3

3 (สาม) เป็นจำนวน ตัวเลข และเป็นชื่อของสัญลักษณ์ภาพ เป็นจำนวนธรรมชาติที่อยู่ถัดจาก 2 (สอง) และอยู่ก่อนหน้า 4 (สี่)

← 2 3 4 →
−1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 → รายชื่อจำนวน — จำนวนเต็ม ← 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 →
จำนวนเชิงการนับ	สาม
จำนวนเชิงอันดับที่	3 (ที่สาม)
ตัวประกอบ	3
เลขไทย	๓
เลขโรมัน	III
เลขโรมัน (ยูนิโคด)	Ⅲ, ⅲ
เลขจีน	三, 叁, 参, 參, 弎, 仨, 叄, 𠫽, 𠬙, 𢦘, 𣬛
ฐานสอง	11
ฐานสาม	10
ฐานสี่	3
ฐานห้า	3
ฐานหก	3
ฐานแปด	3
ฐานสิบสอง	3
ฐานสิบหก	3
ฐานยี่สิบ	3
ฐานสามสิบหก	3

คำเติมนำหน้า

• ภาษากรีก - tri-
• ภาษาละติน - tre- ter-
• ภาษาไทยโบราณ - สาม-
• ภาษาไทยปัจจุบัน - ตรี-

สามเป็นตัวเลขที่มีชื่อเรียกคล้ายๆ กันในหลายๆ ภาษา เช่น สาม ซาน ทรี ตรี ไตร

ความหมาย

• 3 เป็นหมายเลขทางหลวงแผ่นดินของ ถนนสุขุมวิท
• ซอยที่ 3 ของถนนสุขุมวิท มีอีกชื่อว่า ซอยนานาเหนือ
• 3 เป็นเลขอะตอม ของ ลิเทียม

ชื่อเรียก

สาม

พระนามของกษัตริย์ เจ้าฟ้า หรือโอรสองค์ที่สาม

• เจ้าสาม -- พระโอรสองค์ที่สามใน พระเจ้าอู่ทอง (เพชรบุรี) และเป็นกษัตริย์ที่ปรากฏนามองค์สุดท้ายที่ปกครองอาณาจักรเพชรบุรี
• เจ้าสามพระยา -- พระโอรสองค์ที่สามใน สมเด็จพระนครินทราธิราช
• พญาสามฝั่งแกน -- พระโอรสองค์ที่สองใน พญาแสนเมืองมา
• ท้าวสาม -- พระโอรสองค์ที่สามใน พญาสามฝั่งแกน
• ท้าวสามจูสง -- ตามพงศาวดารล้านช้าง เป็นพระโอรสองค์ที่สามของขุนบรม เป็นผู้สร้างเมืองแถวช่องบัว

ชื่อเหตุการณ์

• สามก๊ก -- สงครามระหว่างจ๊กก๊ก ง่อก๊ก และวุยก๊ก
• สงครามสามนคร -- สงครามระหว่างหริภุญชัย ละโว้ และนครศรีธรรมราช

ชื่ออื่นๆ

• สถานีวิทยุโทรทัศน์ไทยทีวีสีช่อง 3
• มาสด้า 3

ไตร หรือ ตรัย

• พระรัตนตรัย
• ไตรสิกขา
• ไตรลักษณ์
• ไตรเพท
• ไตรยางศ์ - การแบ่งตัวอักษรไทยออกเป็น 3 หมู่
• ไตรกีฬา - การแข่งขันกีฬา 3 ประเภท ได้แก่ ว่ายน้ำ ปั่นจักรยาน และวิ่ง
• ไตรภูมิพระร่วง - วรรณคดีสมัยสุโขทัย

ตริ หรือ ตรี

• ตรีเพชร ชื่อย่านและถนนในกรุงเทพมหานคร
• ตรีศูล
• ตริภังค์
• ตรีเศียร (น้องชายของทศกัณฐ์)
• ตรียัมปวาย และ ตรีปวาย
• ลำดับที่สาม
  • สิบตรี / ร้อยตรี / พันตรี / พลตรี -- ยศทางการทหาร และตำรวจ
  • ปริญญาตรี -- ระดับการศึกษาขั้นต้นของระดับอุดมศึกษา

วิวัฒนาการ

 

ในทางคณิตศาสตร์

สามเป็นค่าประมาณของ π (ใกล้เคียง 3.14159) เมื่อคาดเดาหรือกะอย่างเร็วในเชิงวิศวกรรม เป็นจริงในกรณีเดียวกันถ้าผู้ใดต้องการประมาณค่า e คร่าว ๆ ซึ่งค่าประมาณที่แท้จริงเท่ากับ 2.71828

สามเป็นจำนวนเฉพาะที่เป็นจำนวนคี่จำนวนแรก และเป็นจำนวนเฉพาะที่น้อยที่สุดเป็นอันดับสอง สามเป็นจำนวนเฉพาะแฟร์มา (2²ⁿ + 1) และจำนวนเฉพาะแมร์แซน (2ⁿ − 1) จำนวนแรก

จำนวนแรกตามคำกล่าวของลัทธิพีทาโกรัส (Pythagoreanism) และเป็นจำนวนแรกที่เป็นเพศผู้

จำนวนแรกตามคำกล่าวของโพรคลัสที่ว่า n² มากกว่า 2n

สาม เป็นจำนวนฟิโบนักชีลำดับที่สี่ แต่ในลำดับ Perrin 3 เป็นทั้งจำนวน Perrin ลำดับที่ศูนย์และที่สาม

3 เป็นจำนวนของด้าน (ที่ไม่ตัดกัน) ของรูปหลายเหลี่ยมที่น้อยที่สุด

เกาส์พิสูจน์ว่า จำนวนเต็มทุกจำนวนเป็นผลบวกของจำนวนสามเหลี่ยมไม่เกินสามตัว

จำนวนใด ๆ ที่ไม่ได้อยู่ในรูป 4ⁿ(8m+7) เป็นผลบวกของกำลังสอง 3 จำนวน

3 เป็นจำนวนมิติที่มนุษย์สามารถรับรู้ได้

ตารางการคำนวณพื้นฐาน

การคูณ	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20	21	22	23	24	25	50	100	1000
${\displaystyle 3\times x}$	3	6	9	12	15	18	21	24	27	30	33	36	39	42	45	48	51	54	57	60	63	66	69	72	75	150	300	3000

การหาร	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10		11	12	13	14	15
${\displaystyle 3\div x}$	3	1.5	1	0.75	0.6	0.5	${\displaystyle 0.{\overline {428571}}}$	0.375	${\displaystyle 0.{\overline {3}}}$	0.3		${\displaystyle 0.{\overline {27}}}$	0.25	${\displaystyle 0.{\overline {230769}}}$	${\displaystyle 0.2{\overline {142857}}}$	0.2
${\displaystyle x\div 3}$	${\displaystyle 0.{\overline {3}}}$	${\displaystyle 0.{\overline {6}}}$	1	${\displaystyle 1.{\overline {3}}}$	${\displaystyle 1.{\overline {6}}}$	2	${\displaystyle 2.{\overline {3}}}$	${\displaystyle 2.{\overline {6}}}$	3	${\displaystyle 3.{\overline {3}}}$		${\displaystyle 3.{\overline {6}}}$	4	${\displaystyle 4.{\overline {3}}}$	${\displaystyle 4.{\overline {6}}}$	5

การยกกำลัง	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10		11	12	13
${\displaystyle 3^{x}\,}$	3	9	27	81	243	729	2187	6561	19683	59049		177147	531441	1594323
${\displaystyle x^{3}\,}$	1	8	27	64	125	216	343	512	729	1000		1331	1728	2197

ในทางวิทยาศาสตร์

• เลขโรมัน III หมายถึงดาวยักษ์ในการจัดประเภทดาวฤกษ์ของเยอร์เกส
• สามเป็นเลขอะตอมของธาตุลิเทียม
• มนุษย์รับรู้ว่าจักรวาลเป็นปริภูมิสามมิติ แต่บางทฤษฎี เช่น ทฤษฎีสตริง แนะว่ามีมากกว่านั้นที่มนุษย์ยังไม่พบ

ความเชื่อ

• 3 ในความเชื่อของชาวจีนและชาวญี่ปุ่นเชื่อว่าเป็นเลขมงคล เพราะการมีเลข 3 นำหน้าตัวเลขใด ๆ จะหมายถึงโชคดีสามครั้ง โดยเป็นความเชื่อที่มีพื้นฐานมาจากพิธีกรรมในพุทธศาสนาที่เข้ามาเผยแผ่ในยุคราชวงศ์ฮั่น (206 ปีก่อนคริสต์ศักราช–ค.ศ. 220) เช่น การกราบไหว้พระพุทธรูป 3 ครั้ง หรือการเวียนเทียนรอบอุโบสถ 3 ครั้ง

ดูเพิ่ม

• กำลังสาม

อ้างอิงและเชิงอรรถ

1. เชื่อว่าพระเชษฐาองค์แรกที่ชื่ออ้าย ได้เสียชีวิตไปในวัยเยาว์ ทำให้พระโอรสองค์โตที่ยังพระชนม์ชีพชื่อว่า ยี่
2. Bryan Bunch, The Kingdom of Infinite Number. New York: W. H. Freeman & Company (2000): 39
3. ทัศนะ 8, 'ตัวเลข'กับชีวิตที่'ถูกบงการ' . "อาหารสมอง" โดย วรากรณ์ สามโกเศศ. กรุงเทพธุรกิจปีที่ 30 ฉบับที่ 10358: วันอังคารที่ 31 มกราคม พ.ศ. 2560