ประเทศเติร์กเมนิสถาน

ระวังสับสนกับ เตอร์เกสถาน, ประเทศตุรกี, หรือ เติร์กเมเนลี

พิกัดภูมิศาสตร์: 40°N 60°E / 40°N 60°E / 40; 60

เติร์กเมนิสถาน (อังกฤษ: Turkmenistan; เติร์กเมน: Türkmenistan, ออกเสียง [tʏɾkmønʏˈθːɑːn]) เป็นประเทศในเอเชียกลาง มีพรมแดนติดกับคาซัคสถาน อุซเบกิสถาน ประเทศอัฟกานิสถาน อิหร่าน และมีชายฝั่งบนทะเลแคสเปียน โดยมีอาชกาบัตเป็นเมืองหลวงและเมืองที่ใหญ่ที่สุดของประเทศ มีประชากรในประเทศประมาณ 6 ล้านคน ซึ่งถือว่าน้อยที่สุดในเอเชียกลาง และมีประชากรเบาบางมากที่สุดในเอเชีย พลเมืองในเติร์กเมนิสถานมีชื่อเรียกว่าชาวเติร์กเมนิสถาน เติร์กเมเนีย หรือเติร์กเมน

เติร์กเมนิสถาน Türkmenistan  (เติร์กเมน)
ธงชาติ ตราแผ่นดิน
คำขวัญ: Türkmenistan Bitaraplygyň watanydyr ("เติร์กเมนิสถานคือมาตุภูมิของความเป็นกลาง")
เพลงชาติ: Garaşsyz Bitarap Türkmenistanyň Döwlet Gimni ("เพลงชาติเติร์กเมนิสถานอันเป็นเอกราชและเป็นกลาง")
ที่ตั้งของ ประเทศเติร์กเมนิสถาน  (แดง)
เมืองหลวง และ ใหญ่สุด	อาชกาบัต 37°58′N 58°20′E / 37.967°N 58.333°E / 37.967; 58.333
ภาษาราชการ	เติร์กเมน
ภาษาสำหรับการสื่อสารระหว่างกลุ่มชาติพันธุ์	รัสเซีย
ภาษาอื่น ๆ	อุซเบก • คาซัค • อาร์มีเนีย • อาเซอร์ไบจาน • บาลอจ • เคิร์ดเหนือ • ยูเครน • เปอร์เซีย และอื่น ๆ
กลุ่มชาติพันธุ์ (2012)	78.6% เติร์กเมน 9.3% อุซเบก 3.2% รัสเซีย 2.7% คาซัค 1.1% ตาตาร์ 1.0% อาร์มีเนีย 0.7% อาเซอร์ไบจาน 0.4% บาลอจ 0.3% เคิร์ด 0.2% ยูเครน 0.2% เปอร์เซีย 0.1% เลซกิน 0.1% บาชกีร์ 2.1% อื่น ๆ
ศาสนา	93.7% อิสลาม 6.1% คริสต์ 0.2% ไม่ทราบ
เดมะนิม	ชาวเติร์กเมนิสถาน ชาวเติร์กเมน ชาวเติร์กเมเนีย
การปกครอง	รัฐเดี่ยวโดยพฤตินัย สาธารณรัฐประธานาธิบดีที่มีพรรคการเมืองเดียว ภายใต้ระบบรวบอำนาจเบ็ดเสร็จของระบอบเผด็จการ
• ประธานาธิบดี	กูร์บันกูลือ เบร์ดือมูฮาเมดอว์
• รองประธานาธิบดี	ราชิต เมเรดอว์
• ประธานศาลสูงสุด	Ussanepesow Atamyradovič
สภานิติบัญญัติ	สภาแห่งชาติ
• สภาสูง	สภาประชาชน
• สภาล่าง	สมัชชา
เป็นเอกราชจากรัสเซียและสหภาพโซเวียต
• การพิชิต	ค.ศ. 1879
• การปกครองของโซเวียต	13 พฤษภาคม ค.ศ. 1925
• ประกาศเป็นรัฐเอกราช	22 สิงหาคม ค.ศ. 1990
• จากสหภาพโซเวียต	27 ตุลาคม ค.ศ. 1991
• ได้รับการยอมรับ	26 ธันวาคม ค.ศ. 1991
• รัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบัน	18 พฤษภาคม ค.ศ. 1992
พื้นที่
• รวม	491,210 ตารางกิโลเมตร (189,660 ตารางไมล์) (อันดับที่ 52)
• แหล่งน้ำ (%)	4.9
ประชากร
• ค.ศ. 2020 ประมาณ	6,031,187 (อันดับที่ 113)
• ความหนาแน่น	10.5 ต่อตารางกิโลเมตร (27.2 ต่อตารางไมล์) (อันดับที่ 221)
จีดีพี (อำนาจซื้อ)	ค.ศ. 2018 (ประมาณ)
• รวม	112.659 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ
• ต่อหัว	19,526 ดอลลาร์สหรัฐ
จีดีพี (ราคาตลาด)	ค.ศ. 2018 (ประมาณ)
• รวม	42.764 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ
• ต่อหัว	7,411 ดอลลาร์สหรัฐ
จีนี (ค.ศ. 1998)	40.8 ปานกลาง
เอชดีไอ (ค.ศ. 2019)	0.715 สูง · อันดับที่ 111
สกุลเงิน	มานัตเติร์กเมนิสถาน (TMT)
เขตเวลา	UTC+05 (TMT)
ขับรถด้าน	ขวา
รหัสโทรศัพท์	+993
โดเมนบนสุด	.tm

เติร์กเมนิสถานเป็นทางแยกของอารยธรรมมานานนับศตวรรษ โดยเมิร์ฟเป็นหนึ่งในเมืองโอเอซิสที่เก่าแก่ที่สุดในเอเชียกลาง และเคยเป็นเมืองที่ใหญ่ที่สุดในโลก ในยุคกลาง เมิร์ฟถือเป็นหนึ่งในเมืองใหญ่ของโลกอิสลามและเป็นจุดหยุดสำคัญบนเส้นทางสายไหม ต่อมาถูกผนวกโดยจักรวรรดิรัสเซียใน ค.ศ. 1881 ซึ่งมีขบวนการต่อต้านบอลเชวิคในเอเชียกลาง ใน ค.ศ. 1925 เติร์กเมนิสถานกลายเป็นสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตเติร์กเมน สาธารณรัฐของสหภาพโซเวียต แล้วเป็นเอกราชหลังการล่มสลายของสหภาพโซเวียตใน ค.ศ. 1991

เติร์เมนิสถานมีก๊าซธรรมชาติสำรองขนาดใหญ่เป็นอันดับ 4 ของโลก โดยส่วนใหญ่อยู่ที่ทะเลทรายการากุมหรือทะเลทรายดำ จาก ค.ศ. 1993 ถึง 2017 พลเมืองในประเทศได้รับไฟฟ้า น้ำ และก๊าซธรรมชาติจากรัฐบาลโดยไม่คิดเงิน

ประเทศนี้ได้รับเสียงวิจารณ์อย่างมากจากสิทธิมนุษยชนที่ย่ำแย่ โดยปัญหาส่วนใหญ่คือการดูแลชนกลุ่มน้อย, เสรีภาพสื่อ และเสรีภาพทางศาสนา หลังเป็นเอกราชจากสหภาพโซเวียตใน ค.ศ. 1991 รัฐเอกราชเติร์กเมนิสถานถูกปกครองโดยผู้ปกคอรงเผด็จการสองคน ได้แก่ประธานาธิบดีตลอดชีพซาปาร์มือรัต นือยาซอว์ (มีอีกชื่อว่า ทืร์กเมนบาชือ หรือ "หัวหน้าของชาวเติร์กเมนทั้งปวง") จนกระทั่งเสียชีวิตใน ค.ศ. 2006 กูร์บันกูลือ เบร์ดือมูฮาเมดอว์กลายเป็นประธานาธิบดีใน ค.ศ. 2007 หลังชนะการเลือกตั้งที่ไม่เป็นประชาธิปไตย (เขาเคยดำรงตำแหน่งรองประธานาธิบดีและรักษาการประธานาธิบดี) การใช้บทลงโทษด้วยการประหารชีวิตถูกยกเลิกอย่างเป็นทางการในรัฐธรรมนูญฉบับปี 2008

ประวัติศาสตร์

ดูบทความหลักที่: ประวัติศาสตร์เติร์กเมนิสถาน

การเมืองการปกครอง

บริหาร

ดูบทความหลักที่: รัฐบาลเติร์กเมนิสถาน

นิติบัญญัติ

ดูบทความหลักที่: รัฐสภาเติร์กเมนิสถาน

ตุลาการ

ดูบทความหลักที่: กฎหมายเติร์กเมนิสถาน

สถานการณ์การเมือง

สิทธิมนุษยชน

ภูมิศาสตร์

การแบ่งเขตการปกครอง

ดูเพิ่มที่อำเภอของประเทศเติร์กเมนิสถานและ OpenStreetMap Wiki: Turkmenistan Geoname Changes 

ประเทศเติร์กเมนิสถานแบ่งออกเป็น 5 จังหวัด (เติร์กเมน: welaýat) และ 1 เมืองหลวง (şäher) แต่ละจังหวัดแบ่งออกเป็นอำเภอ (etrap) ซึ่งอาจเป็นทั้งเทศมณฑลหรือเมือง ตามรายงานจากรัฐธรรมนูญเติร์กเมนิสถาน (มาตราที่ 16 ตามรัฐธรรมนูญฉบับปี 2008; มาตราที่ 47 ตามรัฐธรรมนูญฉบับปี 1992) บางเมืองมีสถานะ จังหวัด หรือ อำเภอ

เขตการปกครอง	ISO 3166-2	เมืองหลัก	พื้นที่	ประชากร (ค.ศ. 2005)	หมายเลข
เมืองอาชกาบัต	TM-S	อาชกาบัต	470 ตารางกิโลเมตร (180 ตารางไมล์)	871,500
จังหวัดอาฮัล	TM-A	แอเนิว	97,160 ตารางกิโลเมตร (37,510 ตารางไมล์)	939,700	1
จังหวัดบัลกัน	TM-B	บัลกานาบัต	139,270 ตารางกิโลเมตร (53,770 ตารางไมล์)	553,500	2
จังหวัดดาโชกุซ	TM-D	ดาโชกุซ	73,430 ตารางกิโลเมตร (28,350 ตารางไมล์)	1,370,400	3
จังหวัดเลบัป	TM-L	ทืร์กเมนาบัต	93,730 ตารางกิโลเมตร (36,190 ตารางไมล์)	1,334,500	4
จังหวัดมารือ	TM-M	มารือ	87,150 ตารางกิโลเมตร (33,650 ตารางไมล์)	1,480,400	5

กองทัพ

ดูบทความหลักที่: กองทัพเติร์กเมนิสถาน

กองกำลังกึ่งทหาร

เศรษฐกิจ

โครงสร้างทางเศรษฐกิจ

เกษตรกรรม

พืชที่สำคัญได้แก่ ฝ้ายและธัญพืช สัตว์เลี้ยงส่วนใหญ่เป็นปศุสัตว์ ได้แก่ แพะ โค และสัตว์ปีก

พลังงาน

เศรษฐกิจหลักของเติร์กเมนิสถานอยู่บนพื้นฐานอุตสาหกรรมปิโตรเลียม ขณะที่อุตสาหกรรมอื่น ๆ ได้แก่ สิ่งทอและอาหาร

การส่งออกพลังงาน

การท่องเที่ยว

ดูบทความหลักที่: การท่องเที่ยวในเติร์กเมนิสถาน

โครงสร้างพื้นฐาน

คมนาคม และ โทรคมนาคม

คมนาคม

โทรคมนาคม

วิทยาศาสตร์ และ เทคโนโลยี

การศึกษา

ดูบทความหลักที่: การศึกษาในเติร์กเมนิสถาน

สาธารณสุข

สวัสดิการสังคม

ประชากร

เชื้อชาติ

ศาสนา

ชาวเติร์กเมนส่วนใหญ่นับถือศาสนาอิสลาม 85% ศาสนาคริสต์ 10% ศาสนาบาไฮ ศาสนาโซโรอัสเตอร์ และไสยศาสตร์ 5%

ภาษา

เติร์กเมนิสถานเป็นภาษาราชการและมีการใช้ภาษารัสเซียอย่างกว้างขวาง

กีฬา

ดูบทความหลักที่: เติร์กเมนิสถานในเอเชียนเกมส์, เติร์กเมนิสถานในโอลิมปิก และ เติร์กเมนิสถานในพาราลิมปิก

วัฒนธรรม

ดูบทความหลักที่: วัฒนธรรมเติร์กเมนิสถาน

วรรณกรรม

สถาปัตยกรรม

ดนตรี

อาหาร

วันหยุด

ดูบทความหลักที่: รายชื่อวันสำคัญของเติร์กเมนิสถาน

อ้างอิง

1. ชื่อเต็มคือประธานศาลสูงสุดเติร์กเมนิสถาน ผู้บริหารและจัดการศาลทั้งหมดในเติร์กเมนิสถานทั้งหมด

1. Hambly, Gavin R.G.; และคณะ. "Turkmenistan". Encyclopedia Britannica. สืบค้นเมื่อ 24 May 2020.
2. Editor (28 December 2019). ""Turkmenistan is the motherland of Neutrality" is the motto of 2020 | Chronicles of Turkmenistan". En.hronikatm.com. สืบค้นเมื่อ 2020-05-26.CS1 maint: extra text: authors list (link)
3. "Turkmen parliament places Year 2020 under national motto "Turkmenistan – Homeland of Neutrality" – tpetroleum". Turkmenpetroleum.com. 2019-12-29. สืบค้นเมื่อ 2020-05-26.
4. "Turkmenistan's Constitution of 2008" (PDF).
5. "Turkmenistan". The World Factbook. United States Central Intelligence Agency. สืบค้นเมื่อ 25 November 2013.
6. "Dual Citizenship". Ashgabat: U.S. Embassy in Turkmenistan. สืบค้นเมื่อ 23 May 2020.
7. Gore, Hayden (2007). "Totalitarianism: The Case of Turkmenistan" (PDF). Human Rights & Human Welfare. Denver: Josef Korbel School of International Studies (Human Rights in Russia and the Former Soviet Republics): 107–116. สืบค้นเมื่อ 29 June 2021.
8. "Turkmenistan approves new constitution to increase president's powers". PravdaReport. 26 September 2008.
9. Государственный комитет Туркменистана по статистике : Информация о Туркменистане: О Туркменистане 7 มกราคม 2012 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน : Туркменистан — одна из пяти стран Центральной Азии, вторая среди них по площади (491,21 тысяч км2), расположен в юго-западной части региона в зоне пустынь, севернее хребта Копетдаг Туркмено-Хорасанской горной системы, между Каспийским морем на западе и рекой Амударья на востоке.
10. "World Population Prospects - Population Division - United Nations". population.un.org.
11. "Turkmenistan". International Monetary Fund. สืบค้นเมื่อ 2 June 2016.
12. Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 December 2020. pp. 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5. สืบค้นเมื่อ 16 December 2020.
13. Clark, Larry (1998). Turkmen Reference Grammar (ภาษาอังกฤษ). Wiesbaden: Harrassowitz Verlag. p. 50.
14. "Turkmenian". Ethnologue (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 2020-12-13.
15. "State Historical and Cultural Park "Ancient Merv"". UNESCO-WHC.
16. Tharoor, Kanishk (2016). "LOST CITIES #5: HOW THE MAGNIFICENT CITY OF MERV WAS RAZED – AND NEVER RECOVERED". The Guardian. Once the world’s biggest city, the Silk Road metropolis of Merv in modern Turkmenistan destroyed by Genghis Khan’s son and the Mongols in AD1221 with an estimated 700,000 deaths.
17. "BP Statistical Review of World Energy 2019" (PDF). p. 30.
18. "Turkmen ruler ends free power, gas, water – World News". Hürriyet Daily News.
19. "Russians 'flee' Turkmenistan". BBC News. 20 June 2003. สืบค้นเมื่อ 25 November 2013.
20. Spetalnick, Matt (November 3, 2015). "Kerry reassures Afghanistan's neighbors over U.S. troop drawdown". Reuters. สืบค้นเมื่อ August 23, 2020.
21. Turkmenistan's Constitution of 2008. constituteproject.org
22. "Asia-Pacific – Turkmenistan suspends death penalty". BBC News.
23. "Turkmenistan Geoname Changes - OpenStreetMap Wiki". wiki.openstreetmap.org.
24. Statistical Yearbook of Turkmenistan 2000–2004, National Institute of State Statistics and Information of Turkmenistan, Ashgabat, 2005.

อ่านเพิ่ม

• Abazov, Rafis (2005). Historical Dictionary of Turkmenistan. Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-5362-1.
• Blackwell, Carole (2001). Tradition and Society in Turkmenistan: Gender, Oral Culture and Song. Curzon. ISBN 0-7007-1354-9.
• Brummel, Paul (2006). Bradt Travel Guide: Turkmenistan. Bradt Travel Guides. ISBN 978-1-84162-144-9.
• Clammer, Paul; Kohn, Michael; Mayhew, Bradley (2014). Lonely Planet Guide: Central Asia. Lonely Planet. ISBN 978-1-74179-953-8.
• Clement, Victoria (2018). Learning to Become Turkmen. University of Pittsburgh Press. ISBN 978-0822964636.
• Edgar, Adrienne Lynn (2004). Tribal Nation: The Making of Soviet Turkmenistan. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-12799-6.
• Hopkirk, Peter (1992). The Great Game: The Struggle for Empire in Central Asia. Kodansha International. ISBN 978-1-56836-022-5.
• Kaplan, Robert (2001). Eastward to Tartary: Travels in the Balkans, the Middle East, and the Caucasus. Vintage. ISBN 978-0-3757-0576-2.
• Kropf, John (2006). Unknown Sands: Journeys Around the World's Most Isolated Country. Dusty Spark Publishing. ISBN 978-0-9763-5651-6.
• Lobanov-Rostovsky, Andrei (1965). Russia and Asia. Ann Arbor, Michigan: George Wahr Publishing Co. ISBN 978-1-1259-8932-6.
• Nahaylo, Bohdan; Swoboda, Victor (1990). Soviet Disunion: A History of the Nationalities problem in the USSR. ISBN 0029224012.
• Rall, Ted (2006). Silk Road to Ruin: Is Central Asia the New Middle East?. NBM Publishing. ISBN 978-1-56163-454-5.
• Rashid, Ahmed (2017). The Resurgence of Central Asia: Islam or Nationalism?.
• Rasizade, Alec (October 2003). . Contemporary Review. Oxford. 283 (1653): 197–206. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 6 January 2007.
• Smith, Graham, บ.ก. (1995). The Nationalities Question in the Soviet Union (2nd ed.).
• Theroux, Paul (28 May 2007). "The Golden Man: Saparmurat Niyazov's reign of insanity". The New Yorker.
• Vilmer, Jean-Baptiste (2009). Turkménistan (ภาษาฝรั่งเศส). Editions Non Lieu. ISBN 978-2352700685.

แหล่งข้อมูลอื่น

• Turkmenistan. The World Factbook. Central Intelligence Agency.
• Modern Turkmenistan photos
• at UCB Libraries GovPubs
• ประเทศเติร์กเมนิสถาน ที่เว็บไซต์ Curlie
• Turkmenistan profile from the BBC News
•   Wikimedia Atlas of Turkmenistan
• OpenStreetMap online atlas of Turkmenistan
• OpenStreetMap wiki article on Turkmenistan
•   ประเทศเติร์กเมนิสถาน คู่มือการท่องเที่ยวจากวิกิเดินทาง (อังกฤษ)
• Key Development Forecasts for Turkmenistan from International Futures

รัฐบาล

• Turkmenistan government information portal

อื่น ๆ

• "Chronicles of Turkmenistan". Publication of Turkmen Initiative for Human Rights.
• Official photo gallery from Turkmenistan and Ashgabat
• daily news and analysis in Turkish English and Turkmen 3 พฤศจิกายน 2015 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน