ทางรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือ

ทางรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือ แยกออกจากทางรถไฟสายเหนือที่สถานีรถไฟชุมทางบ้านภาชี โดยในเส้นทางตอนล่าง จะผ่านจังหวัดสระบุรี จังหวัดนครราชสีมา จังหวัดบุรีรัมย์ จังหวัดสุรินทร์ จังหวัดศรีสะเกษ สุดปลายทางที่สถานีรถไฟอุบลราชธานี อำเภอวารินชำราบ จังหวัดอุบลราชธานี รวมระยะทาง 575 กิโลเมตร ส่วนเส้นทางตอนบนแยกจากเส้นทางตอนล่างที่สถานีรถไฟชุมทางถนนจิระ จังหวัดนครราชสีมา ผ่านจังหวัดขอนแก่น จังหวัดอุดรธานี จังหวัดหนองคาย ข้ามสะพานมิตรไทย-ลาวแห่งที่ 1 และสุดปลายทางที่สถานีรถไฟท่านาแล้ง ประเทศลาว รวมระยะทาง 628 กิโลเมตร และที่สถานีรถไฟชุมทางแก่งคอย จะมีเส้นทางลัดไปเชื่อมที่สถานีรถไฟชุมทางบัวใหญ่ อำเภอบัวใหญ่ จังหวัดนครราชสีมา ของเส้นทางตอนบน

ทางรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือ
สถานีรถไฟชุมทางแก่งคอย
ข้อมูลทั่วไป
รูปแบบ	รถไฟระหว่างเมือง
ระบบ	รถไฟทางไกล ของการรถไฟแห่งประเทศไทย
สถานะ	เปิดให้บริการ (บ้านภาชี–อุบลราชธานี, ถนนจิระ–หนองคาย–ท่านาแล้ง, แก่งคอย–บัวใหญ่) โครงการส่วนต่อขยาย (บ้านไผ่–นครพนม)
ที่ตั้ง	ดูในบทความ
ปลายทาง	ชุมทางบ้านภาชี อุบลราชธานี ท่านาแล้ง
การดำเนินงาน
เจ้าของ	การรถไฟแห่งประเทศไทย
ผู้ดำเนินงาน	การรถไฟแห่งประเทศไทย และบริษัทเอกชนในส่วนของสถานีขนถ่ายสินค้า
ศูนย์ซ่อมบำรุง	โรงรถจักรดีเซลแก่งคอย โรงรถจักรดีเซลนครราชสีมา โรงรถจักรดีเซลอุบลราชธานี
ข้อมูลทางเทคนิค
ระยะทาง	575 กม. (357.29 ไมล์) (กรุงเทพฯ–อุบลราชธานี) 627.5 กม. (389.91 ไมล์) (กรุงเทพฯ–หนองคาย)
จำนวนทางวิ่ง	1
รางกว้าง	ราง 1 เมตร ทางเดี่ยว (ถนนจิระ–อุบลราชธานี, ขอนแก่น–หนองคาย, แก่งคอย–บัวใหญ่) ราง 1 เมตร ทางคู่ (เปิดให้บริการ: บ้านภาชี–มาบกะเบา, ถนนจิระ–ขอนแก่น) (กำลังก่อสร้าง: มาบกะเบา–ถนนจิระ) (กำลังก่อสร้าง: บ้านไผ่–นครพนม)
ความเร็ว	สูงสุด 120 กิโลเมตรต่อชั่วโมง
แผนที่เส้นทาง 0+000 กม. กรุงเทพ (หัวลำโพง) รถไฟสายตะวันออก  ชุมทางฉะเชิงเทรา  2+170 กม. ยมราช 3+290 กม. จิตรลดา โรงพยาบาลรามาธิบดี 4+800 กม. สามเสน 6+730 กม. ประดิพัทธ์ โครงการ: รถไฟฟ้าชานเมืองสายสีแดง 7+470 กม. ชุมทางบางซื่อ รถไฟสายใต้  ชุมทางตลิ่งชัน  สายสีแดงอ่อน  ตลิ่งชัน  11+010 กม. นิคมรถไฟ กม.11 13+000 กม. บางเขน 14+810 กม.ทุ่งสองห้อง 17+570 กม.หลักสี่ 19+470 กม. การเคหะ กม.19 21+690 กม. ตลาดใหม่ดอนเมือง 22+210 กม. ดอนเมือง 29+750 กม. รังสิต 33+840 กม. คลองหนึ่ง 37+470 กม. เชียงราก 40+190 กม. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ 44+120 กม. นวนคร 46+010 กม.เชียงรากน้อย 51+880 กม.คลองพุทรา 58+000 กม.บางปะอิน 62+750 กม. บ้านโพ 71+080 กม.อยุธยา 74+690 กม.บ้านม้า 78+980 กม. มาบพระจันทร์ 82+310 กม. บ้านดอนกลาง 85+440 กม. พระแก้ว 89+950 กม. ชุมทางบ้านภาชี รถสายเหนือ  ลพบุรี  94+620 กม. หนองกวย 98+040 กม. หนองแซง 103+340 กม. หนองสีดา 107.15 กม. บ้านป๊อกแป๊ก 113.26 กม. สระบุรี 119.24 กม. ชุมทางหนองบัว รถไฟสายตะวันออก  ชุมทางคลองสิบเก้า  125.10 กม. ชุมทางแก่งคอย แก่งคอย – บัวใหญ่ แก่งคอย – บัวใหญ่ 128+800 กม. บ้านช่องใต้ 134+370 กม. เขาคอก 141+850 กม. เขาหินดาด 147+900 กม. หินซ้อน 152+300 กม. เขาสูง 159+650 กม. แก่งเสือเต้น 162+380 กม. เขื่อนป่าสักชลสิทธิ์ 176+550 กม. โคกสลุง 185+800 กม. สุรนารายณ์ 198+950 กม. เขายายกะตา 207+380 กม. ตลาดลำนารายณ์ 208+800 กม. ลำนารายณ์ 220+350 กม. บ้านเกาะรัง 226+450 กม. แผ่นดินทอง 236+650 กม. บ้านจงโก 240+870 กม. โคกคลี 248.80 กม. อุโมงค์เขาพังเหย (230.60 ม.) 250+640 กม. ช่องสำราญ 263+140 กม. บ้านวะตะแบก (เทพสถิต) 273+130 กม. ห้วยยายจิ่ว 279+970 กม. บ้านปากจาบ 290.53 กม. บำเหน็จณรงค์ 293+250 กม. บ้านกลอย 297+300 กม. วังกะอาม 302+100 กม. โนนคร้อ 3100190 กม. จัตุรัส 322+850 กม. หนองฉิม 330+150 กม. บ้านตาเนิน 334+050 กม. บ้านหนองขาม 341+180 กม. บ้านเหลี่อม 346+160 กม. บ้านโคกกระเบื้อง 351+830 กม. บ้านหนองปรือโป่ง 355+190 กม. หนองพลวง 358+200 กม. บ้านกระพี้ 360+170 กม. บ้านเก่างิ้ว 362+140 กม. บ้านสระครก 366+500 กม. บ้านโสกรัง 134+300 กม. มาบกะเบา 138+950 กม. ผาเสด็จ 144+290 กม. หินลับ 152+300 กม. มวกเหล็ก 160+030 กม. กลางดง 165+190 กม. ปางอโศก 173+640 กม. บันไดม้า 179+930 กม. ปากช่อง 187+890 กม. ซับม่วง 195+500 กม. จันทึก 202+200 กม. คลองขนานจิตร 206+210 กม. คลองไผ่ 209+410 กม. ลาดบัวขาว 214+900 กม. บ้านใหม่สำโรง 218+270 กม. หนองน้ำขุ่น 223+790 กม. สีคิ้ว 228+990 กม. โคกสะอาด 233+870 กม. สูงเนิน 241+150 กม. กุดจิก 249+940 กม. โคกกรวด 257+440 กม. ภูเขาลาด 263+650 กม. นครราชสีมา 266+280 กม. ชุมทางถนนจิระ 272+500 กม. บ้านเกาะ 282+920 กม. หนองไข่น้ำ 284+670 กม. บ้านกระโดน 288+120 กม. บ้านหนองกันงา 289+790 กม. หนองแมว 295+080 กม. โนนสูง 302+190 กม. บ้านดงพลอง 308+200 กม. บ้านมะค่า 311+380 กม. เนินถั่วแปบ 315+650 กม. พลสงคราม 320+350 กม. บ้านดอนใหญ่ 326+800 กม. เมืองคง 333+670 กม. บ้านไร่ 335+710 กม. โนนทองหลาง 342+500 กม. ห้วยระหัด 345+500 กม. ชุมทางบัวใหญ่ 351+200 กม. เนินสวัสดิ์ 357+360 กม. หนองบัวลาย 362+430 กม. ศาลาดิน 370+040 กม. หนองมะเขือ 377+660 กม. เมืองพล 396+820 กม. บ้านหัน 407+720 กม. บ้านไผ่ บ้านไฝ่-นครพนม 1+375 กม. ชุมทางบ้านหนองแวงไร่ 10+185 กม. ภูเหล็ก 21+075 กม. นาโพธิ์ 30+550 กม. บรบือ 45+300 กม. กุตรัง 59+475 กม. หนองโน 69+225 กม. มหาสารคาม 78+750 กม. เขวา 85+600 กม. ศรีสมเด็จ 93+800 กม. สีแก้ว 104+850 กม. ร้อยเอ็ด 117+725 กม. เชียงขวัญ 128+975 กม. โพธิ์ชัย 150+480 กม. อำเภอโพนทอง 159+775 กม. เมยวดี 175+425 กม. หนองพอก 143+400 กม. โคกสว่าง 195+600 กม. ห้องแซง 209+620 กม. เลิงนกทา 223+100 กม. นิคมคำสร้อย 228+250 กม. บ้านป่งแดง 247+070 กม. มุกดาหาร 250+300 กม. บ้านดานคำ 255+175 กม. สะพานมิตรภาพ 2 267+920 กม. หว้านใหญ่ 291+945 กม. ธาตุพนม 304+145 กม. เรณูนคร 315+560 กม. นาถ่อน 320+070 กม. บ้านกลาง 343+675 กม. นครพนม 354+385 กม. สะพานมิตรภาพ 3 423+600 กม. บ้านแฮด 431+590 กม. หนองเม็ก 439+810 กม. ท่าพระ 449+750 กม. ขอนแก่น 460+710 กม. สำราญ 474+930 กม. โนนพยอม 480+450 กม. บ้านวังชัย 484+210 กม. น้ำพอง 489+950 กม. ห้วยเสียว 500+510 กม. เขาสวนกวาง 514+450 กม. โนนสะอาด 523+400 กม. ห้วยเกิ้ง 532+500 กม. กุมภวาปี 542+750 กม. ห้วยสามพาด 550+650 กม. หนองตะไก้ 562+050 กม. คำกลิ้ง 565+400 กม. หนองขอนกว้าง 568+840 กม. อุดรธานี 593+090 กม. นาพู่ 617+840 กม. นาทา 621+100 กม. หนองคาย สะพานมิตรภาพ ไทย-ลาว แห่งที่ 1 (แม่น้ำโขง) ท่านาแล้ง, ลาว 276+350 กม. บ้านพะเนา 280+100 กม. บ้านพระพุทธ 285+400 กม. ท่าช้าง 293+260 กม หนองมโนรมย์ 300+150 กม. จักราช 309+750 กม. บ้านหินโคน 316+900 กม. หินดาษ 325+650 กม. ห้วยแถลง 337+660 กม. หนองกระทิง 345+700 กม. ลำปลายมาศ 354+850 กม. ทะเมนชัย 363+300 กม. บ้านแสลงพัน 366+500 กม. บ้านหนองตาด 376+020 กม. บุรีรัมย์ 380+350 กม. บ้านตะโก 385+510 กม. ห้วยราช 398+650 กม. กระสัง 405+500 กม. หนองเต็ง 412+000 กม. ลำชี 419+750 กม. สุรินทร์ 428+600 กม. บุฤๅษี 437+160 กม. เมืองที 445+500 กม. กระโดนค้อ 452+390 กม. ศีขรภูมิ 460+250 กม. บ้านกะลัน 471+000 กม. สำโรงทาบ 481+500 กม. ห้วยทับทัน 489+040 กม. หนองแคน 494+450 กม. อุทุมพรพิสัย 498+270 กม. บ้านแต้ 504+000 กม แม่แบบ:สรฟ. 515+090 กม. ศรีสะเกษ 520+180 กม. เฉลิมกาญจนา 527+190 กม. หนองแวง 534+200 กม. บ้านคล้อ 542+180 กม. กันทรารมย์ 546+860 กม. บ้านโนนผึ้ง 553+990 กม. ห้วยขยุง 557+700 กม. บ้านถ่อน 566+200 กม. บุ่งหวาย 575+100 กม. อุบลราชธานี แผนภาพนี้: ดู คุย แก้

ทางรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือ เป็นเส้นทางที่มีความสำคัญในประวัติศาสตร์รถไฟไทย เนื่องจากเป็นเส้นทางที่เปิดเดินรถสายแรก จากสถานีรถไฟกรุงเทพ ถึงสถานีรถไฟนครราชสีมา

ประวัติ

• 9 มีนาคม พ.ศ. 2434 - เริ่มก่อสร้างทางรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือตอนล่าง
• 26 มีนาคม พ.ศ. 2439 - เปิดเดินรถถึงสถานีรถไฟอยุธยา
• 21 ธันวาคม พ.ศ. 2443 - เปิดเดินรถถึงสถานีรถไฟนครราชสีมา
• 1 เมษายน พ.ศ. 2468 - เปิดเดินรถถึงสถานีรถไฟบุรีรัมย์
• 1 สิงหาคม พ.ศ. 2471 - เปิดเดินรถถึงสถานีรถไฟศรีสะเกษ
• 1 เมษายน พ.ศ. 2473 - เปิดเดินรถถึงสถานีรถไฟอุบลราชธานี นอกจากนี้ กรมรถไฟหลวงได้สร้างทางรถไฟสายสั้น ๆ แยกจากสถานีรถไฟบุ่งหวาย ไปถึงริมแม่น้ำมูล แต่ปัจจุบันเลิกใช้งานแล้ว

หลังจากนั้น กรมรถไฟหลวงจึงกำหนดให้สร้างทางรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน เพื่ออำนวยความสะดวกแก่ประชาชนชาวอีสานตอนบนด้วย

• 1 เมษายน พ.ศ. 2476 - เปิดเดินรถถึงสถานีรถไฟขอนแก่น
• 24 มิถุนายน พ.ศ. 2484 - เปิดเดินรถถึงสถานีรถไฟอุดรธานี
• 13 กันยายน พ.ศ. 2498 - เปิดเดินรถถึงสถานีรถไฟนาทา
• 1 มกราคม พ.ศ. 2501 - เปิดเดินรถถึงสถานีรถไฟหนองคาย

นอกจากนี้ ยังมีการก่อสร้างทางรถไฟจากสถานีรถไฟชุมทางแก่งคอย-สถานีรถไฟชุมทางบัวใหญ่ขึ้น เปิดเดินรถครบทั้งสายเมื่อ 19 สิงหาคม พ.ศ. 2510

รถไฟทางคู่

ในวันที่ 15 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2562 การรถไฟแห่งประเทศไทยได้เปิดใช้งานสถานีรถไฟบ้านไผ่ ซึ่งสร้างขึ้นใหม่แทนสถานีเดิมเพื่อรองรับรถไฟทางคู่ช่วงชุมทางถนนจิระ–ขอนแก่น ต่อมาในวันที่ 13 มีนาคม พ.ศ. 2562 ได้เปิดใช้งานสถานีรถไฟขอนแก่น ซึ่งเป็นสถานียกระดับ

สถานีรถไฟ

ดูบทความหลักที่: รายชื่อสถานีรถไฟ สายตะวันออกเฉียงเหนือ

• สถานีรถไฟสระบุรี - สถานีรถไฟประจำจังหวัดสระบุรี เดิมชื่อ สถานีรถไฟปากเพรียว
• สถานีรถไฟชุมทางแก่งคอย - ชุมทางรถไฟแยกระหว่างสายตอนบนและตอนล่าง เชื่อมต่อกับทางรถไฟสายพระพุทธฉาย ในเส้นทางรถไฟสายตะวันออก ที่สถานีรถไฟชุมทางคลองสิบเก้า
• สถานีรถไฟปากช่อง - สถานีแรกในเขตจังหวัดนครราชสีมา ก่อนเข้าสู่ป่าดงพญาเย็น-เขาใหญ่
• สถานีรถไฟนครราชสีมา - สถานีที่ใหญ่ที่สุดในเส้นทาง เดิมชื่อ สถานีรถไฟโคราช มีทางรถไฟแยกไปกองบัญชาการช่วยรบที่ 2 (บชร.2) ปัจจุบันยังใช้งานอยู่
• สถานีรถไฟชุมทางถนนจิระ - ชุมทางแยกระหว่างสายตอนบนกับตอนล่าง อยู่ใกล้กับกองบัญชาการช่วยรบที่ 2 (บชร.2) มากที่สุด
• สถานีรถไฟบุรีรัมย์ - สถานีรถไฟประจำจังหวัดบุรีรัมย์ มีทางรถไฟแยกไปลานหินเขากระโดง ปัจจุบันยังใช้งานอยู่
• สถานีรถไฟสุรินทร์ - สถานีรถไฟประจำจังหวัดสุรินทร์
• สถานีรถไฟศรีสะเกษ - สถานีรถไฟประจำจังหวัดศรีสะเกษ
• สถานีรถไฟอุบลราชธานี - สถานีปลายทางของเส้นทางตอนล่าง
• สถานีรถไฟลำนารายณ์- สถานีรถไฟบนเส้นทางรถไฟสายลำนารายณ์
• สถานีรถไฟจัตุรัส - สถานีรถไฟประจำจังหวัดชัยภูมิ
• สถานีรถไฟขอนแก่น - สถานีรถไฟประจำจังหวัดขอนแก่น ยกเลิกอาคารสถานีเดิมเมื่อปี 2560 และเปิดใช้งานในรูปแบบสถานียกระดับเมื่อปี 2562 เพื่อรองรับรถไฟทางคู่
• สถานีรถไฟอุดรธานี - สถานีรถไฟประจำจังหวัดอุดรธานี
• สถานีรถไฟหนองคาย - สถานีปลายทางเส้นทางตอนบน มีทางรถไฟไปยังประเทศลาว เชื่อมต่อที่สถานีรถไฟท่านาแล้ง
• สถานีรถไฟชุมทางบัวใหญ่ - ชุมทางรถไฟระหว่างสายลำนารายณ์และสายตอนบนหลัก

พื้นที่ที่เส้นทางผ่าน

อำเภอ	จังหวัด
ภาชี	พระนครศรีอยุธยา
หนองแซง / เสาไห้ / เมืองสระบุรี / แก่งคอย / วิหารแดง / มวกเหล็ก	สระบุรี
ปากช่อง / สีคิ้ว / สูงเนิน / เมืองนครราชสีมา / เฉลิมพระเกียรติ / จักราช / ห้วยแถลง / คง / โนนสูง / บัวใหญ่ / บัวลาย / บ้านเหลื่อม	นครราชสีมา
ลำปลายมาศ / เมืองบุรีรัมย์ / ห้วยราช / กระสัง	บุรีรัมย์
เมืองสุรินทร์ / ศีขรภูมิ / สำโรงทาบ	สุรินทร์
ห้วยทับทัน / อุทุมพรพิสัย / เมืองศรีสะเกษ / กันทรารมย์	ศรีสะเกษ
วารินชำราบ	อุบลราชธานี
พัฒนานิคม / ชัยบาดาล / ลำสนธิ	ลพบุรี
เทพสถิต / บำเหน็จณรงค์ / จัตุรัส / เนินสง่า	ชัยภูมิ
พล / โนนศิลา / บ้านไผ่ / บ้านแฮด / เมืองขอนแก่น / น้ำพอง / เขาสวนกวาง	ขอนแก่น
โนนสะอาด / กุมภวาปี / ประจักษ์ศิลปาคม / เมืองอุดรธานี / เพ็ญ	อุดรธานี
สระใคร / เมืองหนองคาย	หนองคาย

โครงการในอนาคต

ใน พ.ศ. 2560 การรถไฟแห่งประเทศไทย กำลังปรับปรุงทางรถไฟเดิมจากทางเดี่ยวเป็นทางคู่ โดยแบ่งช่วงการก่อสร้างดังนี้

• มาบกะเบา-คลองขนานจิตร (รวมอุโมงค์รถไฟ) (อยู่ระหว่างการก่อสร้าง)
• คลองขนานจิตร-ชุมทางถนนจิระ (อยู่ระหว่างปรับแบบก่อสร้าง ในเขตอำเภอเมืองนครราชสีมา)
• ชุมทางถนนจิระ-ขอนแก่น (เปิดให้บริการ)
• ขอนแก่น-หนองคาย (โครงการ)
• ชุมทางถนนจิระ-อุบลราชธานี (โครงการ)

นอกจากนี้ ยังมีโครงการก่อสร้างเส้นทางรถไฟสายใหม่ ดังนี้

• อุบลราชธานี-ช่องเม็ก (ส่วนต่อขยายทางรถไฟสายอุบลราชธานี)
• บ้านไผ่-มหาสารคาม-ร้อยเอ็ด-มุกดาหาร-นครพนม (อยู่ระหว่างพิจารณาเตรียมการประมูล)
• บ้านไผ่-นครสวรรค์
• ร้อยเอ็ด-ยโสธร-ศรีสะเกษ
• ทางรถไฟสายชัยภูมิ/เพชรบูรณ์ (อยู่ระหว่างการศึกษาว่าจะใช้แนวเส้นทางใด)

ดูเพิ่ม

• ทางรถไฟสายเหนือ
• ทางรถไฟสายใต้
• ทางรถไฟสายตะวันออก

อ้างอิง

1. ตำนานแห่งรถไฟไทย
2. "เปิดใช้แล้ว! สถานีรถไฟทางคู่บ้านไผ่ จ.ขอนแก่น". สืบค้นเมื่อ 11 มีนาคม 2562. Check date values in: |accessdate= (help)
3. "ทุบ 20 มี.ค. 2560 สถานีรถไฟขอนแก่นอายุ 82 ปี เตรียมสร้างสถานีรถไฟรางคู่สุดทันสมัย". สืบค้นเมื่อ 11 มีนาคม 2562. Check date values in: |accessdate= (help)

แหล่งข้อมูลอื่น

• แผนที่เส้นทางรถไฟ รฟท.