ประเทศคีร์กีซสถาน
ลิงก์ข้ามภาษาในบทความนี้ มีไว้ให้ผู้อ่านและผู้ร่วมแก้ไขบทความศึกษาเพิ่มเติมโดยสะดวก เนื่องจากวิกิพีเดียภาษาไทยยังไม่มีบทความดังกล่าว กระนั้น ควรรีบสร้างเป็นบทความโดยเร็วที่สุด |
พิกัดภูมิศาสตร์: 41°N 75°E / 41°N 75°E
คีร์กีซสถาน (อังกฤษ: Kyrgyzstan; คีร์กีซ: Кыргызстан, ออกเสียง: [qɯrʁɯsˈstɑn]; รัสเซีย: Киргизия) หรือชื่ออย่างเป็นทางการว่า สาธารณรัฐคีร์กีซ (อังกฤษ: Kyrgyz Republic; คีร์กีซ: Кыргыз Республикасы; รัสเซีย: Кыргызская Республика) เป็นประเทศในเอเชียกลาง มีพรมแดนติดกับประเทศจีน คาซัคสถาน ทาจิกิสถาน และอุซเบกิสถาน เป็นประเทศที่ไม่มีทางออกสู่ทะเล เมืองหลวงและเมืองใหญ่ที่สุดมีชื่อว่าบิชเคก (Бишкек – เดิมเรียกว่า ฟรุนเซ Фрунзе) คีร์กีซสถานเดิมเป็นส่วนหนึ่งของสหภาพโซเวียต
สาธารณรัฐคีร์กีซ Кыргыз Республикасы (คีร์กีซ) | |
---|---|
ที่ตั้งของ ประเทศคีร์กีซสถาน (เขียว) | |
เมืองหลวง และเมืองใหญ่สุด | บิชเคก 42°52′N 74°36′E / 42.867°N 74.600°E |
ภาษาราชการ | คีร์กีซ |
ภาษาราชการร่วม | รัสเซีย |
กลุ่มชาติพันธุ์ (ค.ศ. 2019) | |
ศาสนา | |
การปกครอง | รัฐเดี่ยว สาธารณรัฐระบบประธานาธิบดี |
• ประธานาธิบดี | Sadyr Japarov |
• หัวหน้าคณะรัฐมนตรี | Akylbek Japarov |
• ประธานสภาสูงสุด | Talant Mamytov |
สภานิติบัญญัติ | สภาสูงสุด |
ก่อตั้ง | |
• รัฐข่านคีร์กีซ | ค.ศ. 840 |
• แยกจากรัสเซีย | 27 พฤศจิกายน ค.ศ. 1917 |
5 ธันวาคม ค.ศ. 1936 | |
• เป็นเอกราชจากสหภาพโซเวียต | 31 สิงหาคม ค.ศ. 1991 |
• เข้าเป็นสมาชิกเครือรัฐเอกราช | 21 ธันวาคม ค.ศ. 1991 |
26 ธันวาคม ค.ศ. 1991 | |
• เป็นสมาชิกสหประชาชาติ | 2 มีนาคม ค.ศ. 1992 |
พื้นที่ | |
• รวม | 199,951 ตารางกิโลเมตร (77,202 ตารางไมล์) (อันดับที่ 85) |
3.6 | |
ประชากร | |
• ค.ศ. 2020 ประมาณ | 6,586,600 (อันดับที่ 110) |
• สำมะโนประชากร ค.ศ. 2009 | 5,362,800 |
27.4 ต่อตารางกิโลเมตร (71.0 ต่อตารางไมล์) (อันดับที่ 176) | |
จีดีพี (อำนาจซื้อ) | ค.ศ. 2019 (ประมาณ) |
• รวม | 35.324 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ (อันดับที่ 127) |
• ต่อหัว | 5,470 ดอลลาร์สหรัฐ (อันดับที่ 134) |
จีดีพี (ราคาตลาด) | ค.ศ. 2019 (ประมาณ) |
• รวม | 8.455 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ (อันดับที่ 141) |
• ต่อหัว | 1,309 ดอลลาร์สหรัฐ (อันดับที่ 158) |
จีนี (ค.ศ. 2018) | 27.7 ต่ำ |
เอชดีไอ (ค.ศ. 2019) | 0.697 ปานกลาง · อันดับที่ 120 |
สกุลเงิน | ซอมคีร์กีซสถาน (c) (KGS) |
เขตเวลา | UTC+6 (เวลาคีร์กีซสถาน) |
ขับรถด้าน | ขวามือ |
รหัสโทรศัพท์ | +996 |
รหัส ISO 3166 | KG |
โดเมนบนสุด | .kg |
ภูมิศาสตร์
ที่ตั้ง คีร์กีซสถานมีที่ตั้งตามพิกัดภูมิศาสตร์อยู่ระหว่างละติจูด 37–43 องศาเหนือ และระหว่างลองจิจูด 71–80 องศาตะวันออก มีขนาดพื้นที่ 198,500 ตารางกิโลเมตร
ลักษณะภูมิประเทศ
คีร์กีซสถานมีภูมิประเทศส่วนใหญ่เป็นภูเขาสูง ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของเทือกเขาเทียนชานที่แยกตัวออกมาจากปามีร์นอต ปรากฏทะเลสาบอิสซิค-คุลอยู่ระหว่างสันเขาสูงบริเวณตอนกลางของประเทศ เทือกเขาเทียนชานในเขตคีร์กีซสถานเป็นต้นน้ำของแม่น้ำซีร์ดาเรียที่ไหลลงทะเลอารัลในตอนกลางของภูมิภาค
ลักษณะภูมิอากาศ
ลักษณะภูมิอากาศที่ปรากฏในพื้นที่ของคีร์กีซสถาน พิจารณาเป็นเขตของภูมิอากาศได้ดังนี้
- เขตภาคพื้นทวีป ฝนตกมาก อบอุ่นในฤดูร้อน หนาวเย็นในฤดูหนาว ปรากฏอยู่ตามพื้นที่หน้าเขาของเทือกเขาเทียนชาน
- เขตขั้วโลก อากาศหนาวจัด ปรากฏอยู่ตามสันเขาสูงซึ่งเป็นพื้นที่ส่วนใหญ่ของประเทศ ลักษณะอากาศหนาวคล้ายขั้วโลก
การแบ่งเขตการปกครอง
ประเทศคีร์กีซสถานแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 7 จังหวัด (oblast) และ 2 นคร* (shaar) ได้แก่
- จังหวัดจาลาลาบัต (จาลาลาบัต)
- จังหวัดชึย (บิชเคก)
- จังหวัดตาลัส (ตาลัส)
- จังหวัดนารึน (นารึน)
- จังหวัดบัตเกน (บัตเกน)
- จังหวัดออช (ออช)
- จังหวัดอือซึก-เกิล (คาราคอล)
- บิชเคก*
- ออช*
หมายเหตุ: ชื่อศูนย์กลางการปกครองอยู่ในวงเล็บ
แต่ละจังหวัดแบ่งเป็นอำเภอ (raion) ปกครองโดยเจ้าหน้าที่ที่ได้รับการแต่งตั้งจากรัฐบาลกลาง ชุมชนในชนบทเรียกว่า อายึลโอกโมตู (aiyl okmotu) และประกอบด้วยหมู่บ้านเล็ก ๆ 20 หมู่บ้านเป็นอย่างมาก ปกครองตนเอง มีนายกเทศมนตรีและสภาที่ได้รับการเลือกตั้ง
เศรษฐกิจ
- ด้านเกษตรกรรม เศรษฐกิจหลักของคีร์กีซสถานอยู่บนพื้นฐานของเกษตรกรรม พืชที่สำคัญได้แก่ ยาสูบ ฝ้าย องุ่น มันฝรั่ง และผลไม้ต่าง ๆ สัตว์เลี้ยงที่สำคัญได้แก่ แกะและแพะ ซึ่งมีทั้งเลี้ยงแบบเร่ร่อนและแบบฟาร์มปศุสัตว์
- ด้านอุตสาหกรรม ส่วนใหญ่เป็นอุตสาหกรรมขั้นต้น ได้แก่ เครื่องจักรขนาดเล็ก สิ่งทอ อาหาร ปูนซีเมนต์ เครื่องเรือน และมอเตอร์ไฟฟ้า
- ด้านสินค้าระหว่างประเทศ
- สินค้าส่งออก ได้แก่ อะลูมิเนียม เครื่องใช้ไฟฟ้า ฝ้าย ผลไม้ น้ำมันพืช และสิ่งทอ ส่งออกไปเยอรมนี อุซเบกิสถาน รัสเซีย จีน และคาซัคสถาน
- สินค้าที่นำเข้า ได้แก่ น้ำมัน แก๊สธรรมชาติ เครื่องจักร และอาหารสำเร็จรูป นำเข้าจากรัสเซีย อุซเบกิสถาน คาซัคสถาน สหรัฐอเมริกา และตุรกี
- สินค้าส่งออก ได้แก่ อะลูมิเนียม เครื่องใช้ไฟฟ้า ฝ้าย ผลไม้ น้ำมันพืช และสิ่งทอ ส่งออกไปเยอรมนี อุซเบกิสถาน รัสเซีย จีน และคาซัคสถาน
ประชากร
ศาสนา
ประชากรส่วนใหญ่ของประเทศนับถือศาสนาอิสลามนิกายซุนนีย์ ร้อยละ 80 รองลงมาคือศาสนาคริสต์นิกายออร์ทอดอกซ์รัสเซีย ร้อยละ 17 และศาสนาอื่น ๆ อีกร้อยละ 3 ขณะที่ศูนย์วิจัยพิว (Pew Research Center) ได้ประมาณการตัวเลขชาวคีร์กีซที่เป็นมุสลิมในปี พ.ศ. 2552 ว่ามีมากถึงร้อยละ 86.3 ของประชากร
แม้ว่าคีร์กีซสถานจะเคยตกอยู่ภายใต้การปกครองของสหภาพโซเวียตที่มิเคยสนับสนุนให้นับถือศาสนา แต่ในปัจจุบันคีร์กีซสถานมีอิทธิพลของอิสลามต่อการเมืองสูงขึ้น เป็นต้นว่า มีสวัสดิการลดภาษีให้แก่ผู้ที่เดินทางไปประกอบพิธีฮัจญ์ในนครมักกะห์ ประชากรส่วนใหญ่ในประเทศนับถือนิกายซุนนีย์และใช้การศึกษาในแนวทางมัซฮับฮานาฟี
ศาสนาอิสลามในคีร์กีซสถาน เป็นมากกว่าปูมหลังทางวัฒนธรรม และเกินกว่าหลักวัตรปฏิบัติ มีศาสนิกชนจำนวนไม่น้อยพยายามฟื้นฟูศาสนาให้คงอยู่ดังเดิม ตูร์ซันเบ บากีร์อูลู ผู้ตรวจการแผ่นดินและนักสิทธิมนุษยชนชาวคีร์กีซ ได้ให้ข้อสังเกตว่า "ในยุคแห่งความเป็นอิสระนี้ ไม่น่าแปลกใจอะไรที่จะหวนกลับไปหารากเหง้าและจิตวิญญาณ ไม่เพียงแต่ในคีร์กีซสถานเท่านั้น แต่ยังรวมไปถึงอดีตสาธารณรัฐต่าง ๆ ของโซเวียต มันจะเป็นสิ่งที่ผิดศีลธรรม เพื่อพัฒนาสังคมที่ใช้การตลาดโดยไม่คำนึงถึงมิติทางจริยธรรม"
เบร์เมต์ อะคาเยวา บุตรสาวของอดีตประธาธิบดีอัสการ์ อะกาเยฟ ได้ให้สัมภาษณ์ในปี พ.ศ. 2550 ว่าศาสนาอิสลามจะแผ่ขยายไปทั่วประเทศ เธอเน้นย้ำว่ามัสยิดถูกสร้างขึ้นจำนวนมากในประเทศเพื่ออุทิศให้แก่พระศาสนา เธอได้ให้ข้อสังเกตว่า "มันไม่ได้เป็นสิ่งที่ไม่ดีในตัวของมัน มันทำให้สังคมเรามีคุณธรรมมากยิ่งขึ้น สะอาดมากยิ่งขึ้น" ทั้งยังแสดงให้เห็นถึงความแตกต่างของอิสลามดั้งเดิมกับอิสลามในปัจจุบัน
ส่วนศาสนาอื่น ๆ อย่างศาสนาคริสต์ โดยเฉพาะนิกายรัสเซียออร์ทอดอกซ์ และยูเครนออร์ทอดอกซ์ ในกลุ่มที่มีเชื้อสายรัสเซียและยูเครน ส่วนนิกายลูเธอแรน กับนิกายอานาบัปติสต์ อยู่ในกลุ่มเชื้อสายเยอรมัน และนอกจากนี้ยังมีกลุ่มที่นับถือนิกายโรมันคาทอลิกประมาณ 600 คน
ส่วนการนับถือภูตผียังพอมีให้เห็นบ้าง เช่นประเพณีติดธงมนต์บนต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์ที่มีกลิ่นอายของพุทธศาสนาซึ่งเคยมีอิทธิพลเหนือดินแดนแถบนี้มาช้านาน แม้ว่าประเพณีบางอย่างเป็นวัตรปฏิบัติของพวกซูฟีก็ตาม ทั้งนี้ในประเทศคีร์กีซสถานเคยมีกลุ่มชาวยิวเมืองบูฆอรออยู่ด้วย แต่ปัจจุบันชนกลุ่มดังกล่าวได้ย้ายออกไปยังสหรัฐอเมริกา และอิสราเอลแล้ว
เมื่อวันที่ 6 พฤศจิกายน พ.ศ. 2551 รัฐสภาได้มีมติเห็นชอบเป็นเอกฉันท์ในการออกกฎหมายเพิ่มเติม เกี่ยวกับชุมนุมเกี่ยวกับศาสนาตั้งแต่ 10-200 คน ว่าด้วย "การกระทำอันรุนแรงที่มุ่งเป้าไปยังศาสนิก" และห้ามทำกิจกรรมทางศาสนาในโรงเรียนหรือองค์กรที่มิได้รับการจดทะเบียน ซึ่งถูกลงนามโดยประธานาธิบดีกูร์มานเบก บากีฟ เมื่อวันที่ 12 มกราคม พ.ศ. 2552
ภาษา
คีร์กีซสถานเป็นหนึ่งในสองสาธารณรัฐโซเวียตในอดีตที่อยู่ในเอเชียกลาง (ร่วมกับประเทศคาซัคสถาน) ที่มีภาษารัสเซียเป็นภาษาราชการ ภาษาคีร์กีซถูกนำมาใช้เป็นภาษาราชการในปีพ.ศ. 2534 หลังจากกระแสเรียกร้องกดดันจากชนกลุ่มน้อยชาวรัสเซียในประเทศ คีร์กีซสถานได้ประกาศใช้ภาษารัสเซียเป็นภาษาราชการเช่นกันในปี พ.ศ. 2540 ทำให้มีภาษาราชการสองภาษา
ภาษาคีร์กีซอยู่ใน กลุ่มภาษาเตอร์กิกสาขากลุ่มภาษาเคียบชัก ที่มีความเกี่ยวข้องอย่างใกล้ชิดกับภาษาคาซัค, ภาษาการากัลปัก และภาษาตาตาร์ โนไก ใช้อักษรอาหรับในการเขียนจนถึงคริสต์ศตวรรษที่ 12 อักษรละตินได้ถูกเสนอและนำมาใช้แทนในปี พ.ศ. 2471 และต่อมาเปลี่ยนมาใช้อักษรซีริลลิกตามคำสั่งของ สตาลิน ในปี พ.ศ. 2484
จากการสำรวจสำมะโนประชากรปี 2552 ประชากรกว่า 4.1 ล้านคน พูดภาษาคีร์กีซเป็นภาษาแม่หรือภาษาที่สองและ 2.5 ล้านคนพูดภาษารัสเซียเป็นภาษาแม่หรือภาษาที่สอง, ภาษาอุซเบกเป็นภาษาที่มีการกระจายตัวของผู้พูดเป็นภาษาแม่อย่างกว้างขวางที่สุด มากเป็นอันดับสองรองลงมาคือภาษารัสเซีย, ภาษารัสเซียเป็นภาษาที่มีการกระจายตัวของผู้พูดเป็นภาษาที่สองอย่างกว้างขวางที่สุด ตามด้วยภาษาคีร์กีซและภาษาอุซเบก
ภาษา | ผู้พูดเป็นภาษาแม่ | ผู้พูดเป็นภาษาที่สอง | จำนวนรวม |
---|---|---|---|
ภาษาคีร์กีซ | 3,830,556 | 271,187 | 4,121,743 |
ภาษารัสเซีย | 482,243 | 2,109,393 | 2,591,636 |
ภาษาอุซเบก | 772,561 | 97,753 | 870,314 |
ภาษาอังกฤษ | 28,416 | 28,416 | |
ภาษาฝรั่งเศส | 641 | 641 | |
ภาษาเยอรมัน | 10 | 10 | |
อื่น ๆ | 277,433 | 31,411 |
ธุรกิจและกิจกรรมทางการเมืองหลายอย่างดำเนินการในภาษารัสเซีย จนกระทั่งเมื่อเร็ว ๆ นี้ ภาษาคีร์กีซยังคงเป็นภาษาที่ใช้พูดที่บ้านและไม่ค่อยได้ใช้ในระหว่างการประชุมหรือกิจกรรมอื่น ๆ อย่างไรก็ตามการประชุมรัฐสภา ในระยะหลังนี้ส่วนใหญ่จะดำเนินการในภาษาคีร์กีซพร้อมทั้งมีล่ามทำการแปลสำหรับผู้ที่ไม่ได้พูดคีร์กีซ
อ้างอิง
- "Kyrgyzstan's Constitution of 2010 with Amendments through 2016" (PDF). Constitute Project. สืบค้นเมื่อ 2 September 2020.
- ↑ "Основные итоги естественного движения населения январе-августе 2020г". stat.kg.
- 5.01.00.03 Национальный состав населения. [5.01.00.03 Total population by nationality] (XLS). Bureau of Statistics of Kyrgyzstan (ภาษารัสเซีย, คีร์กีซ, และ อังกฤษ). 2019.
- https://t.me/seychas_kg/7613
- "History of Central Asia". Encyclopædia Britannica. สืบค้นเมื่อ 12 March 2021.
- ↑ "Kyrgyz Republic". data.worldbank.org. World Bank. สืบค้นเมื่อ 14 December 2019.
- "GINI index (World Bank estimate) - Kyrgyz Republic". data.worldbank.org. World Bank. สืบค้นเมื่อ 22 March 2020.
- Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 December 2020. pp. 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5. สืบค้นเมื่อ 16 December 2020.
- "Kyrgyzstan". State.gov. สืบค้นเมื่อ 2010-04-17.
- (PDF). Pew Research Center. October 2009. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม (PDF) เมื่อ 2011-05-19. สืบค้นเมื่อ 2012-03-15.
- ↑ "ISN Security Watch – Islam exerts growing influence on Kyrgyz politics". Isn.ethz.ch. สืบค้นเมื่อ 2010-05-02.
- . Canadiancontent.net. 2005-04-04. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2010-06-26. สืบค้นเมื่อ 2010-05-02.
- ↑ . Eurasianet.org. 2007-07-17. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2010-11-06. สืบค้นเมื่อ 2010-05-02.
- "Religion and expressive culture – Kyrgyz". Everyculture.com. สืบค้นเมื่อ 2010-05-02.
- (ภาษาสเปน). ZENIT. 2 October 2008. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 7 October 2008.
- . Asia.msu.edu. 4 March 2010. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2 July 2007. สืบค้นเมื่อ 2 May 2010.
- Shaikh Muhammad Bin Jamil Zeno, Muhammad Bin Jamil Zeno – 2006, pg. 264
- "Kyrgyzstan's Religious Law". Voanews.com. สืบค้นเมื่อ 2010-05-02.
- . Eurasianet.org. 2009-01-16. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2009-04-29. สืบค้นเมื่อ 2010-05-02.
- . NSC of Kyrgyzstan. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 21 January 2013. สืบค้นเมื่อ 9 October 2012.
อ่านเพิ่ม
- Historical Dictionary of Kyrgyzstan by Rafis Abazov
- Kyrgyzstan: Central Asia's Island of Democracy? by John Anderson
- Kyrgyzstan: The Growth and Influence of Islam in the Nations of Asia and Central Asia by Daniel E. Harmon
- Lonely Planet Guide: Central Asia by Paul Clammer, Michael Kohn and Bradley Mayhew
- Odyssey Guide: Kyrgyz Republic by Ceri Fairclough, Rowan Stewart and Susie Weldon
- Politics of Language in the Ex-Soviet Muslim States: Azerbaijan, Uzbekistan, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Turkmenistan and Tajikistan by Jacob M. Landau and Barbara Kellner-Heinkele. Ann Arbor, University of Michigan Press, 2001. ISBN 978-0-472-11226-5
- Kyrgyzstan: Traditions of Nomads by V. Kadyrov, Rarity Ltd., Bishkek, 2005. ISBN 9967-424-42-7
- Cities in Kyrgyzstan
- Bishkek city of Kyrgyzstan
- Osh city of Kyrgyzstan
- Jalal-Abad city of Kyrgyzstan
แหล่งข้อมูลอื่น
- รัฐบาล
- เว็บไซต์ทางการประธานาธิบดีคีร์กีซสถาน
- เว็บไซต์ทางการรัฐบาลคีร์กีซสถาน
- เว็บไซต์ทางการรัฐสภาคีร์กีซสถาน
- Laws of the Kyrgyz Republic
- ข้อมูลทั่วไป
- Country Profile from BBC News
- Kyrgyzstan. The World Factbook. Central Intelligence Agency.
- at UCB Libraries GovPubs
- Key Development Forecasts for Kyrgyzstan from International Futures
- แผนที่
- Wikimedia Atlas of Kyrgyzstan