศัพท์

คำศัพท์ในภาษาอิดอได้ดัดแปลงมาจากรากศัพท์ซึ่งเป็นคำศัพท์ในภาษาต่าง ๆ โดยได้เลือกนำรากศัพท์มาจากภาษาที่ให้ความสะดวกต่อผู้พูดมากที่สุด จากการสำรวจพบว่า คำศัพท์พื้นฐานในภาษาอิดอจำนวน 5,371 คำ ได้นำมาจากคำศัพท์ในภาษาอังกฤษ ฝรั่งเศส สเปน เยอรมัน รัสเซีย และอิตาลี ดังนี้

• ภาษาฝรั่งเศส 4,880 คำ (91%)
• ภาษาอิตาลี 4,454 คำ (83%)
• ภาษาสเปน 4,237 คำ (79%)
• ภาษาอังกฤษ 4,219 คำ (79%)
• ภาษาเยอรมัน 3,302 คำ (61%)
• ภาษารัสเซีย 2,821 คำ (52%)

โดยบางคำอาจมาจากรากศัพท์ของคำในหลายภาษา ดังนี้

• 2,024 คำ (38%) นำมาจากรากศัพท์ของ 6 ภาษา
• 942 คำ (17%) นำมาจากรากศัพท์ของ 5 ภาษา
• 1,111 คำ (21%) นำมาจากรากศัพท์ของ 4 ภาษา
• 585 คำ (11%) นำมาจากรากศัพท์ของ 3 ภาษา
• 454 คำ (8%) นำมาจากรากศัพท์ของ 2 ภาษา
• 255 คำ (5%) นำมาจากรากศัพท์ของ 1 ภาษา

เปรียบเทียบคำศัพท์ในภาษาอิดอและภาษาอื่น ๆ

ภาษาอิดอ	คำแปล	ภาษาอังกฤษ	ภาษาอิตาลี	ภาษาฝรั่งเศส	ภาษาเยอรมัน	ภาษารัสเซีย	ภาษาสเปน
bona	ดี	good ("bonus")	buono	bon	gut ("Bonus")	khoroshiy (dobriy)	bueno
donar	ให้, บริจาค	give ("donate")	dare ("donare")	donner	geben	darit	dar, donar
filtrar	เครื่องกรอง	filter	filtrare	filtrer	filtern	filtrovat	filtrar
gardeno	สวน	garden	giardino	jardin	Garten	ogorod	jardín
kavalo	ม้า	horse ("cavalry")	cavallo	cheval	Pferd ("Kavallerie")	kobyla	caballo
maro	ทะเล	sea ("marine")	mare	mer	Meer	more	mar
naciono	ชาติ	nation	nazione	nation	Nation	natsija	nación
studiar	เรียน	study	studiare	étudier	studieren	izuchat, shtudirovat	estudiar
yuna	เด็ก	young ("juvenile")	giovane	jeune	jung	yunyi	joven

การประชุมภาษาอิดอนานาชาติ

การประชุมภาษาอิดอนานาชาติ ได้มีการจัดขึ้นในเมืองต่าง ๆ ดังนี้

• พ.ศ. 2559: วาเลนเซีย, สเปน
• พ.ศ. 2558: เบอร์ลิน, เยอรมนี
• พ.ศ. 2557: ปารีส, ฝรั่งเศส
• พ.ศ. 2553: ทือบิงเงิน, เยอรมนี
• พ.ศ. 2552: ทาลลินน์, เอสโตเนีย
• พ.ศ. 2550: ปารีส, ฝรั่งเศส (ข้อมูล)
• พ.ศ. 2549: เบอร์ลิน, เยอรมนี (รายงานการประชุม)
• พ.ศ. 2548: ตูลูซ, ฝรั่งเศส (รายงานการประชุม)
• พ.ศ. 2547: เคียฟ, ยูเครน (รายงานการประชุม)
• พ.ศ. 2546: กรอสบอเธน, เยอรมนี (รายงานการประชุม)
• พ.ศ. 2545: คราคูฟ, โปแลนด์ (รายงานการประชุม)
• พ.ศ. 2544: นูเรมเบิร์ก, เยอรมนี (รายงานการประชุม)
• พ.ศ. 2541: บิอาวอบรเซกิ, โปแลนด์
• พ.ศ. 2540: คัสตริคัม, เนเธอร์แลนด์
• พ.ศ. 2538: เอลสนิก, เยอรมนี
• พ.ศ. 2534: ออสเทนด์, เบลเยียม
• พ.ศ. 2523: นามัวร์, เบลเยียม
• พ.ศ. 2503: ซูริก, สวิตเซอร์แลนด์

อ้างอิง

1. Ido-movado. (2005, novembro 15). Vikipedio, La Libera Enciklopedio ข้อมูลเมื่อ 19:04, novembro 28, 2005 จาก https://eo.wikipedia.org/wiki/Ido-movado?oldid=321224
2. L. H. Dyer. "The Problem of an International Auxiliary Language and its Solution in Ido", pp. 101–124 [1], 1923.

แหล่งข้อมูลอื่น

 

วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี ในภาษาอิดอ

• ภาษาสากลอิดอ
• ประวัติของภาษาอิดอ จาก Langmaker.com
• ประวัติของภาษาอิดอ โดย Otto Jespersen
• ประวัติของภาษาอิดอ โดย Délégation pour l'adoption
• พจนานุกรมภาษาอิดอ-อังกฤษ ของ Webster