สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ
ลิงก์ข้ามภาษาในบทความนี้ มีไว้ให้ผู้อ่านและผู้ร่วมแก้ไขบทความศึกษาเพิ่มเติมโดยสะดวก เนื่องจากวิกิพีเดียภาษาไทยยังไม่มีบทความดังกล่าว กระนั้น ควรรีบสร้างเป็นบทความโดยเร็วที่สุด |
มหาอำมาตย์นายก สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ อดีตเสนาบดีกระทรวงต่างประเทศ องคมนตรีในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว สมุหมนตรีและองคมนตรีในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวกับ สมเด็จพระปิยมาวดี ศรีพัชรินทรมาตา (เจ้าคุณจอมมารดาเปี่ยม ในรัชกาลที่ 4) ร่วมพระชนนีเดียวกับสมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า, สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง และสมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวี และเป็นพระปัยยกา (ทวด) ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง
| สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ | |
|---|---|
| สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 4 พระองค์เจ้าชั้นเอก | |
| เสนาบดีกระทรวงต่างประเทศ | |
| ดำรงตำแหน่ง | 12 มิถุนายน พ.ศ. 2428 - 28 มิถุนายน พ.ศ. 2466 |
| ก่อนหน้า | เจ้าพระยาภาณุวงศ์มหาโกษาธิบดี (ท้วม บุนนาค) |
| ถัดไป | พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นเทววงศวโรทัย |
| หม่อม | หม่อมใหญ่ เทวกุล ณ อยุธยา หม่อมลม้าย เทวกุล ณ อยุธยา หม่อมเหมือน เทวกุล ณ อยุธยา หม่อมปุ่น เทวกุล ณ อยุธยา หม่อมอบ เทวกุล ณ อยุธยา หม่อมพุก เทวกุล ณ อยุธยา หม่อมจันทร์ เทวกุล ณ อยุธยา |
| พระบุตร | 48 องค์ |
| ราชวงศ์ | จักรี |
| พระบิดา | พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว |
| พระมารดา | สมเด็จพระปิยมาวดี ศรีพัชรินทรมาตา |
| ประสูติ | 27 พฤศจิกายน พ.ศ. 2401 |
| สิ้นพระชนม์ | 28 มิถุนายน พ.ศ. 2466 (64 ปี) |
พระประวัติ
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ มีพระนามเดิมว่า พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าเทวัญอุไทยวงศ์ ประสูติเมื่อวันเสาร์ เดือน 12 แรม 7 ค่ำ ปีมะเมียสัมฤทธิศก จ.ศ. 1220 ตรงกับวันที่ 27 พฤศจิกายน พ.ศ. 2401 ในพระบรมมหาราชวัง โดยเป็นพระเจ้าลูกเธอชั้นกลาง ลำดับที่ 42 ในจำนวนทั้งหมด 84 พระองค์ ทรงมีพระเชษฐา พระขนิษฐา และพระอนุชาร่วมพระมารดาอีก 5 พระองค์ ได้แก่
- พระองค์เจ้าอุณากรรณอนันตนรไชย (พระองค์นี้ได้รับพระนามตามบทบาทของเจ้าจอมมารดา)
- พระองค์เจ้าเทวัญอุไทยวงศ์ (สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ)
- พระองค์เจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ (สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวีพระองค์แรกในรัชกาลที่ 5)
- พระองค์เจ้าสว่างวัฒนา (สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า)
- พระองค์เจ้าเสาวภาผ่องศรี (สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง)
- พระองค์เจ้าสวัสดิโสภณ (สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์)
เมื่อทรงพระเยาว์ ทรงได้รับการศึกษาขั้นต้นเขียนอ่านภาษาไทยในสำนักพระองค์เจ้าหญิงมณี และพระองค์เจ้าหญิงกฤษณา ซึ่งเป็นพระเจ้าลูกเธอในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงศึกษาภาษาบาลี แล้วเข้าชั้นมัธยมศึกษาในสำนักพระยาปริยัติธรรมธาดา (เปี่ยม) ผนวชเป็นสามเณร ไปประทับอยู่วัดบวรนิเวศราชวรวิหาร ทรงศึกษาพระธรรมวินัยในสำนักสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์ ทรงเล่าเรียนภาษาอังกฤษที่โรงเรียนหลวง ที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงตั้งขึ้นภายในกรมทหารมหาดเล็ก ในพระบรมมหาราชวัง กระทั่งลาผนวช และเข้ารับราชการ
สมเด็จฯ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ ทรงบริหารราชการแผ่นดินตลอดพระชนม์ชีพ จากรัชกาลที่ 5 ถึงรัชกาลที่ 6 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้ทรงดำรงตำแหน่งไปรเวตสิเกรตารีฝรั่ง (ราชเลขานุการฝ่ายต่างประเทศ) ทำหน้าที่ดูแลงานต่างประเทศ ทรงมีบทบาทสำคัญด้านการทูต เป็นผู้เจรจาข้อพิพาทกับประเทศฝรั่งเศส ครั้งวิกฤตการณ์ ร.ศ. 112 ทรงเสนอให้มีการตั้งสถานทูตในต่างประเทศ ที่ทวีปยุโรปและสหรัฐ ทรงว่าราชการเป็นเสนาบดีกระทรวงการต่างประเทศทั้งในรัชกาลที่ 5 และรัชกาลที่ 6 เป็นเวลา 37 ปี จนได้ชื่อว่าเป็น องค์บิดาแห่งการต่างประเทศของไทย
นอกเหนือจากการงานด้านการต่างประเทศ ได้ทรงงานที่สำคัญตลอดพระชนม์ชีพอีกหลายด้านเช่น ได้ทรงดำรงตำแหน่งนายกสภาการคลังในปี พ.ศ. 2465 ทรงดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีสภา เมื่อปี พ.ศ. 2437 และทรงดำรงตำแหน่งองคมนตรีเมื่อวันที่ 7 พฤษภาคม พ.ศ. 2430 ตั้งแต่ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจนถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯแต่งตั้งให้เป็นสมุหมนตรี (เทียบเท่าราชองครักษ์พิเศษของฝ่ายทหาร) ในวันที่ 16 ธันวาคม พ.ศ. 2453 และทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้เลื่อนกรมขึ้นเป็น สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทววะวงศ์วโรปการ เมื่อวันที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2459 นอกจากนี้ยังได้รับพระราชยศมหาอำมาตย์นายก ซึ่งเป็นยศที่สูงสุดของข้าราชการพลเรือน (เทียบเท่าจอมพล) และทรงเป็นผู้ดูแลพระนครเมื่อทรงไม่ประทับอยู่ในพระนคร
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ ทรงสนพระทัยในวิชาโหราศาสตร์ เมื่อ พ.ศ. 2432 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงประกาศใช้ปฏิทินแบบใหม่ตามสุริยคติตามแบบสากล จากเดิมที่ประเทศไทยใช้แบบจันทรคติ สมเด็จฯ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ ทรงเป็นผู้คิดปฏิทินไทยใช้ตามสุริยคติ เรียกว่า เทวะประติทิน มีการกำหนดชื่อเดือนขึ้นมาใหม่ จากเดิมที่ใช้ เดือนอ้าย เดือนยี่ ถึงเดือนสิบสอง เป็นชื่อเดือนแบบที่ใช้กันอยู่ในปัจจุบัน
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวพระราชทานสร้างวังให้สมเด็จฯ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ บนที่ดินพระราชทานจากพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ชื่อว่า วังเทวะเวสม์
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ สิ้นพระชนม์ในรัชกาลที่ 6 เมื่อวันพฤหัสบดี เดือน 8 แรม 1 ค่ำ ปีกุนเบญจศก จ.ศ. 1285 ตรงกับวันที่ 28 มิถุนายน พ.ศ. 2466 พระชันษา 64 ปี มีพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ ณ พระเมรุ ท้องสนามหลวง
พระโอรสและพระธิดา
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ เป็นต้นราชสกุลเทวกุล มีหม่อม 7 คน ได้แก่
- หม่อมใหญ่ เทวกุล ณ อยุธยา (สกุลเดิม สุจริตกุล) ธิดาเจ้าพระยาสิริรัตนมนตรี (หงส์)
- หม่อมลม้าย (สกุลเดิม ชูโต) ธิดาหลวงพิทักษ์อาภรณ์ (สมบุญ)
- หม่อมเหมือน
- หม่อมปุ่น
- หม่อมอบ (สกุลเดิม อมาตยกุล) ธิดาพระปรีชากลการ (สำอาง)
- หม่อมพุก (สกุลเดิม จันทรเสน)
- หม่อมจันทร์
มีพระโอรส 1 พระองค์ กับ 24 องค์ และมีพระธิดา 23 องค์ รวม 48 พระองค์/องค์ ได้แก่
| ราชสกุลเทวกุล | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ลำดับ | พระรูปและพระนาม | เพศ | พระมารดา | ประสูติ | สิ้นพระชนม์ | พระชันษา | คู่สมรส |
| 1 | หม่อมเจ้าอัปษรสมาน กิติยากร (ท่านหญิงใหญ่) | ญ. | หม่อมใหญ่ เทวกุล ณ อยุธยา | 21 ตุลาคม พ.ศ. 2420 | 3 พฤษภาคม พ.ศ. 2482 | 61 ปี 194 วัน | พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระจันทบุรีนฤนาถ |
| 2 | หม่อมเจ้าบรรสานสนิท เทวกุล (ท่านหญิงกลาง) | ญ. | หม่อมใหญ่ เทวกุล ณ อยุธยา | 23 ธันวาคม พ.ศ. 2422 | 30 กรกฎาคม พ.ศ. 2488 | 65 ปี 220 วัน | |
| 3 | หม่อมเจ้าพิจิตรจิราภา เทวกุล (ท่านหญิงเล็ก) | ญ. | หม่อมใหญ่ เทวกุล ณ อยุธยา | 25 สิงหาคม พ.ศ. 2424 | 19 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2486 | 61 ปี 178 วัน | |
| 4 | หม่อมเจ้าสุธาสิโนทัย เทวกุล (ท่านชายใหญ่) | ช. | หม่อมใหญ่ เทวกุล ณ อยุธยา | 23 พฤศจิกายน พ.ศ. 2425 | 20 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2509 | 83 ปี 89 วัน | หม่อมลมุล (สกุลเดิม สาทรานนท์) หม่อมฉวี (สกุลเดิม วัชรประหาส) |
| 5 | พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นเทววงศวโรทัย | ช. | หม่อมลม้าย | 11 สิงหาคม พ.ศ. 2426 | 5 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2486 | 59 ปี 178 วัน | หม่อมเพี้ยน (สกุลเดิม บุนนาค) |
| 6 | หม่อมเจ้าจันทรนิภา เทวกุล (ท่านหญิงน้อย) | ญ. | หม่อมใหญ่ เทวกุล ณ อยุธยา | 25 พฤษภาคม พ.ศ. 2427 | 7 มิถุนายน พ.ศ. 2488 | 61 ปี 13 วัน | |
| 7 | หม่อมเจ้าทิสากร | ช. | หม่อมลม้าย | 21 มกราคม พ.ศ. 2428 | 17 ตุลาคม พ.ศ. 2462 | 34 ปี 269 วัน | หม่อมผัน |
| 8 | หม่อมเจ้าบังอรรัตน์ | ญ. | หม่อมเหมือน | 18 ตุลาคม พ.ศ. 2428 | 29 มิถุนายน พ.ศ. 2433 | 4 ปี 254 วัน | |
| 9 | หม่อมเจ้าดำรัสดำรง เทวกุล (ท่านชายเล็ก) | ช. | หม่อมลม้าย | 29 พฤษภาคม พ.ศ. 2429 | 7 พฤษภาคม พ.ศ. 2487 | 57 ปี 343 วัน | หม่อมเจ้าอรทิพย์ประพันธ์ (ราชสกุลเดิม วรวรรณ) |
| 10 | หม่อมเจ้าพงศ์ทินเทพ เทวกุล (ท่านชายกลาง) | ช. | หม่อมใหญ่ เทวกุล ณ อยุธยา | 17 กันยายน พ.ศ. 2429 | 12 พฤศจิกายน พ.ศ. 2486 | 57 ปี 66 วัน | หม่อมเจ้าสุชาดามณี เทวกุล |
| 11 | หม่อมเจ้าเสพยสุมนัส (ท่านชายน้อย) | ช. | หม่อมลม้าย | 14 สิงหาคม พ.ศ. 2431 | 18 กันยายน พ.ศ. 2452 | 21 ปี 35 วัน | |
| 12 | หม่อมเจ้าทิพรัตนประภา เทวกุล (ท่านหญิงโอ) | ญ. | หม่อมใหญ่ เทวกุล ณ อยุธยา | 27 สิงหาคม พ.ศ. 2431 | 13 มกราคม พ.ศ. 2508 | 76 ปี 139 วัน | |
| 13 | หม่อมเจ้านาราวดี เทวกุล (ท่านหญิงแต๋ว) | ญ. | หม่อมปุ่น | 13 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2432 | 13 ธันวาคม พ.ศ. 2487 | 55 ปี 303 วัน | |
| 14 | หม่อมเจ้า | ญ. | หม่อมลม้าย | 22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2432 | 19 มีนาคม พ.ศ. 2434 | 1 ปี 117 วัน | |
| 15 | หม่อมเจ้าตรีทิเพทพงศ์ เทวกุล (ท่านชายโต๊ะ) | ช. | หม่อมอบ | 10 ธันวาคม พ.ศ. 2432 | 21 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2476 | 43 ปี 73 วัน | หม่อมหลวงวาด (ราชสกุลเดิม สุทัศน์) |
| 16 | หม่อมเจ้าวงศ์นิรชร เทวกุล (ท่านชายเตี้ย) | ช. | หม่อมใหญ่ เทวกุล ณ อยุธยา | 16 มกราคม พ.ศ. 2433 | 9 มีนาคม พ.ศ. 2490 | 57 ปี 52 วัน | หม่อมโกย (สกุลเดิม เกิดสวัสดิ์) |
| 17 | หม่อมเจ้ามรุพรพันธ์ (ท่านชายแอ๊บ) | ช. | หม่อมปุ่น | 14 สิงหาคม พ.ศ. 2433 | 30 พฤษภาคม พ.ศ. 2464 | 30 ปี 290 วัน | หม่อมเจ้ากมลปราโมทย์ (ราชสกุลเดิม กิติยากร) |
| 18 | หม่อมเจ้ากันดาภา เทวกุล | ญ. | หม่อมลม้าย | 26 มิถุนายน พ.ศ. 2434 | 26 กรกฎาคม พ.ศ. 2477 | 43 ปี 30 วัน | |
| 19 | หม่อมเจ้าดาราจรัสศรี เทวกุล (ท่านหญิงเภา) | ญ. | หม่อมใหญ่ เทวกุล ณ อยุธยา | 2 มิถุนายน พ.ศ. 2435 | 24 กรกฎาคม พ.ศ. 2484 | 49 ปี 52 วัน | |
| 20 | หม่อมเจ้าปาน | ช. | หม่อมปุ่น | 8 กรกฎาคม พ.ศ. 2436 | 14 กันยายน พ.ศ. 2437 | 1 ปี 68 วัน | |
| 21 | หม่อมเจ้าปรีดิเทพย์พงษ์ เทวกุล (ท่านชายอั๋น) | ช. | หม่อมพุก | 3 สิงหาคม พ.ศ. 2436 | 11 พฤษภาคม พ.ศ. 2513 | 76 ปี 281 วัน | หม่อมเจ้าลีลาศหงส์ (ราชสกุลเดิม กฤดากร) หม่อมราชวงศ์สอางค์ (ราชสกุลเดิม ปราโมช) หม่อมแตงไทย (สกุลเดิม เดชผล) |
| 22 | หม่อมเจ้าตุ๊ | ช. | หม่อมลม้าย | 28 มีนาคม พ.ศ. 2437 | 6 เมษายน พ.ศ. 2439 | 2 ปี 9 วัน | |
| 23 | หม่อมเจ้าวงศ์ทิพย์สุดา เทวกุล (ท่านหญิงอ้น) | ญ. | หม่อมพุก | 12 พฤศจิกายน พ.ศ. 2437 | 6 เมษายน พ.ศ. 2512 | 74 ปี 146 วัน | |
| 24 | หม่อมเจ้าอัจฉราฉวี เทวกุล (ท่านหญิงอึ่ง) | ญ. | หม่อมจันทร์ | 24 พฤศจิกายน พ.ศ. 2438 | 26 ธันวาคม พ.ศ. 2525 | 87 ปี 32 วัน | |
| 25 | หม่อมเจ้าตรีทศาลัย เทวกุล (ท่านหญิงปุ๋ย) | ญ. | หม่อมปุ่น | 8 มกราคม พ.ศ. 2439 | 22 กรกฎาคม พ.ศ. 2484 | 45 ปี 196 วัน | |
| 26 | หม่อมเจ้าไตรทิพเทพสุต เทวกุล (ท่านชายแถม) | ช. | หม่อมใหญ่ เทวกุล ณ อยุธยา | 5 พฤษภาคม พ.ศ. 2439 | 1 ตุลาคม พ.ศ. 2505 | 66 ปี 149 วัน | หม่อมเจ้าบันดาลสวัสดี (ราชสกุลเดิม ดิศกุล) หม่อมมณี หม่อมแวว หม่อมแบบ |
| 27 | หม่อมเจ้า | ญ. | หม่อมพุก | 4 พฤศจิกายน พ.ศ. 2439 | 31 ธันวาคม พ.ศ. 2439 | 0 ปี 57 วัน | |
| 28 | หม่อมเจ้าสุรวุฒิประวัติ เทวกุล | ช. | หม่อมลม้าย | 18 มีนาคม พ.ศ. 2440 | 6 กันยายน พ.ศ. 2517 | 77 ปี 172 วัน | หม่อมหลวงปอง (ราชสกุลเดิม มาลากุล) หม่อมศิริเลิศ (สกุลเดิม วสันตสิงห์) |
| 29 | หม่อมเจ้าทัตศะศิธร | ญ. | หม่อมจันทร์ | 28 กันยายน พ.ศ. 2440 | 2 กันยายน พ.ศ. 2443 | 2 ปี 339 วัน | |
| 30 | หม่อมเจ้านิกรเทวัญ เทวกุล (ท่านชายโอ่ง) | ช. | หม่อมจันทร์ | 16 มกราคม พ.ศ. 2441 | 3 สิงหาคม พ.ศ. 2519 | 78 ปี 199 วัน | หม่อมเจ้าสมทรง (ราชสกุลเดิม เกษมศรี) |
| 31 | หม่อมเจ้าอนันตนรชัย เทวกุล (ท่านชายเติม) | ช. | หม่อมใหญ่ เทวกุล ณ อยุธยา | 11 มีนาคม พ.ศ. 2442 | 29 พฤษภาคม พ.ศ. 2511 | 69 ปี 79 วัน | หม่อมเจ้าอัปภัศราภา (ราชสกุลเดิม ดิศกุล) |
| 32 | หม่อมเจ้านิต | ช. | หม่อมปุ่น | 25 พฤษภาคม พ.ศ. 2442 | 27 มีนาคม พ.ศ. 2446 | 3 ปี 306 วัน | |
| 33 | หม่อมเจ้าวิไลกัญญา ภาณุพันธุ์ (ท่านหญิงอั้น) | ญ. | หม่อมพุก | 1 มกราคม พ.ศ. 2443 | 30 มิถุนายน พ.ศ. 2509 | 66 ปี 180 วัน | พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นภาณุพงศ์พิริยเดช |
| 34 | หม่อมเจ้าสุชาดามณี เทวกุล (ท่านหญิงเป้า) | ญ. | หม่อมจันทร์ | 13 มกราคม พ.ศ. 2443 | 12 มกราคม พ.ศ. 2498 | 54 ปี 364 วัน | หม่อมเจ้าพงศ์ทินเทพ เทวกุล |
| 35 | หม่อมเจ้าสมรศรีโสภา เทวกุล (ท่านหญิงออ) | ญ. | หม่อมพุก | 19 เมษายน พ.ศ. 2444 | 5 มิถุนายน พ.ศ. 2539 | 95 ปี 47 วัน | |
| 36 | หม่อมเจ้า | หม่อมปุ่น | 26 กันยายน พ.ศ. 2444 | 23 มกราคม พ.ศ. 2445 | 0 ปี 119 วัน | ||
| 37 | หม่อมเจ้า | ช. | หม่อมพุก | 10 มิถุนายน พ.ศ. 2445 | 18 มิถุนายน พ.ศ. 2445 | 0 ปี 8 วัน | |
| 38 | หม่อมเจ้าอาทิตย์อุทัย เทวกุล | ช. | หม่อมพุก | 27 กันยายน พ.ศ. 2446 | 1 ตุลาคม พ.ศ. 2487 | 41 ปี 4 วัน | หม่อมมณี (สกุลเดิม ภมรสุต) หม่อมประสงค์ (สกุลเดิม เพชรรัตน์) |
| 39 | หม่อมเจ้าเจริญวัยวัฒนา | หม่อมปุ่น | 25 กรกฎาคม พ.ศ. 2447 | 24 กันยายน พ.ศ. 2448 | 1 ปี 61 วัน | ||
| 40 | หม่อมเจ้าวงศานุวัตร เทวกุล | ช. | หม่อมจันทร์ | 17 กันยายน พ.ศ. 2447 | 3 เมษายน พ.ศ. 2534 | 86 ปี 198 วัน | หม่อมเจ้ากมลปราโมทย์ (ราชสกุลเดิม กิติยากร) |
| 41 | หม่อมเจ้าพวงรัตนประไพ ชุมพล | ญ. | หม่อมพุก | 19 ตุลาคม พ.ศ. 2447 | 18 พฤศจิกายน พ.ศ. 2542 | 95 ปี 30 วัน | หม่อมเจ้าอุปลีสาณ ชุมพล |
| 42 | หม่อมเจ้าแขไขจรัส เกษมศรี | ญ. | หม่อมพุก | 10 ธันวาคม พ.ศ. 2448 | 21 มีนาคม พ.ศ. 2539 | 90 ปี 101 วัน | หม่อมเจ้าสโมสรเกษม เกษมศรี |
| 43 | หม่อมเจ้าอัศนีฟ่องฟ้า เทวกุล (ท่านชายอ้วน) | ช. | หม่อมพุก | 19 เมษายน พ.ศ. 2450 | 17 สิงหาคม พ.ศ. 2520 | 70 ปี 120 วัน | หม่อมเฉลย (สกุลเดิม คุณชวลี) |
| 44 | หม่อมเจ้าแหว่ง | ช. | หม่อมปุ่น | 19 พฤษภาคม พ.ศ. 2450 | 29 พฤศจิกายน พ.ศ. 2450 | 0 ปี 194 วัน | |
| 45 | หม่อมเจ้าประภาภรณี (ท่านหญิงอ่อน) | ญ. | หม่อมพุก | 25 มิถุนายน พ.ศ. 2451 | 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2453 | 2 ปี 139 วัน | |
| 46 | หม่อมเจ้าโชติสีกฤติกา เทวกุล (ท่านชายแดง) | ช. | หม่อมจันทร์ | 22 เมษายน พ.ศ. 2452 | 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2524 | 72 ปี 90 วัน | หม่อมสมบูรณ์ (สกุลเดิม บุรณะศิริ) หม่อมเมียวออง (สกุลเดิม ปั๊ก) |
| 47 | หม่อมเจ้าจิราโรหิณี | ญ. | หม่อมพุก | 19 กรกฎาคม พ.ศ. 2452 | 27 พฤศจิกายน พ.ศ. 2453 | 1 ปี 131 วัน | |
| 48 | หม่อมเจ้าทับ | ช. | ไม่มีข้อมูล | ไม่มีข้อมูล | ก่อน 3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2468 | ไม่มีข้อมูล | |
พระเกียรติยศ
พระอิสริยยศ
| ธรรมเนียมพระยศของ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ | |
|---|---|
| ธงประจำพระอิสริยยศ | |
| การทูล | ใต้ฝ่าพระบาท |
| การแทนตน | ข้าพระพุทธเจ้า |
| การขานรับ | พ่ะย่ะค่ะ/เพคะ |
- 27 พฤศจิกายน พ.ศ. 2401 - 1 ตุลาคม พ.ศ. 2411 : พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าเทวัญอุไทยวงศ์
- 1 ตุลาคม พ.ศ. 2411 - 23 พฤษภาคม พ.ศ. 2424 : พระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าเทวัญอุไทยวงศ์
- 23 พฤษภาคม พ.ศ. 2424 - 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2429 : พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นเทวะวงศ์วโรประการ
- 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2429 - 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2454 : พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหลวงเทวะวงศ์วโรประการ
- 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2454 - 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2459 : พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระเทวะวงศ์วโรปการ ขัตติยพิศาลสุรบดี ศรีพัชรินทรภราดร สโมสรอเนกศาสตร์วิบูลย์ เกียรติจำรุญไพรัชการ ศุภสมาจารสารสมบัติ มัทวเมตตาธยาศรัย ศรีรัตนตรัยคุณานุสรสุนทรธรรมบพิตร
- 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2459 - 28 มิถุนายน พ.ศ. 2466 : สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ ขัตติยพิศาลสุรบดี บรมราชินีศรีพัชรินทรภราดร สโมสรอเนกนิติปรีชา มหาสุมันตยานุวัตรวิบุลย์ ไพรัชราชกิจจาดุลสุนทรปฏิภาณ นิรุกติญาณวิทยาคณนาทิศาสตร์ โหรกลานุวาทนานาปกรณ์ เกียรติกำจรจิรกาล บริบูรณคุณสารสมบัติ สุจริตสมาจารวัตร มัทวเมตตาชวาธยาศรัย ศรีรัตนตรัยสรณธาดา กัลยาณธรรมิกนาถบพิตร
เครื่องราชอิสริยาภรณ์
เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย
- พ.ศ. 2425 – เครื่องขัตติยราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติคุณรุ่งเรืองยิ่งมหาจักรีบรมราชวงศ์ (ม.จ.ก.) (ฝ่ายหน้า)
- พ.ศ. 2429 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นโบราณมงคลนพรัตนราชวราภรณ์ (น.ร.) (ฝ่ายหน้า)
- พ.ศ. 2443 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้าวิเศษ (ป.จ.ว.)
- พ.ศ. 2454 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์รัตนวราภรณ์ (ร.ว.) (ฝ่ายหน้า)
- พ.ศ. 2454 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)
- พ.ศ. 2461 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
- พ.ศ. 2429 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์ช้างเผือก (ป.ช.)
- พ.ศ. 2428 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์มงกุฎไทย (ป.ม.)
- พ.ศ. 2428 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 3 ตริตาภรณ์ช้างเผือก (ต.ช.)
- พ.ศ. 2454 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์วชิรมาลา (ว.ม.ล.)
- พ.ศ. 2436 - เหรียญดุษฎีมาลา เข็มราชการแผ่นดิน (ร.ด.ม.(ผ))
- พ.ศ. 2433 - เหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา (ร.ด.ม.(ศ))
- พ.ศ. 2436 - เหรียญดุษฎีมาลา เข็มราชการในพระองค์ (ร.ด.ม.(พ))
- พ.ศ. 2452 - เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.) เหรียญก้าไหล่ทอง
- พ.ศ. 2447 - เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 4 ชั้นที่ 2 (ม.ป.ร.2)
- พ.ศ. 2451 - เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 5 ชั้นที่ 1 (จ.ป.ร.1)
- พ.ศ. 2453 - เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 6 ชั้นที่ 1 (ว.ป.ร.1)
- พ.ศ. 2442 – เหรียญราชรุจิทอง รัชกาลที่ 5 (ร.จ.ท.5)
- พ.ศ. 2441 – เหรียญราชินี (ส.ผ.)
_ribbon.svg.html){kind=link}
_ribbon.svg.html){kind=link}
_ribbon.svg.html){kind=link}
_ribbon.svg.html){kind=link}
_ribbon.svg.html){kind=link}
_ribbon.svg.html){kind=link}
_ribbon.svg.html){kind=link}
_ribbon.svg.html){kind=link}
.svg.html){kind=link}
.svg.html){kind=link}
.svg.html){kind=link}
_ribbon.svg.html){kind=link}
_ribbon.svg.html){kind=link}
_ribbon.svg.html){kind=link}
_ribbon.svg.html){kind=link}
_ribbon.png.html){kind=link}
_ribbon.png.html){kind=link}
เครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ
- ราชอาณาจักรอิตาลี : พ.ศ. ไม่ปรากฏ - เครื่องราชอิสริยาภรณ์มงกุฏอิตาลี ชั้นที่ 1
- เดนมาร์ก : พ.ศ. ไม่ปรากฏ - Order of the Dannebrog
- จักรวรรดิญี่ปุ่น : พ.ศ. 2430 − เครื่องราชอิสริยาภรณ์อาทิตย์อุทัย ชั้นที่ 1
- เยอรมนี : พ.ศ. 2430 − เครื่องราชอิสริยาภรณ์อินทรีแดง ชั้นที่ 1
- สหราชอาณาจักรสวีเดนและนอร์เวย์ : พ.ศ. 2430 − เครื่องราชอิสริยาภรณ์วาซา ชั้นที่ 1
- จักรวรรดิรัสเซีย : พ.ศ. 2434 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์เซนต์แอน ชั้นที่ 1 จักรวรรดิรัสเซีย
- ราชอาณาจักรอิตาลี : พ.ศ. 2435 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์เซนต์มอรีสแอนด์ลัสรัส ชั้นที่ 1
- ราชอาณาจักรโปรตุเกส : พ.ศ. 2437 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์กิตติคุณพาณิชย์ ชั้นที่ 1
- จักรวรรดิรัสเซีย : พ.ศ. 2449 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์เซนต์อเล็กซานเดอร์ เนฟสกี ชั้นที่ 1
สถานที่อันเนื่องด้วยพระนาม
- สถาบันการต่างประเทศเทวะวงศ์วโรปการ กระทรวงการต่างประเทศ
พระสมัญญานาม
- พระบิดาแห่งการทูตไทย
- องค์บิดาแห่งการต่างประเทศของไทย
พระยศ
นายพลเอก นายกองตรี สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโปการ | |
|---|---|
| รับใช้ | กองทัพบกสหราชอาณาจักร กองทัพบกสยาม กองเสือป่า |
| ชั้นยศ | พลเอก (สหราชอาณาจักร) พลเอก ไฟล์:นายกองตรี.jpg นายกองตรี (สยาม) |
.svg.html){kind=link}
พระยศทหาร
- นายพลเอก
พระยศพลเรือน
- มหาอำมาตย์นายก
- มหาอำมาตย์เอก
พระยศเสือป่า
- นายหมู่ใหญ่
- นายกองตรี
ราชตระกูล
| สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ | พระชนก: พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว | พระอัยกาฝ่ายพระชนก: พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย | พระปัยกาฝ่ายพระชนก: พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช |
| พระปัยยิกาฝ่ายพระชนก: สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี | |||
| พระอัยยิกาฝ่ายพระชนก: สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี | พระปัยกาฝ่ายพระชนก: เงิน แซ่ตัน | ||
| พระปัยยิกาฝ่ายพระชนก: สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระศรีสุดารักษ์ | |||
| พระชนนี: สมเด็จพระปิยมาวดี ศรีพัชรินทรมาตา (เจ้าจอมมารดาเปี่ยม ในรัชกาลที่ 4) | พระอัยกาฝ่ายพระชนนี: หลวงอาสาสำแดง (แตง) | พระปัยกาฝ่ายพระชนนี: พระยาจินดารังสรรค์ (แก้วแขก) | |
| พระปัยยิกาฝ่ายพระชนนี: ไม่ทราบ | |||
| พระอัยยิกาฝ่ายพระชนนี: ท้าวสุจริตธำรง (นาค) | พระปัยกาฝ่ายพระชนนี: ไม่ทราบ | ||
| พระปัยยิกาฝ่ายพระชนนี: ไม่ทราบ |
อ้างอิง
- http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2438/031/285_2.PDF
- https://www.mfa.go.th/th/page/ประวัติกระทรวงการต่างประเทศ?menu=5d5bd3c615e39c306002a870
- http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2437/044/367.PDF
- ราชกิจจานุเบกษา, ข่าวตั้งปริวีเคาน์ซิลเลอร์, เล่ม 4, หน้า 45
- ราชกิจจานุเบกษา, สัญญาบัตรปริวีเคาน์ซิลเลอร์, เล่ม 4, หน้า 47-48
- http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2453/D/2244.PDF
- http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2459/A/218.PDF
- http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2433/003/28_1.PDF
- ↑ นราธิปประพันธ์พงศ์, กรมพระ, 2404-2474, ผู้รวบรวม. บาญชีมหามกุฏราชสันตติวงศ์ พุทธศก 2468 พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ ทรงรวบรวม. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร, พ.ศ. 2468. 167 หน้า.
- http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2429/010/75.PDF
- ราชกิจจานุเบกษา,ประกาศ เลื่อนแลตั้งกรมแลตั้งเจ้าพระยา เล่ม 30 หน้า 1728 11 พฤศจิกายน 2454
- ราชกิจจานุเบกษา, ข่าวสิ้นพระชนม์, เล่ม 40, ตอน ง, 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2466, หน้า 979
- ราชกิจจานุเบกษา, บัญชีพระราชทานตราเครื่องราชอิสริยยศ, เล่ม ๓, ตอน ๔๖, ๑๕ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๒๙, หน้า ๓๘๕
- http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2443/035/500_1.PDF
- http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2454/D/1165_1.PDF
- http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2454/D/1783.PDF
- http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2461/D/2848.PDF
- http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2429/010/74.PDF
- http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2427/062/541_1.PDF
- http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2427/061/536.PDF
- http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2454/D/664_1.PDF
- http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2436/037/403.PDF
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญดุษฎีมาลา, เล่ม 7, ตอน 43, 25 มกราคม พ.ศ. 2433, หน้า 392
- http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2436/037/403.PDF
- http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2452/D/1596_1.PDF
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 4, เล่ม 21, ตอน 32, 6 พฤศจิกายน พ.ศ. 2447, หน้า 564
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลปัจจุบันฝ่ายหน้า, เล่ม 25, ตอน 35, 29 พฤศจิกายน พ.ศ. 2451, หน้า 1012
- ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์, เล่ม 27, ตอน 0 ง, 11 มกราคม พ.ศ. 2453, หน้า 2409
- พระราชทานเหรียญราชรุจิ
- http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2441/026/283.PDF
- ↑ "พระราชทานพระบรมราชานุญาตตราต่างประเทศ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 4 (ตอน 31): หน้า 248. 15 พฤศจิกายน 2430. สืบค้นเมื่อ 23 มิถุนายน 2562. Check date values in:
|accessdate=, |date=(help) - "พระราชทานพระบรมราชานุญาตเครื่องราชอิสริยาภรณ์รุสเซีย" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 8 (ตอน 46): หน้า 414. 7 กุมภาพันธ์ 2434. สืบค้นเมื่อ 23 มิถุนายน 2562. Check date values in:
|accessdate=, |date=(help) - "พระราชทานพระบรมราชานุญาตเครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 9 (ตอน 5): หน้า 12. 1 พฤษภาคม 2435. สืบค้นเมื่อ 23 มิถุนายน 2562. Check date values in:
|accessdate=, |date=(help) - "พระราชทานพระบรมราชานุญาตเครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 10 (ตอน 40): หน้า 440. 31 ธันวาคม 2437. สืบค้นเมื่อ 23 มิถุนายน 2562. Check date values in:
|accessdate=, |date=(help) - "พระราชทานพระบรมราชานุญาตเครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 23 (ตอน 2): หน้า 40. 8 เมษายน 2449. สืบค้นเมื่อ 18 กรกฎาคม 2563. Check date values in:
|accessdate=, |date=(help) - http://www.mfa.go.th/dvifa/th/organize
- http://www.culture.ssru.ac.th/news/view/new26
- http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2459/D/2175.PDF
- http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2459/D/2166.PDF
- พระราชทานยศ
- พระราชทานยศ
- http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2454/D/660.PDF
- http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2457/D/2244.PDF
- Jeffy Finestone. 2542. สมุดพระรูป พระราชโอรส พระราชธิดา พระราชนัดดาใน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว. ปรียนันทนา รังสิต,ม.ร.ว. โลมาโฮลดิ้ง
ดูเพิ่ม
- เพชรพระมหามงกุฎ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ (พระราชหัตถ์ขวา)
| คอมมอนส์ มีภาพและสื่อเกี่ยวกับ: สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ |
| ก่อนหน้า | สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ | ถัดไป | ||
|---|---|---|---|---|
| เจ้าพระยาภาณุวงศ์มหาโกษาธิบดี | เสนาบดีกระทรวงการต่างประเทศ (12 มิถุนายน พ.ศ. 2428 - 24 มิถุนายน พ.ศ. 2466) | พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นเทววงศ์วโรทัย |