ภาษาเซบัวโน

ภาษาเซบู (อังกฤษ: Cebuano; ฟิลิปีโน: Sebwano; เซบู: Sinugboanon) เป็นภาษาตระกูลออสโตรนีเซียน มีผู้พูดในฟิลิปปินส์ 18 ล้านคน ชื่อในภาษาอังกฤษมาจากชื่อเกาะเซบู รวมกับปัจจัยจากภาษาสเปน -ano หมายถึง ที่เกี่ยวกับเชื้อชาติ

ภาษาเซบู
Sugboanon
ประเทศที่มีการพูด	ฟิลิปปินส์
ภูมิภาค	ตอนกลางของหมู่เกาะวิซายัส และตอนเหนือและตะวันตกของมินดาเนา
จำนวนผู้พูด	ภาษาหลัก: 20ล้าน ภาษาที่สอง: 11 ล้าน  (ไม่พบวันที่)
ตระกูลภาษา	ออสโตรนีเซียน มลาโย-โพลีนีเซีย บอร์เนียว-ฟิลิปปินส์ เมโสฟิลิปปินส์ ฟิลิปปินส์กลาง บิสายัน เซบวน ภาษาเซบู
รหัสภาษา
ISO 639-2	ceb
ISO 639-3	ceb

การแพร่กระจายทางภูมิศาสตร์

มีผู้พูดเป็นภาษาแม่ในเกาะเซบู เกาะโบโฮล ทางตะวันออกของเกาะเนโกรส ทางตะวันตกของเกาะเลเตและบีลีรัน ทางใต้ของเกาะมัสบาเต และเกือบตลอดเกาะมินดาเนา มีผู้พูดเป็นบางเมืองในเกาะซามาร์ กระทั่ง พ.ศ. 2518 ภาษานี้เป็นรองภาษาตากาล็อกในด้านจำนวนผู้พูดทั้งหมด แต่ภาษาเซบูมีผู้พูดเป็นภาษาแม่มากกว่า การอพยพจากเซบู โบโฮล และเนโกรสเข้าสู่มินดาเนา ทำให้มีประชากรที่พูดภาษาเซบูมากขึ้น บางสำเนียงของภาษาเซบูเรียกชื่อเป็นภาษาใหม่ ผู้อยู่ในโบโฮลมักเรียกภาษาเซบูว่า โบล-อาโนน ในขณะที่ผู้พูดภาษาเซบูในเลเตเรียกภาษาของตนเองว่ากานา

นอกจากนั้น ภาษานี้ยังใช้โดยชาววาไรในซามาร์และเลเต ชาวโปโรฮาโนนในโปโร ชาวอีลองกอสในเนโกรสโอรีเยนตัล ชาวเอสกายาในโบโฮล และโดยชนกลุ่มน้อยทั้งที่เป็นชนพื้นเมืองและผู้อพยพในมินดาเนา ภาษาเซบูเรียงประโยคแบบกริยา-ประธาน-กรรม ส่วนแรกของประโยคเป็นส่วนที่เน้น คำนามและคำคุณศัพท์เชื่อมเข้าด้วยกันด้วยคำเชื่อม nga

เสียง

ภาษาเซบูมีพยัญชนะ 17 เสียง p, t, k, ʔ, b, d, g, m, n, ng, s, h, w, l, r, y, และ j มีสระ 4 เสียง คือ : i, e, a, และ u/o u และ o แทนเสียงเดียวกันโดย u มักใช้ต้นพยางค์ ส่วน o ใช้ตอนท้ายของพยางค์ แต่ก็มีข้อยกเว้น เช่น kamatuoran (ความจริง) hangtúd (จนกระทั่ง) e พบในคำบางคำเช่น babaye (เด็กหญิง/ผู้หญิง) parayeg (ความรัก) pangadye (สวดมนต์) ในพยางค์ท้าย e มักเป็น I คำที่มี e มักเป็นคำยืมจากภาษาสเปน

คำศัพท์และคำยืม

ภาษาเซบูมีคำยืมจากภาษาสเปนมาก เช่น krus มาจาก cruz หมายถึง ตัด ข้าม merkado มาจาก mercado หมายถึงตลาด และมีคำยืมจากภาษาอังกฤษที่เปลี่ยนเสียงไปบ้าง เช่น hayskul มาจาก high school syapin มาจาก shopping และ drayber มาจาก driver ส่วนคำยืมจากภาษาอื่น ๆ ได้แก่ ภาษาอาหรับที่เข้ามาพร้อมศาสนาอิสลาม เช่น imam, sharif, jihad และภาษาสันสกฤต เช่น mahárlika karma เป็นต้น

ไวยากรณ์

สรรพนาม

คำนามในภาษาเซบูผันตามบุคคล จำนวนและการก บุรุษที่หนึ่เอกพจน์ไม่มีการแยกเพศ แต่มีการแยกสรรพนามรวมและไม่วมผู้ฟังสำหรับบุรุษที่หนึ่ง พหูพจน์ มีสี่การกคือสมบูรณ์ ความเป็นเจ้าของ (กำหนดก่อนหรือหลัง) และกรรม

	การกสัมบูรณ์	การกเกี่ยวพัน₁ (Postposed)	การกเกี่ยวพัน (Preposed)	การกกรรมตรง
บุรุษที่ 1 เอกพจน์	ako, ko	nako, ko	akong	kanako, nako
บุรุษที่ 2 เอกพจน์	ikaw, ka	nimo, mo	imong	kanimo, nimo
บุรุษที่ 3 เอกพจน์	siya	niya	iyang	kaniya, niya
บุรุษที่ 1 พหูพจน์ รวมผู้ฟัง	kita, ta	nato	atong	kanato, nato
บุรุษที่ 1 พหูพจน์ ไม่รวมผู้ฟัง	kami, mi	namo	among	kanamo, namo
บุรุษที่ 2 พหูพจน์	kamo, mo	ninyo	inyong	kaninyo, ninyo
บุรุษที่ 3 พหูพจน์	sila	nila	ilang	kanila, nila

การใช้ asa และ hain

ทั้งสองคำหมายถึง ที่ไหน แต่ใช้ต่างกันในการเขียนที่เป็นทางการ

• Asa ใช้ถามเกี่ยวกับสถานที่ เช่น Asa ka padulong? คุณจะไปไหน Asa ta molarga? เราจะไปเที่ยวที่ไหน
• Hain ใช้ถามเกี่ยวกับคนหรือสิ่งของ เช่น Hain na ang gunting? กรรไกรอยู่ที่ไหน Hain na si Arsenia? อาร์เซเนียอยู่ที่ไหน

ภาษาเซบูที่ใช้ในการพูดปัจจุบัน มักใช้ asa แทนที่ hain จะพบการใช้ hain น้อยมาก และมักเป็นการใช้ของผู้พูดภาษาเซบูเป็นภาษาแม่ที่อายุมาก

การสนับสนุน

การใช้ภาษาตากาล็อกเป็นพื้นฐานของภาษาฟิลิปปินส์สร้างปัญหาให้กับผู้พูดภาษาอื่น ๆ ในฟิลิปปินส์ มีบางกลุ่มออกมาต่อต้าน บางกลุ่มใช้ภาษาเซบูแทนภาษาฟิลิปปินส์เช่นบนเกาะเซบู กลุ่มที่สนับสนุนภาษาเซบูมีเหตุผลดังนี้

• ตามประวัติศาสตร์ เซบูเป็นเมืองแห่งแรกสุดและเก่าสุดของฟิลิปปินส์ เก่ากว่ามะนิลาและเคยเป็นเมืองสำคัญทางการค้ามาก่อน
• ตามหลักของภาษา ภาษาเซบูเป็นภาษาที่มีผู้ใช้มากเป็นอันดับสองและเป็นภาษาแม่ของประชาชนบนเกาะเซบู และยังใช้พูดในมินดาเนา ตะวันออกของเนโกรส และโบโฮล
• บริเวณที่ใช้ภาษาเซบูเป็นภาษาแม่กว้างกว่าของภาษาตากาล็อก

 

วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี ในภาษาเซบัวโน