จังหวัดอุดรธานี
อุดรธานี เป็นจังหวัดที่ตั้งอยู่ตอนบนของภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย จังหวัดอุดรธานีเป็นศูนย์ปฏิบัติการกลุ่มจังหวัดภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน 1 และศูนย์กลางพื้นที่ลุ่มแม่น้ำโขง เดิมพื้นที่เมืองอุดรธานีในปัจจุบันคือบ้านเดื่อหมากแข้ง ซึ่งมีมานานร่วมสมัยกับเมืองเวียงจันทน์ อาณาจักรล้านช้าง เมืองอุดรธานีได้รับการสถาปนาให้เป็นเมืองศูนย์บัญชาการการปกครองของมณฑลอุดรอย่างเป็นทางการในสมัยรัชกาลที่ 5 ปี พ.ศ. 2436 โดยพลตรีพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม ซึ่งทรงเป็นข้าหลวงใหญ่สำเร็จราชการแทนพระองค์ปกครอง มณฑลอุดร ในสมัยที่มีการปกครองในรูปแบบมณฑลเทศาภิบาล กรุงรัตนโกสินทร์ เมืองอุดรธานีเกิดจากรวมกันของหัวเมืองฝ่ายเหนือในพื้นที่มณฑลอุดร คือ เมืองกุมภวาปี เมืองหนองหาน เมืองนครเขื่อนขันธ์กาบแก้วบัวบาน(เมืองหนองบัวลำภู) และบ้านเดื่อหมากแข้ง มีอาณาเขตปกครองกว้างใหญ่ที่สุดในประเทศ จังหวัดอุดรธานีอยู่ห่างจากกรุงเทพมหานคร 564 กิโลเมตร มีเนื้อที่ประมาณ 11,730 ตารางกิโลเมตร (ประมาณ 7,331,438.75 ไร่)
จังหวัดอุดรธานี | |
---|---|
จากซ้ายไปขวา บนลงล่าง:
| |
คำขวัญ: กรมหลวงประจักษ์ฯ สร้างเมือง ลือเลื่องแหล่งธรรมะ อารยธรรมห้าพันปี ธานีผ้าหมี่ขิด ธรรมชาติเนรมิตทะเลบัวแดง แรงศรัทธาศรีสุทโธปทุมมาคำชะโนด | |
อักษรไทย | อุดรธานี |
อักษรโรมัน | Udon Thani |
ชื่อไทยอื่น ๆ | อุดร, บ้านหมากแข้ง |
การปกครอง | |
• ผู้ว่าราชการ | สยาม ศิริมงคล (ตั้งแต่ พ.ศ. 2563) |
พื้นที่ | |
• ทั้งหมด | 11,730.302 ตร.กม. (4,529.095 ตร.ไมล์) |
อันดับพื้นที่ | อันดับที่ 11 |
ประชากร (พ.ศ. 2563) | |
• ทั้งหมด | 1,567,983 คน |
• อันดับ | อันดับที่ 6 |
• ความหนาแน่น | 133.67 คน/ตร.กม. (346.2 คน/ตร.ไมล์) |
• อันดับความหนาแน่น | อันดับที่ 31 |
รหัส ISO 3166 | TH-41 |
สัญลักษณ์ประจำจังหวัด | |
• ต้นไม้ | เต็ง |
• ดอกไม้ | ทองกวาว |
• สัตว์น้ำ | ปลาสร้อยลูกกล้วย |
ศาลากลางจังหวัด | |
• ที่ตั้ง | ถนนอธิบดี ตำบลหมากแข้ง อำเภอเมืองอุดรธานี จังหวัดอุดรธานี 41000 |
• โทรศัพท์ | 0 4224 3368 |
• โทรสาร | 0 4224 8777 |
เว็บไซต์ | http://www.udonthani.go.th/ |
ปัจจุบันอุดรธานีเป็นศูนย์กลางหน่วยงานราชการต่าง ๆ ในภูมิภาค ศูนย์กลางการเดินทางทางบกและทางอากาศของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ รวมทั้งเป็นศูนย์กลางของอนุภูมิภาคลุ่มแม่น้ำโขง เชื่อมโยงกับประเทศในภูมิภาคอาเซียน[ต้องการอ้างอิง]
ประวัติศาสตร์
ก่อนยุคประวัติศาสตร์
จังหวัดอุดรธานีเป็นเมืองที่มีความสำคัญแห่งหนึ่งของประวัติศาสตร์และเป็นดินแดนแห่งอุทยานประวัติศาสตร์อันเป็นมรดกโลก จากการขุดค้นพบซากโครงกระดูกและโบราณวัตถุ เครื่องมือเครื่องใช้ต่างๆที่บ้านเชียง อำเภอหนองหาน การพบถ้ำและภาพเขียนสีต่างๆ ที่อำเภอบ้านผือ ซึ่งสิ่งเหล่านี้สะท้อนให้เห็นว่าบนดินแดนเขตจังหวัดอุดรธานีในปัจจุบัน เคยมีชุมชนตั้งถิ่นฐานของมนุษย์ยุคก่อนประวัติศาสตร์ซึ่งมีอายุอยู่ในช่วงราว 5,000-7,000 ปีที่ผ่านมา
จากการสืบค้นและศึกษาทางโบราณคดี เป็นที่ยอมรับนับถือในวงการศึกษาประวัติศาสตร์และโบราณคดีระหว่างประเทศว่า ชุมชนเก่าแก่เหล่านี้เคยมีอารยธรรมความเจริญในระดับสูง โดยเฉพาะอย่างยิ่งเครื่องปั้นดินเผาสีลายเส้นที่บ้านเชียงนั้น สันนิษฐานว่าอาจเป็นเครื่องปั้นดินเผาสีลายเส้นที่เก่าที่สุดของโลก
หลักฐานหนึ่งที่น่าสนใจ คือโบราณวัตถุที่ขุดพบในบ้านเชียง ได้มีการนำไปศึกษาทดสอบอายุของภาชนะดินเผาโบราณด้วยระบบเรดิโอคาร์บอน หรือ คาร์บอน 14 พบว่าภาชนะดินเผาเหล่านี้มีอายุเก่าแก่ประมาณ 2,000-5,600 ปี ซึ่งนักโบราณคดีได้แบ่งอายุวัฒนธรรมบ้านเชียงออกเป็น 3 ช่วงตามลักษณะเด่นของภาชนะดินเผา โดยแบ่งเป็นประวัติศาสตร์ในช่วงสมัยปลาย สมัยกลาง และสมัยต้น ดังนี้
- สมัยปลาย ภาชนะมีลักษณะเด่นที่ลายเส้นสีแดง พื้นผิวสีนวล มีอายุตั้งแต่ 1,800-2,300 ปี
- สมัยกลาง พบภาชนะมีอายุตั้งแต่ 2,300-3,000 ปี ลักษณะเด่นอยู่ที่รูปทรงเป็นสันหักมุม ก้นภาชนะมีทั้งแบบแหลมและกลม ภาชนะสีขาว
- สมัยต้น ภาชนะดินเผามีสีดำ ลักษณะเชิงเตี้ย ครึ่งบนตกแต่งด้วยเส้นขีดเป็นลายขด ส่วนครึ่งล่างภาชนะตกแต่งด้วยลายเชือกทาบ มีอายุมากกว่า 3,000-5,600 ปี
นอกจากนั้น แหล่งโบราณคดีอุทยานประวัติศาสตร์ภูพระบาท อำเภอบ้านผือ ก็เป็นอีกพื้นที่หนึ่ง ที่ยืนยันให้เห็นความรุ่งเรืองและอารยธรรมโบราณที่เคยปรากฏบนผืนดินแห่งเมืองอุดรธานี หลักฐานสำคัญที่ค้นพบในเขตนี้ได้แก่ ภาพเขียนสีสมัยก่อนประวัติศาสตร์ซึ่งพบหลายแห่งบนเทือกเขาภูพานน้อยหรือภูพระบาทนี้ ภาพที่สำคัญๆ เช่น ภาพเขียนสีถ้ำคน ภาพเขียนสีถ้ำวัว ภาพเขียนสีโนนสาวเอ้ เป็นต้น ภาพเขียนเหล่านี้ใช้สีดินแดงเขียน เป็นภาพเหมือนจริงบ้าง เป็นภาพเรขาคณิตบ้างหรือภาพฝ่ามือแดงบ้าง ซึ่งนักโบราณคดีให้ความเห็นว่า คนสมัยก่อนประวัติศาสตร์เขียนขึ้นเพื่อเป็นส่วนหนึ่งของพิธีกรรม หรือเป็นสัญลักษณ์สื่อสารกันระหว่างคนในเผ่า
โดยในพิพิธภัณฑ์เมืองอุดรธานี ส่วนของห้องประวัติศาสตร์และโบราณคดีได้แบ่งยุคโบราณคดีในชุดวัฒนธรรมบ้านเชียงออกมาเป็นยุคแรก และยุคอุทยานประวัติศาสตร์ภูพระบาทเป็นยุคประวัติศาสตร์ยุคที่ 2 ซึ่งเป็นช่วงอารยธรรมมนุษย์โบราณสมัย 1,200-1,800 ปีที่ผ่านมา
ยุคประวัติศาสตร์
หลังจากยุคความเจริญที่บ้านเชียงและแถบพื้นที่ราบสูงอำเภอบ้านผือแล้ว ดินแดนในเขตจังหวัดอุดรธานี ก็ยังคงเป็นที่อยู่อาศัยของมนุษย์สืบต่อมาอีก จนกระทั่งสมัยประวัติศาสตร์ของประเทศไทย นับแต่สมัยทวารวดี (พ.ศ. 1200-1600) สมัยลพบุรี(พ.ศ. 1200-1800) และสมัยสุโขทัย(พ.ศ. 1800-2000)
จากหลักฐานที่พบคือ ใบเสมาสมัยทวารวดี ลพบุรี และภาพเขียนปูนบนผนังโบสถ์ที่ปรักหักพังบริเวณเทือกเขาภูพานใกล้วัดพระพุทธบาทบัวบก อำเภอบ้านผือ แต่ทั้งนี้ยังไม่ปรากฏในประวัติศาสตร์ในขณะนั้นแต่อย่างใด ในส่วนของหลักฐานทางด้านพุทธศาสนาดังกล่าว สะท้อนให้เห็นว่าดินแดนที่ราบสูงแห่งนี้ ได้มีวัฒนธรรมอินเดียแพร่เข้ามาซึ่งเชื่อว่ามาจากแอ่งโคราช แล้วเผยแพร่มาสู่บริเวณลุ่มน้ำโขง
สมัยกรุงศรีอยุธยา
สมัยกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี พื้นที่จังหวัดอุดรธานีได้ปรากฏในประวัติศาสตร์ เมื่อราวปีจอ พ.ศ. 2117 เมื่อพระเจ้ากรุงหงสาวดี(บุเรงนอง)ได้ทรงเกณฑ์ทัพไทยให้ไปช่วยตีกรุงศรีสัตนาคณหุต(เวียงจันทร์)โดยให้สมเด็จพระมหาธรรมราชากับสมเด็จพระนเรศวรมหาราชยกทัพไปช่วยรบ แต่เมื่อกองทัพไทยยกมาถึงเมืองหนองบัวลำภู(จังหวัดหนองบัวลำภูในปัจจุบันเคยเป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดอุดรธานี)ซึ่งเป็นเมืองหน้าด่านของเมืองเวียงจันทร์สมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงพระประชวรด้วยไข้ทรพิษ จึงยกทัพกลับไม่ต้องรบพุ่งกับเวียงจันทร์ และที่เมืองหนองบัวลำภูนี้เองสันนิษฐานว่าเคยเป็นเมืองที่มีความเจริญมาตั้งแต่สมัยขอมเรืองอำนาจ
สมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์
เมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ปราบดาภิเษกขึ้นครองราชย์เมื่อ พ.ศ. 2325 เป็นที่เรียบร้อยแล้ว ได้ทรงทะนุบำรุงบ้านเมืองให้มีความเจริญมาโดยตลอดซึ่งในระยะเวลาดังกล่าวนั้นยังไม่ได้มีการจัดตั้งเมืองอุดรธานี ดังนั้นจึงยังไม่มีชื่อเมืองอุดรธานีปรากฏในประวัติศาสตร์ และพงศาวดารในเวลานั้น แต่ได้มีการกล่าวถึงเมืองหนองบัวลำภูในสมัยรัชกาลที่3พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว กล่าวคือ
ในระหว่าง พ.ศ. 2369-2371 ได้เกิดกบฏเจ้าอนุวงศ์ยกทัพมายึดเมืองนครราชสีมาและเมื่อพ่ายแพ้ชาวนครราชสีมาซึ่งมีผู้นำคือ คุณหญิงโม(ท้าวสุรนารี)กองทัพเจ้าอนุวงศ์ได้ถอยทัพมาตั้งรับที่เมืองหนองบัวลำภู และได้ต่อสู้กับกองทัพไทยและชาวเมืองหนองบัวลำภูจนทัพเจ้าอนุวงศ์แตกพ่ายไป
ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่4 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ในระยะเวลานั้น นับเป็นเวลาหัวเลี้ยวหัวต่อที่สำคัญในประวัติศาสตร์ไทย เนื่องจากเป็นระยะเวลาที่ประเทศไทย(ในขณะนั้นเรียกว่าประเทศสยาม)ได้มีการติดต่อกับต่างประเทศโดยเฉพาะประเทศทางตะวันตกมากขึ้นกว่าแต่ก่อน ทำให้วัฒนธรรม อารยธรรม ความเจริญต่างๆได้หลั่งไหลเข้าสู่ประเทศไทย
ประกอบกับในระยะเวลานั้นเป็นระยะเวลาของการแสวงหาเมืองขึ้น ตามลัทธิจักรวรรดินิยมตะวันตกของชาติตะวันตกที่สำคัญสองชาติ คือ อังกฤษ กับฝรั่งเศสที่พยายามจะผนวกดินแดนบริเวณแหลมอินโดจีนให้เป็นเมืองขึ้นของตน และพยายามที่จะแสวงหาผลประโยชน์จากเมืองไทยในระหว่าง พ.ศ. 2391-2395 พวกจีนที่เป็นกบฏที่เรียกว่ากบฏไต้เผง ถูกจีนตีจากผืนแผ่นดินใหญ่ได้มาอาศัยอยู่ตามชายแดนไทย ลาว และญวน ซึ่งเวลานั้นดินแดนลาวที่เรียกว่า ล้านช้าง บริเวณเขตสิบสองจุไทย หัวพันทั้งห้าทั้งหก ขึ้นอยู่กับประเทศไทย พวกฮ่อได้เที่ยวปล้นสะดมก่อความไม่สงบและได้กำเริบเสิบสานมากขึ้นจนกระทั่ง พ.ศ. 2411ได้เข้ายึดเมืองลาวกาย เมืองพวน เมืองเชียงขวาง และยกมาตีเมืองหลวงพระบาง เวียงจันทร์ และหนองคายต่อไป พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่5 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์เสด็จขึ้นครองราชย์ เมื่อพ.ศ. 2411 จึงได้มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้พระยาสุโขทัยกับพระยาพิชัยยกกองทัพไปช่วยหลวงพระบางและให้พระยามหาอำมาตย์ยกทัพไปช่วยทางด้านหนองคาย แล้วรับสั่งให้เจ้าพระยาภูธราภัยยกกองทัพไปช่วย พระยามหาอำมาตย์อีกกองทัพหนึ่ง
กองทัพไทยสามารถตีพวกฮ่อแตกพ่ายไป แต่กระนั้นก็ตามพวกฮ่อที่แตกพ่ายไปแล้วนั้นก็ยังทำการปล้นสะดมรบกวนชาวบ้านอยู่ตลอดเวลา จนกระทั่งใน พ.ศ. 2428 พวกฮ่อได้ส่องสุมกำลังมากขึ้น จนสามารถยึดเมืองซอนลา เมืองเชียงขวาง และทุ่งเชียงคำไว้ได้พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้พระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าทองกองก้อนใหญ่ กรมหมื่นประจักษ์ศิลปาคม(พระยศในสมัยนั้น)เป็นแม่ทัพใหญ่ยกขึ้นไปปราบปรามทางด้านเมืองหนองคาย เรียกว่าแม่ทัพใหญ่ฝ่ายใต้และเจ้าหมื่นไวยวรนาถ (ต่อมาเป็นจอมพลเจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี)เป็นแม่ทัพใหญ่ฝ่ายเหนือทางเมืองหลวงพระบาง
กองทัพไทยทั้งฝ่ายใต้และฝ่ายเหนือต้องประสบความลำบากในการทำสงครามกับพวกฮ่อ เนื่องจากสภาพภูมิประเทศที่เป็นป่าเขา ซึ่งมีไข้ป่าชุกชุมทำให้ทหารฝ่ายไทยต้องล้มตายลงเป็นจำนวนมาก ในที่สุดกองทัพไทยทั้งฝ่ายใต้ละฝ่ายเหนือก็สามารถตีพวกฮ่อแตกพ่ายไป
ในเวลานั้นจังหวัดอุดรธานียังไม่ปรากฏชื่อ ปรากฏเพียงบ้านหมากแข้งหรือบ้านเดื่อหมากแข้ง สังกัดเมืองหนองคาย ขึ้นการปกครองกับมณฑลลาวพวน ซึ่งกรมหมื่นประจักษ์ศิลปาคมแม่ทัพใหญ่ฝ่ายใต้ ได้เดินทัพผ่านบ้านหมากแข้งไปทำการปราบปรามพวกฮ่อจนสงบ
ภายหลังการปราบปรามฮ่อสงบแล้ว ไทยมีกรณีพิพาทกับฝรั่งเศส เนื่องจากฝรั่งเศลต้องการลาว เขมร และญวนเป็นอาณานิคม เรียกว่า "กรณีพิพาท ร.ศ. 112 (พ.ศ. 2436)" ด้วยพระปรีชาญาณของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวที่ทรงยอมเสียสละส่วนน้อยเพื่อรักษาประเทศไว้ จึงทรงสละดินแดนฝั่งซ้ายแม่น้ำโขงให้แก่ฝรั่งเศส และตามสนธิสัญญาที่ทำขึ้นระหว่าง 2 ประเทศ มีเงื่อนไขห้ามประเทศสยามตั้งกองทหารและป้อมปราการอยู่ในรัศมี 25 กิโลเมตรของฝั่งแม่น้ำโขง
ดังนั้น หน่วยทหารไทยที่ตั้งประจำอยู่ที่เมืองหนองคาย อันเป็นเมืองศูนย์กลางของหัวเมืองหรือมณฑลอุดรธานี ซึ่งมีกรมหมื่นประจักษ์ศิลปาคมเป็นข้าหลวงใหญ่สำเร็จราชการ จำต้องอพยพเคลื่อนย้ายลึกเข้ามาจนถึงหมู่บ้านแห่งหนึ่งชื่อบ้านเดื่อหมากแข้ง (ซึ่งเป็นที่ตั้งจังหวัดอุดรธานีปัจจุบัน) ห่างจากฝั่งแม่น้ำโขงกว่า 50 กิโลเมตร เมื่อทรงพิจารณาเห็นว่าหมู่บ้านแห่งนี้มีชัยภูมิเหมาะสม เพราะมีแหล่งน้ำดี เช่น หนองนาเกลือ (หนองประจักษ์ปัจจุบัน) และหนองน้ำอีกหลายแห่งรวมทั้งห้วยหมากแข้งซึ่งเป็นลำห้วยน้ำใสไหลเย็น กรมหมื่นประจักษ์ศิลปาคมทรงบัญชาให้ตั้งศูนย์มณฑลอุดรธานี และตั้งกองทหารขึ้น ณ หมู่บ้านเดื่อหมากแข้ง จึงพอเห็นได้ว่าเมืองอุดรธานีได้อุบัติขึ้นโดยบังเอิญเพราะเหตุผลทางด้านความมั่นคงและการเมืองระหว่างประเทศ อีกทั้งเหตุผลทางการค้า การคมนาคมในอดีต
อย่างไรก็ตามคำว่า "อุดร" มาปรากฏในชื่อเมืองเมื่อประมาณปี พ.ศ. 2450 (พิธีตั้งเมืองอุดรธานี 1 เมษายน ร.ศ. 127 พ.ศ. 2450 โดยพระยาศรีสุริยราช วรานุวัตร "โพธิ์ เนติโพธิ์") พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้มีกระแสพระบรมราชโองการให้จัดตั้งเมืองอุดรธานีขึ้นที่บ้านหมากแข้ง เป็นศูนย์กลางของมณฑลอุดร ครอบคลุม จังหวัด อุดรธานี ขอนแก่น หนองคาย เลย หนองบัวลำภู บึงกาฬ สกลนคร นครพนม มุกดาหารในสมัยนั้น หลังการเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชมาเป็นระบอบประชาธิปไตย เมื่อวันที่ 21 มิถุนายน พ.ศ. 2475 แล้วได้มีการปรับปรุงระเบียบการบริหารราชการแผ่นดิน ยกเลิกการปกครองในระบบมณฑลในส่วนภูมิภาคยังคงเหลือเฉพาะจังหวัดและอำเภอเท่านั้นมณฑลอุดรจึงถูกยุบเลิกไปเหลือเพียงจังหวัด "อุดรธานี" เท่านั้น อย่างไรก็ตามอุดรธานียังคงมีหน่วยงานราชการด้านการปกครองของกระทรวงต่าง ๆ ที่จัดตั้งในส่วนภูมิภาคที่แสดงเค้าโครงของศูนย์กลางการปกครองในพื้นที่อิสานตอนบน เช่น สำนักบริหารการทะเบียนราษ ภาค 4 คลังเขต 4 สรรพสามิตเขต 4 ศาล ตำรวจภูธรเขต 4 เป็นต้น
การตั้งอำเภอ
อำเภอ | ตั้งเป็นกิ่งอำเภอ | ยกฐานะเป็นอำเภอ | แยกจากอำเภอ | หมายเหตุ |
---|---|---|---|---|
อำเภอโนนสัง | 1 มกราคม 2491 | 9 กันยายน 2499 | อำเภอหนองบัวลำภู | ปัจจุบันอยู่ในการปกครองของจังหวัดหนองบัวลำภู |
อำเภอบ้านดุง | 19 พฤษภาคม 2502 | 16 กรกฎาคม 2506 | อำเภอหนองหาน | |
อำเภอศรีบุญเรือง | 16 กรกฎาคม 2508 | 1 มีนาคม 2512 | อำเภอหนองบัวลำภู | ปัจจุบันอยู่ในการปกครองของจังหวัดหนองบัวลำภู |
อำเภอนากลาง | 16 กรกฎาคม 2508 | 19 กุมภาพันธ์ 2512 | อำเภอหนองบัวลำภู | ปัจจุบันอยู่ในการปกครองของจังหวัดหนองบัวลำภู |
อำเภอศรีธาตุ | 1 มีนาคม 2511 | 15 มิถุนายน 2516 | อำเภอกุมภวาปี | |
อำเภอน้ำโสม | 12 พฤษภาคม 2512 | 28 มีนาคม 2517 | อำเภอบ้านผือ | |
อำเภอหนองวัวซอ | 20 เมษายน 2514 | 28 มีนาคม 2517 | อำเภอเมืองอุดรธานี | |
อำเภอกุดจับ | 18 กรกฎาคม 2515 | 8 กันยายน 2519 | อำเภอเมืองอุดรธานี | |
อำเภอสุวรรณคูหา | 17 มิถุนายน 2516 | 19 มีนาคม 2522 | อำเภอนากลาง | ปัจจุบันอยู่ในการปกครองของจังหวัดหนองบัวลำภู |
อำเภอโนนสะอาด | 22 มกราคม 2517 | 12 เมษายน 2520 | อำเภอกุมภวาปี | |
อำเภอวังสามหมอ | 30 กันยายน 2518 | 11 ตุลาคม 2520 | อำเภอศรีธาตุ | |
อำเภอสร้างคอม | 20 พฤษภาคม 2518 | 21 พฤษภาคม 2533 | อำเภอเพ็ญ | |
อำเภอทุ่งฝน | 29 มิถุนายน 2519 | 21 พฤษภาคม 2533 | อำเภอหนองหาน | |
อำเภอไชยวาน | 18 มกราคม 2520 | 31 ธันวาคม 2530 | อำเภอหนองหาน | |
อำเภอหนองแสง | 1 มกราคม 2524 | 31 ธันวาคม 2530 | อำเภอกุมภวาปี | |
อำเภอนายูง | 7 มกราคม 2531 | 8 สิงหาคม 2538 | อำเภอน้ำโสม | |
อำเภอพิบูลย์รักษ์ | 22 เมษายน 2535 | 26 กันยายน 2540 | อำเภอหนองหาน | |
อำเภอกู่แก้ว | 30 เมษายน 2537 | 8 กันยายน 2550 | อำเภอหนองหาน | |
อำเภอประจักษ์ศิลปาคม | 1 กรกฎาคม 2540 | 8 กันยายน 2550 | อำเภอกุมภวาปี |
รายชื่อผู้ว่าราชการ
รายนามผู้ดำรงตำแหน่งผู้ว่าราชการจังหวัดอุดรธานี | |
รายนาม | วาระการดำรงตำแหน่ง |
---|---|
1. พระวิจิตรคุณสาร (อุ้ย นาครทรรพ) | พ.ศ. 2450–2457 |
2. พระยาอุดรธานีศรีโขมสาครเขตต์ (รอด สาริมาน) | พ.ศ. 2457–2461 |
3. หม่อมเจ้าโสตถิผล ชมภูนุช | พ.ศ. 2461–2462 |
4. พระยาอุดรธานีศรีโขมสาครเขตต์ (ช่วง สุวรรทรรภ) | พ.ศ. 2462–2468 |
5. พระยาอุดรธานีศรีโขมสาครเขตต์ (จิตร จิตตยะโศธร) | พ.ศ. 2469–2478 |
6. พระชาติตระการ (ม.ร.ว.จิตร์ คเณจร) | พ.ศ. 2478–2479 |
7. พระยากำธรพายัพทิศ (ดิษ อินทรโสฬส ณ ราชสีมา) | พ.ศ. 2479–2482 |
8. หลวงวิวิธสุรการ (ถวิล เจียรมาณพ) | พ.ศ. 2482–2488 |
9. ขุนจรรยาวิเศษ (เที่ยง บุนยมานิตย์) | พ.ศ. 2488–2489 |
10. นายถวิล สุนทรศารทูล | พ.ศ. 2489–2490 |
11. นายปกรณ์ อังศุสิงห์ | พ.ศ. 2490 |
12. ขุนศุภกิจวิเลขการ (กระจ่าง ศุภกิจวิเลขการ) | พ.ศ. 2490–2495 |
13. นายปลั่ง ทัศนประดิษฐ์ | พ.ศ. 2495 |
14. ขุนบริบาลบรรพตเขตต์ (สังเวียน บริบาลบรรพตเขตต์) | พ.ศ. 2495–2500 |
15. ขุนบริรักษ์บทวลัญช์ (ชุ่ม ขุนบริรักษ์บทวลัญช์) | พ.ศ. 2500 |
16. นายจินต์ รักการดี | พ.ศ. 2500–2505 |
17. หลวงปริวรรตวรวิจิตร (จันทร์ เจริญชัย ปริวรรตวร) | พ.ศ. 2505–2506 |
18. นายสุพัฒน์ วงษ์วัฒนะ | พ.ศ. 2506–2508 |
19. พล.ต.ต.สามารถ วายวานนท์ | พ.ศ. 2508–2509 |
20. นายวิญญู อังคนารักษ์ | พ.ศ. 2509–2511 |
21. นายเจริญ ปานทอง | พ.ศ. 2511–2516 |
22. นายเอนก สิทธิประศาสน์ | พ.ศ. 2516–2518 |
23. นายวิเชียร เวชสวรรค์ | พ.ศ. 2518–2520 |
24. นายพิศาล มูลศาสตรสาทร | พ.ศ. 2520–2523 |
25. นายสมภาพ ศรีวรขาน | พ.ศ. 2523–2527 |
26. นายสายสิทธิ พรแก้ว | พ.ศ. 2527–2529 |
27. นายจรวย ยิ่งสวัสดิ์ | พ.ศ. 2529–2533 |
28. นายธวัช โพธิสุนทร | พ.ศ. 2533–2535 |
29. นายสุพร สุภสร | พ.ศ. 2535–2537 |
30. นายดำรง รัตนพานิช | พ.ศ. 2537–2540 |
31. นายวิชัย ทัศนเศรษฐ | พ.ศ. 2540–2542 |
32. นายเกียรติพันธ์ น้อยมณี | พ.ศ. 2542–2544 |
33. นายชัยพร รัตนนาคะ | พ.ศ. 2544–2547 |
34. นายจารึก ปริญญาพล | พ.ศ. 2547–2550 |
35. นายสุพจน์ เลาวัณย์ศิริ | พ.ศ. 2550–2551 |
36. นายอำนาจ ผการัตน์ | พ.ศ. 2551–2553 |
37. นายคมสัน เอกชัย | พ.ศ. 2553–2554 |
38. นายแก่นเพชร ช่วงรังษี | พ.ศ. 2554–2555 |
39. นายเสนีย์ จิตตเกษม | พ.ศ. 2555–2557 |
40. นายนพวัชร สิงห์ศักดา | พ.ศ. 2557–2558 |
41. นายชยาวุธ จันทร | พ.ศ. 2558–2560 |
42. นายวัฒนา พุฒิชาติ | พ.ศ. 2560–2562 |
43. นายนิรัตน์ พงษ์สิทธิถาวร | พ.ศ. 2562–2563 |
44. นายสยาม ศิริมงคล | พ.ศ. 2563–ปัจจุบัน |
ภูมิศาสตร์
จังหวัดอุดรธานี ตั้งอยู่ตอนบนของประเทศ หรือที่เรียกว่า อีสานเหนือ อยู่ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย ระหว่างเส้นรุ้งที่ 17 องศา 13 ลิปดา เหนือ ถึง 18 องศา 10 ลิปดาเหนือ และระหว่างเส้นแวงที่ 102 องศา 00 ลิปดา ตะวันออก ถึง 103 องศา 30 ลิปดา ตะวันออก มีอาณาเขตติดกับจังหวัดอื่น ๆ ดังนี้
- ทิศเหนือ จรดจังหวัดหนองคาย (อำเภอสระใคร,อำเภอท่าบ่อ,อำเภอโพนพิสัย,อำเภอศรีเชียงใหม่,อำเภอสังคม,อำเภอเมืองหนองคาย)
- ทิศตะวันออก จรดจังหวัดสกลนคร (อำเภอบ้านม่วง,อำเภอเจริญศิลป์,อำเภอสว่างแดนดิน,อำเภอส่องดาว,อำเภอวาริชภูมิ,อำเภอนิคมน้ำอูน,อำเภอกุดบาก)
- ทิศใต้ จรดจังหวัดขอนแก่น (อำเภอเขาสวนกวาง,อำเภอกระนวน,อำเภอน้ำพอง)และจังหวัดกาฬสินธุ์ (อำเภอคำม่วง,อำเภอสามชัย,อำเภอท่าคันโท,อำเภอหนองกุงศรี)
- ทิศตะวันตก จรดจังหวัดเลย (อำเภอปากชม,อำเภอนาด้วง)และจังหวัดหนองบัวลำภู (อำเภอสุวรรณคูหา,อำเภอนากลาง,อำเภอเมืองหนองบัวลำภู,อำเภอโนนสัง)
ภูมิประเทศ
ประกอบด้วยภูเขา ที่สูง ที่ราบ ที่ราบลุ่ม และพื้นที่ลูกคลื่นลอนตื้น แบ่งออกได้ 2 บริเวร คือบริเวณที่สูงทางทิศตะวันตกและทางทิศใต้สภาพภูมิประเทศส่วนใหญ่เป็นพื้นที่ภูเขา บางส่วนเป็นพื้นที่ลูกคลื่นลอนตื้นถึงลอนลึก มีความสูงจากระดับ น้ำทะเลปานกลางประมาณ 200 เมตร สภาพภูมิประเทศลักษณะนี้ครอบคลุมพื้นที่ในเขตอำเภอน้ำโสม อำเภอหนองวัวซอ อำเภอโนนสะอาด อำเภอศรีธาตุ อำเภอวังสามหมอ และด้านตะวันตกของอำเภอกุดจับและอำเภอบ้านผือ มีเทือกเขาสูงสลับเนินเตี้ย บางส่วนเป็นพื้นที่ลูกคลื่นลอนตื้นสลับพื้นที่นา มีที่ราบลุ่มอยู่บริเวณริมแม่น้ำ เช่น ลำน้ำโมง ลำปาว เป็นต้น
บริเวณพื้นที่ลูกคลื่นทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือและทิศตะวันออก สภาพภูมิประเทศ ส่วนใหญ่เป็นพื้นที่ลูกคลื่นลอนตื้น มีที่ดอนสลับที่นา บางส่วนเป็นที่เนินเขาเตี้ย ๆ มีความสูงจาก ระดับน้ำทะเลปานกลางเฉลี่ยประมาณ 187 เมตร สภาพภูมิประเทศลักษณะนี้ครอบคลุมพื้นที่บริเวณอำเภอบ้านผือ อำเภอกุดจับ อำเภอเมือง อำเภอกุมภวาปี อำเภอหนองแสง อำเภอไชยวาน อำเภอเพ็ญ อำเภอทุ่งฝน อำเภอสร้างคอมและอำเภอบ้านดุง มีที่ราบลุ่มเป็นบริเวณกว้างในเขต ่อำเภอเมืองอุดรธานี และอำเภอกุมภวาปีซึ่งเป็นต้นกำเนิดของลำน้ำปาว พื้นที่ลูกคลื่นดังกล่าวจะมีพื้นที่สูง ซึ่งเป็นป่าสงวนแห่งชาติเดิมทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือในเขตอำเภอบ้านดุง นอกจากนี้ยังมีพื้นที่ราบลุ่มบริเวณแม่น้ำต่างๆเช่น ห้วยน้ำสวย ห้วยหลวง ลำน้ำเพ็ญ ห้วยดาน ห้วยไฟจานใหญ่ และแม่น้ำสงครามเป็นต้น
โดยทั่วไปเป็นที่ราบสูง สูงกว่าระดับน้ำทะเล โดยเฉลี่ยประมาณ 187 เมตร พื้นที่เอียงลาดลงสู่แม่น้ำโขงทางจังหวัดหนองคาย ประกอบด้วยทุ่งนา ป่าไม้และภูเขา พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นดินปนทรายและดินลูกรัง ชั้นล่างเป็นดินดาน ไม่เก็บน้ำหรืออุ้มน้ำในฤดูแล้ง พื้นบางแห่งเป็นดินเค็มซึ่งประกอบการกสิกรรมไม่ค่อยได้ผลดี พื้นที่บางส่วนเป็นลูกคลื่นลอนลาด มีพื้นที่ราบแทรกอยู่กระจัดกระจายสภาพพื้นที่ทางตะวันตกมีภูเขาและป่าติดต่อกันเป็น แนวยาว มีเทือกเขาสำคัญคือ เทือกเขาภูพานทอดเป็นแนวยาวตั้งแต่เขตเหนือสุดของจังหวัด
ภูมิอากาศ
จังหวัดอุดรธานีอยู่ใต้อิทธิพลของลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้และลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ ลักษณะภูมิอากาศโดยทั่วไปจะมีอากาศร้อนจัดในฤดูร้อนและหนาวจัดในฤดูหนาว ช่วง 5 ปีย้อนหลัง (ปี 2554 – 2558) อุณหภูมิสูงสุดวัดได้ 42.0 องศาเซลเซียส (เมษายน2556) อุณหภูมิต่ำสุดที่วัดได้ 9.8 องศาเซลเซียส (มกราคม 2558) ปี พ.ศ. 2558 อุณหภูมิเฉลี่ยทั้งปี 28.10 องศาเซลเซียส โดยมีอุณหภูมิ สูงสุดในเดือนเมษายน วัดได้ 41.90 องศาเซลเซียสและต่ำสุดในเดือนมกราคมวัดได้ 9.80 องศาเซลเซียส ความกดอากาศเฉลี่ยทั้งปีวัดได้ 1,009.97 มิลิเมตรปรอท ร้อยละของความชื้นสัมพัทธ์เฉลี่ยสูงสุดเท่ากับ 95.58 เฉลี่ยต่ำสุดเท่ากับ 34.08 และร้อยละของความชื้นสัมพัทธ์เฉลี่ยทั้งปีเท่ากับ 70.51
ข้อมูลภูมิอากาศของจังหวัดอุดรธานี | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
เดือน | ม.ค. | ก.พ. | มี.ค. | เม.ย. | พ.ค. | มิ.ย. | ก.ค. | ส.ค. | ก.ย. | ต.ค. | พ.ย. | ธ.ค. | ทั้งปี |
อุณหภูมิสูงสุดที่เคยบันทึก °C (°F) | 36.4 (97.5) | 38.3 (100.9) | 41.0 (105.8) | 41.8 (107.2) | 40.9 (105.6) | 39.6 (103.3) | 37.2 (99) | 36.2 (97.2) | 35.5 (95.9) | 35.8 (96.4) | 34.9 (94.8) | 34.8 (94.6) | 41.8 (107.2) |
อุณหภูมิสูงสุดเฉลี่ย °C (°F) | 29.2 (84.6) | 31.6 (88.9) | 34.2 (93.6) | 35.4 (95.7) | 33.7 (92.7) | 32.5 (90.5) | 32.2 (90) | 31.5 (88.7) | 31.3 (88.3) | 31.1 (88) | 30.1 (86.2) | 28.7 (83.7) | 31.79 (89.23) |
อุณหภูมิเฉลี่ยแต่ละวัน °C (°F) | 22.2 (72) | 24.7 (76.5) | 27.6 (81.7) | 29.3 (84.7) | 28.5 (83.3) | 28.2 (82.8) | 27.9 (82.2) | 27.5 (81.5) | 27.2 (81) | 26.7 (80.1) | 24.6 (76.3) | 22.1 (71.8) | 26.38 (79.48) |
อุณหภูมิต่ำสุดเฉลี่ย °C (°F) | 15.8 (60.4) | 18.6 (65.5) | 21.7 (71.1) | 24.1 (75.4) | 24.7 (76.5) | 25.0 (77) | 24.7 (76.5) | 24.5 (76.1) | 24.1 (75.4) | 22.9 (73.2) | 19.8 (67.6) | 16.2 (61.2) | 21.84 (71.32) |
อุณหภูมิต่ำสุดที่เคยบันทึก °C (°F) | 4.5 (40.1) | 9.4 (48.9) | 10.0 (50) | 16.0 (60.8) | 18.8 (65.8) | 21.5 (70.7) | 20.4 (68.7) | 21.0 (69.8) | 20.5 (68.9) | 16.4 (61.5) | 8.4 (47.1) | 6.2 (43.2) | 4.5 (40.1) |
หยาดน้ำฟ้า มม (นิ้ว) | 6 (0.24) | 19 (0.75) | 36 (1.42) | 83 (3.27) | 220 (8.66) | 231 (9.09) | 222 (8.74) | 276 (10.87) | 254 (10) | 84 (3.31) | 9 (0.35) | 3 (0.12) | 1,443 (56.81) |
วันที่มีหยาดน้ำฟ้าโดยเฉลี่ย (≥ 1.0 mm) | 1 | 2 | 3 | 6 | 14 | 15 | 15 | 17 | 15 | 7 | 1 | 0 | 96 |
แหล่งที่มา: NOAA (1961-1990) |
การเมืองการปกครอง
หน่วยการปกครองแบ่งออกเป็น หน่วยการปกครองแบ่งออกเป็น 20 อำเภอ 156 ตำบล 1,880 หมู่บ้าน 101 ชุมชน 1 องค์การบริหารส่วนจังหวัด 1 เทศบาลนคร 3 เทศบาลเมือง 67 เทศบาลตำบล 109 องค์การบริหารส่วนตำบล มีจำนวนประชากรรวม 1,557,298 คน จำนวนครัวเรือน 414,868 ครัวเรือน[ต้องการอ้างอิง]
การปกครองแบ่งออกเป็น 20 อำเภอ 155 ตำบล 1,862 หมู่บ้าน อำเภอหมายเลข 12-16 ตามรหัสเขตการปกครองคืออำเภอในจังหวัดหนองบัวลำภูในปัจจุบัน
เลข | ชื่ออำเภอ | ชื่อโรมัน | จำนวนตำบล | ประชากร (พ.ศ. 2562) | พื้นที่ (ตร.กม.) | ความหนาแน่น (คน/ตร.กม.) |
---|---|---|---|---|---|---|
1 | เมืองอุดรธานี | Amphoe Mueang Udon Thani | 21 | 414,060 | 1094.7 | 378.24 |
2 | กุดจับ | Amphoe Kut Chap | 7 | 65,831 | 785 | 83.86 |
3 | หนองวัวซอ | Amphoe Nong Wua So | 8 | 63,520 | 702.96 | 90.36 |
4 | กุมภวาปี | Amphoe Kumphawapi | 13 | 123,795 | 672.6 | 184.05 |
5 | โนนสะอาด | Amphoe Non Sa-at | 6 | 50,157 | 424.91 | 118.04 |
6 | หนองหาน | Amphoe Nong Han | 12 | 117,618 | 708.12 | 116.09 |
7 | ทุ่งฝน | Amphoe Thung Fon | 4 | 32,220 | 227.90 | 141.37 |
8 | ไชยวาน | Amphoe Chai Wan | 4 | 39,562 | 326.16 | 121.29 |
9 | ศรีธาตุ | Amphoe Si That | 7 | 48,968 | 512.5 | 95.54 |
10 | วังสามหมอ | Amphoe Wung Sam Mo | 6 | 58,995 | 727.3 | 81.11 |
11 | บ้านดุง | Amphoe Ban Dung | 13 | 127,197 | 923.77 | 137.69 |
17 | บ้านผือ | Amphoe Ban Phe | 13 | 110,461 | 991.2 | 111.44 |
18 | น้ำโสม | Amphoe Namsom | 7 | 59,806 | 742.13 | 80.58 |
19 | เพ็ญ | Amphoe Phen | 11 | 116,190 | 908.089 | 127.95 |
20 | สร้างคอม | Amphoe Sang Khom | 6 | 29,276 | 287.18 | 101.94 |
21 | หนองแสง | Amphoe Nong Saeng | 4 | 27,388 | 659.4 | 41.53 |
22 | นายูง | Amphoe Na Yung | 4 | 28,823 | 524 | 55 |
23 | พิบูลย์รักษ์ | Amphoe Phibun Rak | 3 | 24,951 | 186.4 | 133.85 |
24 | กู่แก้ว | Amphoe Ku Kaeo | 4 | 22,207 | 181.2 | 122.55 |
25 | ประจักษ์ศิลปาคม | Amphoe Prachaksinlapakhom | 3 | 25,621 | 144.8 | 176.94 |
รวม | 156 | 1,586,646 | 11,730.302 | 135.26 |
เรียงพื้นที่อำเภอ
อันดับจังหวัด | อำเภอ | อันดับภาค | พื้นที่ (ตารางกิโลเมตร) |
---|---|---|---|
1 | อำเภอเมืองอุดรธานี | 23 | 1094.684 |
2 | อำเภอบ้านผือ | 26 | 991.216 |
3 | อำเภอบ้านดุง | 34 | 923.768 |
4 | อำเภอเพ็ญ | 40 | 908.089 |
5 | อำเภอกุดจับ | 61 | 785 |
6 | อำเภอน้ำโสม | 68 | 742.129 |
7 | อำเภอวังสามหมอ | 73 | 727.265 |
8 | อำเภอหนองหาน | 79 | 708.119 |
9 | อำเภอหนองวัวซอ | 80 | 702.955 |
10 | อำเภอกุมภวาปี | 87 | 672.313 |
11 | อำเภอหนองแสง | 90 | 659.4 |
12 | อำเภอนายูง | 137 | 524 |
13 | อำเภอศรีธาตุ | 144 | 512.2529 |
14 | อำเภอโนนสะอาด | 169 | 424.913 |
15 | อำเภอไชยวาน | 205 | 326.155 |
16 | อำเภอสร้างคอม | 203 | 287.179 |
17 | อำเภอทุ่งฝน | 262 | 227.903 |
18 | อำเภอพิบูลย์รักษ์ | 288 | 189.375 |
19 | อำเภอกู่แก้ว | 290 | 181.21 |
20 | อำเภอประจักษ์ศิลปาคม | 305 | 144.895 |
โรงเรียนประจำอำเภอ
โรงเรียน | อำเภอ | ตำบล | บ้าน |
---|---|---|---|
อุดรพิทยานุกูล | อำเภอเมืองอุดรธานี | หมากแข้ง | - |
เตรียมอุดมศึกษาพัฒนาการ อุดรธานี | อำเภอบ้านผือ | บ้านผือ | ศรีสำราญ หมู่8 |
บ้านดุงวิทยา | อำเภอบ้านดุง | ศรีสุทโธ | ดงแคนเมือง หมู่3 |
เพ็ญพิทยาคม | อำเภอเพ็ญ | เพ็ญ | วังบัวเหลือง หมู่17 |
กุดจับประชาสรรค์ | อำเภอกุดจับ | เมืองเพีย | เพีย หมู่1 |
น้ำโสมพิทยาคม | อำเภอน้ำโสม | นางัว | โนนผาแดง หมู่9 |
วังสามหมอวิทยาคาร | อำเภอวังสามหมอ | วังสามหมอ | สามหมอพัฒนา หมู่13 |
หนองหานวิทยา | อำเภอหนองหาน | หนองหาน | หนองหาน หมู่6 |
หนองวัวซอพิทยาคม | อำเภอหนองวัวซอ | โนนหวาย | โนนหวาย หมู่5 |
กุมภวาปี | อำเภอกุมภวาปี | กุมภวาปี | ดงเมือง หมู่3 |
หนองแสงวิทยศึกษา | อำเภอหนองแสง | ทับกุง | คำหว้าทอง หมู่7 |
ยูงทองพิทยาคม | อำเภอนายูง | นายูง | นายูง หมู่1 |
ศรีธาตุพิทยาคม | อำเภอศรีธาตุ | ศรีธาตุ | ศรีธาตุ หมู่1 |
โนนสะอาดพิทยาสรรค์ | อำเภอโนนสะอาด | โนนสะอาด | โนนสะอาด หมู่1 |
ไชยวานวิทยา | อำเภอไชยวาน | ไชยวาน | ค่ายเสรี หมู่11 |
สร้างคอมวิทยา | อำเภอสร้างคอม | สร้างคอม | สร้างคอม หมู่1 |
ทุ่งฝนพัฒนศึกษา | อำเภอทุ่งฝน | ทุ่งใหญ่ | ศรีสว่าง หมู่7 |
พิบูลย์รักษ์วิทยา | อำเภอพิบูลย์รักษ์ | บ้านแดง | แดง หมู่8 |
กู่แก้ววิทยา | อำเภอกู่แก้ว | บ้านจีต | กู่แก้ว หมู่7 |
ประจักษ์ศิลปาคม | อำเภอประจักษ์ศิลปาคม | นาม่วง | นาม่วง หมู่1 |
ประชากร
ประชากรจังหวัดอุดรธานี ส่วนใหญ่ประมาณร้อยละ 95 เป็นคนไทย มีเพียงส่วนน้อยที่เป็นชาวต่างชาติที่สำคัญ ได้แก่ คนจีน คนญวน จังหวัดอุดรธานีได้จัดตั้งครั้งแรก เมื่อ พ.ศ. 2436 ประชากรส่วนใหญ่อพยพมาจากถิ่นอื่นและมาตั้งหลักแหล่ง ประชาชนที่เป็นชาวพื้นเมืองจึงแทบไม่มี มีแต่พวกชาวไทยย้อที่ตั้งหลักแหล่งอาศัยอยู่ที่อำเภอวังสามหมอ และอำเภอศรีธาตุ ซึ่งมีจำนวนไม่มาก
สถิติประชากร
- หมายถึงจำนวนประชากรได้เพิ่มขึ้นเมื่อเทียบกับปีก่อน
- หมายถึงจำนวนประชากรได้ลดลงเมื่อเทียบกับปีก่อน
อันดับ (ปีล่าสุด) | อำเภอ | พ.ศ. 2562 | พ.ศ. 2561 | พ.ศ. 2560 | พ.ศ. 2559 | พ.ศ. 2558 | พ.ศ. 2557 | พ.ศ. 2556 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | เมืองอุดรธานี | 414,060 | 413,460 | 411,297 | 409,747 | 408,449 | 406,750 | 404,982 |
2 | บ้านดุง | 127,197 | 127,206 | 127,004 | 126,315 | 125,893 | 125,471 | 124,812 |
3 | กุมภวาปี | 123,795 | 124,166 | 124,241 | 124,599 | 124,985 | 125,090 | 124,907 |
4 | หนองหาน | 117,618 | 117,746 | 117,617 | 117,286 | 117,030 | 116,609 | 116,151 |
5 | เพ็ญ | 116,190 | 116,167 | 115,796 | 115,541 | 115,170 | 114,640 | 114,008 |
6 | บ้านผือ | 110,461 | 110,450 | 110,382 | 110,070 | 110,102 | 110,037 | 109,798 |
7 | กุดจับ | 65,831 | 65,906 | 65,823 | 65,637 | 65,533 | 65,346 | 64,948 |
8 | หนองวัวซอ | 63,520 | 63,609 | 63,550 | 63,368 | 63,211 | 63,099 | 62,969 |
9 | น้ำโสม | 59,806 | 59,682 | 59,642 | 59,379 | 59,176 | 59,009 | 58,759 |
10 | วังสามหมอ | 58,995 | 59,108 | 59,059 | 58,892 | 58,619 | 58,365 | 57,975 |
11 | โนนสะอาด | 50,157 | 50,206 | 50,216 | 50,102 | 49,952 | 49,773 | 49,564 |
12 | ศรีธาตุ | 48,968 | 49,045 | 49,018 | 48,976 | 48,849 | 48,771 | 48,695 |
13 | ไชยวาน | 39,562 | 39,570 | 39,500 | 39,415 | 39,302 | 39,188 | 39,073 |
14 | ทุ่งฝน | 32,220 | 32,164 | 32,080 | 32,133 | 32,090 | 31,976 | 31,878 |
15 | สร้างคอม | 29,276 | 29,230 | 29,142 | 29,069 | 28,947 | 28,819 | 28,799 |
16 | นายูง | 28,823 | 28,692 | 28,620 | 28,504 | 28,465 | 28,286 | 28,083 |
17 | หนองแสง | 27,388 | 27,482 | 27,443 | 27,337 | 27,224 | 27,160 | 27,014 |
18 | ประจักษ์ศิลปาคม | 25,621 | 25,590 | 25,510 | 25,423 | 25,332 | 25,209 | 25,178 |
19 | พิบูลย์รักษ์ | 24,951 | 24,971 | 24,969 | 24,873 | 24,799 | 24,724 | 24,479 |
20 | กู่แก้ว | 22,207 | 22,216 | 22,183 | 22,117 | 22,024 | 21,978 | 21,892 |
— | รวม | 1,586,646 | 1,586,666 | 1,583,092 | 1,578,783 | 1,575,152 | 1,570,300 | 1,563,964 |
การศึกษา
โรงเรียน
สถานศึกษาระดับอุดมศึกษา(ในปัจจุบัน)
- มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี
- มหาวิทยาลัยรามคำแหง สาขาวิทยบริการเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดอุดรธานี
- มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา ศูนย์การศึกษาจังหวัดอุดรธานี
- มหาวิทยาลัยการกีฬาแห่งชาติ วิทยาเขตอุดรธานี
- วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี อุดรธานี
สถานศึกษาระดับอุดมศึกษา(ในอนาคต)
- มหาวิทยาลัยอุดรธานี
สถานศึกษาระดับอาชีวศึกษา
สถานศึกษาในระดับอาชีวศึกษาทั้งรัฐและเอกชน ปัจจุบันอยู่ในกำกับดูแลของสำนักงานคณะกรรรมการการอาชีวศึกษาทั้งหมด สถานศึกษาระดับอาชีวศึกษาในจังหวัดอุดรธานี มีดังนี้
ประเภทรัฐบาล
| ประเภทเอกชน
|
ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ
จังหวัดอุดรธานีมีความสัมพันธ์ในฐานะบ้านพี่เมืองน้องกับเมืองดังต่อไปนี้
- เมืองลั่วหยาง มณฑลเหอหนาน ประเทศจีน (จังหวัดอุดรธานี-ดอกบัวแดง กับดอกโบตั๋น-เมืองลั่วหยาง)
- เมืองสามเหลี่ยมมรดกโลก (แหล่งมรดกโลกบ้านเชียง ร่วมกับเมืองเก่าหลวงพระบาง ประเทศลาว และอ่าวหะล็อง ประเทศเวียดนาม)
- เมืองรีโน มลรัฐเนวาดา ประเทศสหรัฐอเมริกา
การขนส่ง
เส้นทางคมนาคมและการเดินทางที่สำคัญของอุดรธานี คือ
- ทางรถยนต์ ได้แก่ ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2 (ถนนมิตรภาพ) และทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 22 จากกรุงเทพมหานครไปตามทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1 (ถนนพหลโยธิน) ถึงสระบุรีบริเวณกิโลเมตรที่ 107 แยกเข้าทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2 ผ่านนครราชสีมา ขอนแก่น ถึงอุดรธานี รวมระยะทางประมาณ 564 กิโลเมตร
- ทางรถโดยสารประจำทาง ได้แก่ บริการรถโดยสารทั้งธรรมดาและรถปรับอากาศวิ่งระหว่างกรุงเทพฯ-อุดรธานีทุกวัน รถออกจากสถานีขนส่งสายตะวันออกเฉียงเหนือ (จตุจักร) ถนนกำแพงเพชร 2 นอกจากนี้ ยังมีรถโดยสารประจำทางไปจังหวัดต่าง ๆ คือ หนองคาย บึงกาฬ หนองบัวลำภู เลย สกลนคร นครพนม มุกดาหารขอนแก่น มหาสารคาม ร้อยเอ็ด ยโสธร อำนาจเจริญ อุบลราชธานี ระยอง พิษณุโลก อุตรดิตถ์ ลำปาง เชียงใหม่ เชียงราย กาญจนบุรี หัวหิน ภูเก็ต และจังหวัดอื่น ๆ เป็นต้น
- รถยนต์โดยสารระหว่างประเทศ
- เส้นทางเดินรถอุดรธานี-นครหลวงเวียงจันทน์(สปป.ลาว)
- เส้นทางเดินรถอุดรธานี-หนองคาย-วังเวียง(สปป.ลาว)
- ทางรถไฟ ได้แก่ สถานีรถไฟอุดรธานี ได้แก่ ขบวนรถกรุงเทพ-หนองคาย มีขบวนรถตอนเช้า - เย็น, ขบวนรถท้องถิ่น นครราชสีมา-หนองคาย
- ทางอากาศ ได้แก่ ท่าอากาศยานนานาชาติอุดรธานี ซึ่งเป็นสนามบินหลักของภูมิภาคนี้และสามารถเชื่อมไปยัง สปป. ลาวได้
ทางหลวงแผ่นดิน
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 22
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 210
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 216
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2020
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2021
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2022
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2023
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2025
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2092
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2096
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2097
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2098
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2230
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2231
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2239
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2255
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2263
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2265
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2266
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2270
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2312
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2313
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2314
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2315
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2316
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2318
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2324
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2329
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2348
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2350
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2376
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2393
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2410
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2411
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2414
- ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2423
ชาวอุดรธานีที่มีชื่อเสียง
นักแสดง
- สุดารัตน์ บุตรพรม (ตุ๊กกี้ ชิงร้อย)
- อาณัตพล ศิริชุมแสง
- ศักดิ์สิทธิ์ แท่งทอง
- สัญญา คุณากร
- เดียร์น่า ฟลีโป
- ยศวรรธน์ ทะวาปี
- กิตติ เชี่ยววงศ์กุล
- โกสินทร์ ราชกรม
- โชกุน สันธนะพานิช
- อิษยา ฮอสุวรรณ
- สุพรรณิการ์ จำเริญชัย (มิสแกรนด์อุดรธานี 2020) มีชื่อเสียงจากละคร กลิ่นกาสะลอง ทางช่อง 3 เมื่อปี 2562 ในบทบาท สแตนอินซ้องปีบ (2467), ผีกาสะลอง (2550)
นักร้อง
- ระดับดาว ศรีระวงศ์ (มาตัง เดอะสตาร์ 11)
- ไมค์ ภิรมย์พร
- ฝน ธนสุนธร
- ศิริพร อำไพพงษ์
- นกน้อย อุไรพร และวงเสียงอิสาน
- พิชญาภา สุปัญญา (นีนี่ CGM48)
- นภสรณ์ ศิริปาณี (เอิร์ธ BNK48 รุ่นที่ 3)
- มงคล ฉัตรทอง (หมอลำ)
- หงษ์ทอง ดาวอุดร
- อาณัตพล ศิริชุมแสง
- วงหมอลำนามวิหค
- วงพิณแคนแดนอิสาน
- จิรศักดิ์ ปานพุ่ม
นักการเมือง
- วิเชียร ขาวขำ
- เทียบจุฑา ขาวขำ
- ขจิตร ชัยนิคม
- สมคิด ศรีสังคม
- ศราวุธ เพชรพนมพร
- สุรทิน พิมานเมฆินทร์
- อนันต์ ศรีพันธุ์
- อาภรณ์ สาราคำ
- ทองดี มนิสสาร
- จุฑาพัตธน์ เมนะสวัสดิ์
- เกียรติ์อุดม เมนะสวัสดิ์
- จักรพรรดิ ไชยสาส์น
- เกรียงศักดิ์ ฝ้ายสีงาม
- จอมพลประภาส จารุเสถียร
- บุญคุ้ม จันทรศรีสุริยวงศ์
- สุรชาติ ชำนาญศิลป์
พระเกจิอาจารย์
- หลวงตามหาบัว
- หลวงปู่ขาว อนาลโย
- พระอุดมญาณโมลี (จันทร์ศรี จนฺททีโป)
- พระอาจารย์สุดใจ ทนฺตมโน
- พระอธิการธีรศักดิ์ อภิญาโณ
อ้างอิง
- ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง แต่งตั้งข้าราชการพลเรือนสามัญ (หน้า 11)
- ศูนย์สารสนเทศเพื่อการบริหารและงานปกครอง. กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "ข้อมูลการปกครอง." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://www.dopa.go.th/padmic/jungwad76/jungwad76.htm [ม.ป.ป.]. สืบค้น 18 เมษายน 2553.
- กรมการปกครอง. กระทรวงมหาดไทย. "ประกาศสำนักทะเบียนกลาง กรมการปกครอง เรื่อง จำนวนราษฎรทั่วราชอาณาจักร แยกเป็นกรุงเทพมหานครและจังหวัดต่าง ๆ ตามหลักฐานการทะเบียนราษฎร ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2563." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: [http://stat.dopa.go.th/stat/statnew/upstat_age_disp.php
- "Climate Normals for Udon Thani". National Oceanic and Atmospheric Administration. สืบค้นเมื่อ กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2556. Check date values in:
|accessdate=
(help) - อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ
<ref>
ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อpopulation
- "รายงานสถิติจำนวนประชากรและบ้านประจำปี พ.ศ. 2562"
- "รายงานสถิติจำนวนประชากรและบ้านประจำปี พ.ศ. 2561"
- "รายงานสถิติจำนวนประชากรและบ้านประจำปี พ.ศ. 2560"
- "รายงานสถิติจำนวนประชากรและบ้านประจำปี พ.ศ. 2559"
- "รายงานสถิติจำนวนประชากรและบ้านประจำปี พ.ศ. 2558"
- "รายงานสถิติจำนวนประชากรและบ้านประจำปี พ.ศ. 2557"
- "รายงานสถิติจำนวนประชากรและบ้านประจำปี พ.ศ. 2556"
แหล่งข้อมูลอื่น
- เว็บไซต์อย่างเป็นทางการของจังหวัดอุดรธานี
- กระทรวงมหาดไทย สำนักงานจังหวัดอุดรธานี
พิกัดภูมิศาสตร์: 17°25′N 102°47′E / 17.41°N 102.79°E
- แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ จังหวัดอุดรธานี
- แผนที่ จาก มัลติแมป โกลบอลไกด์ หรือ กูเกิลแผนที่
- ภาพถ่ายทางอากาศ จาก เทอร์ราเซิร์ฟเวอร์
- ภาพถ่ายดาวเทียม จาก วิกิแมเปีย