ดอกจัน

บทความนี้เกี่ยวกับเครื่องหมายวรรคตอน สำหรับดอกไม้ของต้นจัน ดูที่ จัน

ดอกจัน ( * ) เป็นเครื่องหมายวรรคตอนชนิดหนึ่ง รูปร่างคล้ายดอกของต้นจัน อาจมีห้าแฉก หกแฉก แปดแฉก หรือมากกว่านั้นขึ้นอยู่กับไทป์เฟซและยูนิโคด โดยปกติการเขียนดอกจันจะเขียนให้สูงขึ้นกว่าข้อความเล็กน้อย ใช้สำหรับเน้นส่วนสำคัญหรือใช้อธิบายเชิงอรรถ เครื่องหมายนี้มีการเรียกอีกชื่อว่า สตาร์ (star) เพราะมีรูปร่างคล้ายรูปดาว

ดอกจัน
วรรคตอน อะพอสทรอฟี ’  ' วงเล็บ [ ]  ( )  { }  ⟨ ⟩ ทวิภาค : จุลภาค ,  ،  、 จุดไข่ปลา …  ...  . . .  ⋯  ᠁  ฯ อัศเจรีย์  ! มหัพภาค . กิลเลอเมต ‹ ›  « » ยัติภังค์ - ยัติภาค –  — ปรัศนี  ? อัญประกาศ ‘ ’  “ ”  ' '  " " อัฒภาค ; ทับ /  ⧸  ⁄
ตัวแบ่งคำ อินเตอร์พังก์ · เว้นวรรค
การพิมพ์ทั่วไป แอมเพอร์แซนด์ & ดอกจัน * แอต @ แบ็กสแลช \ เบสิสพอยต์ ‱ บุลเลต • แคเรต ^ แดกเกอร์ † ‡ ⹋ องศา ° บุพสัญญา ” 〃 ดับเบิลไฮเฟน = ⸗ อัศเจรีย์กลับหัว ¡ ปรัศนีกลับหัว ¿ เครื่องหมายอ้างอิง ※ เครื่องหมายคูณ × นัมเบอร์, แฮชแท็ก # นูเมอโร № ออเบอลุส ÷ ตัวบอกลำดับ º ª สัญลักษณ์ร้อยละ (เปอร์เซ็นต์)  % สัญลักษณ์พันละ (เปอร์มิลล์) ‰ พิลโครว์ ¶ บวกและลบ + − บวกหรือลบ ± ∓ ไพรม์ ′  ″  ‴ เซกชัน § ทิลเดอ, ตัวหนอน ~ อันเดอร์สกอร์ _ เส้นตั้ง |  ‖  ¦
ทรัพย์สินทางปัญญา ลิขสิทธิ์ © กอปปีเลฟต์ 🄯 ลิขสิทธิ์การอัดเสียง ℗ เครื่องหมายการค้าจดทะเบียน ® เซอร์วิสมาร์ก ℠ เครื่องหมายการค้า ™
สกุลเงิน เครื่องหมายสัญลักษณ์สกุลเงิน ¤ สัญลักษณ์สกุลเงิน ؋ ​₳ ​ ฿ ​₿ ​ ₵ ​¢ ​₡ ​₢ ​ $ ​₫ ​₯ ​֏ ​ ₠ ​€ ​ ƒ ​₣ ​ ₲ ​ ₴ ​ ₭ ​ ₺ ​₾ ​ ₼ ​ℳ ​₥ ​ ₦ ​ ₧ ​₱ ​₰ ​£ ​ 元 圆 圓 ​﷼ ​៛ ​₽ ​₹ ₨ ​ ₪ ​ ৳ ​₸ ​₮ ​ ₩ ​ ¥ ​円
การพิมพ์เฉพาะทาง แอสเทอริซึม ⁂ ฟลอวรอน ❧ ดัชนี ☞ อินเทอร์รอแบง ‽ วรรคตอนไอเรอนี ⸮ ลอซินจ์ ◊ ไท ⁀
ที่เกี่ยวข้อง
เครื่องหมายเสริมอักษร เครื่องหมายตรรกศาสตร์ อักษรไวท์สเปซ
ในภาษาอื่น ๆ
จีน ฮีบรู ญี่ปุ่น เกาหลี
ในภาษาไทย
โคมูตร ๛ ตีนครุ ┼ ไปยาลน้อย ฯ ไปยาลใหญ่ ฯลฯ ฟองมัน ๏ ไม้ยมก ๆ อังคั่น ฯ, ฯะ, ๚, ๚ะ
หมวดหมู่
ด ค ก

สำหรับดอกจันสามตัวที่วางเรียงกันแบบสามเหลี่ยม ( ⁂ ) เรียกว่า แอสเทอริซึม (asterism)

การใช้งาน

การเขียนข้อความ

• ดอกจันใช้สำหรับกำกับข้อความที่มีการอธิบายไว้ในเชิงอรรถ โดยเฉพาะเมื่อมีเชิงอรรถเพียงอันเดียวในหน้านั้น อย่างไรก็ตาม ดอกจันสามารถใช้กำกับซ้ำหลายตัวเพื่อบ่งบอกเชิงอรรถที่ต่างกัน (เช่น *, **, ***)
• ดอกจันสามตัว (หรือมากกว่า) ที่วางเรียงอยู่กลางหน้ากระดาษ สามารถใช้แทนเส้นกั้นตามแนวนอนระหว่างส่วนของเนื้อหายาวๆ ได้ ซึ่งจะเป็นจุดสังเกตได้ดีกว่าเส้นตรงธรรมดา
• ดอกจันสามารถใช้ปิดบังส่วนหนึ่งของคำ เพื่อหลีกเลี่ยงความไม่สุภาพของคำเต็ม (s**t) หรือเพื่อไม่ประสงค์จะออกนามเต็ม (Peter J***) หรือเพื่อหลีกเลี่ยงการทำให้ชื่อนั้นเสื่อมเสีย (G*d)
• ดอกจันสามารถใช้เป็นสัญลักษณ์นำหัวข้อ (bullet) สำหรับรายการต่างๆ
• ดอกจันใช้แทน *การเน้น* ในกรณีที่ไม่สามารถใช้ตัวเอนแทนได้
• ดอกจันสามารถใช้เป็นตัวแทนของการจัดระดับภาพยนตร์ ภัตตาคาร ฯลฯ แทนเครื่องหมายดาว

ภาษาศาสตร์

ภาษาศาสตร์เชิงประวัติ

ในภาษาศาสตร์เชิงประวัติ ดอกจันใช้วางไว้หน้าคำหนึ่งๆ เพื่อแสดงว่าคำนั้นอาจไม่ถูกต้องโดยตรง แต่ถูกสร้างขึ้นใหม่จากพื้นฐานทางภาษาศาสตร์อื่นๆ ตัวอย่างเช่น คำว่า anilif ในภาษา Proto-Germanic เป็นรูปแบบหนึ่งที่ถูกสร้างขึ้นใหม่

• *ainlif → endleofan → eleven

ภาษาศาสตร์เพิ่มพูน

ในภาษาศาสตร์เพิ่มพูน ดอกจันมักใช้วางไว้หน้าคำหรือวลี เพื่อแสดงว่าคำหรือวลีนั้นไม่ถูกหลักไวยากรณ์

• I'm not / *I amn't

ดอกจันที่กำกับหน้าวงเล็บหมายถึง คำหรือวลีที่จำเป็นต้องเติมเพื่อให้ถูกหลักไวยากรณ์ ส่วนดอกจันภายในวงเล็บหมายถึง คำหรือวลีนั้นเมื่อเติมแล้วจะผิดหลักไวยากรณ์

• go *(to) the station
• go (*to) home

คอมพิวเตอร์

วิทยาการคอมพิวเตอร์

ในวิทยาการคอมพิวเตอร์ ดอกจันถูกใช้ในนิพจน์ปรกติเพื่อแทนการซ้ำของอักษรหรือแพตเทิร์นจำนวน 0 ครั้งหรือมากกว่า การใช้ดอกจันในลักษณะนี้เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า คลีนสตาร์ (Kleene star) หรือ คลีนโคลเชอร์ (Kleene closure) ซึ่งตั้งไว้เพื่อเป็นเกียรติให้กับ สตีเฟน โคล คลีน (Stephen Cole Kleene) นักคณิตศาสตร์ผู้ริเริ่มวิชาวิทยาการคอมพิวเตอร์

ในยูเอ็มแอล ดอกจันใช้แทนจำนวนการซ้ำของคลาสจำนวน 0 คลาสหรือมากกว่า

ส่วนต่อประสานคอมพิวเตอร์

ฐในส่วนต่อประสานรายคำสั่ง (command-line interface) บางชนิด เช่นเชลล์ยูนิกซ์หรือ Command Prompt ของไมโครซอฟท์ ดอกจันถูกใช้เป็นอักขระตัวแทน (wildcard character) หมายถึงสายอักขระใดๆ การใช้งานดอกจันเป็นอักขระตัวแทนปกติใช้สำหรับการค้นหาแฟ้มในคอมพิวเตอร์ ตัวอย่างเช่น ถ้าผู้ใช้ต้องการหาแฟ้มที่มีชื่อว่า Document 1 การค้นหาด้วยคำสำคัญ Doc* และ D*ment* จะสามารถหาแฟ้มนั้นเจอได้ เป็นต้น

ในส่วนต่อประสานกราฟิกกับผู้ใช้บางชนิด โดยเฉพาะกับโปรแกรมประยุกต์บนไมโครซอฟท์ ดอกจันใช้นำหน้าชื่อเอกสารที่เรากำลังทำงานอยู่ซึ่งจะปรากฏบนแถบหัวเรื่องของหน้าต่าง เพื่อใช้แสดงว่าการเปลี่ยนแปลงเอกสารนั้นยังไม่ได้ถูกบัน

ในระบบแฟ้มของคอมโมโดร์ (Commodore) และระบบอื่นที่เกี่ยวข้อง ดอกจันที่แสดงถัดจากชื่อแฟ้มในไดเรกทอรี หมายถึงแฟ้มที่ถูกปิดหลังจากการใช้งานอย่างไม่สมบูรณ์ มักจะเรียกกันว่า splat file

สำหรับแบบฟอร์มบนเว็บเพจ เป็นที่ทราบกันดีว่าเครื่องหมายดอกจันใช้แสดงถึงช่องข้อมูลที่จำเป็นต้องกรอก

เครื่องคิดเลขหรือเครื่องบวกเลข (adding machine) บางชนิดใช้ปุ่มเครื่องหมายดอกจันแทน ผลลัพธ์ หรือใช้สำหรับยุติการบวกหรือลบตามลำดับจำนวน

ภาษาโปรแกรม

ในภาษาโปรแกรมหลายชนิดรวมทั้งในเครื่องคิดเลข ใช้เครื่องหมายดอกจันเป็นสัญลักษณ์แทนการคูณ แต่เครื่องหมายนี้ก็ยังมีความหมายพิเศษในบางภาษา ตัวอย่างเช่น

• ภาษาในตระกูลภาษาซี ดอกจันใช้นำหน้าชื่อตัวแปรเพื่อประกาศว่าเป็นตัวแปรพอยเตอร์ สำหรับอ่านหรือบันทึกค่าในตำแหน่งหน่วยความจำที่ชี้อยู่
• ภาษาคอมมอนลิสป์ (Common Lisp) ดอกจันใช้ประกอบหน้าและหลังตัวแปรส่วนกลาง (global variable) เช่นอย่างนี้ *SAMPLE*
• ในภาษาฟอร์แทรนและภาษาตระกูลภาษาปาสกาลบางสาขา การใช้ดอกจันสองตัวติดกันหมายถึงการยกกำลัง เช่น 5**3 = 5*5*5 = 125
• ใช้ดอกจันสำหรับการอ้างถึง typeglob ของตัวแปรทั้งหมดด้วยชื่อที่กำหนดให้
• ภาษารูบีและภาษาไพทอน ดอกจันมีการใช้เฉพาะทางสองอย่าง อย่างแรกใช้กำกับรายการในการเรียกใช้ฟังก์ชัน ซึ่งจะช่วยขยายรายการภายในออกมาเป็นอาร์กิวเมนต์ของฟังก์ชัน อย่างที่สอง พารามิเตอร์ที่ขึ้นต้นด้วยดอกจันในการประกาศฟังก์ชัน ส่งผลให้พารามิเตอร์สามารถส่งค่าเข้ามาได้โดยผ่านทางรายการลำดับ (tuple ในไพทอน) หรือแถวลำดับ (array ในรูบี)
• ดอกจันในภาษาเอพีแอล ใช้แทนฟังก์ชันเลขชี้กำลัง หรือฟังก์ชันการยกกำลัง