คีนวา

คีนวา
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Plantae
ไม่ได้จัดลำดับ:	Angiosperms
ไม่ได้จัดลำดับ:	Eudicots
ไม่ได้จัดลำดับ:	Core eudicots
อันดับ:	Caryophyllales
วงศ์:	Amaranthaceae
วงศ์ย่อย:	Chenopodioideae
สกุล:	Chenopodium
สปีชีส์:	C.  quinoa
ชื่อทวินาม
Chenopodium quinoa Willd.
พื้นที่กำเนิดดั้งเดิม (สีแดง), พื้นที่เพาะปลูก (สีเขียว)
ชื่อพ้อง
Chenopodium canihua O.F.Cook Chenopodium ccoyto Toro Torr. Chenopodium ccuchi-huila Toro Torr. Chenopodium chilense Pers. nom. inval. Chenopodium guinoa Krock. Chenopodium nuttalliae Saff.

คีนวาสีแดง สุกแล้ว

คีนวา (อังกฤษ: quinoa, ออกเสียง: /ˈkiːnwɑː/; ชื่อวิทยาศาสตร์: Chenopodium quinoa) เป็นพืชในวงศ์ Chenopodiaceae มีความใกล้ชิดกับผักโขมและปวยเล้ง ที่อยู่ในวงศ์เดียวกัน เป็นไม้ล้มลุกปีเดียว โคนต้นกลม ส่วนที่แตกใบต้นจะเป็นเหลี่ยม ต้นแก่เป็นสีเหลืองอ่อนหรือแดง ต้นอ่อนมีได้หลายสี สีแดงของพืชชนิดนี้เกิดจากเบตาไซยานิน ต้นอายุน้อยใบสีเขียวมีขนละเอียด เมื่อแก่เปลี่ยนเป็นสีเหลือง แดง หรือม่วง ดอกช่อผลมีกลีบดอกห่อหุ้ม สามารถถูออกได้ ผลมีหลายสี เมล็ดสีขาว น้ำตาลหรือดำ ลำต้นสูง 1–2 เมตร

พืชชนิดนี้เป็นพืชที่ปลูกในแถบเทือกเขาแอนดีส และกระจายไปทั่วอเมริกาใต้ จากนั้นจึงแพร่กระจายไปยังประเทศอื่น ๆ ถือเป็นธัญพืชชนิดหนึ่ง โดยชาวอินคาได้บริโภคคีนวากันมาอย่างยาวนานแล้วด้วยเป็นพืชที่มีประโยชน์ เมล็ดนำไปคั่วแล้วบดละเอียดทำเป็นแป้ง นำไปต้มใส่ในซุปหรือทำพาสตา เมล็ดรสชาติมันแต่อบแล้วไม่ขยายตัว นำไปทดแทนแป้งสาลีในการทำขนมปังได้บางส่วน ใบและลำต้นรับประทานเป็นผักได้ทั้งสดหรือนำไปต้ม หรือใช้เป็นอาหารสัตว์ เมล็ดคีนวาให้โปรตีนโดยเฉลี่ยร้อยละ 16 ของน้ำหนัก มีแป้งร้อยละ 60 เม็ดแป้งขนาดเล็กมาก โดยเป็นอะมิโลสร้อยละ 20 และเปลี่ยนรูปเป็นวุ้นเหนียวที่ 55 องศาเซลเซียส เปลือกหุ้มเมล็ดมีสารซาโปนินที่เป็นพิษ กำจัดออกโดยการล้าง กวน และขัดถูอย่างรุนแรง พันธุ์ที่มีรสขมมีซาโปนินสูงถึงร้อยละ 4

ในปี ค.ศ. 2013 องค์การอาหารและการเกษตรแห่งสหประชาชาติได้ยกให้เป็นปีแห่งคีนวา เพื่อสนับสนุนการปลูกและบริโภคพืชนี้ รวมถึงในประเทศไทยก็มีผู้พยายามเพาะปลูกด้วยเช่นกัน โดยเมล็ดมีราคาซื้อขายที่ค่อนข้างแพง

ระเบียงภาพ

•  
•  
•  
•  
•  

  Chenopodium quinoa -red faro- - Museum specimen

คีนวาดิบ 100 g

คุณค่าทางโภชนาการต่อ 100 กรัม (3.5 ออนซ์)
คาร์โบไฮเดรต	64 g
แป้ง	52 g
ใยอาหาร	7 g
ไขมัน	6 g
ไม่อิ่มตัวมีพันธะคู่หลายคู่	3.3 g
โปรตีน	14 g
ทริปโตเฟน	0.167 g
ทรีโอนีน	0.421 g
ไอโซลิวซีน	0.504 g
ลิวซีน	0.840 g
ไลซีน	0.766 g
เมไธโอนีน	0.309 g
ซิสตีน	0.203 g
ฟีนิลอะลานีน	0.593 g
ไทโรซีน	0.267 g
วาลีน	0.594 g
อาร์จินีน	1.091 g
ฮิสทิดีน	0.407 g
อะลานีน	0.588 g
กรดแอสปาร์ติก	1.134 g
กลูตาเมต	1.865 g
ไกลซีน	0.694 g
โพรลีน	0.773 g
ซีรีน	0.567 g
วิตามิน
ไทอามีน (บี1)	(31%) 0.36 มก.
ไรโบเฟลวิน (บี2)	(27%) 0.32 มก.
วิตามินบี6	(38%) 0.5 มก.
โฟเลต (บี9)	(46%) 184 μg
แร่ธาตุ
แคลเซียม	(4%) 36 มก.
เหล็ก	(35%) 4.6 มก.
แมกนีเซียม	(55%) 197 มก.
ฟอสฟอรัส	(65%) 457 มก.
โพแทสเซียม	(12%) 563 มก.
สังกะสี	(33%) 3.1 มก.
องค์ประกอบอื่น
น้ำ	13 g
หน่วย μg = ไมโครกรัม ● mg = มิลลิกรัม IU = หน่วยสากล
ประมาณร้อยละคร่าว ๆ โดยใช้การแนะนำของสหรัฐสำหรับผู้ใหญ่ แหล่งที่มา: USDA Nutrient Database

อ้างอิง

1. "The Plant List: A Working List of All Plant Species". สืบค้นเมื่อ May 1, 2014.
2. หน้า 8 ทัศนะ, 'ธัญพืชโบราณ' และ 'Thailand 4.0' . "อาหารสมอง" โดย วรากรณ์ สามโกเศศ. กรุงเทพธุรกิจปีที่ 29 ฉบับที่ 10421: วันอังคารที่ 4 เมษายน พ.ศ. 2560

• พีรศักดิ์ วรสุนทโรสถ และคณะ. ทรัพยากรพืชในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ 10: ธัญพืช. กทม. สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย. 2544.หน้า 100 – 103

แหล่งข้อมูลอื่น

• Quinoa nutrition facts and analysis
• International Year of Quinoa (2013)
•   ข้อมูลเกี่ยวข้องกับ Chenopodium quinoa จากวิกิสปีชีส์