fbpx
วิกิพีเดีย

วัคซีนอาร์เอ็นเอ

สิงหาคม 05, 2021

บทความนี้ใช้ระบบคริสต์ศักราช เพราะอ้างอิงคริสต์ศักราชและคริสต์ศตวรรษ หรืออย่างใดอย่างหนึ่ง

วัคซีนอาร์เอ็นเอ หรือ วัคซีนเอ็มอาร์เอ็นเอ (อังกฤษ: RNA vaccine, mRNA vaccine) เป็นวัคซีนชนิดหนึ่งซึ่งใช้เอ็มอาร์เอ็นเอ (messenger RNA) เพื่อก่อการตอบสนองทางภูมิคุ้มกัน วัคซีนส่ง (transfect) โมเลกุลของอาร์เอ็นเอสังเคราะห์เข้าไปในเซลล์ภูมิคุ้มกัน เมื่อเข้าไปแล้ว อาร์เอ็นเอของวัคซีนก็จะทำหน้าที่เหมือนกับเอ็มอาร์เอ็นเอตามธรรมชาติ และทำให้เซลล์สร้างโปรตีนแปลกปลอมที่ปกติจุลชีพก่อโรคเช่นไวรัสหรือเซลล์มะเร็งจะเป็นผู้สร้าง โมเลกุลโปรตีนเช่นนั้นก็จะกระตุ้นให้เกิดการตอบสนองทางภูมิคุ้มกันแบบจำเพาะ ซึ่งสอนร่างกายให้รู้จักและทำลายจุลชีพก่อโรคหรือเซลล์มะเร็งที่สัมพันธ์กับโปรตีนนั้น ๆ การส่งเข้าไปในเซลล์ทำโดยรวมอาร์เอ็นเอเข้ากับอนุภาคนาโนที่เป็นลิพิด (lipid nanoparticle) ซึ่งป้องกันสายอาร์เอ็นเอและช่วยให้เซลล์กลืนอนุภาคนาโนบวกกับอาร์เอ็นเอนั้นเข้าไป

ผลไม่พึงประสงค์สามัญแต่คาดได้ของวัคซีน (reactogenicity) คล้ายกับของวัคซีนธรรมดาที่ไม่ใช้อาร์เอ็นเออื่น ๆ ผู้มีภาวะภูมิต้านตนเองอาจเกิดผลไม่พึงประสงค์ต่อวัคซีนอาร์เอ็นเอ ข้อได้เปรียบของวัคซีนนี้เหนือวัคซีนโปรตีนธรรมดาก็คือความรวดเร็วในการออกแบบและผลิตวัคซีน มีค่าผลิตถูกกว่า และก่อการตอบสนองของภูมิต้านทานทั้งที่อำนวยโดยเซลล์ (cellular immunity) และโดยมาโครโมเลกุลอื่น ๆ (humoral immunity) เช่น สารภูมิต้านทานเป็นต้น ข้อเสียของวัคซีนโควิด-19 แบบเอ็มอาร์เอ็นเอของบริษัทไฟเซอร์-ไบออนเทคก็คือ ต้องแช่แข็งในอุณหภูมิต่ำมาก

วิธีการสร้างวัคซีนเช่นนี้ได้ดึงดูดความสนใจอย่างมากเมื่อพัฒนาวัคซีนโควิด-19 จนถึงต้นเดือนธันวาคม 2020 มีวัคซีนโควิด-19 แบบเอ็มอาร์เอ็นเอสองอย่างที่ได้ผ่านการทดลองในมนุษย์ขั้นสุดท้าย คือ วัคซีน mRNA-1273 ของบริษัทโมเดิร์นา และวัคซีน tozinameran ของบริษัทไฟเซอร์-ไบออนเทค ในวันที่ 2 ธันวาคม 2020 สำนักงานควบคุมผลิตภัณฑ์ยาและสุขภาพ (Medicines and Healthcare products Regulatory Agency, MHRA) แห่งสหราชอาณาจักรเป็นองค์กรควบคุมยาแรกในโลกที่อนุมัติวัคซีนเอ็มอาร์เอ็นเอให้ใช้ในมนุษย์ คืออนุญาตให้ใช้วัคซีนโควิด-19 tozinameran ของบริษัทไฟเซอร์-ไบออนเทคเป็นการฉุกเฉินสำหรับคนจำนวนมาก ในวัน 11 ธันวาคม องค์การอาหารและยาสหรัฐก็ได้อนุมัติให้ใช้วัคซีนเป็นการฉุกเฉินเช่นกัน ต่อมาวันที่ 21 ธันวาคม ศูนย์ป้องกันและควบคุมโรคสหรัฐก็แนะนำให้ใช้วัคซีนโควิด-19 ของบริษัทโมเดิร์นาเป็นการฉุกเฉินในผู้ใหญ่ ซึ่งองค์การอาหารและยาสหรัฐก็อนุมัติอีก 3 วันต่อมา

มีข้อมูลผิด ๆ เกี่ยวกับวัคซีนอาร์เอ็นเอที่ส่งต่อ ๆ กันในสื่อสังคม คือมีการอ้างผิด ๆ ว่าวัคซีนอาร์เอ็นเอจะเปลี่ยนดีเอ็นเอของผู้ที่ได้รับ หรือเน้นการไร้ประวัติความปลอดภัยก่อน ๆ ของเทคโนโลยี โดยละเลยหลักฐานใหม่ ๆ ที่ได้สะสมในงานทดลองกับคนเป็นหมื่น ๆ

ประวัติ

ในสหรัฐ นักวิจัยที่สถาบันซอล์ก (Salk Institute) ที่มหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนียแซนดีเอโก และที่บริษัทเทคโนโลยีชีวภาพ Vical ได้ตีพิมพ์งานวิจัยในปี 1989 ที่แสดงว่า เอ็มอาร์เอ็นเอที่รวมเข้ากับอนุภาคนาโนที่เป็นลิโปโซมสามารถส่ง (transfect) เอ็มอาร์เอ็นเอเข้าไปในเซลล์ยูแคริโอตต่าง ๆ ได้ ต่อมาในปี 1990 มหาวิทยาลัยวิสคอนซินรายงานผลบวกเมื่อฉีดเอ็มอาร์เอ็นเอเปล่า ๆ (naked หรือ unprotected) เข้าไปในกล้ามเนื้อของหนู งานศึกษาเหล่านี้แสดงหลักฐานแรก ๆ ว่า เอ็มอาร์เอ็นเอที่ถ่ายแบบนอกกาย (in vitro transcribed, IVT) สามารถส่งยีนเพื่อให้เซลล์ของสิ่งมีชีวิตเป็น ๆ ผลิตโปรตีนที่ต้องการได้

การใช้วัคซีนอาร์เอ็นเอได้เริ่มขึ้นตั้งแต่ต้นคริสต์ทศวรรษ 1990 การทดลองกับเซลล์สัตว์แบบนอกกาย (in vitro) ได้รายงานเป็นครั้งแรกในปี 1990 และต่อจากนั้นไม่นานก็แนะนำให้ใช้สร้างภูมิคุ้มกัน ในปี 1993 นักวิจัย (Martinon) ได้แสดงว่า อาร์เอ็นเอที่หุ้มด้วยลิโปโซมสามารถกระตุ้นให้เซลล์ภูมิคุ้มกันแบบ T ทำงานในกาย และในปี 1994 นักวิจัย (Zhou & Berglund) ได้แสดงหลักฐานแรกว่า อาร์เอ็นเอสามารถใช้เป็นวัคซีนเพื่อกระตุ้นการตอบสนองของภูมิคุ้มกันต่อจุลชีพก่อโรคทั้งโดยเซลล์ (cellular immunity) และโดยมาโครโมเลกุลอื่น ๆ (humoral immunity) เช่น สารภูมิต้านทาน

นักชีวเคมีชาวฮังการี Katalin Kariko ได้พยายามแก้อุปสรรคทางเทคนิคหลัก ๆ หลายอย่างในการส่งเอ็มอาร์เอ็นเอเข้าไปในเซลล์ในช่วงคริสต์ทศวรรษ 1990 แล้วได้ทำงานร่วมกับนักวิทยาภูมิคุ้มกันชาวอเมริกัน Drew Weissman ในปี 2005 พวกเขาตีพิมพ์งานวิจัยที่แก้อุปสรรคทางเทคนิคหลักอย่างหนึ่งโดยใช้นิวคลีโอไซด์ดัดแปลง (ที่เป็นนิวคลีโอไซด์แอนะล็อก) เพื่อส่งเอ็มอาร์เอ็นเอเข้าไปในเซลล์โดยไม่ให้ภูมิคุ้มกันตอบสนอง ต่อมานักชีววิทยาที่มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด Derrick Rossi ได้เห็นงานวิจัยนั้นแล้วจึงรู้ว่า ผลงานนี้เป็นงานบุกเบิก จึงจัดตั้งบริษัทเทคโนโลยีชีวภาพที่มุ่งงานทางเอ็มอาร์เอ็นเอในปี 2010 คือ โมเดิร์นา โดยร่วมกับศาสตราจารย์ทางเทคโนโลยีชีวภาพของสถาบันเทคโนโลยีแมสซาชูเซตส์ (MIT) คือ Robert Langer ผู้เห็นอนาคตของเทคโนโลยีในการสร้างวัคซีนเช่นกัน เหมือนกับบริษัทไบออนเทค โมเดิร์นาก็ได้ใบอนุญาตให้ใช้ผลงานของ Kariko และ Weissman เช่นกัน

ในปี 2000 นักชีววิทยาชาวเยอรมัน Ingmar Hoerr ตีพิมพ์ผลงานเกี่ยวกับประสิทธิภาพของวัคซีนอาร์เอ็นเอ ซึ่งเขาได้ศึกษาเมื่อทำวิทยานิพนธ์ปริญญาเอก หลังจากจบเรียนแล้ว จึงได้จัดตั้งบริษัท CureVac ร่วมกับอาจารย์ดูแลวิทยานิพนธ์ของเขาคือ Günther Jung และบุคคลอื่น ๆ

แต่จนถึงปี 2020 บริษัทเทคโนโลยีชีวภาพทางอาร์เอ็นเอก็ได้ผลไม่ดีเมื่อทดสอบยาสำหรับโรคระบบหัวใจและหลอดเลือด โรคทางเมแทบอลิซึม โรคไต โรคมะเร็งที่เล็งเป้าที่เซลล์โดยเฉพาะ ๆ และโรคที่มีน้อย เช่น Crigler-Najjar syndrome ปัญหาโดยมากก็คือผลข้างเคียงรุนแรงเกินไป วัคซีนเอ็มอาร์เอ็นเอได้พัฒนาและทดสอบสำหรับโรคพิษสุนัขบ้า ไข้ซิกา ซัยโตเมกาโลไวรัส และไข้หวัดใหญ่ แม้จะไม่มีชนิดใดที่ได้อนุมัติ บริษัทยักษ์ใหญ่หลายบริษัทก็ได้เลิกพยายามใช้เทคโนโลยีนี้ไปแล้ว และบริษัทบางบริษัทก็ได้เล็งไปที่วัคซีนซึ่งได้กำไรน้อยกว่า เพราะใช้ยาในขนาดที่น้อยกว่า ดังนั้น จึงมีผลข้างเคียงน้อยกว่า

ก่อนการระบาดทั่วของโควิด-19 ยังไม่มียาหรือวัคซีนเอ็มอาร์เอ็นเอที่ได้อนุมัติให้ใช้ในมนุษย์ แต่ในเดือนธันวาคม 2020 ทั้งบริษัทโมเดิร์นาและไฟเซอร์-ไบออนเทคต่างก็ได้รับอนุมัติให้ใช้วัคซีนโควิด-19 ของตน ๆ เป็นการฉุกเฉินโดยได้รับทุนโดยตรง (โมเดิร์นา) และโดยอ้อม (ไฟเซอร์-ไบออนเทค) จากโปรแกรมปฏิบัติการความเร็วเหนือแสง (Operation Warp Speed) ของรัฐบาลกลางสหรัฐ ในวันที่ 2 ธันวาคม 2020 ซึ่งเป็นวันที่ 7 หลังจากการทดลองระยะสุดท้าย 8 สัปดาห์ สำนักงานควบคุมผลิตภัณฑ์ยาและสุขภาพ (MHRA) แห่งสหราชอาณาจักรก็เป็นองค์กรควบคุมยาแห่งแรกของโลกที่อนุมัติวัคซีนเอ็มอาร์เอ็นเอให้ใช้ในมนุษย์เป็นจำนวนมาก โดยให้อนุญาตเป็นการฉุกเฉินสำหรับวัคซีน tozinameran ของบริษัทไฟเซอร์-ไบออนเทค และประธานบริหารสำนักงานก็กล่าวว่า ไม่ได้อนุมัติยาแบบลัด และว่า ประโยชน์มีมากกว่าความเสี่ยง ในวันที่ 11 ธันวาคม 2020 องค์การอาหารและยาสหรัฐก็ได้อนุมัติให้ใช้ Tozinameran เป็นการฉุกเฉินเช่นกัน

 
รูปแสดงกลไกการออกฤทธิ์ของวัคซีนอาร์เอ็นเอ เอ็มอาร์เอ็นเอ (mRNA) ที่บรรจุอยู่ในอนุภาคนานาโนที่เป็นลิพิด (lipid nanoparticle) อาศัยเอนโดโซม (endosome) เข้าไปในไซโทซอล (cytosol) ของเซลล์ แล้วไรโบโซม (ribosome) ก็ใช้เอ็มอาร์เอ็นเอเป็นแบบ เพื่อผลิตแอนติเจนของไวรัส (viral antigen) ต่อจากนั้น คอมเพล็กซ์โปรตีน proteasome จะย่อยสลายแอนติเจนนั้นเป็นเพปไทด์ (วงกลมสีน้ำเงิน) ซึ่งโมเลกุล class I MHC และ class II MHC ใน endoplasmic reticulum (ER) จะจับแล้วนำออกไปแสดงที่ผิวเซลล์โดยส่งผ่านถุงคัดหลั่ง (secretory vesicle) อันเป็นกลไกหนึ่งของ ER หลังจากนั้น เมื่อภูมิคุ้มกันรู้จักแอนติเจนของไวรัสนั้นแล้ว ก็จะมีเซลล์ภูมิคุ้มกันที่รู้จักมันโดยเฉพาะ ๆ ประเภท cytotoxic T Cell (CD8* T Cell) และ T helper Cell (CD4* T Cell) ดังนั้น เมื่อเซลล์อื่น ๆ ติดเชื้อจุลชีพก่อโรคที่มีแอนติเจนเช่นกันในอนาคต เซลล์ภูมิคุ้มกันก็จะสามารถฆ่าเซลล์ที่ติดเชื้อเหล่านั้นได้

กลไก

ข้อมูลเพิ่มเติม: ระบบภูมิคุ้มกัน

จุดมุ่งหมายของวัคซีนก็เพื่อกระตุ้นให้ระบบภูมิคุ้มกันแบบจำเพาะสร้างสารภูมิต้านทานเพื่อต่อต้านจุลชีพก่อโรคนั้น ๆ สารส่อ (marker) ของจุลชีพก่อโรคที่สารภูมิต้านทานจะเล็งเป็นเป้าเรียกว่า แอนติเจน

วัคซีนเอ็มอาร์เอ็นเอทำงานต่างกับวัคซีนปกติ เพราะวัคซีนปกติกระตุ้นให้ร่างกายตอบสนองด้วยสารภูมิต้านทานโดยฉีดแอนติเจน (คือโปรตีนของไวรัสก่อโรค) หรือฉีดไวรัสก่อโรคซึ่งลดฤทธิ์ หรือฉีดเวกเตอร์ไวรัสลูกผสมที่เข้ารหัสแอนติเจน คือใช้ไวรัสอีกอย่างเป็นพาหะส่งยีนแอนติเจนของไวรัสก่อโรคเข้าไปเพื่อให้เซลล์ร่างกายเองสร้างแอนติเจน ส่วนวัคซีนเอ็มอาร์เอ็นเอออกฤทธิ์ในระยะสั้น ๆ กว่า โดยส่งชิ้นส่วนอาร์เอ็นเอของไวรัสก่อโรคที่สังเคราะห์ขึ้นและอยู่ได้ไม่นานเข้าไปในร่างกาย ซึ่งเซลล์ภูมิคุ้มกันชนิดหนึ่งคือ dendritic cell (DC) จะนำเข้าในเซลล์ผ่านกระบวนการฟาโกไซโทซิส แล้วใช้ไรโบโซมเพื่ออ่านรหัสเอ็มอาร์เอ็นเอแล้วสร้างแอนติเจนของไวรัสก่อนจะทำลายเอ็มอาร์เอ็นเอนั้น

เมื่อแอนติเจนเกิดในเซลล์ของผู้รับวัคซีนแล้ว ก็จะเกิดกระบวนการปกติของระบบภูมิคุ้มกันแบบจำเพาะ คือคอมเพล็กซ์โปรตีน proteasomes ก็จะสลายแอนติเจน แล้วโมเลกุล class I MHC และ class II MHC ก็จะจับกับเพปไทด์ของแอนติเจนแล้วขนส่งมันไปที่ผิวเซลล์ เป็นการปลุกฤทธิ์เซลล์คือ DC ซึ่งก็จะย้ายไปอยู่ที่ต่อมน้ำเหลือง แล้วแสดงแอนติเจน (antigen presentation) ต่อเซลล์ภูมิคุ้มกันแบบ T และ B ซึ่งในที่สุดก็นำไปสู่การผลิตสารภูมิต้านทานซึ่งเล็งเป้าโดยเฉพาะที่แอนติเจนดังว่า เป็นภูมิคุ้มกันต่อต้านสิ่งที่มีแอนติเจนนั้น ๆ

ประโยชน์ของการใช้เอ็มอาร์เอ็นเอเพื่อให้เซลล์ของผู้รับวัคซีนผลิตแอนติเจนเองก็คือ โรงงานยาผลิตเอ็มอาร์เอ็นเอได้ง่ายกว่าผลิตโปรตีนซึ่งเป็นแอนติเจนหรือผลิตไวรัสที่ลดฤทธิ์แล้ว ประโยชน์อื่น ๆ รวมทั้งความรวดเร็วในการออกแบบและการผลิตวัคซีน บริษัทโมเดิร์นาออกแบบวัคซีนโควิด-19 mRNA-1273 โดยใช้เวลาแค่ 2 วัน ประโยชน์อีกอย่างก็คือเพราะร่างกายผลิตแอนติเจนเอง วัคซีนจึงกระตุ้นการตอบสนองทางภูมิคุ้มกันทั้งโดยเซลล์ (cellular immunity) และโดยมาโครโมเลกุล (humoral immunity) เช่น สารภูมิต้านทาน

วัคซีนยังไม่มีผลเปลี่ยนดีเอ็นเอของเซลล์อีกด้วย ชิ้นส่วนอาร์เอ็มเอที่สังเคราะห์ขึ้นเป็นก๊อปปี้ของส่วนอาร์เอ็นเอของไวรัสโดยเฉพาะ ที่มีข้อมูลเพื่อสร้างแอนติเจนของไวรัส (สำหรับวัคซีนโคโรนาไวรัส ก็คือโปรตีนหนาว [spike] ที่ผิวของอนุภาคไวรัส) โดยไม่เกี่ยวกับดีเอ็นเอมนุษย์ เมื่อวัคซีนเอ็มอาร์เอ็นเอสำหรับโควิด-19 กลายเป็นเครื่องมือสำคัญ เรื่องว่าวัคซีนเปลี่ยนดีเอ็นเอมนุษย์ก็กลายเป็นข้อมูลผิดที่กระจายไปในสื่อสังคม แล้วต่อมาจึงถูกหักล้างว่าเป็นทฤษฎีสมคบคิด

เอ็มอาร์เอ็นเอปกติจะสลายไปในเซลล์หลังจากใช้สร้างโปรตีนแปลกปลอมแล้ว แต่เพราะผู้ผลิตเก็บสูตรประกอบวัคซีนเป็นความลับ รวมทั้งองค์ประกอบที่แน่นอนของอนุภาคนาโนซึ่งเป็นลิพิดอันใช้ส่งยาเข้าไปในเซลล์ รายละเอียดและกำหนดเวลาต่าง ๆ ของวัคซีนจึงยังไม่ได้ศึกษาโดยผู้ชำนาญการอิสระอื่น ๆ

ผลไม่พึงประสงค์และความเสี่ยง

  • สายเอ็มอาร์เอ็นเอในวัคซีนอาจทำให้ภูมิคุ้มกันตอบสนองในรูปแบบที่ไม่ได้ตั้งใจ เพื่อลดโอกาสนี้ ลำดับเอ็มอาร์เอ็นเองจึงทำเลียนแบบตามที่เซลล์สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม (เช่น เซลล์ของลิง) เองผลิต
  • วัคซีนเอ็มอาร์เอ็นเอบางชนิดอาจก่อการตอบสนองของอินเตอร์เฟียรอนแบบ 1 ที่มีกำลัง ซึ่งไม่เพียงสัมพันธ์กับการอักเสบแต่กับภาวะภูมิต้านตนเองด้วย ดังนั้น การระบุผู้เสี่ยงเกิดภาวะภูมิต้านตนเองจึงอาจสำคัญก่อนให้วัคซีน

การให้

การส่งวัคซีนอาร์เอ็นเอเข้าไปในเซลล์สามารถแบ่งเป็นสองอย่างคร่าว ๆ คือ ทำนอกกาย (ex vivo) หรือในกาย (in vivo)

นอกกาย

dendritic cell (DC) เป็นเซลล์ภูมิคุ้มกันชนิดหนึ่งซึ่งทำหน้าที่แสดงแอนติเจนที่ผิวเซลล์ แล้วมีปฏิสัมพันธ์กับ T cell ซึ่งเริ่มการตอบสนองของภูมิคุ้มกัน โดย DC สามารถเก็บจากคนไข้ และโปรแกรม DC ด้วยเอ็มอาร์เอ็นเอ แล้วฉีดกลับเข้าในคนไข้เพื่อให้ภูมิคุ้มกันตอบสนอง

ในกาย

หลังจากได้พบว่า การส่งเอ็มอาร์เอ็นเอที่สร้างขึ้นนอกร่างกายแบบ in vitro นำไปสู่การแสดงออกโปรตีนในกายเนื่องกับอาร์เอ็นเอที่ฉีดเข้าร่างกายนั้น วิธีนี้จึงน่าสนใจยิ่งขึ้น ๆ เพราะได้เปรียบกว่าวิธีนอกกาย โดยเฉพาะก็คือ เลี่ยงค่าใช้จ่ายในการเก็บแล้วปรับ dendritic cell ของคนไข้ และเลียนการติดเชื้อโดยธรรมชาติ แต่ก็มีอุปสรรคที่ต้องแก้ก่อนจะใช้ได้ดี เพราะร่างกายมีกลไกทางวิวัฒนาการที่กันกรดนิวคลีอิกแปลกปลอม และย่อยสลายอาร์เอ็นเอโดยเอนไซม์ RNase ซึ่งต้องหลีกเลี่ยงเพื่อจะให้อาร์เอ็นเอถอดรหัสได้ อนึ่ง อาร์เอ็นเอยังหนักเกินที่จะแพร่กระจายภายในเซลล์โดยตนเอง ดังนั้น ก็อาจถูกค้นพบโดยเซลล์และกำจัด

เอ็มอาร์เอ็นเปล่า

การฉีดเอ็มอาร์เอ็นเปล่า (naked) ก็คืออาร์เอ็นเอจะประกอบกับสารละลายบัฟเฟอร์เท่านั้น วิธีเช่นนี้รู้จักตั้งแต่ต้นคริสต์ทศวรรษ 2000 งานทดลองทางคลินิกแรกในโลกที่ใช้วิธีนี้เกิดในเมืองทือบิงเงิน เยอรมนี ที่ใช้วัคซีนเอ็มอาร์เอ็นเอฉีดเข้าใต้หนังกำพร้า (intradermal injection)

การใช้อาร์เอ็นเอเป็นวัคซีนเกิดในช่วงคริสต์ทศวรรษ 1990 ในรูปแบบเอ็มอาร์เอ็นเอที่ขยายตัวเอง (self-amplifying) วัคซีนเอ็มอาร์เอ็นเอหลัก ๆ สองอย่างก็คือที่ไม่ขยายตัวเอง (แบบธรรมดา ใช้เวกเตอร์ไวรัส) กับที่ขยายตัวเอง (self-amplifiying) และไม่ได้ใช้เวกเตอร์ไวรัส เมื่อไม่ใช้เวกเตอร์ไวรัส เอ็มอาร์เอ็นเอจะเข้าไปยังไซโทพลาซึมของเซลล์และขยายตัวเอง และในที่สุดก็นำไปสู่การแสดงออกโปรตีนที่เป็นแอนติเจน

ยังปรากฏอีกด้วยว่า ช่องทางการฉีดวัคซีน เช่น เข้าไปใต้ผิวหนัง (intradermal) เข้าเส้นเลือด (intravenous) เข้ากล้ามเนื้อ (intramuscular) จะทำให้เซลล์นำเอ็มอาร์เอ็นเอเข้าตัวในระดับต่าง ๆ กัน การเลือกช่องทางการให้วัคซีนจึงสำคัญมาก เช่น งานศึกษาหนึ่งแสดงว่า เทียบกับช่องทางอื่น ๆ ทั้งหมด การฉีดเข้าต่อมน้ำเหลืองทำให้เซลล์ T ตอบสนองมากที่สุด

กลไกของเอ็มอาร์เอ็นเอที่ขยายตัวเองอาจแตกต่างกันมาก เพราะเป็นโมเลกุลที่ใหญ่กว่ากันมาก

เวกเตอร์โพลีเพล็กซ์

พอลิเมอร์ที่ก่อกระบวนการ cationic polymerization คือ cationic polymer สามารถผสมกับเอ็มอาร์เอ็นเอเพื่อสร้างเครื่องหุ้มที่เรียกว่า โพลีเพล็กซ์ ซึ่งป้องกันเอ็มอาร์เอ็นเอลูกผสมจากเอนไซม์ ribonuclease และช่วยในการเข้าไปในเซลล์ โพรทามีน (protamine) เป็นเพปไทด์แคตไอออนที่มีตามธรรมชาติ และได้ใช้หุ้มเอ็มอาร์เอ็นเอในวัคซีน

เวกเตอร์อนุภาคนาโนลิพิด

ครั้งแรกที่องค์การอาหารและยาสหรัฐได้อนุมัติให้ใช้อนุภาคนาโนที่เป็นลิพิดเพื่อส่งยาก็ในปี 2018 เมื่ออนุมัติยา small interfering RNA (siRNA) คือ Onpattro เพื่อรักษาโรคเส้นประสาทหลายเส้น (polyneuropathy) การหุ้มโมเลกุลเอ็มอาร์เอ็นเอในอนุภาคนาโนลิพิดเป็นพัฒนาการที่สำคัญยิ่งในการผลิตวัคซีนเอ็มอาร์เอ็นเออันได้ผล เพราะฝ่าอุปสรรคทางเทคนิคสำคัญหลายอย่างในการส่งโมเลกุลเอ็มอาร์เอ็นเอเข้าไปในเซลล์ โดยหลักก็คือ ลิพิดเป็นชั้นป้องกันไม่ให้เอ็มอาร์เอ็นเอเสื่อม จึงทำให้โปรตีนแสดงออกได้ดีกว่า อนึ่ง การปรับชั้นนอกของลิพิดโดยเฉพาะ ๆ ทำให้สามารถเล็งเป้าที่เซลล์โดยเฉพาะ ๆ ผ่านปฏิสัมพันธ์ของลิแกนด์ อย่างไรก็ดี มีงานศึกษาหลายงานที่ชี้ปัญหาในการศึกษาการส่งยาแบบนี้ คือเซลล์รับอาร์เอ็นเอได้ไม่เท่ากันระหว่างการใช้อนุภาคนาโนในกาย (in vivo) กับนอกกาย (in vitro) อนุภาคนาโนสามารถส่งไปยังเซลล์ได้หลายช่องทาง เช่น ทางเส้นเลือด หรือทางระบบน้ำเหลือง

เวกเตอร์ไวรัส

ข้อมูลเพิ่มเติม: เวกเตอร์ไวรัส

นอกเหนือจากวิธีส่งยาโดยไม่ใช้ไวรัสแล้ว ไวรัสอาร์เอ็นเอ (RNA virus) ยังสามารถดัดแปลงทางพันธุวิศวกรรมให้กระตุ้นการตอบสนองของภูมิคุ้มกันแบบคล้าย ๆ กัน ไวรัสที่ปกติใช้เป็นเวกเตอร์รวมทั้งรีโทรไวรัส เล็นทิไวรัส อัลฟาไวรัส และแร็บโดไวรัส (rhabdovirus) แต่ละอย่างต่างมีโครงสร้างและการทำงานที่ไม่เหมือนกัน งานศึกษาทางคลินิกได้ใช้ไวรัสเช่นนี้สำหรับโรคต่าง ๆ ในสิ่งมีชีวิตตัวแบบ เช่น หนู ไก่ และไพรเมต

ผลข้างเคียงและความเสี่ยง

ผลไม่พึงประสงค์ของวัคซีนอาร์เอ็นเอคล้ายกับวัคซีนธรรมดาที่ไม่ใช่อาร์เอ็นเอ แต่คนที่เสี่ยงต่อภาวะภูมิต้านตนเองก็อาจมีผลไม่พึงประสงค์เนื่องกันวัคซีนนี้ และเพราะสายเอ็มอาร์เอ็นเออาจทำให้ภูมิคุ้มกันตอบสนองแบบที่ไม่ได้ตั้งใจ เพื่อลดโอกาสให้มีน้อยสุด ลำดับอาร์เอ็นเอนในวัคซีนนี้จึงออกแบบให้คล้ายกันอาร์เอ็นเอที่เซลล์ผลิตเอง

ผลข้างเคียงที่แรงแต่ชั่วคราวก็มีรายงานในการทดลองวัคซีนโควิด-19 ที่ใช้อาร์เอ็นเอ แต่คนโดยมากก็จะไม่ประสบกับผลข้างเคียงรุนแรงซึ่งรวมการเป็นไข้และล้า ผลข้างเคียงจัดว่ารุนแรงก็ต่อเมื่อจำกัดกิจกรรมในชีวิตประจำวัน

ทั่วไป

ก่อนปี 2020 ไม่มียาหรือวัคซีนที่ใช้เอ็มอาร์เอและได้อนุมัติให้ใช้ในมนุษย์ จึงมีความเสี่ยงที่ยังไม่รู้การระบาดทั่วของโควิด-19 ทำให้ต้องผลิตวัคซีนได้เร็ว จึงทำให้วัคซีนอาร์เอ็มเอน่าสนใจต่อองค์กรสาธารณสุขประจำชาติต่าง ๆ แล้วก่อข้อถกเถียงว่าวัคซีนควรจะได้การอนุมัติเช่นไร (เช่น อนุมัติใช้เป็นการฉุกเฉิน คือ emergency use authorization หรืออนุมัติให้ใช้ด้วยความกรุณา คือ expanded access) หลังจาก 8 สัปดาห์หลังการทดลองในมนุษย์ระยะสุดท้าย

การเก็บ

เพราะเอ็มอาร์เอ็นเอบอบบางยิ่ง วัคซีนจึงต้องเก็บไว้ในอุณหภูมิต่ำมากเพื่อไม่ให้เสื่อม เช่น วัคซีนโควิด-19 แบบเอ็มอาร์เอ็นเอของบริษัทไฟเซอร์-ไบออนเทคต้องเก็บในอุณหภูมิระหว่าง -80 ถึง -60 องศาเซลเซียส ส่วนบริษัทโมเดิร์นาระบุว่า วัคซีนโควิด-19 ของตนสามารถเก็บไว้ได้ในระหว่าง -25 ถึง -15 องศาเซลเซียส ซึ่งใกล้ ๆ กับตู้เย็นธรรมดา และวัคซีนจะเสถียรในอุณหภูมิระหว่าง 2-8 องศาเซลเซียสเป็นเวลา 30 วัน ในเดือนพฤศจิกายน 2020 วารสารวิทยาศาสตร์เนเจอร์รายงานว่า "แม้จะเป็นไปได้ว่า ความแตกต่างของสูตรอนุภาคนาโนลิพิดหรือโครงสร้างทุติยภูมิของเอ็มอาร์เอ็นเอ อาจอธิบายความต่างของความเสถียรที่อุณหภูมิต่าง ๆ (ของวัคซีนบริษัทโมเดิร์นาและไฟเซอร์-ไบออนเทค) แต่ผู้เชี่ยวชาญจำนวนมากก็คาดว่า ผลิตภัณฑ์วัคซีนทั้งสองในที่สุดก็จะปรากฏว่า มีข้อกำหนดในการเก็บและมีอายุผลิตภัณฑ์คล้าย ๆ กันที่อุณหภูมิต่าง ๆ"

ข้อดี

เหนือวัคซีนธรรมดา

วัคซีนอาร์เอ็นเอมีข้อดีเหนือวัคซีนธรรมดา เพราะไม่ได้ทำมาจากจุลชีพก่อโรคที่ยังเป็น ๆ (หรือแม้แต่จุลชีพก่อโรคที่ลดฤทธิ์แล้ว) จึงไม่สามารถทำให้ติดโรคได้ เทียบกับวัคซีนธรรมดาที่ต้องเพาะเลี้ยงจุลชีพก่อโรค ซึ่งถ้าทำในขนาดมาก ๆ ก็อาจเพิ่มความเสี่ยงการติดโรคใกล้ ๆ โรงงานผลิต วัคซีนอาร์เอ็นเอยังสามารถผลิตได้เร็วกว่า มีค่าใช้จ่ายน้อยกว่า และทำตามขั้นตอนเหมือน ๆ กันได้ดีกว่า (คือมีอัตราความผิดพลาดในการผลิตน้อยกว่า) ซึ่งอาจเป็นประโยชน์ในเหตุการณ์โรคระบาดที่รุนแรง

เหนือวัคซีนดีเอ็นเอ

นอกจากจะมีข้อดีเหมือวัคซีนดีเอ็นเอเหนือวัคซีนธรรมดาแล้ว วัคซีนอาร์เอ็นเอนก็ยังมีข้อดีเหนือวัคซีนดีเอ็นเออีกด้วย รวมทั้ง

  • เอ็มอาร์เอ็นเอแปลรหัสในไซโทซอล จึงไม่ต้องเข้าไปในนิวเคลียสของเซลล์ และไม่เสี่ยงรวมเข้าในจีโนมของเซลล์ถูกเบียน
  • นิวคลีโอไซด์แปลงรูป (เช่น pseudouridines, 2'-O-methylated nucleosides) สามารถประกอบเข้ากับเอ็มอาร์เอ็นเอเพื่อกันไม่ให้ภูมิคุ้มกันตอบสนองแล้วสลายอาร์เอ็นเอ จึงให้ผลที่คงยืนกว่าเพราะแปรรหัสได้ดีกว่า
  • ส่วน open reading frame (ORF) และ untranslated regions (UTR) ของเอ็มอาร์เอ็นเอยังสามารถจัดให้เหมาะสมที่สุดเพื่อจุดประสงค์ต่าง ๆ (เป็นกระบวนการที่เรียกว่า sequence engineering ของเอ็มอาร์เอ็นเอ) เช่น ทำให้ guanine-cytosine content หนาแน่นขึ้น (ซึ่งอาจทำให้อาร์เอ็นเอเสถียรขึ้น) หรือเลือก UTR ที่รู้ว่าทำให้แปลรหัสโปรตีนเพิ่มขึ้น
  • ยังสามารถเพิ่มรหัส ORF เกี่ยวกับกลไกการถ่ายแบบอาร์เอ็นเอเพื่อเพิ่มการแปลรหัสแอนติเจน ซึ่งก็จะเพิ่มการตอบสนองของภูมิคุ้มกัน เป็นการลดวัสดุที่ต้องใช้ทำวัคซีน

สังคมและวัฒนธรรม

ข้อมูลเพิ่มเติม: ข้อมูลที่ผิดเกี่ยวกับการระบาดทั่วของโควิด-19

มีข้อมูลผิด ๆ เกี่ยวกับวัคซีนอาร์เอ็นเอที่ส่งต่อ ๆ กันในสื่อสังคม คือมีการอ้างผิด ๆ ว่าวัคซีนอาร์เอ็นเอจะเปลี่ยนดีเอ็นเอของผู้ที่ได้รับ หรือเน้นการไร้ประวัติความปลอดภัยก่อน ๆ ของเทคโนโลยี โดยละเลยหลักฐานใหม่ ๆ ที่ได้สะสมในงานทดลองกับคนเป็นหมื่น ๆ

ในเดือนพฤศจิกายน 2020 หนังสือพิมพ์อเมริกันเดอะวอชิงตันโพสต์รายงานว่า บุคลากรทางแพทย์ในสหรัฐลังเลที่จะฉีดวัคซีนโควิด-19 คือมีงานสำรวจที่พบว่า "บางคนไม่ต้องการจะได้รับวัคซีนในรอบแรก เพื่อจะรอดูว่ามีผลข้างเคียงอะไรบ้าง"

ประสิทธิศักย์ต่อโควิด-19

ไม่ชัดเจนว่าทำไมวัคซีนโควิด-19 แบบเอ็มอาร์เอ็นเอของบริษัทโมเดิร์นาและไฟเซอร์-ไบออนเทคจึงมีประสิทธิศักย์ถึงร้อยละ 90-95 เทียบกับวัคซีนเอ็มอาร์เอ็นเอต่อต้านจุลชีพก่อโรคก่อน ๆ ที่ไม่ได้ผลจนต้องเลิกล้มการทดลองตั้งแต่ต้น ๆ แพทย์นักวิทยาศาสตร์ผู้บุกเบิกวัคซีนดีเอ็นเอคือ Margaret Liu ระบุว่า อาจเป็นเพราะ "ทรัพยากรมหาศาล" ที่ลงทุนในการพัฒนา หรือว่าวัคซีนอาจจะ "จุดชนวนการตอบสนองเป็นการอักเสบต่อเอ็มอาร์เอ็นเออย่างไม่เจาะจง (nonspecific inflammatory response) ที่เพิ่มการตอบสนองของภูมิคุ้มกันต่อเอ็มอาร์เอ็นเออย่างเฉพาะเจาะจง (specific immune response) เพราะแม้เทคนิคดัดแปลงนิวคลีโอไซด์จะได้ลดการอักเสบแล้วแต่ก็ไม่ได้กำจัดมันโดยสิ้นเชิง" และ "นี่อาจอธิบายปฏิกิริยารุนแรงเป็นความเจ็บปวดและเป็นไข้ที่รายงานโดยผู้ได้รับวัคซีนเอ็มอาร์เอต้านเชื้อ SARS-CoV-2 ด้วย" ปฏิกิริยาที่ว่าอาจรุนแรงแต่ก็เป็นเพียงชั่วคราว มีความเห็นอีกอย่างว่าเกิดจากปฏิกิริยาต่อโมเลกุลลิพิดที่ใช้ส่งยาเข้าไปในเซลล์

ไม่เหมือนโมเลกุลดีเอ็นเอ โมเลกุลอาร์เอ็นเอบอบบางมากและจะเสื่อมภายในไม่กี่นาทีเมื่อถูกกับสิ่งแวดล้อม ดังนั้น วัคซีนเอ็มอาร์เอ็นเอจึงต้องขนส่งและเก็บไว้ในอุณหภูมิต่ำมาก นอกเซลล์หรือนอกระบบที่ใช้ส่งยา ร่างกายยังสลายโมเลกุลเอ็มอาร์เอ็นเอได้อย่างรวดเร็วอีกด้วย ความเปราะบางของโมเลกุลเอ็มอาร์เอ็นเอเป็นอุปสรรคในเรื่องประสิทธิศักย์ของวัคซีนเอ็มอาร์เอ็นเอทุกชนิด เพราะอาจเสื่อมไปอย่างมากก่อนจะเข้าไปในเซลล์ได้ และอาจทำให้คนได้วัคซีนคิดและมีพฤติกรรมเหมือนกับมีภูมิคุ้มกันแต่จริง ๆ ไม่มี

ดูเพิ่ม

เชิงอรรถ

  1. ↑ T cell หรือ T lymphocyte เป็นลิมโฟไซต์ (เซลล์เม็ดเลือดขาวชนิดหนึ่ง) ที่มีบทบาทหลักในการตอบสนองทางภูมิคุ้มกันที่อำนวยโดยเซลล์
  2. cationic polymerization เป็นกระบวนการ chain-growth polymerization ที่โมเลกุลแคตไอออนจะถ่ายประจุไปยังมอนอเมอร์ซึ่งก็จะกลายเป็นไวปฏิกิริยา (reactive) มอนอเมอร์ไวปฏิกิริยาก็จะไปมีปฏิกิริยาเช่นเดียวกันกับมอนอเมอร์อื่น ๆ แล้วสร้างพอลิเมอร์
  3. protamine เป็นโปรตีนนิวเคลียส (nuclear protein) ซึ่งมีอาร์จินีนมาก เป็นโปรตีนที่แทนที่ฮิสโตนในการสร้างตัวอสุจิระยะ haploid หลัง และเชื่อว่าสำคัญต่อความควบแน่นของหัวอสุจิและเสถียรภาพของดีเอ็นเอในตัวอสุจิ
  4. ในพันธุศาสตร์ระดับโมเลกุล open reading frame (ตัวย่อ ORF) เป็นส่วนของ reading frame ที่อาจแปลรหัสได้ ORF เป็นโคดอนที่ติดต่อกันโดยจะมีโคดอนจุดเริ่มต้น (ปกติเป็น AUG) และโคดอนจุดยุติ (ปกติ UAA, UAG หรือ UGA)
  5. ในพันธุศาสตร์ระดับโมเลกุล untranslated region (ตัวย่อ UTR) เป็นส่วนหนึ่งส่วนใดของสองส่วนที่อยู่ในแต่ละข้างของลำดับการเข้ารหัสของเส้นเอ็มอาร์เอ็นเอ
  6. ในพันธุศาสตร์ระดับโมเลกุล GC-content หรือ guanine-cytosine content เป็นอัตราของเบสไนโตรเจนที่อยู่ในโมเลกุลดีเอ็นเอหรืออาร์เอ็นเอที่ไม่เป็นกัวนีนก็เป็นไซโทซีน (จากที่เป็นไปได้ 4 อย่าง รวมทั้ง adenine กับไทมีนสำหรับดีเอ็นเอ และ adenine กับ uracil สำหรับอาร์เอ็นเอ)

อ้างอิง

  1. ↑ Park, KS; Sun, X; Aikins, ME; Moon, JJ (December 2020). "Non-viral COVID-19 vaccine delivery systems". Advanced Drug Delivery Reviews. 169: 137–151. doi:10.1016/j.addr.2020.12.008. PMC 7744276. PMID 33340620.
  2. Kowalski, PS; Rudra, A; Miao, L; Anderson, DG (April 2019). "Delivering the Messenger: Advances in Technologies for Therapeutic mRNA Delivery". Mol Ther. 27 (4): 710–728. doi:10.1016/j.ymthe.2019.02.012. PMC 6453548. PMID 30846391.
  3. ↑ Verbeke, R; Lentacker, I; De Smedt, SC; Dewitte, H (October 2019). "Three decades of messenger RNA vaccine development". Nano Today. 28: 100766. doi:10.1016/j.nantod.2019.100766.
  4. ↑ Pardi, N; Hogan, MJ; Porter, FW; Weissman, D (April 2018). "mRNA vaccines - a new era in vaccinology". Nature Reviews. Drug Discovery. 17 (4): 261–279. doi:10.1038/nrd.2017.243. PMC 5906799. PMID 29326426.
  5. ↑ Kramps, T; Elders, K (2017). "Introduction to RNA Vaccines". RNA Vaccines: Methods and Protocols. Methods in Molecular Biology. 1499. pp. 1–11. doi:10.1007/978-1-4939-6481-9_1. ISBN 978-1-4939-6479-6. PMID 27987140. สืบค้นเมื่อ 2020-11-18.
  6. ↑ "UK authorises Pfizer/BioNTech COVID-19 vaccine" (Press release). Department of Health and Social Care. 2020-12-02.
  7. ↑ Boseley, S; Halliday, J (2020-12-02). "UK approves Pfizer/BioNTech Covid vaccine for rollout next week". The Guardian. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-01-23. สืบค้นเมื่อ 2020-12-02.
  8. "Conditions of Authorisation for Pfizer/BioNTech COVID-19 Vaccine" (Decision). Medicines & Healthcare Products Regulatory Agency. 2020-12-08.
  9. ↑ Commissioner, Office of the (2020-12-18). "FDA Takes Additional Action in Fight Against COVID-19 By Issuing Emergency Use Authorization for Second COVID-19 Vaccine". FDA (ภาษาอังกฤษ). จากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-12-19.
  10. "US CDC panel recommends Moderna's Covid-19 vaccine for use in adults". www.pharmaceutical-technology.com. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-12-21. สืบค้นเมื่อ 2020-12-21.
  11. ↑ Carmichael, F; Goodman, J (2020-12-02). "Vaccine rumours debunked: Microchips, 'altered DNA' and more" (Reality Check). BBC.
  12. Malone, RW; Felgner, PL; Verma, IM (August 1989). "Cationic liposome-mediated RNA transfection". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 86 (16): 6077–81. Bibcode:1989PNAS...86.6077M. doi:10.1073/pnas.86.16.6077. PMC 297778. PMID 2762315.
  13. Pardi, N; Hogan, M; Porter, F และคณะ (2018). "a new era in vaccinology" (PDF). Nature Rev. Drug Discov. 17: 261–279. (PDF) จากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-06-11. Explicit use of et al. in: |authors= (help)CS1 maint: uses authors parameter (link)
  14. Sahin, U; Karikó, K; Ö, Türeci (October 2014). "mRNA-based therapeutics--developing a new class of drugs". Nature Reviews. Drug Discovery. 13 (10): 759–80. doi:10.1038/nrd4278. PMID 25233993. S2CID 27454546.
  15. Weissman, D (February 2015). "mRNA transcript therapy". Expert Review of Vaccines. 14 (2): 265–81. doi:10.1586/14760584.2015.973859. PMID 25359562. S2CID 39511619.
  16. Pascolo, S (August 2004). "Messenger RNA-based vaccines". Expert Opinion on Biological Therapy. 4 (8): 1285–94. doi:10.1517/14712598.4.8.1285. PMID 15268662. S2CID 19350848.
  17. Kallen, KJ; Theß, A (January 2014). "A development that may evolve into a revolution in medicine: mRNA as the basis for novel, nucleotide-based vaccines and drugs". Therapeutic Advances in Vaccines. 2 (1): 10–31. doi:10.1177/2051013613508729. PMC 3991152. PMID 24757523.
  18. ↑ Garade, D (2020-11-10). "The story of mRNA: How a once-dismissed idea became a leading technology in the Covid vaccine race". Stat. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-11-10. สืบค้นเมื่อ 2020-11-16.
  19. Hoerr, I; Obst, R; Rammensee, HG; Jung, G (2000-08-30). "In vivo application of RNA leads to induction of specific cytotoxic T lymphocytes and antibodies". European Journal of Immunology. 30: 1–7. PMID 10602021.
  20. Mayer, KM (2020-11-10). "Die unglaubliche Geschichte des Impfstoffhelden, der in der Charité um sein Leben rang und fürchtete, dass der KGB ihn holt". สืบค้นเมื่อ 2020-12-05.
  21. ↑ Garde, D (2017-01-10). "Lavishly funded Moderna hits safety problems in bold bid to revolutionize medicine". Stat. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-11-16. สืบค้นเมื่อ 2020-05-19.
  22. Garade, D (2016-09-13). "Ego, ambition, and turmoil: Inside one of biotech's most secretive startups". Stat. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-11-16. สืบค้นเมื่อ 2020-05-18.
  23. "COVID-19 and Your Health". Centers for Disease Control and Prevention (ภาษาอังกฤษ). 2020-02-11. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-02-01.
  24. Kuznia, R; Polglase, K; Mezzofiore, G (2020-05-01). "In quest for vaccine, US makes 'big bet' on company with unproven technology". CNN Investigates. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-11-16. สืบค้นเมื่อ 2020-05-01.
  25. Roberts, M (2020-12-02). "Covid Pfizer vaccine approved for use next week in UK". BBC News. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-02-01. สืบค้นเมื่อ 2020-12-02.
  26. "UK regulator says it did not cut any corners to approve Pfizer vaccine". Reuters. 2020-12-02. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-01-11. สืบค้นเมื่อ 2020-12-02.
  27. "The benefits of the Pfizer/BioNTech vaccine "far outweigh any risk", says Dr June Raine from UK regulator MHRA". BBC News Twittter. 2020-12-02. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-12-05. สืบค้นเมื่อ 2020-12-02.
  28. Guarascio, F (2020-12-02). "EU criticises 'hasty' UK approval of COVID-19 vaccine". Reuters. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-01-26. สืบค้นเมื่อ 2020-12-02.
  29. Commissioner, Office of the (2020-12-18). "Pfizer-BioNTech COVID-19 Vaccine". FDA (ภาษาอังกฤษ).
  30. ↑ Batty, CJ; Heise, MT; Bachelder, EM; Ainslie, KM (December 2020). "Vaccine formulations in clinical development for the prevention of severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 infection". Advanced Drug Delivery Reviews. 169: 168–189. doi:10.1016/j.addr.2020.12.006. PMC 7733686. PMID 33316346.
  31. Hajj, KA; Whitehead, KA (2017-09-12). "Tools for translation: non-viral materials for therapeutic mRNA delivery". Nature Reviews Materials. 2 (10): 17056. Bibcode:2017NatRM...217056H. doi:10.1038/natrevmats.2017.56.
  32. Schlake, T; Thess, A; Fotin-Mleczek, M; Kallen, KJ (November 2012). "Developing mRNA-vaccine technologies". RNA Biology. 9 (11): 1319–30. doi:10.4161/rna.22269. PMC 3597572. PMID 23064118.
  33. ↑ "Seven vital questions about the RNA Covid-19 vaccines emerging from clinical trials". Wellcome Trust. 2020-11-19. สืบค้นเมื่อ 2020-11-26.
  34. Fiedler, K; Lazzaro, S; Lutz, J; Rauch, S; Heidenreich, R (2016). "mRNA Cancer Vaccines". Recent Results in Cancer Research. Fortschritte der Krebsforschung. Progres dans les Recherches Sur le Cancer. Recent Results in Cancer Research. 209: 61–85. doi:10.1007/978-3-319-42934-2_5. ISBN 978-3-319-42932-8. PMID 28101688.
  35. Neilson, S; Dunn, A; Bendix, A (2020-11-26). "Moderna's groundbreaking coronavirus vaccine was designed in just 2 days". Business Insider. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-01-11. สืบค้นเมื่อ 2020-11-28.
  36. ↑ Dolgin, E (November 2020). "COVID-19 vaccines poised for launch, but impact on pandemic unclear". Nature Biotechnology. doi:10.1038/d41587-020-00022-y. PMID 33239758. S2CID 227176634.
  37. Carmichael, F (2020-11-15). "Vaccine rumours debunked: Microchips, 'altered DNA' and more". BBC News. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-02-01. สืบค้นเมื่อ 2020-11-17.
  38. Rahman, G (2020-11-30). "RNA Covid-19 vaccines will not change your DNA". Full Fact. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-01-27. สืบค้นเมื่อ 2020-12-01.
  39. Vallejo, J (2020-11-18). "'What is Covid vaccine made of?' trends on Google as Pfizer and Moderna seek FDA approval". The Independent. สืบค้นเมื่อ 2020-12-03.
  40. ↑ "RNA vaccines: an introduction". PHG Foundation. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-08-24.
  41. Pardi, Norbert; Hogan, Michael J.; Porter, Frederick W.; Weissman, Drew (April 2018). "mRNA vaccines — a new era in vaccinology". Nature Reviews Drug Discovery. 17 (4): 261–279. doi:10.1038/nrd.2017.243. PMC 5906799. PMID 29326426.
  42. Benteyn, Daphné; Heirman, Carlo; Bonehill, Aude; Thielemans, Kris; Breckpot, Karine (2014-09-08). "mRNA-based dendritic cell vaccines". Expert Review of Vaccines. 14 (2): 161–176. doi:10.1586/14760584.2014.957684. ISSN 1476-0584. PMID 25196947.
  43. Wolff, JA; Malone, RW; Williams, P; Chong, W; Acsadi, G; Jani, A; Felgner, PL (March 1990). "Direct gene transfer into mouse muscle in vivo". Science. 247 (4949 Pt 1): 1465–8. Bibcode:1990Sci...247.1465W. doi:10.1126/science.1690918. PMID 1690918.
  44. "Vaccine components". Immunisation Advisory Centre (ภาษาอังกฤษ). 2016-09-22. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-01-26. สืบค้นเมื่อ 2020-12-20.
  45. Probst, J; Weide, B; Scheel, B; Pichler, BJ; Hoerr, I; Rammensee, HG; Pascolo, S (August 2007). "Spontaneous cellular uptake of exogenous messenger RNA in vivo is nucleic acid-specific, saturable and ion dependent". Gene Therapy. 14 (15): 1175–80. doi:10.1038/sj.gt.3302964. PMID 17476302.
  46. Lorenz, C; Fotin-Mleczek, M; Roth, G; Becker, C; Dam, TC; Verdurmen, WP; และคณะ (July 2011). "Protein expression from exogenous mRNA: uptake by receptor-mediated endocytosis and trafficking via the lysosomal pathway". RNA Biology. 8 (4): 627–36. doi:10.4161/rna.8.4.15394. PMID 21654214.
  47. Zhou, X; Berglund, P; Rhodes, G; Parker, SE; Jondal, M; Liljeström, P (December 1994). "Self-replicating Semliki Forest virus RNA as recombinant vaccine". Vaccine. 12 (16): 1510–4. doi:10.1016/0264-410x(94)90074-4. PMID 7879415.
  48. Berglund, P; Smerdou, C; Fleeton, MN; Tubulekas, I; Liljeström, P (June 1998). "Enhancing immune responses using suicidal DNA vaccines". Nature Biotechnology. 16 (6): 562–5. doi:10.1038/nbt0698-562. PMID 9624688. S2CID 38532700.
  49. Deering, RP; Kommareddy, S; Ulmer, JB; Brito, LA; Geall, AJ (June 2014). "Nucleic acid vaccines: prospects for non-viral delivery of mRNA vaccines". Expert Opin Drug Deliv. 11 (6): 885–99. doi:10.1517/17425247.2014.901308. PMID 24665982. S2CID 33489182.
  50. Geall, AJ; Verma, A; Otten, GR; Shaw, CA; Hekele, A; Banerjee, K; Cu, Y; Beard, CW; Brito, LA; Krucker, T; O'Hagan, DT; Singh, M; Mason, PW; Valiante, NM; Dormitzer, PR; Barnett, SW; Rappuoli, R; Ulmer, JB; Mandl, CW (September 2012). "Nonviral delivery of self-amplifying RNA vaccines". Proc Natl Acad Sci U S A. 109 (36): 14604–9. Bibcode:2012PNAS..10914604G. doi:10.1073/pnas.1209367109. PMC 3437863. PMID 22908294.
  51. Kreiter, S; Selmi, A; Diken, M; Koslowski, M; Britten, CM; Huber, C; และคณะ (November 2010). "Intranodal vaccination with naked antigen-encoding RNA elicits potent prophylactic and therapeutic antitumoral immunity". Cancer Research. 70 (22): 9031–40. doi:10.1158/0008-5472.can-10-0699. PMID 21045153.
  52. Odian, George (2004). Principles of Polymerization (4th ed.). Hoboken, NJ: Wiley-Interscience. ISBN 978-0-471-27400-1.CS1 maint: uses authors parameter (link)
  53. Mark, Herman F.; Bikales, Norbert; Overberger, Charles G.; Menges, Georg; Kroschwitz, Jacqueline I (1990). Encyclopedia of Polymer Science and Engineering (2nd ed.). Wiley-Interscience. ISBN 978-0-471-80950-0.CS1 maint: uses authors parameter (link)
  54. Weide, B; Pascolo, S; Scheel, B; Derhovanessian, E; Pflugfelder, A; Eigentler, TK; Pawelec, G; Hoerr, I; Rammensee, HG; Garbe, C (June 2009). "Direct injection of protamine-protected mRNA: results of a phase 1/2 vaccination trial in metastatic melanoma patients". J Immunother. 32 (5): 498–507. doi:10.1097/CJI.0b013e3181a00068. PMID 19609242. S2CID 3278811.
  55. ↑ Cooney, E (2020-12-01). "How nanotechnology helps mRNA Covid-19 vaccines work". Stat. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-01-31. สืบค้นเมื่อ 2020-12-03.
  56. Reichmuth, AM; Oberli, MA; Jaklenec, A; Langer, R; Blankschtein, D (May 2016). "mRNA vaccine delivery using lipid nanoparticles". Therapeutic Delivery. 7 (5): 319–34. doi:10.4155/tde-2016-0006. PMC 5439223. PMID 27075952.
  57. Paunovska, K; Sago, CD; Monaco, CM; Hudson, WH; Castro, MG; Rudoltz, TG; และคณะ (March 2018). "A Direct Comparison of in Vitro and in Vivo Nucleic Acid Delivery Mediated by Hundreds of Nanoparticles Reveals a Weak Correlation". Nano Letters. 18 (3): 2148–2157. Bibcode:2018NanoL..18.2148P. doi:10.1021/acs.nanolett.8b00432. PMC 6054134. PMID 29489381.
  58. Lundstrom, K (March 2019). "RNA Viruses as Tools in Gene Therapy and Vaccine Development". Genes. 10 (3): 189. doi:10.3390/genes10030189. PMC 6471356. PMID 30832256.
  59. Huang, TT; Parab, S; Burnett, R; Diago, O; Ostertag, D; Hofman, FM; และคณะ (February 2015). "Intravenous administration of retroviral replicating vector, Toca 511, demonstrates therapeutic efficacy in orthotopic immune-competent mouse glioma model". Human Gene Therapy. 26 (2): 82–93. doi:10.1089/hum.2014.100. PMC 4326030. PMID 25419577.
  60. Schultz-Cherry, S; Dybing, JK; Davis, NL; Williamson, C; Suarez, DL; Johnston, R; Perdue, ML (December 2000). "Influenza virus (A/HK/156/97) hemagglutinin expressed by an alphavirus replicon system protects chickens against lethal infection with Hong Kong-origin H5N1 viruses". Virology. 278 (1): 55–9. doi:10.1006/viro.2000.0635. PMID 11112481.
  61. Geisbert, TW; Feldmann, H (November 2011). "Recombinant vesicular stomatitis virus-based vaccines against Ebola and Marburg virus infections". The Journal of Infectious Diseases. 204 Suppl 3 (suppl_3): S1075-81. doi:10.1093/infdis/jir349. PMC 3218670. PMID 21987744.
  62. Wadman, M (November 2020). "Public needs to prep for vaccine side effects". Science. 370 (6520): 1022. doi:10.1126/science.370.6520.1022. PMID 33243869.
  63. Thomas, K (2020-10-22). "Experts Tell F.D.A. It Should Gather More Safety Data on Covid-19 Vaccines". New York Times. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-01-26. สืบค้นเมื่อ 2020-11-21.
  64. Kuchler, H (2020-09-30). "Pfizer boss warns on risk of fast-tracking vaccines". Financial Times. สืบค้นเมื่อ 2020-11-21.
  65. "Pfizer-BioNTech COVID-19 Vaccine Vaccination Storage & Dry Ice Safety Handling". Pfizer. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-01-24. สืบค้นเมื่อ 2020-12-17.
  66. ↑ Simmons-Duffin, S. "Why Does Pfizer's COVID-19 Vaccine Need To Be Kept Colder Than Antarctica?". NPR.org. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-02-01. สืบค้นเมื่อ 2020-11-18.
  67. ↑ "Fact Sheet for Healthcare Providers Administering Vaccine" (PDF). ModernaTX, Inc. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-01-28.
  68. "Moderna Announces Longer Shelf Life for its COVID-19 Vaccine Candidate at Refrigerated Temperatures". NPR.org (ภาษาอังกฤษ). จากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-11-16.
  69. Karikó, Katalin; Buckstein, Michael; Ni, Houping; Weissman, Drew (August 2005). "Suppression of RNA Recognition by Toll-like Receptors: The Impact of Nucleoside Modification and the Evolutionary Origin of RNA". Immunity. 23 (2): 165–175. doi:10.1016/j.immuni.2005.06.008. ISSN 1074-7613. PMID 16111635.
  70. Karikó, Katalin; Muramatsu, Hiromi; Ludwig, János; Weissman, Drew (2011-09-02). "Generating the optimal mRNA for therapy: HPLC purification eliminates immune activation and improves translation of nucleoside-modified, protein-encoding mRNA". Nucleic Acids Research. 39 (21): e142. doi:10.1093/nar/gkr695. ISSN 1362-4962. PMC 3241667. PMID 21890902.
  71. Pardi, Norbert; Weissman, Drew (2016-12-17), "Nucleoside Modified mRNA Vaccines for Infectious Diseases", RNA Vaccines, Springer New York, 1499, pp. 109–121, doi:10.1007/978-1-4939-6481-9_6, ISBN 978-1-4939-6479-6, PMID 27987145
  72. Schlake, Thomas; Thess, Andreas; Fotin-Mleczek, Mariola; Kallen, Karl-Josef (November 2012). "Developing mRNA-vaccine technologies". RNA Biology. 9 (11): 1319–1330. doi:10.4161/rna.22269. ISSN 1547-6286. PMC 3597572. PMID 23064118.
  73. Berglund, Peter (June 1998). "Enhancing immune responses using suicidal DNA vaccines". Nature Biotechnology. 16 (6): 562–5. doi:10.1038/nbt0698-562. PMID 9624688.
  74. Vogel, Annette B.; Lambert, Laura; Kinnear, Ekaterina; Busse, David; Erbar, Stephanie; Reuter, Kerstin C.; Wicke, Lena; Perkovic, Mario; Beissert, Tim; Haas, Heinrich; Reece, Stephen T. (February 2018). "Self-Amplifying RNA Vaccines Give Equivalent Protection against Influenza to mRNA Vaccines but at Much Lower Doses". Molecular Therapy. 26 (2): 446–455. doi:10.1016/j.ymthe.2017.11.017. ISSN 1525-0016. PMC 5835025. PMID 29275847.
  75. Rowland, C (2020-11-21). "Doctors and nurses want more data before championing vaccines to end the pandemic". Washington Post. สืบค้นเมื่อ 2020-11-22.
  76. ↑ Kwon, D (2020-11-25). "The Promise of mRNA Vaccines". The Scientist. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-01-22. สืบค้นเมื่อ 2020-11-27.
  77. ↑ Jaffe-Hoffman, M (2020-11-17). "Could mRNA COVID-19 vaccines be dangerous in the long-term?". The Jerusalem Post. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-01-29. สืบค้นเมื่อ 2020-11-17.

แหล่งข้อมูลอื่น

  • Roberts, J (June 2020). "Five things you need to know about: mRNA vaccines". Horizon.
  • Blackburn, L (October 2020). "RNA vaccines: an introduction". PHG Foundation. University of Cambridge.
  • "Understanding mRNA COVID-19 Vaccines". Centers for Disease Control and Prevention. November 2020.

สิงหาคม 05, 2021
คซ, นอาร, เอ, นเอ, บทความน, ใช, ระบบคร, สต, กราช, เพราะอ, างอ, งคร, สต, กราชและคร, สต, ศตวรรษ, หร, ออย, างใดอย, างหน, หร, คซ, นเอ, มอาร, เอ, นเอ, งกฤษ, vaccine, mrna, vaccine, เป, นว, คซ, นชน, ดหน, งซ, งใช, เอ, มอาร, เอ, นเอ, messenger, เพ, อก, อการตอบสนองทางภ. bthkhwamniichrabbkhristskrach ephraaxangxingkhristskrachaelakhriststwrrs hruxxyangidxyanghnung wkhsinxarexnex hrux wkhsinexmxarexnex xngkvs RNA vaccine mRNA vaccine epnwkhsinchnidhnungsungichexmxarexnex messenger RNA ephuxkxkartxbsnxngthangphumikhumkn 1 wkhsinsng transfect omelkulkhxngxarexnexsngekhraahekhaipinesllphumikhumkn emuxekhaipaelw xarexnexkhxngwkhsinkcathahnathiehmuxnkbexmxarexnextamthrrmchati aelathaihesllsrangoprtinaeplkplxmthipkticulchiphkxorkhechniwrshruxesllmaerngcaepnphusrang omelkuloprtinechnnnkcakratunihekidkartxbsnxngthangphumikhumknaebbcaephaa sungsxnrangkayihruckaelathalayculchiphkxorkhhruxesllmaerngthismphnthkboprtinnn 1 karsngekhaipinesllthaodyrwmxarexnexekhakbxnuphakhnaonthiepnliphid lipid nanoparticle sungpxngknsayxarexnexaelachwyihesllklunxnuphakhnaonbwkkbxarexnexnnekhaip 2 3 phlimphungprasngkhsamyaetkhadidkhxngwkhsin reactogenicity khlaykbkhxngwkhsinthrrmdathiimichxarexnexxun 4 phumiphawaphumitantnexngxacekidphlimphungprasngkhtxwkhsinxarexnex 4 khxidepriybkhxngwkhsinniehnuxwkhsinoprtinthrrmdakkhuxkhwamrwderwinkarxxkaebbaelaphlitwkhsin mikhaphlitthukkwa 4 aelakxkartxbsnxngkhxngphumitanthanthngthixanwyodyesll cellular immunity aelaodymaokhromelkul xun humoral immunity echn sarphumitanthanepntn 5 khxesiykhxngwkhsinokhwid 19 aebbexmxarexnexkhxngbristhifesxr ibxxnethkhkkhux txngaechaekhnginxunhphumitamak 1 withikarsrangwkhsinechnniiddungdudkhwamsnicxyangmakemuxphthnawkhsinokhwid 19 cnthungtneduxnthnwakhm 2020 miwkhsinokhwid 19 aebbexmxarexnexsxngxyangthiidphankarthdlxnginmnusykhnsudthay khux wkhsin mRNA 1273 khxngbristhomedirna aelawkhsin tozinameran khxngbristhifesxr ibxxnethkh 1 inwnthi 2 thnwakhm 2020 sankngankhwbkhumphlitphnthyaaelasukhphaph Medicines and Healthcare products Regulatory Agency MHRA aehngshrachxanackrepnxngkhkrkhwbkhumyaaerkinolkthixnumtiwkhsinexmxarexnexihichinmnusy khuxxnuyatihichwkhsinokhwid 19 tozinameran khxngbristhifesxr ibxxnethkhepnkarchukechinsahrbkhncanwnmak 6 7 8 inwn 11 thnwakhm xngkhkarxaharaelayashrthkidxnumtiihichwkhsinepnkarchukechinechnkn 9 txmawnthi 21 thnwakhm sunypxngknaelakhwbkhumorkhshrthkaenanaihichwkhsinokhwid 19 khxngbristhomedirnaepnkarchukechininphuihy 10 sungxngkhkarxaharaelayashrthkxnumtixik 3 wntxma 9 mikhxmulphid ekiywkbwkhsinxarexnexthisngtx kninsuxsngkhm khuxmikarxangphid wawkhsinxarexnexcaepliyndiexnexkhxngphuthiidrb hruxennkarirprawtikhwamplxdphykxn khxngethkhonolyi odylaelyhlkthanihm thiidsasminnganthdlxngkbkhnepnhmun 11 enuxha 1 prawti 2 klik 3 phlimphungprasngkhaelakhwamesiyng 4 karih 4 1 nxkkay 4 2 inkay 4 2 1 exmxarexnepla 4 2 2 ewketxrophliephlks 4 2 3 ewketxrxnuphakhnaonliphid 4 2 4 ewketxriwrs 5 phlkhangekhiyngaelakhwamesiyng 5 1 thwip 5 2 karekb 6 khxdi 6 1 ehnuxwkhsinthrrmda 6 2 ehnuxwkhsindiexnex 7 sngkhmaelawthnthrrm 8 prasiththiskytxokhwid 19 9 duephim 10 echingxrrth 11 xangxing 12 aehlngkhxmulxunprawti aekikhinshrth nkwicythisthabnsxlk Salk Institute thimhawithyalyaekhlifxreniyaesndiexok aelathibristhethkhonolyichiwphaph Vical idtiphimphnganwicyinpi 1989 thiaesdngwa exmxarexnexthirwmekhakbxnuphakhnaon thiepnlioposmsamarthsng transfect exmxarexnexekhaipinesllyuaekhrioxttang id 12 txmainpi 1990 mhawithyalywiskhxnsinraynganphlbwkemuxchidexmxarexnexepla naked hrux unprotected ekhaipinklamenuxkhxnghnu 3 ngansuksaehlaniaesdnghlkthanaerk wa exmxarexnexthithayaebbnxkkay in vitro transcribed IVT samarthsngyinephuxihesllkhxngsingmichiwitepn phlitoprtinthitxngkarid 3 karichwkhsinxarexnexiderimkhuntngaettnkhristthswrrs 1990 karthdlxngkbesllstwaebbnxkkay in vitro idraynganepnkhrngaerkinpi 1990 13 aelatxcaknnimnankaenanaihichsrangphumikhumkn 14 15 inpi 1993 nkwicy Martinon idaesdngwa xarexnexthihumdwylioposmsamarthkratunihesllphumikhumknaebb T A thanganinkay aelainpi 1994 nkwicy Zhou amp Berglund idaesdnghlkthanaerkwa xarexnexsamarthichepnwkhsinephuxkratunkartxbsnxngkhxngphumikhumkntxculchiphkxorkhthngodyesll cellular immunity aelaodymaokhromelkulxun humoral immunity echn sarphumitanthan 3 16 17 nkchiwekhmichawhngkari Katalin Kariko idphyayamaekxupsrrkhthangethkhnikhhlk hlayxyanginkarsngexmxarexnexekhaipinesllinchwngkhristthswrrs 1990 aelwidthanganrwmkbnkwithyaphumikhumkn chawxemrikn Drew Weissman inpi 2005 phwkekhatiphimphnganwicythiaekxupsrrkhthangethkhnikhhlkxyanghnungodyichniwkhlioxisdddaeplng thiepnniwkhlioxisdaexnalxk ephuxsngexmxarexnexekhaipinesllodyimihphumikhumkntxbsnxng 3 18 txmankchiwwithyathimhawithyalyharward Derrick Rossi idehnnganwicynnaelwcungruwa phlnganniepnnganbukebik 18 cungcdtngbristhethkhonolyichiwphaphthimungnganthangexmxarexnex inpi 2010 khux omedirna odyrwmkbsastracarythangethkhonolyichiwphaphkhxngsthabnethkhonolyiaemssachuests MIT khux Robert Langer phuehnxnakhtkhxngethkhonolyiinkarsrangwkhsinechnkn 18 3 ehmuxnkbbristhibxxnethkh omedirnakidibxnuyatihichphlngankhxng Kariko aela Weissman echnkn 18 inpi 2000 nkchiwwithyachaweyxrmn Ingmar Hoerr tiphimphphlnganekiywkbprasiththiphaphkhxngwkhsinxarexnex sungekhaidsuksaemuxthawithyaniphnthpriyyaexk 19 20 hlngcakcberiynaelw cungidcdtngbristh CureVac rwmkbxacaryduaelwithyaniphnthkhxngekhakhux Gunther Jung aelabukhkhlxun aetcnthungpi 2020 bristhethkhonolyichiwphaphthangxarexnexkidphlimdiemuxthdsxbyasahrborkhrabbhwicaelahlxdeluxd orkhthangemaethbxlisum orkhit orkhmaerngthielngepathiesllodyechphaa aelaorkhthiminxy echn Crigler Najjar syndrome pyhaodymakkkhuxphlkhangekhiyngrunaerngekinip 21 22 wkhsinexmxarexnexidphthnaaelathdsxbsahrborkhphissunkhba ikhsika syotemkaoliwrs aelaikhhwdihy aemcaimmichnididthiidxnumti 23 bristhyksihyhlaybristhkidelikphyayamichethkhonolyiniipaelw 21 aelabristhbangbristhkidelngipthiwkhsinsungidkairnxykwa ephraaichyainkhnadthinxykwa dngnn cungmiphlkhangekhiyngnxykwa 21 24 kxnkarrabadthwkhxngokhwid 19 yngimmiyahruxwkhsinexmxarexnexthiidxnumtiihichinmnusy aetineduxnthnwakhm 2020 thngbristhomedirnaaelaifesxr ibxxnethkhtangkidrbxnumtiihichwkhsinokhwid 19 khxngtn epnkarchukechinodyidrbthunodytrng omedirna aelaodyxxm ifesxr ibxxnethkh cakopraekrmptibtikarkhwamerwehnuxaesng Operation Warp Speed khxngrthbalklangshrth 18 inwnthi 2 thnwakhm 2020 sungepnwnthi 7 hlngcakkarthdlxngrayasudthay 8 spdah sankngankhwbkhumphlitphnthyaaelasukhphaph MHRA aehngshrachxanackrkepnxngkhkrkhwbkhumyaaehngaerkkhxngolkthixnumtiwkhsinexmxarexnexihichinmnusyepncanwnmak odyihxnuyatepnkarchukechinsahrbwkhsin tozinameran khxngbristhifesxr ibxxnethkh 6 7 25 aelaprathanbriharsankngankklawwa imidxnumtiyaaebbld 26 aelawa praoychnmimakkwakhwamesiyng 27 28 inwnthi 11 thnwakhm 2020 xngkhkarxaharaelayashrthkidxnumtiihich Tozinameran epnkarchukechinechnkn 29 rupaesdngklikkarxxkvththikhxngwkhsinxarexnex exmxarexnex mRNA thibrrcuxyuinxnuphakhnanaonthiepnliphid lipid nanoparticle xasyexnodosm endosome ekhaipinisothsxl cytosol khxngesll aelwirobosm ribosome kichexmxarexnexepnaebb ephuxphlitaexntiecnkhxngiwrs viral antigen txcaknn khxmephlksoprtin proteasome cayxyslayaexntiecnnnepnephpithd wngklmsinaengin sungomelkul class I MHC aela class II MHC in endoplasmic reticulum ER cacbaelwnaxxkipaesdngthiphiwesllodysngphanthungkhdhlng secretory vesicle xnepnklikhnungkhxng ER hlngcaknn emuxphumikhumknruckaexntiecnkhxngiwrsnnaelw kcamiesllphumikhumknthiruckmnodyechphaa praephth cytotoxic T Cell CD8 T Cell aela T helper Cell CD4 T Cell dngnn emuxesllxun tidechuxculchiphkxorkhthimiaexntiecnechnkninxnakht esllphumikhumknkcasamarthkhaesllthitidechuxehlannidklik aekikhkhxmulephimetim rabbphumikhumkn cudmunghmaykhxngwkhsinkephuxkratunihrabbphumikhumknaebbcaephaasrangsarphumitanthanephuxtxtanculchiphkxorkhnn sarsx marker khxngculchiphkxorkhthisarphumitanthancaelngepnepaeriykwa aexntiecn 30 wkhsinexmxarexnexthangantangkbwkhsinpkti 1 ephraawkhsinpktikratunihrangkaytxbsnxngdwysarphumitanthanodychidaexntiecn khuxoprtinkhxngiwrskxorkh hruxchidiwrskxorkhsungldvththi hruxchidewketxriwrslukphsmthiekharhsaexntiecn khuxichiwrsxikxyangepnphahasngyinaexntiecnkhxngiwrskxorkhekhaipephuxihesllrangkayexngsrangaexntiecn swnwkhsinexmxarexnexxxkvththiinrayasn kwa 31 odysngchinswnxarexnex khxngiwrskxorkhthisngekhraahkhunaelaxyuidimnanekhaipinrangkay sungesllphumikhumknchnidhnungkhux dendritic cell DC canaekhainesllphankrabwnkarfaokisothsis 32 aelwichirobosmephuxxanrhsexmxarexnexaelwsrangaexntiecnkhxngiwrskxncathalayexmxarexnex nn 4 emuxaexntiecnekidinesllkhxngphurbwkhsinaelw kcaekidkrabwnkarpktikhxngrabbphumikhumknaebbcaephaa khuxkhxmephlksoprtin proteasomes kcaslayaexntiecn aelwomelkul class I MHC aela class II MHC kcacbkbephpithdkhxngaexntiecnaelwkhnsngmnipthiphiwesll epnkarplukvththiesllkhux DC 33 sungkcayayipxyuthitxmnaehluxng aelwaesdngaexntiecn antigen presentation txesllphumikhumknaebb T A aela B 34 sunginthisudknaipsukarphlitsarphumitanthansungelngepaodyechphaathiaexntiecndngwa epnphumikhumkntxtansingthimiaexntiecnnn 30 praoychnkhxngkarichexmxarexnexephuxihesllkhxngphurbwkhsinphlitaexntiecnexngkkhux orngnganyaphlitexmxarexnexidngaykwaphlitoprtinsungepnaexntiecnhruxphlitiwrsthildvththiaelw 33 1 4 praoychnxun rwmthngkhwamrwderwinkarxxkaebbaelakarphlitwkhsin bristhomedirnaxxkaebbwkhsinokhwid 19 mRNA 1273 odyichewlaaekh 2 wn 35 praoychnxikxyangkkhuxephraarangkayphlitaexntiecnexng wkhsincungkratunkartxbsnxngthangphumikhumknthngodyesll cellular immunity aelaodymaokhromelkul humoral immunity echn sarphumitanthan 5 36 wkhsinyngimmiphlepliyndiexnexkhxngesllxikdwy chinswnxarexmexthisngekhraahkhunepnkxppikhxngswnxarexnexkhxngiwrsodyechphaa thimikhxmulephuxsrangaexntiecnkhxngiwrs sahrbwkhsinokhornaiwrs kkhuxoprtinhnaw spike thiphiwkhxngxnuphakhiwrs odyimekiywkbdiexnexmnusy emuxwkhsinexmxarexnexsahrbokhwid 19 klayepnekhruxngmuxsakhy eruxngwawkhsinepliyndiexnexmnusykklayepnkhxmulphidthikracayipinsuxsngkhm aelwtxmacungthukhklangwaepnthvsdismkhbkhid 37 38 exmxarexnexpkticaslayipinesllhlngcakichsrangoprtinaeplkplxmaelw aetephraaphuphlitekbsutrprakxbwkhsinepnkhwamlb rwmthngxngkhprakxbthiaennxnkhxngxnuphakhnaonsungepnliphidxnichsngyaekhaipinesll raylaexiydaelakahndewlatang khxngwkhsincungyngimidsuksaodyphuchanaykarxisraxun 39 phlimphungprasngkhaelakhwamesiyng aekikhsayexmxarexnexinwkhsinxacthaihphumikhumkntxbsnxnginrupaebbthiimidtngic ephuxldoxkasni ladbexmxarexnexngcungthaeliynaebbtamthiesllstweliynglukdwynm echn esllkhxngling exngphlit 40 wkhsinexmxarexnexbangchnidxackxkartxbsnxngkhxngxinetxrefiyrxnaebb 1 thimikalng sungimephiyngsmphnthkbkarxkesbaetkbphawaphumitantnexngdwy dngnn karrabuphuesiyngekidphawaphumitantnexngcungxacsakhykxnihwkhsin 41 karih aekikhkarsngwkhsinxarexnexekhaipinesllsamarthaebngepnsxngxyangkhraw khux thanxkkay ex vivo hruxinkay in vivo 3 nxkkay aekikh dendritic cell DC epnesllphumikhumknchnidhnungsungthahnathiaesdngaexntiecnthiphiwesll aelwmiptismphnthkb T cell A sungerimkartxbsnxngkhxngphumikhumkn ody DC samarthekbcakkhnikh aelaopraekrm DC dwyexmxarexnex aelwchidklbekhainkhnikhephuxihphumikhumkntxbsnxng 42 inkay aekikh hlngcakidphbwa karsngexmxarexnexthisrangkhunnxkrangkayaebb in vitro naipsukaraesdngxxkoprtininkayenuxngkbxarexnexthichidekharangkaynn withinicungnasnicyingkhun 43 ephraaidepriybkwawithinxkkay odyechphaakkhux eliyngkhaichcayinkarekbaelwprb dendritic cell khxngkhnikh aelaeliynkartidechuxodythrrmchati aetkmixupsrrkhthitxngaekkxncaichiddi ephraarangkaymiklikthangwiwthnakarthiknkrdniwkhlixikaeplkplxm aelayxyslayxarexnexodyexnism RNase sungtxnghlikeliyngephuxcaihxarexnexthxdrhsid xnung xarexnexynghnkekinthicaaephrkracayphayinesllodytnexng dngnn kxacthukkhnphbodyesllaelakacd exmxarexnepla aekikh karchidexmxarexnepla naked kkhuxxarexnexcaprakxbkbsarlalaybfefxrethann 44 withiechnnirucktngaettnkhristthswrrs 2000 nganthdlxngthangkhlinikaerkinolkthiichwithiniekidinemuxngthuxbingengin eyxrmni thiichwkhsinexmxarexnexchidekhaithnngkaphra intradermal injection 45 46 karichxarexnexepnwkhsinekidinchwngkhristthswrrs 1990 inrupaebbexmxarexnexthikhyaytwexng self amplifying 47 48 wkhsinexmxarexnexhlk sxngxyangkkhuxthiimkhyaytwexng aebbthrrmda ichewketxriwrs kbthikhyaytwexng self amplifiying aelaimidichewketxriwrs emuximichewketxriwrs exmxarexnexcaekhaipyngisothphlasumkhxngesllaelakhyaytwexng aelainthisudknaipsukaraesdngxxkoprtinthiepnaexntiecn 49 50 yngpraktxikdwywa chxngthangkarchidwkhsin echn ekhaipitphiwhnng intradermal ekhaesneluxd intravenous ekhaklamenux intramuscular cathaihesllnaexmxarexnexekhatwinradbtang kn kareluxkchxngthangkarihwkhsincungsakhymak echn ngansuksahnungaesdngwa ethiybkbchxngthangxun thnghmd karchidekhatxmnaehluxngthaihesll T A txbsnxngmakthisud 51 klikkhxngexmxarexnexthikhyaytwexngxacaetktangknmak ephraaepnomelkulthiihykwaknmak 3 ewketxrophliephlks aekikh phxliemxrthikxkrabwnkar cationic polymerization B khux cationic polymer samarthphsmkbexmxarexnexephuxsrangekhruxnghumthieriykwa ophliephlks sungpxngknexmxarexnexlukphsmcakexnism ribonuclease aelachwyinkarekhaipinesll ophrthamin protamine C epnephpithdaekhtixxxnthimitamthrrmchati aelaidichhumexmxarexnexinwkhsin 54 ewketxrxnuphakhnaonliphid aekikh khrngaerkthixngkhkarxaharaelayashrthidxnumtiihichxnuphakhnaonthiepnliphidephuxsngyakinpi 2018 emuxxnumtiya small interfering RNA siRNA khux Onpattro 55 ephuxrksaorkhesnprasathhlayesn polyneuropathy karhumomelkulexmxarexnexinxnuphakhnaonliphidepnphthnakarthisakhyyinginkarphlitwkhsinexmxarexnexxnidphl ephraafaxupsrrkhthangethkhnikhsakhyhlayxyanginkarsngomelkulexmxarexnex ekhaipinesll 55 56 odyhlkkkhux liphidepnchnpxngknimihexmxarexnexesuxm cungthaihoprtinaesdngxxkiddikwa xnung karprbchnnxkkhxngliphidodyechphaa thaihsamarthelngepathiesllodyechphaa phanptismphnthkhxngliaeknd xyangirkdi mingansuksahlaynganthichipyhainkarsuksakarsngyaaebbni khuxesllrbxarexnexidimethaknrahwangkarichxnuphakhnaoninkay in vivo kbnxkkay in vitro 57 xnuphakhnaonsamarthsngipyngesllidhlaychxngthang echn thangesneluxd hruxthangrabbnaehluxng 55 ewketxriwrs aekikh khxmulephimetim ewketxriwrs nxkehnuxcakwithisngyaodyimichiwrsaelw iwrsxarexnex RNA virus yngsamarthddaeplngthangphnthuwiswkrrmihkratunkartxbsnxngkhxngphumikhumknaebbkhlay kn iwrsthipktiichepnewketxrrwmthngriothriwrs elnthiiwrs xlfaiwrs aelaaerbodiwrs rhabdovirus aetlaxyangtangmiokhrngsrangaelakarthanganthiimehmuxnkn 58 ngansuksathangkhlinikidichiwrsechnnisahrborkhtang insingmichiwittwaebb echn hnu ik aelaiphremt 59 60 61 phlkhangekhiyngaelakhwamesiyng aekikhphlimphungprasngkhkhxngwkhsinxarexnexkhlaykbwkhsinthrrmdathiimichxarexnex aetkhnthiesiyngtxphawaphumitantnexngkxacmiphlimphungprasngkhenuxngknwkhsinni 4 aelaephraasayexmxarexnexxacthaihphumikhumkntxbsnxngaebbthiimidtngic ephuxldoxkasihminxysud ladbxarexnexninwkhsinnicungxxkaebbihkhlayknxarexnexthiesllphlitexng 40 phlkhangekhiyngthiaerngaetchwkhrawkmiraynganinkarthdlxngwkhsinokhwid 19 thiichxarexnex aetkhnodymakkcaimprasbkbphlkhangekhiyngrunaerngsungrwmkarepnikhaelala phlkhangekhiyngcdwarunaerngktxemuxcakdkickrrminchiwitpracawn 62 thwip aekikh kxnpi 2020 immiyahruxwkhsinthiichexmxarexaelaidxnumtiihichinmnusy cungmikhwamesiyngthiyngimru 36 karrabadthwkhxngokhwid 19 thaihtxngphlitwkhsiniderw cungthaihwkhsinxarexmexnasnictxxngkhkrsatharnsukhpracachatitang aelwkxkhxthkethiyngwawkhsinkhwrcaidkarxnumtiechnir echn xnumtiichepnkarchukechin khux emergency use authorization hruxxnumtiihichdwykhwamkruna khux expanded access hlngcak 8 spdah hlngkarthdlxnginmnusyrayasudthay 63 64 karekb aekikh ephraaexmxarexnexbxbbangying wkhsincungtxngekbiwinxunhphumitamakephuximihesuxm echn wkhsinokhwid 19 aebbexmxarexnexkhxngbristhifesxr ibxxnethkhtxngekbinxunhphumirahwang 80 thung 60 xngsaeslesiys 65 66 swnbristhomedirnarabuwa wkhsinokhwid 19 khxngtnsamarthekbiwidinrahwang 25 thung 15 xngsaeslesiys 67 sungikl kbtueyn thrrmda 66 aelawkhsincaesthiyrinxunhphumirahwang 2 8 xngsaeslesiys epnewla 30 wn 67 68 ineduxnphvscikayn 2020 warsarwithyasastrenecxrraynganwa aemcaepnipidwa khwamaetktangkhxngsutrxnuphakhnaonliphidhruxokhrngsrangthutiyphumikhxngexmxarexnex xacxthibaykhwamtangkhxngkhwamesthiyrthixunhphumitang khxngwkhsinbristhomedirnaaelaifesxr ibxxnethkh aetphuechiywchaycanwnmakkkhadwa phlitphnthwkhsinthngsxnginthisudkcapraktwa mikhxkahndinkarekbaelamixayuphlitphnthkhlay knthixunhphumitang 36 khxdi aekikhehnuxwkhsinthrrmda aekikh wkhsinxarexnexmikhxdiehnuxwkhsinthrrmda 40 4 ephraaimidthamacakculchiphkxorkhthiyngepn hruxaemaetculchiphkxorkhthildvththiaelw cungimsamarththaihtidorkhid ethiybkbwkhsinthrrmdathitxngephaaeliyngculchiphkxorkh sungthathainkhnadmak kxacephimkhwamesiyngkartidorkhikl orngnganphlit 40 wkhsinxarexnexyngsamarthphlitiderwkwa mikhaichcaynxykwa aelathatamkhntxnehmuxn kniddikwa khuxmixtrakhwamphidphladinkarphlitnxykwa sungxacepnpraoychninehtukarnorkhrabadthirunaerng 4 40 ehnuxwkhsindiexnex aekikh nxkcakcamikhxdiehmuxwkhsindiexnexehnuxwkhsinthrrmdaaelw wkhsinxarexnexnkyngmikhxdiehnuxwkhsindiexnexxikdwy rwmthng exmxarexnexaeplrhsinisothsxl cungimtxngekhaipinniwekhliyskhxngesll aelaimesiyngrwmekhaincionmkhxngesllthukebiyn 3 niwkhlioxisdaeplngrup echn pseudouridines 2 O methylated nucleosides samarthprakxbekhakbexmxarexnexephuxknimihphumikhumkntxbsnxngaelwslayxarexnex cungihphlthikhngyunkwaephraaaeprrhsiddikwa 69 70 71 swn open reading frame ORF D aela untranslated regions UTR E khxngexmxarexnexyngsamarthcdihehmaasmthisudephuxcudprasngkhtang epnkrabwnkarthieriykwa sequence engineering khxngexmxarexnex echn thaih guanine cytosine content F hnaaennkhun sungxacthaihxarexnexesthiyrkhun hruxeluxk UTR thiruwathaihaeplrhsoprtinephimkhun 72 yngsamarthephimrhs ORF ekiywkbklikkarthayaebbxarexnexephuxephimkaraeplrhsaexntiecn sungkcaephimkartxbsnxngkhxngphumikhumkn epnkarldwsduthitxngichthawkhsin 73 74 sngkhmaelawthnthrrm aekikhkhxmulephimetim khxmulthiphidekiywkbkarrabadthwkhxngokhwid 19 mikhxmulphid ekiywkbwkhsinxarexnexthisngtx kninsuxsngkhm khuxmikarxangphid wawkhsinxarexnexcaepliyndiexnexkhxngphuthiidrb hruxennkarirprawtikhwamplxdphykxn khxngethkhonolyi odylaelyhlkthanihm thiidsasminnganthdlxngkbkhnepnhmun 11 ineduxnphvscikayn 2020 hnngsuxphimphxemriknedxawxchingtnophstraynganwa bukhlakrthangaephthyinshrthlngelthicachidwkhsinokhwid 19 khuxmingansarwcthiphbwa bangkhnimtxngkarcaidrbwkhsininrxbaerk ephuxcarxduwamiphlkhangekhiyngxairbang 75 prasiththiskytxokhwid 19 aekikhimchdecnwathaimwkhsinokhwid 19 aebbexmxarexnexkhxngbristhomedirnaaelaifesxr ibxxnethkhcungmiprasiththiskythungrxyla 90 95 ethiybkbwkhsinexmxarexnextxtanculchiphkxorkhkxn thiimidphlcntxngeliklmkarthdlxngtngaettn 76 aephthynkwithyasastrphubukebikwkhsindiexnexkhux Margaret Liu rabuwa xacepnephraa thrphyakrmhasal thilngthuninkarphthna hruxwawkhsinxacca cudchnwnkartxbsnxngepnkarxkesbtxexmxarexnexxyangimecaacng nonspecific inflammatory response thiephimkartxbsnxngkhxngphumikhumkntxexmxarexnexxyangechphaaecaacng specific immune response ephraaaemethkhnikhddaeplngniwkhlioxisdcaidldkarxkesbaelwaetkimidkacdmnodysineching aela nixacxthibayptikiriyarunaerngepnkhwamecbpwdaelaepnikhthiraynganodyphuidrbwkhsinexmxarextanechux SARS CoV 2 dwy ptikiriyathiwaxacrunaerngaetkepnephiyngchwkhraw mikhwamehnxikxyangwaekidcakptikiriyatxomelkul liphidthiichsngyaekhaipinesll 76 imehmuxnomelkuldiexnex omelkulxarexnexbxbbangmakaelacaesuxmphayinimkinathiemuxthukkbsingaewdlxm dngnn wkhsinexmxarexnexcungtxngkhnsngaelaekbiwinxunhphumitamak 77 nxkesllhruxnxkrabbthiichsngya rangkayyngslayomelkulexmxarexnexidxyangrwderwxikdwy 40 khwamepraabangkhxngomelkulexmxarexnexepnxupsrrkhineruxngprasiththiskykhxngwkhsinexmxarexnexthukchnid ephraaxacesuxmipxyangmakkxncaekhaipinesllid aelaxacthaihkhnidwkhsinkhidaelamiphvtikrrmehmuxnkbmiphumikhumknaetcring immi 77 40 duephim aekikhexmxarexnexthiddaeplngniwkhlioxisd ewketxriwrs wkhsinechuxtay wkhsinechuxldvththiechingxrrth aekikh 1 0 1 1 1 2 1 3 T cell hrux T lymphocyte epnlimofist esllemdeluxdkhawchnidhnung thimibthbathhlkinkartxbsnxngthangphumikhumknthixanwyodyesll cationic polymerization epnkrabwnkar chain growth polymerization thiomelkulaekhtixxxn cathaypracuipyngmxnxemxrsungkcaklayepniwptikiriya reactive mxnxemxriwptikiriyakcaipmiptikiriyaechnediywknkbmxnxemxrxun aelwsrangphxliemxr 52 53 protamine epnoprtinniwekhliys nuclear protein sungmixarcininmak epnoprtinthiaethnthihisotninkarsrangtwxsuciraya haploid hlng aelaechuxwasakhytxkhwamkhwbaennkhxnghwxsuciaelaesthiyrphaphkhxngdiexnexintwxsuci inphnthusastrradbomelkul open reading frame twyx ORF epnswnkhxng reading frame thixacaeplrhsid ORF epnokhdxnthitidtxknodycamiokhdxncuderimtn pktiepn AUG aelaokhdxncudyuti pkti UAA UAG hrux UGA inphnthusastrradbomelkul untranslated region twyx UTR epnswnhnungswnidkhxngsxngswnthixyuinaetlakhangkhxngladbkarekharhskhxngesnexmxarexnex inphnthusastrradbomelkul GC content hrux guanine cytosine content epnxtrakhxngebsinotrecnthixyuinomelkuldiexnexhruxxarexnexthiimepnkwninkepnisothsin cakthiepnipid 4 xyang rwmthng adenine kbithminsahrbdiexnex aela adenine kb uracil sahrbxarexnex xangxing aekikh 1 0 1 1 1 2 1 3 1 4 1 5 Park KS Sun X Aikins ME Moon JJ December 2020 Non viral COVID 19 vaccine delivery systems Advanced Drug Delivery Reviews 169 137 151 doi 10 1016 j addr 2020 12 008 PMC 7744276 PMID 33340620 Kowalski PS Rudra A Miao L Anderson DG April 2019 Delivering the Messenger Advances in Technologies for Therapeutic mRNA Delivery Mol Ther 27 4 710 728 doi 10 1016 j ymthe 2019 02 012 PMC 6453548 PMID 30846391 3 0 3 1 3 2 3 3 3 4 3 5 3 6 3 7 3 8 Verbeke R Lentacker I De Smedt SC Dewitte H October 2019 Three decades of messenger RNA vaccine development Nano Today 28 100766 doi 10 1016 j nantod 2019 100766 4 0 4 1 4 2 4 3 4 4 4 5 4 6 4 7 Pardi N Hogan MJ Porter FW Weissman D April 2018 mRNA vaccines a new era in vaccinology Nature Reviews Drug Discovery 17 4 261 279 doi 10 1038 nrd 2017 243 PMC 5906799 PMID 29326426 5 0 5 1 Kramps T Elders K 2017 Introduction to RNA Vaccines RNA Vaccines Methods and Protocols Methods in Molecular Biology 1499 pp 1 11 doi 10 1007 978 1 4939 6481 9 1 ISBN 978 1 4939 6479 6 PMID 27987140 subkhnemux 2020 11 18 6 0 6 1 UK authorises Pfizer BioNTech COVID 19 vaccine Press release Department of Health and Social Care 2020 12 02 7 0 7 1 Boseley S Halliday J 2020 12 02 UK approves Pfizer BioNTech Covid vaccine for rollout next week The Guardian ekb cakaehlngedimemux 2021 01 23 subkhnemux 2020 12 02 Conditions of Authorisation for Pfizer BioNTech COVID 19 Vaccine Decision Medicines amp Healthcare Products Regulatory Agency 2020 12 08 9 0 9 1 Commissioner Office of the 2020 12 18 FDA Takes Additional Action in Fight Against COVID 19 By Issuing Emergency Use Authorization for Second COVID 19 Vaccine FDA phasaxngkvs ekb cakaehlngedimemux 2020 12 19 US CDC panel recommends Moderna s Covid 19 vaccine for use in adults www pharmaceutical technology com ekb cakaehlngedimemux 2020 12 21 subkhnemux 2020 12 21 11 0 11 1 Carmichael F Goodman J 2020 12 02 Vaccine rumours debunked Microchips altered DNA and more Reality Check BBC Malone RW Felgner PL Verma IM August 1989 Cationic liposome mediated RNA transfection Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 86 16 6077 81 Bibcode 1989PNAS 86 6077M doi 10 1073 pnas 86 16 6077 PMC 297778 PMID 2762315 Pardi N Hogan M Porter F aelakhna 2018 a new era in vaccinology PDF Nature Rev Drug Discov 17 261 279 ekb PDF cakaehlngedimemux 2020 06 11 Explicit use of et al in authors help CS1 maint uses authors parameter link Sahin U Kariko K O Tureci October 2014 mRNA based therapeutics developing a new class of drugs Nature Reviews Drug Discovery 13 10 759 80 doi 10 1038 nrd4278 PMID 25233993 S2CID 27454546 Weissman D February 2015 mRNA transcript therapy Expert Review of Vaccines 14 2 265 81 doi 10 1586 14760584 2015 973859 PMID 25359562 S2CID 39511619 Pascolo S August 2004 Messenger RNA based vaccines Expert Opinion on Biological Therapy 4 8 1285 94 doi 10 1517 14712598 4 8 1285 PMID 15268662 S2CID 19350848 Kallen KJ Thess A January 2014 A development that may evolve into a revolution in medicine mRNA as the basis for novel nucleotide based vaccines and drugs Therapeutic Advances in Vaccines 2 1 10 31 doi 10 1177 2051013613508729 PMC 3991152 PMID 24757523 18 0 18 1 18 2 18 3 18 4 Garade D 2020 11 10 The story of mRNA How a once dismissed idea became a leading technology in the Covid vaccine race Stat ekb cakaehlngedimemux 2020 11 10 subkhnemux 2020 11 16 Hoerr I Obst R Rammensee HG Jung G 2000 08 30 In vivo application of RNA leads to induction of specific cytotoxic T lymphocytes and antibodies European Journal of Immunology 30 1 7 PMID 10602021 Mayer KM 2020 11 10 Die unglaubliche Geschichte des Impfstoffhelden der in der Charite um sein Leben rang und furchtete dass der KGB ihn holt subkhnemux 2020 12 05 21 0 21 1 21 2 Garde D 2017 01 10 Lavishly funded Moderna hits safety problems in bold bid to revolutionize medicine Stat ekb cakaehlngedimemux 2020 11 16 subkhnemux 2020 05 19 Garade D 2016 09 13 Ego ambition and turmoil Inside one of biotech s most secretive startups Stat ekb cakaehlngedimemux 2020 11 16 subkhnemux 2020 05 18 COVID 19 and Your Health Centers for Disease Control and Prevention phasaxngkvs 2020 02 11 ekb cakaehlngedimemux 2021 02 01 Kuznia R Polglase K Mezzofiore G 2020 05 01 In quest for vaccine US makes big bet on company with unproven technology CNN Investigates ekb cakaehlngedimemux 2020 11 16 subkhnemux 2020 05 01 Roberts M 2020 12 02 Covid Pfizer vaccine approved for use next week in UK BBC News ekb cakaehlngedimemux 2021 02 01 subkhnemux 2020 12 02 UK regulator says it did not cut any corners to approve Pfizer vaccine Reuters 2020 12 02 ekb cakaehlngedimemux 2021 01 11 subkhnemux 2020 12 02 The benefits of the Pfizer BioNTech vaccine far outweigh any risk says Dr June Raine from UK regulator MHRA BBC News Twittter 2020 12 02 ekb cakaehlngedimemux 2020 12 05 subkhnemux 2020 12 02 Guarascio F 2020 12 02 EU criticises hasty UK approval of COVID 19 vaccine Reuters ekb cakaehlngedimemux 2021 01 26 subkhnemux 2020 12 02 Commissioner Office of the 2020 12 18 Pfizer BioNTech COVID 19 Vaccine FDA phasaxngkvs 30 0 30 1 Batty CJ Heise MT Bachelder EM Ainslie KM December 2020 Vaccine formulations in clinical development for the prevention of severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 infection Advanced Drug Delivery Reviews 169 168 189 doi 10 1016 j addr 2020 12 006 PMC 7733686 PMID 33316346 Hajj KA Whitehead KA 2017 09 12 Tools for translation non viral materials for therapeutic mRNA delivery Nature Reviews Materials 2 10 17056 Bibcode 2017NatRM 217056H doi 10 1038 natrevmats 2017 56 Schlake T Thess A Fotin Mleczek M Kallen KJ November 2012 Developing mRNA vaccine technologies RNA Biology 9 11 1319 30 doi 10 4161 rna 22269 PMC 3597572 PMID 23064118 33 0 33 1 Seven vital questions about the RNA Covid 19 vaccines emerging from clinical trials Wellcome Trust 2020 11 19 subkhnemux 2020 11 26 Fiedler K Lazzaro S Lutz J Rauch S Heidenreich R 2016 mRNA Cancer Vaccines Recent Results in Cancer Research Fortschritte der Krebsforschung Progres dans les Recherches Sur le Cancer Recent Results in Cancer Research 209 61 85 doi 10 1007 978 3 319 42934 2 5 ISBN 978 3 319 42932 8 PMID 28101688 Neilson S Dunn A Bendix A 2020 11 26 Moderna s groundbreaking coronavirus vaccine was designed in just 2 days Business Insider ekb cakaehlngedimemux 2021 01 11 subkhnemux 2020 11 28 36 0 36 1 36 2 Dolgin E November 2020 COVID 19 vaccines poised for launch but impact on pandemic unclear Nature Biotechnology doi 10 1038 d41587 020 00022 y PMID 33239758 S2CID 227176634 Carmichael F 2020 11 15 Vaccine rumours debunked Microchips altered DNA and more BBC News ekb cakaehlngedimemux 2021 02 01 subkhnemux 2020 11 17 Rahman G 2020 11 30 RNA Covid 19 vaccines will not change your DNA Full Fact ekb cakaehlngedimemux 2021 01 27 subkhnemux 2020 12 01 Vallejo J 2020 11 18 What is Covid vaccine made of trends on Google as Pfizer and Moderna seek FDA approval The Independent subkhnemux 2020 12 03 40 0 40 1 40 2 40 3 40 4 40 5 40 6 RNA vaccines an introduction PHG Foundation ekb cakaehlngedimemux 2020 08 24 Pardi Norbert Hogan Michael J Porter Frederick W Weissman Drew April 2018 mRNA vaccines a new era in vaccinology Nature Reviews Drug Discovery 17 4 261 279 doi 10 1038 nrd 2017 243 PMC 5906799 PMID 29326426 Benteyn Daphne Heirman Carlo Bonehill Aude Thielemans Kris Breckpot Karine 2014 09 08 mRNA based dendritic cell vaccines Expert Review of Vaccines 14 2 161 176 doi 10 1586 14760584 2014 957684 ISSN 1476 0584 PMID 25196947 Wolff JA Malone RW Williams P Chong W Acsadi G Jani A Felgner PL March 1990 Direct gene transfer into mouse muscle in vivo Science 247 4949 Pt 1 1465 8 Bibcode 1990Sci 247 1465W doi 10 1126 science 1690918 PMID 1690918 Vaccine components Immunisation Advisory Centre phasaxngkvs 2016 09 22 ekb cakaehlngedimemux 2021 01 26 subkhnemux 2020 12 20 Probst J Weide B Scheel B Pichler BJ Hoerr I Rammensee HG Pascolo S August 2007 Spontaneous cellular uptake of exogenous messenger RNA in vivo is nucleic acid specific saturable and ion dependent Gene Therapy 14 15 1175 80 doi 10 1038 sj gt 3302964 PMID 17476302 Lorenz C Fotin Mleczek M Roth G Becker C Dam TC Verdurmen WP aelakhna July 2011 Protein expression from exogenous mRNA uptake by receptor mediated endocytosis and trafficking via the lysosomal pathway RNA Biology 8 4 627 36 doi 10 4161 rna 8 4 15394 PMID 21654214 Zhou X Berglund P Rhodes G Parker SE Jondal M Liljestrom P December 1994 Self replicating Semliki Forest virus RNA as recombinant vaccine Vaccine 12 16 1510 4 doi 10 1016 0264 410x 94 90074 4 PMID 7879415 Berglund P Smerdou C Fleeton MN Tubulekas I Liljestrom P June 1998 Enhancing immune responses using suicidal DNA vaccines Nature Biotechnology 16 6 562 5 doi 10 1038 nbt0698 562 PMID 9624688 S2CID 38532700 Deering RP Kommareddy S Ulmer JB Brito LA Geall AJ June 2014 Nucleic acid vaccines prospects for non viral delivery of mRNA vaccines Expert Opin Drug Deliv 11 6 885 99 doi 10 1517 17425247 2014 901308 PMID 24665982 S2CID 33489182 Geall AJ Verma A Otten GR Shaw CA Hekele A Banerjee K Cu Y Beard CW Brito LA Krucker T O Hagan DT Singh M Mason PW Valiante NM Dormitzer PR Barnett SW Rappuoli R Ulmer JB Mandl CW September 2012 Nonviral delivery of self amplifying RNA vaccines Proc Natl Acad Sci U S A 109 36 14604 9 Bibcode 2012PNAS 10914604G doi 10 1073 pnas 1209367109 PMC 3437863 PMID 22908294 Kreiter S Selmi A Diken M Koslowski M Britten CM Huber C aelakhna November 2010 Intranodal vaccination with naked antigen encoding RNA elicits potent prophylactic and therapeutic antitumoral immunity Cancer Research 70 22 9031 40 doi 10 1158 0008 5472 can 10 0699 PMID 21045153 Odian George 2004 Principles of Polymerization 4th ed Hoboken NJ Wiley Interscience ISBN 978 0 471 27400 1 CS1 maint uses authors parameter link Mark Herman F Bikales Norbert Overberger Charles G Menges Georg Kroschwitz Jacqueline I 1990 Encyclopedia of Polymer Science and Engineering 2nd ed Wiley Interscience ISBN 978 0 471 80950 0 CS1 maint uses authors parameter link Weide B Pascolo S Scheel B Derhovanessian E Pflugfelder A Eigentler TK Pawelec G Hoerr I Rammensee HG Garbe C June 2009 Direct injection of protamine protected mRNA results of a phase 1 2 vaccination trial in metastatic melanoma patients J Immunother 32 5 498 507 doi 10 1097 CJI 0b013e3181a00068 PMID 19609242 S2CID 3278811 55 0 55 1 55 2 Cooney E 2020 12 01 How nanotechnology helps mRNA Covid 19 vaccines work Stat ekb cakaehlngedimemux 2021 01 31 subkhnemux 2020 12 03 Reichmuth AM Oberli MA Jaklenec A Langer R Blankschtein D May 2016 mRNA vaccine delivery using lipid nanoparticles Therapeutic Delivery 7 5 319 34 doi 10 4155 tde 2016 0006 PMC 5439223 PMID 27075952 Paunovska K Sago CD Monaco CM Hudson WH Castro MG Rudoltz TG aelakhna March 2018 A Direct Comparison of in Vitro and in Vivo Nucleic Acid Delivery Mediated by Hundreds of Nanoparticles Reveals a Weak Correlation Nano Letters 18 3 2148 2157 Bibcode 2018NanoL 18 2148P doi 10 1021 acs nanolett 8b00432 PMC 6054134 PMID 29489381 Lundstrom K March 2019 RNA Viruses as Tools in Gene Therapy and Vaccine Development Genes 10 3 189 doi 10 3390 genes10030189 PMC 6471356 PMID 30832256 Huang TT Parab S Burnett R Diago O Ostertag D Hofman FM aelakhna February 2015 Intravenous administration of retroviral replicating vector Toca 511 demonstrates therapeutic efficacy in orthotopic immune competent mouse glioma model Human Gene Therapy 26 2 82 93 doi 10 1089 hum 2014 100 PMC 4326030 PMID 25419577 Schultz Cherry S Dybing JK Davis NL Williamson C Suarez DL Johnston R Perdue ML December 2000 Influenza virus A HK 156 97 hemagglutinin expressed by an alphavirus replicon system protects chickens against lethal infection with Hong Kong origin H5N1 viruses Virology 278 1 55 9 doi 10 1006 viro 2000 0635 PMID 11112481 Geisbert TW Feldmann H November 2011 Recombinant vesicular stomatitis virus based vaccines against Ebola and Marburg virus infections The Journal of Infectious Diseases 204 Suppl 3 suppl 3 S1075 81 doi 10 1093 infdis jir349 PMC 3218670 PMID 21987744 Wadman M November 2020 Public needs to prep for vaccine side effects Science 370 6520 1022 doi 10 1126 science 370 6520 1022 PMID 33243869 Thomas K 2020 10 22 Experts Tell F D A It Should Gather More Safety Data on Covid 19 Vaccines New York Times ekb cakaehlngedimemux 2021 01 26 subkhnemux 2020 11 21 Kuchler H 2020 09 30 Pfizer boss warns on risk of fast tracking vaccines Financial Times subkhnemux 2020 11 21 Pfizer BioNTech COVID 19 Vaccine Vaccination Storage amp Dry Ice Safety Handling Pfizer ekb cakaehlngedimemux 2021 01 24 subkhnemux 2020 12 17 66 0 66 1 Simmons Duffin S Why Does Pfizer s COVID 19 Vaccine Need To Be Kept Colder Than Antarctica NPR org ekb cakaehlngedimemux 2021 02 01 subkhnemux 2020 11 18 67 0 67 1 Fact Sheet for Healthcare Providers Administering Vaccine PDF ModernaTX Inc ekb cakaehlngedimemux 2021 01 28 Moderna Announces Longer Shelf Life for its COVID 19 Vaccine Candidate at Refrigerated Temperatures NPR org phasaxngkvs ekb cakaehlngedimemux 2020 11 16 Kariko Katalin Buckstein Michael Ni Houping Weissman Drew August 2005 Suppression of RNA Recognition by Toll like Receptors The Impact of Nucleoside Modification and the Evolutionary Origin of RNA Immunity 23 2 165 175 doi 10 1016 j immuni 2005 06 008 ISSN 1074 7613 PMID 16111635 Kariko Katalin Muramatsu Hiromi Ludwig Janos Weissman Drew 2011 09 02 Generating the optimal mRNA for therapy HPLC purification eliminates immune activation and improves translation of nucleoside modified protein encoding mRNA Nucleic Acids Research 39 21 e142 doi 10 1093 nar gkr695 ISSN 1362 4962 PMC 3241667 PMID 21890902 Pardi Norbert Weissman Drew 2016 12 17 Nucleoside Modified mRNA Vaccines for Infectious Diseases RNA Vaccines Springer New York 1499 pp 109 121 doi 10 1007 978 1 4939 6481 9 6 ISBN 978 1 4939 6479 6 PMID 27987145 Schlake Thomas Thess Andreas Fotin Mleczek Mariola Kallen Karl Josef November 2012 Developing mRNA vaccine technologies RNA Biology 9 11 1319 1330 doi 10 4161 rna 22269 ISSN 1547 6286 PMC 3597572 PMID 23064118 Berglund Peter June 1998 Enhancing immune responses using suicidal DNA vaccines Nature Biotechnology 16 6 562 5 doi 10 1038 nbt0698 562 PMID 9624688 Vogel Annette B Lambert Laura Kinnear Ekaterina Busse David Erbar Stephanie Reuter Kerstin C Wicke Lena Perkovic Mario Beissert Tim Haas Heinrich Reece Stephen T February 2018 Self Amplifying RNA Vaccines Give Equivalent Protection against Influenza to mRNA Vaccines but at Much Lower Doses Molecular Therapy 26 2 446 455 doi 10 1016 j ymthe 2017 11 017 ISSN 1525 0016 PMC 5835025 PMID 29275847 Rowland C 2020 11 21 Doctors and nurses want more data before championing vaccines to end the pandemic Washington Post subkhnemux 2020 11 22 76 0 76 1 Kwon D 2020 11 25 The Promise of mRNA Vaccines The Scientist ekb cakaehlngedimemux 2021 01 22 subkhnemux 2020 11 27 77 0 77 1 Jaffe Hoffman M 2020 11 17 Could mRNA COVID 19 vaccines be dangerous in the long term The Jerusalem Post ekb cakaehlngedimemux 2021 01 29 subkhnemux 2020 11 17 aehlngkhxmulxun aekikhRoberts J June 2020 Five things you need to know about mRNA vaccines Horizon Blackburn L October 2020 RNA vaccines an introduction PHG Foundation University of Cambridge Understanding mRNA COVID 19 Vaccines Centers for Disease Control and Prevention November 2020 ekhathungcak https th wikipedia org w index php title wkhsinxarexnex amp oldid 9414614, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,

บทความ

, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม