fbpx
วิกิพีเดีย

กาแฟ

พฤศจิกายน 17, 2021

บทความนี้อ้างอิงคริสต์ศักราช/คริสต์ทศวรรษ/คริสต์ศตวรรษ ซึ่งเป็นสาระสำคัญของเนื้อหา

กาแฟ เป็นเครื่องดื่มที่ทำจากเมล็ดซึ่งได้จาก ต้นกาแฟ หรือมักเรียกว่า เมล็ดกาแฟ คั่ว มีการปลูกต้นกาแฟในมากกว่า 70 ประเทศทั่วโลก กาแฟเขียว (กาแฟซึ่งยังไม่ผ่านการคั่ว) เป็นหนึ่งในสินค้าทางการเกษตรซึ่งมีการซื้อขายกันมากที่สุดในโลก กาแฟมีส่วนประกอบของคาเฟอีน ทำให้มีสรรพคุณชูกำลังในมนุษย์ ปัจจุบันกาแฟเป็นเครื่องดื่มซึ่งได้รับความนิยมมากที่สุดในโลก

กาแฟดำ ซึ่งบรรจุในถ้วย

เป็นที่เชื่อกันว่าสรรพคุณชูกำลังจากเมล็ดของต้นกาแฟนั้นถูกพบเป็นครั้งแรกในเยเมน แถบอาระเบีย และทางตะวันออกเฉียงเหนือของเอธิโอเปีย และการปลูกต้นกาแฟในสมัยแรกได้แพร่ขยายในโลกอาหรับ หลักฐานบันทึกว่าการดื่มกาแฟได้ปรากฏขึ้นราวกลางคริสต์ศตวรรษที่ 15 อันเป็นหลักฐานซึ่งเชื่อถือได้และเก่าแก่ที่สุด ถูกพบในวิหารซูฟี ในเยเมน แถบอาระเบีย จากโลกมุสลิม กาแฟได้แพร่ขยายไปยังทวีปยุโรป อินโดนีเซีย และทวีปอเมริกา ในระหว่างที่กาแฟเริ่มเดินทางจากทวีปอเมริกาเหนือและตะวันออกกลางสู่ทวีปยุโรป กาแฟได้ถูกส่งผ่านไปยังซิซิลีและอิตาลีในตอนต้นคริสต์ศตวรรษที่ 17 จากนั้นผ่านตุรกีไปยังกรีซ ฮังการี และออสเตรียในตอนปลายคริสต์ศตวรรษที่ 17 จากอิตาลีและออสเตรีย กาแฟได้แพร่ขยายไปยังส่วนที่เหลือของทวีปยุโรป กาแฟได้เข้ามามีบทบาทสำคัญในสังคมหลายแห่งตลอดประวัติศาสตร์ ในแอฟริกาและเยเมน มันถูกใช้ร่วมกับพิธีกรรมทางศาสนา ผลที่ตามมาคือ ศาสนจักรเอธิโอเปีย ได้สั่งห้ามการบริโภคกาแฟตลอดกาล จนกระทั่งถึงรัชสมัยของ จักรพรรดิเมเนลิกที่ 2 มันยังได้ถูกห้ามในจักรวรรดิออตโตมันระหว่างคริสต์ศตวรรษที่ 17 เนื่องจากสาเหตุทางการเมือง และมีส่วนเกี่ยวพันกับกิจกรรมทางการเมืองหัวรุนแรงในทวีปยุโรป

ผลกาแฟ ซึ่งบรรจุเมล็ดกาแฟ เป็นผลผลิตจากไม้พุ่มไม่ผลัดใบขนาดเล็กในจีนัส Coffea หลายสปีชีส์ โดยสายพันธุ์ที่มีการปลูกโดยทั่วไปมากที่สุด ได้แก่ Coffea arabica และกาแฟ "โรบัสต้า" ที่ได้จากชนิด Coffea canephora ซึ่งมีรสเข้มกว่า สายพันธุ์ดังกล่าวมีความทนทานต่อราสนิมใบกาแฟ (Hemileia vastatrix) ซึ่งสร้างความเสียหายอย่างใหญ่หลวง สายพันธุ์กาแฟทั้งคู่มีการปลูกในละตินอเมริกา เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และทวีปแอฟริกา เมื่อสุกแล้ว ผลดังกล่าวจะถูกเก็บรวบรวม นำไปผ่านกรรมวิธีและทำให้แห้ง หลังจากนั้น เมล็ดจะถูกคั่วในอุณหภูมิที่แตกต่างกัน ขึ้นอยู่กับรสชาติที่ต้องการ และจะถูกบดและบ่มเพื่อผลิตกาแฟ กาแฟสามารถตระเตรียมและนำเสนอได้ในหลายวิธี

กาแฟเป็นสินค้าส่งออกที่สำคัญของโลก โดยในปี คริสต์ศักราช 2004 กาแฟเป็นสินค้าการเกษตรส่งออกที่ทำรายได้เป็นอันดับหนึ่งในจำนวน 12 ประเทศ และเป็นพืชที่มีการส่งออกอย่างถูกต้องตามกฎหมายซึ่งมีมูลค่าสูงที่สุดเป็นอันดับ 7 ของโลก ในปี คริสต์ศักราช 2005 กาแฟได้รับการโต้เถียงบางส่วนในด้านการเพาะปลูกต้นกาแฟและผลกระทบกับสิ่งแวดล้อม และมีการศึกษาจำนวนมากที่ระบุถึงความสัมพันธ์ระหว่างการบริโภคกาแฟกับข้อจำกัดทางยาอย่างแน่นอน อย่างไรก็ตาม ก็ยังไม่มีข้อสรุปที่แน่ชัดว่ากาแฟให้คุณหรือให้โทษกันแน่

เกี่ยวกับชื่อ

การอ้างอิงคำว่าcoffee ในภาษาอังกฤษ อยู่ในรูปของ chaoua ซึ่งสามารถสืบย้อนไปได้ถึง คริสต์ศักราช 1598 ในภาษาอังกฤษและในภาษายุโรปอื่น ๆ coffee ได้ถูกดัดแปลงมาจากภาษาตุรกีออตโตมัน kahve ผ่านทางภาษาอิตาลี caffè ในขณะเดียวกัน คำดังกล่าวในภาษาตุรกีออตโตมันถูกยืมมาจาก เกาะหฺวะหฺ ในภาษาอาหรับ (อาหรับ: قهوة‎; qahwah) ผู้เขียนพจนานุกรมชาวอาหรับ ยืนยันว่า เดิม เกาะหฺวะหฺ ไปคำที่หมายถึงไวน์ประเภทหนึ่ง และได้ให้นิรุกติศาสตร์กับคำกริยา qahiya ในความหมายว่า "ไม่มีความอยากอาหาร" เนื่องจากเครื่องดื่มดังกล่าวถูกใช้เพื่อดับความหิวของผู้ที่ดื่มเข้าไป นิรุกติศาสตร์ทางอื่นอีกเป็นจำนวนมากกล่าวว่า คำดังกล่าวในภาษาอาหรับอาจเป็นการบิดเบือนคำยืมมาจากหลักฐานเอธิโอเปียหรือแอฟริกัน โดยเสนอว่าคำดังกล่าวมาจาก คัฟฟา ที่ราบสูงทางตะวันออกเฉียงใต้ของเอธิโอเปีย เนื่องจากต้นกาแฟเป็นพืชท้องถิ่นในบริเวณดังกล่าว อย่างไรก็ตาม คำว่า qahwah ไม่ได้ถูกใช้กับเบอร์รี่หรือพืชซึ่งเป็นพืชท้องถิ่นในบริเวณดังกล่าว ซึ่งจะถูกเรียกว่า bunn หรือมีชื่อพื้นเมืองในชีวา ว่า būn

ประวัติ

ดูบทความหลักที่: ประวัติกาแฟ
 
เหนือประตูของร้านกาแฟแห่งหนึ่งในเมืองไลพ์ซิจมีประติมากรรมรูปชายในชุดพื้นเมืองตุรกีกำลังรับถ้วยกาแฟจากเด็กผู้ชายคนหนึ่ง

เป็นที่เชื่อกันว่าบรรพบุรุษชาวเอธิโอเปียของชาวโอโรโมในปัจจุบัน เป็นคนกลุ่มแรกซึ่งรู้จักผลกระทบกระตุ้นประสาทของเมล็ดจากต้นกาแฟ อย่างไรก็ตาม ไม่มีหลักฐานโดยตรงซึ่งชี้ชัดว่าต้นกาแฟมีการปลูกอยู่ที่ใดในทวีปแอฟริกา หรือผู้ใดในกลุ่มชาวพื้นเมืองซึ่งอาจใช้มันเป็นสารกระตุ้น หรือแม้แต่รู้ถึงผลกระทบนั้น ก่อนหน้าคริสต์ศตวรรษที่ 17 เรื่องราวของ คาลดี เด็กเลี้ยงแกะชาวเอธิโอเปียในราวคริสต์ศตวรรษที่ 9 ผู้ซึ่งค้นพบต้นกาแฟนั้น มิได้ปรากฏชื่อในงานเขียนจนกระทั่งถึง คริสต์ศักราช 1671 หรืออาจเป็นเพียงเรื่องปลอมเท่านั้น จากเอธิโอเปีย สันนิษฐานว่ากาแฟได้แพร่กระจายไปยังเยเมน ที่ซึ่งมีการดื่มและผลิตขึ้นเป็นครั้งแรก จากนั้นได้แพร่ไปยังอียิปต์ ในขณะที่ หลักฐานซึ่งเชื่อถือได้สามารถสืบย้อนไปได้ไกลที่สุด ถึงการดื่มกาแฟในวิหารซูฟีในม็อคค่าในเยเมน ที่ซึ่งในอาระเบีย ได้มีการคั่วและชงเมล็ดกาแฟเป็นครั้งแรก อันเป็นวิธีที่คล้ายคลึงกับการเตรียมกาแฟ ภายในคริสต์ศตวรรษที่ 16 กาแฟได้แพร่ขยายไปทั่วถึงตะวันออกกลาง เปอร์เซีย ตุรกี และแอฟริกาเหนือ

ในปี คริสต์ศักราช 1583 เลโอนาร์ด เราวอล์ฟ แพทย์ชาวเยอรมัน ได้บรรยายถึงกาแฟหลังจากท่องเที่ยวในดินแดนตะวันออกใกล้เป็นเวลากว่าสิบปีไว้ว่าดังนี้:

เครื่องดื่มที่มีสีดำเหมือนหมึก ใช้รักษาโรคภัยได้หลายชนิด โดยเฉพาะอย่างยิ่งโรคที่เกี่ยวกับท้อง ผู้ดื่มจะดื่มในตอนเช้า มันเป็นการนำน้ำและผลไม้จากไม้พุ่มที่เรียกว่า bunnu— เลโอนาร์ด เราวอล์ฟ ใน Reise in die Morgenländer

จากโลกมุสลิม กาแฟได้แพร่ขยายไปยังอิตาลี การค้าขายระหว่างเวนิซกับแอฟริกาเหนือ อียิปต์และตะวันออกกลางที่เจริญขึ้น ทำให้อิตาลีได้รับสินค้าใหม่ ๆ เข้ามาเป็นจำนวนมาก ซึ่งรวมไปถึงกาแฟด้วย หลังจากนั้น กาแฟก็ได้แพร่กระจายจากเมืองท่าเวนิซไปทั่วยุโรป กาแฟได้รับการยอมรับอย่างแพร่หลายมากขึ้น หลังจากสมเด็จพระสันตะปาปาคลีเมนต์ที่ 8 ลงความเห็นว่ามันเป็นเครื่องดื่มสำหรับคริสเตียน ในปี คริสต์ศักราช 1600 แม้ว่าจะมีการร้องเรียนให้ยกเลิก "เครื่องดื่มมุสลิม" ก็ตาม ร้านกาแฟแห่งแรกในทวีปยุโรปเปิดในอิตาลีในปี คริสต์ศักราช 1645 ชาวดัตช์เป็นชนชาติแรกที่นำเข้ากาแฟเป็นจำนวนมาก และฝ่าฝืนข้อห้ามของอาหรับเกี่ยวกับการส่งออกพืชและเมล็ดที่ยังไม่ได้คั่ว เมื่อ Pieter van den Broeck ลักลอบนำเข้ากาแฟจากเอเดนไปยังยุโรปในปี คริสต์ศักราช 1616 ในภายหลังชาวดัตช์ยังได้นำไปปลูกในเกาะชวาและซีลอน ซึ่งผลผลิตกาแฟจากเกาะชวาสามารถส่งไปยังเนเธอร์แลนด์ได้ในปี คริสต์ศักราช 1711 และด้วยความพยายามของบริษัทอินเดียตะวันออกของอังกฤษ ทำให้กาแฟได้รับความนิยมในประเทศอังกฤษเช่นเดียวกัน กาแฟเข้าสู่ประเทศฝรั่งเศส ในปี คริสต์ศักราช 1657 และเข้าสู่ออสเตรียและโปแลนด์ หลังจากยุทธการเวียนนา เมื่อปี คริสต์ศักราช 1683 ซึ่งทหารสามารถยึดเสบียงของทหารออตโตมานเติร์กที่พ่ายแพ้ในการรบครั้งนั้น

หลังจากนั้น กาแฟได้เข้าสู่ทวีปอเมริกาเหนือในช่วงยุคอาณานิคม แต่ว่าไม่ได้รับความนิยมมากเท่ากับในทวีปยุโรป อย่างไรก็ตาม ในช่วงสงครามปฏิวัติอเมริกัน ปริมาณความต้องการกาแฟได้เพิ่มสูงขึ้นอย่างรวดเร็วจนพวกพ่อค้ากักตุนสินค้าเอาไว้และปั่นราคาขึ้นอย่างกะทันหัน ซึ่งบางส่วนเป็นผลมาจากการที่พ่อค้าชาวอังกฤษไม่สามารถนำเข้าชาได้มากนัก หลังจากสงครามปี 1812 ในช่วงที่อังกฤษงดการนำเข้าชาเป็นการชั่วคราว ชาวอเมริกันจึงหันมาดื่มกาแฟแทน และมีปริมาณความต้องการสูงมากในช่วงสงครามกลางเมืองอเมริกัน ไปพร้อม ๆ กับการพัฒนาของเทคโนโลยีการต้มเหล้าทำให้กาแฟกลายเป็นสินค้ายอดนิยมในสหรัฐอเมริกาจนถึงปัจจุบัน แต่ในอังกฤษ ปริมาณการบริโภคกาแฟกลับลดลง และชาวอังกฤษหันไปบริโภคชาแทนระหว่างคริสต์ศตวรรษที่ 18 เครื่องดื่มชาเป็นเครื่องดื่มซึ่งเตรียมขึ้นได้ง่ายกว่า และหาซื้อได้ในราคาถูกจากการยึดครองอินเดียและอุตสาหกรรมชาในอินเดียของอังกฤษ

ชีววิทยา

ดูบทความหลักที่: ต้นกาแฟ
 
ภาพลำต้นและเมล็ดของกาแฟอาราบิก้า (Coffea Arabica)

ต้นกาแฟเป็นพืชพื้นเมืองเขตร้อนแถบแอฟริกาและเอเชียใต้ กาแฟถูกจัดให้อยู่รวมกับพืชมีดอก ของวงศ์ Rubiaceae ถูกจัดเป็นต้นไม้ประเภทไม่ผลัดใบ ต้นกาแฟสามารถสูงได้ถึง 5 เมตรถ้าไม่เล็มออก ใบของต้นกาแฟมีสีเขียวเข้มและเป็นมัน ขนาดโดยเฉลี่ยยาว 10-15 เซนติเมตร และกว้าง 6 เซนติเมตร ดอกของต้นกาแฟมีสีขาว มีกลิ่นหอม และจะบานพร้อมกันทั้งต้น ผลกาแฟมีลักษณะรียาวประมาณ 1.5 เซนติเมตร ผลกาแฟอ่อนจะมีสีเขียว เมื่อสุก สีของเมล็ดจะเปลี่ยนเป็นสีเหลือง และเมื่อนำไปผึ่งให้แห้ง สีของเมล็ดจะเปลี่ยนเป็นสีแดงเข้มและสีดำในที่สุด ผลกาแฟแต่ละผลจะมีเมล็ดอยู่สองเมล็ด แต่ผลกาแฟประมาณ 5–10% จะมีเมล็ดเพียงเมล็ดเดียว เมล็ดจำพวกนี้จะเรียกว่า พีเบอร์รี่ โดยปกติแล้ว ผลกาแฟจะสุกภายในเจ็ดถึงเก้าเดือน

การเพาะปลูก

ดูบทความหลักที่: แหล่งปลูกกาแฟที่มีชื่อเสียง

กาแฟมักจะได้รับการขยายพันธุ์โดยวิธีเพาะเมล็ด วิธีดั้งเดิมในการปลูกกาแฟคือการใส่เมล็ดกาแฟจำนวน 20 เมล็ดในแต่ละหลุม เมื่อย่างเข้าฤดูฝน เมล็ดกาแฟครึ่งหนึ่งจะถูกกำจัดตามธรรมชาติ เกษตรกรมักจะปลูกต้นกาแฟร่วมกับพืชผลประเภทอื่น ๆ อย่างเช่น ข้าวโพด ถั่วหรือข้าว ในช่วงปีแรก ๆ ของการเพาะปลูก

 
แหล่งผลิตกาแฟของโลก
r: แหล่งปลูก Coffee robusta
m: แหล่งปลูก Coffee robusta และ Coffee arabica
a: แหล่งปลูกCoffee arabica

กาแฟสายพันธุ์หลักที่ปลูกกันทั่วโลกมีอยู่ 2 สายพันธุ์ คือ Coffea canephora และ Coffea arabica กาแฟอาราบิกา (ผลผลิตจาก Coffea arabica) ถูกพิจารณาว่าเหมาะแก่การดื่มมากกว่ากาแฟโรบัสตา (ผลผลิตจาก Coffea canephora) เพราะกาแฟโรบัสตามักจะมีรสชาติขมกว่าและมีรสชาติน้อยกว่ากาแฟอาราบิกา ด้วยเหตุผลดังกล่าว กาแฟที่เพาะปลูกกันจำนวนกว่าสามในสี่ของโลกจึงเป็น Coffea arabica อย่างไรก็ตาม Coffea canephora สามารถพิสูจน์ได้ว่าสามารถก่อให้เกิดโรคได้น้อยกว่า Coffea arabica และสามารถปลูกได้ในสภาพแวดล้อมที่ Coffea arabica ไม่สามารถเจริญเติบโตได้ กาแฟโรบัสตามีปริมาณคาเฟอีนผสมอยู่มากกว่ากาแฟอาราบิกาอยู่ประมาณ 40-50% ดังนั้น ธุรกิจกาแฟจึงมักใช้กาแฟโรบัสตาทดแทนกาแฟอาราบิกาเนื่องจากมีราคาถูกกว่า กาแฟโรบัสตาคุณภาพดีมักจะใช้ผสมในเอสเพรสโซเพื่อให้เกิดฟองและลดค่าวัตถุดิบลง นอกจากกาแฟทั้งสองสายพันธุ์นี้แล้ว ยังมี Coffea liberica และ Coffea esliaca ซึ่งเชื่อกันว่าเป็นพืชท้องถิ่นของประเทศไลบีเรียและทางตอนใต้ของประเทศซูดานตามลำดับ

เมล็ดกาแฟอาราบิกาส่วนใหญ่ปลูกในละตินอเมริกา แอฟริกาตะวันออก อาราเบียหรือเอเชีย ส่วนเมล็ดกาแฟโรบัสตาปลูกในแอฟริกาตะวันตกและแอฟริกากลาง ไปจนถึง เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และบางส่วนของประเทศบราซิล เมล็ดกาแฟที่ปลูกในสภาพแวดล้อมที่แตกต่างกันส่งผลให้เมล็ดกาแฟของแต่ละท้องถิ่น ทำให้เกิดลักษณะเฉพาะตัว อย่างเช่น รสชาติ กลิ่น สัมผัสและความเป็นกรด ลักษณะรสชาติของกาแฟนั้นไม่ได้ขึ้นอยู่กับพื้นที่ที่ปลูกเพียงอย่างเดียว แต่ขึ้นอยู่กับสายพันธุ์กำเนิดและกระบวนการผลิตด้วย ซึ่งโดยปกติแล้ว ความแตกต่างนี้จะสามารถรับรู้กันในท้องถิ่นเท่านั้น

ปริมาณการผลิต

ผู้ผลิตกาแฟรายใหญ่ 10 อันดับของโลก – 11 มิถุนายน 2008
ประเทศ ปริมาณการผลิต (เมตริกตัน) ปริมาณการผลิต (ถุง) หมายเหตุ
  บราซิล 17,000,000 36,070
  เวียดนาม 15,580,000 18,000 *
  โคลอมเบีย 9,400,000 12,400 F
  อินโดนีเซีย 2,770,554 6,446 *
  เอธิโอเปีย 1,705,446 5,733 *
  เม็กซิโก 962,000 4,500 F
  อินเดีย 954,000 4,367 F
  เปรู 677,000 4,250 ประมาณการ ปี 2008
  กัวเตมาลา 568,000 4,000 F
  ฮอนดูรัส 370,000 3,833 F
  โลก 7,742,675 118,920 A
ไม่มีสัญลักษณ์ = ตัวเลขอย่างเป็นทางการ, F = ประมาณการขององค์การอาหารและการเกษตรแห่งสหประชาชาติ, * = ตัวเลขอย่างไม่เป็นทางการ กึ่งทางการ, A = สถิติรวม

ผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม

ดูบทความหลักที่: กาแฟกับสิ่งแวดล้อม
 
ภาพของต้น Coffea arabica ขณะกำลังออกดอก ในบราซิล

ในอดีต การปลูกต้นกาแฟจะทำในร่มเงาของต้นไม้ ซึ่งเป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์และแมลงทั้งหลาย ทฤษฎีนี้มักจะเป็นไปตามทฤษฎีเงาดั้งเดิม ในปัจจุบัน เกษตรกรจำนวนมากได้เปลี่ยนไปใช้วิธีการปลูกต้นกาแฟแบบทันสมัย โดยการใช้แสงอาทิตย์ในการปลูกต้นกาแฟ ซึ่งต้นกาแฟจะถูกปลูกเรียงกันเป็นแถวอยู่ใต้แสงอาทิตย์โดยมีปะรำป่าเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลย การปลูกแบบใหม่นี้ทำให้เมล็ดกาแฟสุกเร็วขึ้นและให้ผลผลิตมากขึ้น แต่การปลูกแบบดังกล่าวจำเป็นต้องตัดต้นไม้ ใช้ปุ๋ยและยาฆ่าแมลงจำนวนมาก อีกด้านหนึ่ง การปลูกต้นกาแฟแบบดั้งเดิมจะทำให้เมล็ดกาแฟสุกช้ากว่าการปลูกต้นกาแฟแบบใหม่และให้ผลผลิตน้อยกว่า แต่จะให้เมล็ดกาแฟที่มีคุณภาพสูงกว่า นอกเหนือจากนั้น ทฤษฎีเงาดั้งเดิมยังเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมและสามารถเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยในกับสิ่งมีชีวิตจำนวนมาก นักวิจารณ์การปลูกกาแฟแบบใหม่กล่าวว่าปัญหาสิ่งแวดล้อม อย่างเช่น การตัดไม้ทำลายป่า มลภาวะที่เกิดจากยาฆ่าแมลง การทำลายที่อยอาศัยของสัตว์ป่า การเสื่อมคุณภาพของดินและน้ำ ทั้งหมดนี้ล้วนเป็นผลข้างเคียงมาจากการปลูกต้นกาแฟแบบใหม่นี้ สมาคมดูนกอเมริกันเป็นผู้นำการรณรงค์ "การปลูกในร่มเงา" และ กาแฟอินทรีย์ ซึ่งพวกเขาสนับสนุนให้เปลี่ยนแปลงการปลูกกาแฟให้เป็นแบบดังกล่าว อย่างไรก็ตาม ขณะที่การปลูกต้นกาแฟในร่มหลายแบบแสดงให้เห็นถึงความแตกต่างทางชีวภาพมากกว่าระบบการปลูกต้นกาแฟกลางแจ้ง มันก็ยังเทียบไม่ได้กับป่าท้องถิ่นในแง่ของที่อยู่อาศัยของสัตว์

อีกประเด็นหนึ่งที่ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม คือ การใช้น้ำในการผลิตกาแฟ ตามที่นิตยสาร New Scientist ระบุว่า ต้องใช้น้ำจำนวนถึง 140 ลิตรในกระบวนการปลูกต้นกาแฟไปจนถึงผลผลิตกาแฟหนึ่งถ้วย และกาแฟมักจะถูกปลูกในประเทศที่มีการขาดแคลนน้ำ อย่างเช่น เอธิโอเปีย

เศรษฐกิจ

ดูบทความหลักที่: เศรษฐกิจกาแฟ
ดูเพิ่มเติมที่: รายชื่อประเทศเรียงตามปริมาณการบริโภคกาแฟ
 
ปริมาณการบริโภคกาแฟทั่วโลกในปี 2003

บราซิลเป็นประเทศที่ส่งออกกาแฟสูงที่สุดในโลก แต่ในช่วงไม่กี่ปีมานี้ เวียดนามกลายมาเป็นผู้ผลิตเมล็ดกาแฟโรบัสตารายใหญ่ของโลก อินโดนีเซียเป็นประเทศส่งออกกาแฟรายใหญ่ที่สุดเป็นอันดับสาม และเป็นผู้ผลิตกาแฟอาราบิกาละลาย ราคาซื้อขายกาแฟโรบัสตาในลอนดอนมีราคาถูกกว่าในนิวยอร์ก ซึ่งทำให้ลูกค้าผู้ประกอบการอุตสาหกรรม อย่างเช่น บริษัทข้ามชาติและผู้ผลิตกาแฟสำเร็จรูป โอนเอียงไปทางกาแฟในลอนดอนมากกว่า เพราะว่ามีราคาถูกกว่า บริษัทข้ามชาติสี่แห่ง (ประกอบด้วย ครอฟท์ เนสเล่ พร็อกเตอร์แอนด์แกมเบิลและซาร่า ลี) ได้ซื้อกาแฟคิดเป็นปริมาณ 50% ของผลผลิตต่อปี การเลือกซื้อกาแฟโรบัสตาราคาถูกของกลุ่มบริษัทยักษ์ใหญ่ทั้งสี่ของตลาดกาแฟทำให้เกิดความเชื่อว่าเป็นปัจจัยที่สนับสนุนให้ราคากาแฟตกต่ำ และปริมาณความต้องการเมล็ดกาแฟอาราบิกาคุณภาพสูงกระเตื้องขึ้นมาเพียงเล็กน้อย

ผู้เชี่ยวชาญส่วนใหญ่มีความเห็นว่าการเข้ามาล้นตลาดของกาแฟเขียวราคาถูกอย่างมหาศาล หลังจากการล่มสลายของข้อตกลงกาแฟสากลแห่งปี 1975-1989 ได้ส่งผลกระทบยืดเยื้อต่อวิกฤตการณ์ราคากาแฟตั้งแต่ปี คริสต์ศักราช 1989 ถึงปี คริสต์ศักราช 2004 ในปี คริสต์ศักราช 1997 ราคาของกาแฟในนิวยอร์กแตะระดับที่ 3 ดอลลาร์สหรัฐ/ปอนด์ แต่เมื่อถึงปลายปี คริสต์ศักราช 2001 ราคาของกาแฟเหลือเพียง 0.43 ดอลลาร์สหรัฐ/ปอนด์ ในปี คริสต์ศักราช 2007 ราคากาแฟขายส่งอยู่ที่ประมาณ 1 ดอลลาร์สหรัฐ/ปอนด์ (จาก 69 เซนต์ในลอนดอน เมื่อเดือนมีนาคม มาเป็น 134 เซนต์ในนิวยอร์ก เมื่อเดือนตุลาคม) และราคาของกาแฟโรบัสตาคิดเป็น 70% ของกาแฟอาราบิกา ราคาซื้อขายกาแฟผันผวนอย่างมากจากราคาโดยเฉลี่ย 3 ดอลลาร์สหรัฐในโปแลนด์ 3.5 ดอลลาร์สหรัฐในสหรัฐอเมริกาและ 17 ดอลลาร์สหรัฐในสหราชอาณาจักร

แนวคิดของการค้าโดยชอบธรรมให้การรับรองว่าเกษตรกรจะได้รับผลตอบแทนตามจำนวนราคาที่เจรจาไว้ก่อนการเพาะปลูก เริ่มจากมูลนิธิแมกซ์ ฮาเวลลาร์ ที่เริ่มต้นโครงการดังกล่าวในเนเธอร์แลนด์ ในปี คริสต์ศักราช 2004 ผลผลิตกาแฟ 24,222 เมตริกตันจากผลผลิตกาแฟทั้งหมด 7,050,000 เมตริกตันทั่วโลกเป็นไปตามแนวคิดการค้าโดยชอบธรรม ปีต่อมา ผลผลิตกาแฟ 33,991 เมตริกตันจากทั้งหมด 6,685,000 เมตริกตันเป็นไปตามแนวคิดการค้าโดยชอบธรรม ปริมาณผลผลิตกาแฟที่ค้าอย่างชอบธรรมคิดเป็น 0.34% ในปี 2004 และ 0.51% ในปี 2005 จากการศึกษาจำนวนมากได้แสดงให้เห็นว่าผลผลิตกาแฟที่ค้าอย่างชอบธรรมมีผลกระทบในด้านบวกต่อชุมชนที่ปลูกกาแฟ การศึกษาครั้งหนึ่งในปี 2002 แสดงให้เห็นว่าการค้าอย่างชอบธรรมจะเสริมสร้างความแข็งแกร่งให้แก่บริษัทผู้ผลิต เพิ่มผลตอบแทนในการผู้ผลิตรายย่อย และส่งผลให้คุณภาพชีวิตของเกษตรกรดีขึ้น การศึกษาครั้งหนึ่งในปี 2003 สรุปว่าการค้าโดยชอบธรรมนั้น "ได้พัฒนาความเป็นอยู่ที่ดีขึ้นของเกษตรกรปลูกกาแฟรายย่อยและครอบครัวอย่างมาก" ด้วยการเข้าถึงความน่าเชื่อถือและเงินทุนการพัฒนาจากภายนอก และการเข้าถึงการฝึกฝนได้มากขึ้น ทำให้มีโอกาสพัฒนาคุณภาพของกาแฟที่ปลูก ครอบครัวของเกษตรกรปลูกต้นกาแฟยังมีความมั่นคงมากกว่าผู้ที่ไม่อยู่ในการค้าโดยชอบธรรม และลูกของพวกเขาก็สามารถเข้าถึงการศึกษาที่ดีขึ้น จากการศึกษาของบริษัทผู้ผลิตกาแฟแห่งหนึ่งในโบลิเวียในปี 2005 สรุปว่าการรับรองการค้าโดยชอบธรรมจะส่งผลกระทบในด้านบวกต่อราคากาแฟในท้องถิ่น และให้ผลประโยชน์ทางธุรกิจแก่ผู้ผลิตกาแฟทุกราย

การผลิตและการบริโภค กาแฟที่ค้าอย่างชอบธรรม ได้เพิ่มสูงขึ้นในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา เนื่องจากผู้ประกอบกากาแฟท้องถิ่นและกาแฟระดับชาติได้เริ่มมอบข้อเสนอทางเลือกการค้าโดยชอบธรรมให้แก่เกษตรกร

การซื้อขายกาแฟ

กาแฟยังได้ซื้อขายกันโดยนักลงทุนและผู้แสวงหากำไรเนื่องจากเป็นสินค้าซื้อขายกัน สัญญาซื้อขายกาแฟล่วงหน้าได้รับการลงนามใน New York Mercantile Exchange ภายใต้สัญลักษณ์การค้าขาย KT และการส่งสัญญาจะเกิดขึ้นในเดือนมีนาคม พฤษภาคม กรกฎาคม กันยายนและธันวาคม

การผลิตเมล็ดกาแฟ

ดูบทความหลักที่: กระบวนการผลิตกาแฟ

การคั่ว

ดูบทความหลักที่: การคั่วเมล็ดกาแฟ
 
เมล็ดกาแฟหลังผ่านการคั่วแล้ว

ผลกาแฟและเมล็ดกาแฟต้องผ่านกระบวนการมากมายก่อนที่จะกลายมาเป็นเมล็ดกาแฟคั่ว ขั้นแรก กาแฟจะถูกเลือกสรร โดยใช้มือเป็นส่วนใหญ่ จากนั้น นำมาจัดเรียงตามความสุก สี จากนั้นเนื้อกาแฟจะถูกนำออกโดยเครื่องจักร ส่วนเมล็ดกาแฟจะถูกหมักเพื่อกำจัดชั้นเมือกบาง ๆ ที่เกาะอยู่ตามเมล็ด เมื่อกระบวนการหมักเสร็จสิ้น เมล็ดกาแฟจะถูกล้างทำความสะอาดโดยใช้น้ำบริสุทธิ์คุณภาพสูงเพื่อกำจัดกากที่เกิดจากการหมัก ซึ่งก่อให้เกิดน้ำเสียที่มีการปนเปื้อนสูงปริมาณมาก หลังจากนั้น เมล็ดกาแฟจะถูกนำไปตากแห้ง จัดเรียงและระบุว่าเป็นเมล็ดกาแฟเขียว

ขั้นตอนต่อไปคือการคั่วเมล็ดกาแฟเขียว โดยปกติแล้ว กาแฟมักจะถูกจำหน่ายหลังจากคั่วแล้ว และกาแฟทุกรูปแบบจำเป็นต้องคั่วก่อนที่จะบริโภค กาแฟสามารถคั่วได้โดยผู้ประกอบการหรือคั่วเองได้ที่บ้าน กระบวนการคั่วเมล็ดกาแฟจะส่งผลต่อรสชาติของเมล็ดกาแฟ เนื่องจากเมล็ดกาแฟมีการเปลี่ยนแปลงทั้งทางกายภาพและทางเคมี เมล็ดกาแฟที่ผ่านการคั่วจะมีมวลลดลงเพราะสูญเสียความชื้นไป แต่จะมีปริมาตรมากขึ้น ทำให้มันมีความหนาแน่นลดลง ความหนาแน่นของเมล็ดกาแฟเองก็ส่งผลต่อความเข้มของกาแฟและความจำเป็นในการบรรจุ กระบวนการคั่วจะเริ่มขึ้นเมื่ออุณหภูมิภายในเมล็ดกาแฟสูงถึง 200 °C แม้ว่าเมล็ดกาแฟแต่ละประเภทจะมีความชื้นและความหนาแน่นที่แตกต่างกัน และยังคั่วด้วยอัตราเร็วที่แตกต่างกัน ระหว่างการคั่ว ปฏิกิริยารีดอกซ์ของน้ำตาลจะเกิดขึ้นภายในเมล็ดกาแฟ หลังจากที่ความร้อนมหาศาลได้เผาแป้งที่อยู่ในเมล็ดกาแฟ และเปลี่ยนแป้งให้เป็นน้ำตาลโมเลกุลเดี่ยวซึ่งจะเริ่มเกรียม และเปลี่ยนสีของเมล็ดกาแฟ ระหว่างกระบวนการคั่ว เมล็ดกาแฟจะสูญเสียซูโครสอย่างรวดเร็วและอาจสูญเสียไปทั้งหมดหากคั่วติดต่อกันเป็นเวลานาน ระหว่างการคั่ว น้ำมันหอม กรดและคาเฟอีนจะอ่อนลง ทำให้รสชาติของกาแฟเปลี่ยนไป ที่อุณหภูมิ 205 °C น้ำมันชนิดอื่นจะขยายขึ้น หนึ่งในนั้นคือ caffeol ซึ่งเกิดขึ้นที่อุณหภูมิ 200 °C ซึ่งทำให้กาแฟมีกลิ่นและรสชาติ

สีของเมล็ดกาแฟที่ผ่านการคั่ว สามารถแบ่งได้ด้วยสายตามนุษย์ออกเป็น อ่อน อ่อนปานกลาง ปานกลาง เข้มปานกลาง เข้มและเข้มมาก วิธีตรวจสอบที่มีความแน่นอนกว่าในการตรวจหาระดับของการคั่ว คือ การตรวจวัดแสงสะท้อนจากเมล็ดกาแฟหลังจากการคั่วแล้ว โดยอาศัยแสงจากแหล่งกำเนิดแสงที่ใกล้กับอินฟราเรดสเปคตรัม เครื่องวัดแสงอย่างประณีตใช้กระบวนการที่เรียกว่า สเปคโตรสโกปี เพื่อคืนจำนวนที่ไม่เปลี่ยนแปลงซึ่งจะบ่งบอกถึงความสัมพันธ์กับระดับการคั่วของเมล็ดกาแฟหรือการพัฒนารสชาติของมัน เครื่องมือดังกล่าวจะถูกใช้ในการรับประกันคุณภาพของกาแฟในธุรกิจคั่วกาแฟเท่านั้น

การคั่วให้เมล็ดกาแฟมีสีเข้มมักจะทำให้เมล็ดกาแฟมีผิวเรียบขึ้น เพราะว่าเมล็ดกาแฟเหลือใยอาหารอยู่น้อยและจะมีความหวานมากขึ้น การคั่วอ่อน ๆ เมล็ดกาแฟจะเหลือคาเฟอีนสะสมอยู่มาก ทำให้กาแฟมีรสชาติขมอ่อน ๆ และมีรสชาติเข้มขึ้นจากน้ำมันหอมและกรด ซึ่งจะสูญเสียไปหากคั่วเมล็ดกาแฟเป็นเวลานาน ระหว่างการคั่วเมล็ดกาแฟ จะก่อให้เกิดกากเล็กน้อยจากผิวของเมล็ดกาแฟภายหลังการคั่วแล้ว กากจะถูกกำจัดโดยการเคลื่อนไหวของอากาศ แม้ว่าในเมล็ดกาแฟคั่วที่มีสีเข้มกว่าจะมีการเติมกากเพื่อให้เมล็ดกาแฟมีน้ำมันชุ่ม นอกจากนี้ ระหว่างกระบวนการอาจมีการกำจัดคาเฟอีนด้วย เมล็ดกาแฟจะถูกกำจัดคาเฟอีนขณะยังเขียวอยู่ มีหลากหลายวิธีในการกำจัดคาเฟอีนออกจากกาแฟ เช่น การแช่เมล็ดกาแฟในน้ำร้อนหรือการอบเมล็ดกาแฟ จากนั้นใช้ตัวทำละลายในการละลายน้ำมันที่มีคาเฟอีนผสมอยู่ด้วย การกำจัดคาเฟอีนมักจะทำโดยบริษัทผู้ประกอบการ จากนั้นคาเฟอีนที่ถูกแยกออกมามักจะถูกจำหน่ายให้กับภาคอุตสาหกรรมทางยา

การเก็บรักษา

เมล็ดกาแฟที่ผ่านการคั่วแล้วจำเป็นต้องได้รับการเก็บรักษาอย่างเหมาะสมเพื่อคงความสดของรสชาติเอาไว้ เงื่อนไขในการคงความสด คือ ความกดอากาศและความเย็น อากาศ ความชื้น ความร้อนและแสงสว่างถือว่าเป็นปัจจัยทางธรรมชาติที่สำคัญในการเก็บรักษาเมล็ดกาแฟ

ถุงที่พับขึ้นนับว่าเป็นวิธีการทั่วไปที่ลูกค้ามักจะใช้ในการซื้อกาแฟนั้นไม่เหมาะสำหรับการเก็บรักษาในเวลานาน เนื่องจากอากาศสามารถเข้าไปในถุงได้ บรรจุภัณฑ์ที่เหมาะสมควรจะเป็นบรรจุภัณฑ์ประเภทมีลิ้นทางเดียวเพื่อป้องกันอากาศไม่ให้เข้าไปในบรรจุภัณฑ์นั้น

การเตรียมการ

ดูบทความหลักที่: การเตรียมกาแฟ
 
เอสเพรสโซกำลังต้มกับครีมาสีน้ำตาลแดงเข้ม

เมล็ดกาแฟจะต้องถูกบดและชงเพื่อที่จะทำเป็นเครื่องดื่ม การบดเมล็ดกาแฟคั่วสามารถทำได้ที่เตาอบกาแฟ ในร้านขายของชำ หรือในบ้านก็ได้ แต่ส่วนใหญ่จะเป็นที่เตาอบกาแฟจากนั้นจะบรรจุและจัดจำหน่ายให้แก่ลูกค้า เมล็ดกาแฟสามารถบดได้หลายวิธี เครื่องบดเลื่อยใช้การหมุนในการตัดเมล็ดให้ขาดออกจากกัน เครื่องบดไฟฟ้าใช้การอัดกระแทกของใบมีดทื่อที่เคลื่อนที่ด้วยความเร็วสูง ไปจนถึงการใช้โกร่งบดยา

ประเภทของการบดจะตั้งชื่อตามวิธีของการชงกาแฟที่ใช้กันโดยทั่วไป อย่างเช่น กาแฟตุรกีเป็นการบดที่ดีที่สุด ในขณะที่เครื่องต้มกาแฟหรือหม้อต้มกาแฟเป็นการบดที่ลื่นไหลที่สุด ส่วนการบดแบบธรรมดาจะอยู่กึ่งกลางระหว่างการบดที่ดีที่สุดกับการบดที่ลื่นไหลที่สุดนี้ การบดแบบปานกลางมักจะใช้กับเครื่องชงกาแฟทั่วไปตามบ้าน

กาแฟสามารถชงได้หลายวิธี การต้ม การจุ่มน้ำหรือการใช้ความดัน การต้มการแฟโดยใช้วิธีการต้มเป็นวิธีที่ง่ายที่สุด ยกตัวอย่าง กาแฟต้ม คือ กาแฟตุรกี โดยการตำเมล็ดกาแฟด้วยโกร่งบดยา จากนั้นนำผงกาแฟไปต้มกับน้ำจนเดือดในหม้อที่เรียกว่าเซสฟ์ หรือบริกิ ในภาษากรีก ซึ่งจะทำให้เกิดกาแฟที่มีรสเข้มและมีฟองเกาะอยู่บนผิวหน้าของกาแฟ

เครื่องจักรอย่างเช่น เครื่องต้มกาแฟ หรือ เครื่องทำกาแฟอัตโนมัติ ต้มกาแฟโดยใช้แรงโน้มถ่วง น้ำร้อนจะหยดสู่ผงกาแฟซึ่งถูกยึดใว้ในที่กรองกาแฟที่ทำจากกระดาษหรือโลหะที่เจาะรู เพื่อให้น้ำค่อย ๆ ไหลซึมไปยังเมล็ดกาแฟ ขณะที่ดูดซึมน้ำมันไป แรงโน้มถ่วงทำให้ของเหลวสามารถผ่านขวดใส่น้ำหรือหม้อ ขณะที่ผงกาแฟยังคงเก็บไว้ในที่กรองกาแฟอยู่ ด้วยวิธีการดังกล่าว น้ำต้มเดือดจะถูกดันเข้าสู่ที่ว่างเหนือที่กรองกาแฟด้วยแรงดันไอน้ำที่เกิดจากการต้มน้ำ จากนั้นน้ำจะผ่านลงไปด้านล่างผ่านผงกาแฟโดยแรงโน้มถ่วง และกระบวนการจะเกิดขึ้นซ้ำแล้วซ้ำเล่าจนกว่าจะถูกหยุดโดยตัวจับเวลาภายใน หรือถ้าโดยทั่วไปแล้วเครื่องบังคับความร้อนในการตัดตัวทำความร้อนเมื่ออุณหภูมิภายในหม้อสูงตามที่กำหนดแล้วแทน เครื่องบังคับความร้อนสามารถควบคุมอุณหภูมิของกาแฟให้คงที่ได้ เนื่องจากเมื่อกาแฟเย็นลง เครื่องบังคับความร้อนจะเปิดให้ตัวทำความร้อนทำงานอีกครั้ง แต่วิธีนี้จำเป็นต้องนำถาดรองผงกาแฟออกหลังจากการต้มครั้งแรกเสร็จแล้ว เพื่อป้องกันมิให้เกิดการต้มเพิ่มอีก ผู้ที่มีความพิถีพิถันจะรู้สึกว่าการต้มหลาย ๆ ครั้งจะทำให้กาแฟไม่ได้รสชาติที่ดีที่สุดของมัน

กาแฟยังสามารถต้มได้ด้วยวิธีการจุ้มในเครื่องต้มกาแฟ ผงกาแฟและน้ำร้อนจะถูกผสมรวมกันในเครื่องต้ม และใช้เวลาไม่กี่นาทีในการต้ม เครื่องแทงจะลดระดับลงเพื่อใช้แยกผงกาแฟ ซึ่งจะเหลืออยู่ที่ก้นของเครื่องต้ม เนื่องจากผงกาแฟสัมผัสกับน้ำโดยตรง น้ำมันกาแฟทั้งหมดจึงยังเหลืออยู่ในกาแฟนั้น ทำให้กาแฟมีรสชาติเข้มขึ้น และพบว่ามีตะกอนอยู่มากกว่ากาแฟซึ่งผลิตในเครื่องทำกาแฟอัตโนมัติ

ส่วนกาแฟเอสเพรสโซ่ใช้วิธีการพาสเจอร์ไรซ์ร้อน แต่ไม่ถึงกับเดือด โดยให้น้ำไหลผ่านผงกาแฟ ผลจากการต้มภายใต้แรงดันสูงประมาณ 9–10 หน่วยบรรยากาศ ทำให้เครื่องดื่มเอสเพรสโซ่มีรสแรงมาก คิดเป็น 10-15 เท่าของกาแฟที่ใช้วิธีแรงโน้มถ่วง และมีองค์ประกอบทางกายภาพและทางเคมีที่ซับซ้อน กาแฟเอสเพรสโซ่ชั้นดีจะมีครีมสีน้ำตาลแดงลอยอยู่บนผิวหน้า ที่เรียกว่า "ครีมา" ส่วนเครื่องดื่ม "อเมริกาโน" ซึ่งได้ชื่อมาจากทหารอเมริกันในช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง หลังจากที่ทหารเหล่านั้นคิดว่ากาแฟเอสเพรสโซ่ในแบบของชาวยุโรปนั้นมีรสชาติแรงเกินไป จึงมีการทำให้เจือจางโดยใส่น้ำมากขึ้นกว่ากาแฟเอสเพรสโซ่

การนำเสนอ

 
การนำเสนอกาแฟในรูปแบบต่าง ๆ สามารถเป็นส่วนหนึ่งของบริการบ้านกาแฟ ยกตัวอย่างเช่นการวาดลวดลายแฟนซีบนผิวหน้าของลาเต้ถ้วยนี้ เป็นต้น

เมื่อผ่านการต้มแล้ว กาแฟสามารถนำเสนอได้ในหลายรูปแบบ การต้มหยด ซึม หรือกาแฟที่ทำมาจากเครื่องต้มกาแฟสามารถดื่มได้โดยไม่จำเป็นต้องมีสารปรุงแต่งเพิ่มเติม หรืออาจจะใส่น้ำตาล นม ครีมหรือทั้งคู่ และยังสามารถเสิร์ฟในน้ำแข็งได้อีกด้วย

กาแฟประเภทเอสเพรสโซมีวิธีการนำเสนอหลากหลายรูปแบบ ในรูปแบบที่ง่ายที่สุด กาแฟเอสเพรสโซสามารถดื่มได้โดยไม่ต้องอาศัยสิ่งเพิ่มเติม หรือในรูปแบบที่มีการเจือจางด้วยน้ำมากขึ้น เรียกว่า "อเมริกาโน" ซึ่งประกอบด้วยเอสเพรสโซหนึ่งหรือสองช็อตผสมกับน้ำร้อน กาแฟอเมริกาโนควรจะเสิร์ฟพร้อมกับเอสพรสโซช็อตเพื่อรักษาครีมาเอาไว้ กาแฟเอสเพรสโซหลายรูปแบบสามารถใส่นมเพื่อปรุงแต่งได้ เมื่อเพิ่มนมร้อนในกาแฟเอสเพรสโซแล้ว จะเรียกว่า "ลาเต" กาแฟเอสเพรสโซและนมในปริมาณที่เท่า ๆ กัน จะได้ "คาปูชิโน" และยังมีการใช้นมร้อนในการวาดลวดลายบนผิวหน้าของกาแฟ ซึ่งเรียกว่า ศิลปะลาเต้

กาแฟจำนวนมากถูกจำหน่ายให้แก่ลูกค้าเพื่ออำนวยความสะดวกให้แก่ผู้ที่ไม่มีเวลาที่จะทำกาแฟของตนเอง กาแฟประเภทนี้ ได้แก่ กาแฟสำเร็จรูป ซึ่งถูกทำให้แห้งจนกลายเป็นผงแป้งที่สามารถละลายน้ำได้ หรือการทำให้แห้งจนเป็นเกล็ดขนาดเล็กซึ่งสามารถละลายได้อย่างรวดเร็วในน้ำ กาแฟกระป๋องเป็นอีกผลิตภัณฑ์หนึ่งซึ่งได้รับความนิยมอย่างมากในชาวเอเชียเป็นเวลาหลายปี โดยเฉพาะอย่างยิ่งในญี่ปุ่นและเกาหลีใต้ ผู้ผลิตได้ใช้เครื่องขายสินค้าอัตโนมัติในการจำหน่ายกาแฟกระป๋องหลายรูปแบบ อย่างเช่น กาแฟต้มหรือกาแฟซึม และมีทั้งกาแฟร้อนและเย็น ร้านสะดวกซื้อและร้านขายของชำในประเทศญี่ปุ่นยังมีการจำหน่ายกาแฟบรรจุขวดหลายรูปแบบ โดยมักจะมีรสหวานอ่อน ๆ และผสมกับนมเล็กน้อย กาแฟบรรจุขวดยังได้รับความนิยมในสหรัฐอเมริกา ในบางครั้ง กาแฟเหลวข้นถูกผลิตออกมาเพื่อให้ทันต่อความต้องการของผู้คนนับพันในเวลาเดียวกัน รสชาติของมันเทียบได้กับกาแฟโรบัสตาชั้นเลว และใช้ต้นทุนการผลิต 10 เซนต์ เครื่องจักรสามารถผลิตกาแฟได้ 500 ถ้วยต่อชั่วโมง หรืออาจมากถึง 1,000 ถ้วยต่อชั่วโมงถ้าใช้น้ำร้อนในการผลิต

กาแฟแต่ละรูปลักษณ์

ดูบทความหลักที่: ประเภทของกาแฟ

กาแฟกับสังคม

 
บ้านกาแฟในปาเลสไตน์ ในปี คริสต์ศักราช 1900

กาแฟนั้นแต่เดิมใช้เพื่อเหตุผลทางด้านจิตวิญญาณ เมื่อ 1,000 ปีที่ผ่านมา พ่อค้าได้นำกาแฟข้ามทะเลแดงมายังดินแดนอาระเบีย (ปัจจุบัน คือ ประเทศเยเมน) ที่ซึ่งนักบวชชาวมุสลิมได้ปลูกไม้พุ่มในสวนของตน ในตอนแรก ชาวอาหรับได้ผลิตไวน์จากเนื้อของเมล็ดกาแฟหมัก เครื่องดื่มดังกล่าวเป็นที่รู้จักกันว่า qishr (ปัจจุบัน คือ kisher) และเป็นส่วนประกอบของพิธีการทางศาสนาอีกด้วย

หลังจากนั้น กาแฟได้กลายเป็นเครื่องดื่มที่ทำหน้าที่แทนไวน์ในพิธีกรรมทางศาสนา หลังจากที่ได้มีการห้ามดื่มไวน์ การดื่มกาแฟถูกห้ามโดยชาวมุสลิมตามฮะรอม ในช่วงต้นคริสต์ศตวรรษที่ 16 แต่ว่าข้อห้ามดังกล่าวได้ถูกล้มล้างในเวลาไม่นาน การนำไปใช้ในพิธีกรรมทางศานาทำให้กาแฟถูกส่งไปยังนครเมกกะ กาแฟถูกกล่าวว่าเป็นต้นเหตุของการประพฤติตนนอกคอก การผลิตและการบริโภคกาแฟถูกปราบปราม ต่อมา กาแฟถูกห้ามอย่างเด็ดขาดในจักรวรรดิออตโตมาน กาแฟซึ่งเป็นเครื่องดื่มของชาวมุสลิม ถูกห้ามในหมู่ชาวเอธิโอเปียซึ่งนับถือคริสต์ศาสนานิกายออร์โธดอกซ์ จนกระทั่งถึงปี คริสต์ศักราช 1889 ซึ่งได้เป็นเครื่องดื่มประจำชาติของเอธิโอเปีย ที่ไม่ว่าคนที่นับถือความเชื่อใดก็สามารถดื่มได้ทั้งสิ้น การใช้กาแฟในกิจกรรมก่อการกบฏทางการเมืองทำให้กาแฟถูกห้ามในสหราชอาณาจักร และประเทศอื่น ๆ

ในยุคเดียวกับที่มีการห้ามดื่มกาแฟในจักรวรรดิออตโตมานนั้น การห้ามกาแฟยังสามารถพบเห็นได้ในวิหารคริสต์ศาสนานิกายมอมะนิสม์แห่งพระเยซูคริสต์เจ้า ซึ่งได้กล่าวอ้างว่าการดื่มกาแฟจะส่งผลเสียต่อร่างกายและจิตวิญญาณ ซึ่งแนวคิดดังกล่าวมาจากทฤษฎีทางด้านสุขภาพของชาวคริสต์นิกายมอมะนิสม์ในปี คริสต์ศักราช 1833 โดยผู้ก่อตั้งนิกาย โจเซฟ สมิธ ในพระวจนะที่เรียกว่า ถ้อยคำแห่งปัญญา แต่ถ้อยคำแห่งปัญญานี้ไม่ได้หมายความตามชื่อ แต่ยังรวมไปถึงข้อกำหนดที่ว่า "เครื่องดื่มร้อนไม่ใช่ของสำหรับดื่ม" จึงมีการตีความว่า ห้ามการดื่มกาแฟและชาด้วย

นอกจากนี้ สมาชิกของคริสต์ศาสนาแอดเวนทิสต์วันที่เจ็ดยังได้หลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มที่มีส่วนประกอบของคาเฟอีน เนื่องจากคริสตจักรได้สอนให้พวกเขาละเว้นจากการดื่มชาและกาแฟ รวมไปถึงเครื่องดื่มบำรุงกำลังอื่น ๆ การศึกษาวิจัยของนิกายแอดเวนทิสต์ได้แสดงให้เห็นถึงความสัมพันธ์ที่เล็กแต่ว่าส่งผลอย่างมากในทางสถิติระหว่างการดื่มกาแฟกับอัตราการตายจากการเป็นโรคหัวใจ และอีกหลายสาเหตุของการเสียชีวิต

ผลกระทบต่อสุขภาพ

ดูบทความหลักที่: กาแฟและผลกระทบต่อสุขภาพ

จากการศึกษาทางวิทยาศาสตร์ได้เปิดเผยถึงความสัมพันธ์ระหว่างการบริโภคกาแฟกับคุณสมบัติทางยา ผลที่ได้จากการศึกษานั้นมีความขัดแย้งกันในเรื่องของประโยชน์ต่อสุขภาพของกาแฟ และยังมีความขัดแย้งกันในด้านผลกระทบที่เกิดจากการบริโภคกาแฟอีกด้วย

การดื่มกาแฟดูเหมือนจะมีส่วนเกี่ยวข้องกับการลดขนาดของหน้าอก และการได้รับปริมาณคาเฟอีนในระดับหนึ่งจะช่วยลดความเสี่ยงของการเป็นโรคมะเร็งเต้านม กาแฟดูเหมือนว่าจะลดความเสี่ยงต่อการเป็นโรคอัลไซเมอร์ โรคพาร์กินสัน โรคหัวใจ โรคเบาหวานประเภทที่ 2 โรคตับแข็ง และโรคเกาต์ จากผลของการศึกษาระยะยาวในปี คริสต์ศักราช 2009 พบว่าผู้ที่ดื่มกาแฟในปริมาณที่เหมาะสม (ได้แก่ 3–5 ถ้วยต่อวัน) จะช่วยลดความเสี่ยงต่อภาวะสมองเสื่อม และโรคอัลไซเมอร์ แต่ก็เพิ่มความเสี่ยงต่อการเป็นโรคกระเพาะไหลย้อนกลับและโรคอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง ผลกระทบที่เกิดจากการดื่มกาแฟบางอย่างเป็นเพราะคาเฟอีนที่อยู่ในกาแฟ แต่ก็ใช่ว่าส่วนประกอบอย่างอื่นไม่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพเสียทีเดียว อย่างเช่น สารต้านอนุมูลอิสระ ซึ่งมีส่วนช่วยในการป้องกันอนุมูลอิสระภายในร่างกาย

กาแฟช่วยเพิ่มประสิทธิภาพของตัวระงับความเจ็บปวด โดยเฉพาะในการรักษาไมเกรน และยังสามารถกำจัดโรคหืดในผู้ป่วยบางคนได้ด้วย คุณประโยชน์บางอย่างอาจส่งผลต่อเพศใดเพศหนึ่งเท่านั้น ตัวอย่างเช่น มันได้รับการพิสูจน์แล้วว่าช่วยลดการฆ่าตัวตายในผู้หญิง และช่วยป้องกันนิ่วและโรคถุงน้ำดีในผู้ชาย นอกจากนี้มันยังช่วยลดโอกาสเกิดโรคเบาหวานในทั้งสองเพศ และลดเพียงประมาณ 30% ในผู้หญิง แต่ลดมากกว่า 50% ในผู้ชาย กาแฟยังช่วยลดความเสี่ยงของโรคตับแข็งและป้องกันมะเร็งในปลายลำไส้ใหญ่และกระเพาะปัสสาวะ กาแฟสามารถลดความเสี่ยงในการเกิดมะเร็งในเซลล์ตับ ซึ่งเป็นประเภทหนึ่งของมะเร็งตับ (Inoue, 2005) และสุดท้ายกาแฟช่วยลดโอกาสเกิดโรคหัวใจอีกด้วย

ยังมีข้อดีอื่น ๆ ที่เป็นเหตุผลให้คนส่วนใหญ่นิยมดื่มกาแฟ เช่น กาแฟมีส่วนช่วยเพิ่มความจำระยะสั้น และเพิ่มไอคิว นอกจากนี้ยังช่วยเปลี่ยนระบบเมตาบอลิซึมให้มีสัดส่วนของลิพิดต่อคาร์โบไฮเดรตที่ถูกเผาผลาญสูงขึ้น ซึ่งช่วยลดอาการล้ากล้ามเนื้อของนักกีฬา

ทีมวิจัยของ University of Bari ประเทศอิตาลี พบว่าการดื่มกาแฟ 1–2 แก้วต่อวัน ช่วยป้องกันโรคหนังตากระตุกได้ และยังช่วยลดอัตราการกระตุกให้ช้าลงได้สำหรับผู้ป่วย

นักวิทยาศาสตร์ชาวอเมริกัน เยเซอร์ ดอร์รี ได้เสนอว่ากลิ่นของกาแฟสามารถลดอาการอยากอาหารและสามารถฟื้นฟูประสาทรับกลิ่นได้ เขายังเสนอว่าผู้คนสามารถลดอาการอยากอาหารได้เมื่อพวกเขาได้สูดดมกลิ่นเมล็ดกาแฟเข้าไป และทฤษฎีดังกล่าวยังสามารถใช้ได้กับสัตว์ทดลองอีกด้วย

แต่ว่าคาเฟอีนก็ส่งผลกระทบต่อสุขภาพของผู้ที่ดื่มกาแฟมากเกินไป อย่างเช่น อาการ "ใจสั่น" ซึ่งเป็นอาการกระวนกระวายที่เกิดขึ้นเมื่อได้รับคาเฟอีนมากเกินไป กาแฟยังเพิ่มความดันโลหิตให้กับผู้ที่เป็นโรคความดันโลหิตสูง แต่ผลการศึกษาเพิ่มเติมก็ยังแสดงให้เห็นว่ามันช่วยลดอัตราเสี่ยงโดยรวมในการเกิดโรคหัวใจด้วย กาแฟยังทำให้เกิดโรคนอนไม่หลับในบางคน แต่ในทางกลับกันก็ช่วยให้บางคนหลับได้ดีขึ้น นอกจากนี้มันยังอาจทำให้เกิดความกังวลและอาการหงุดหงิดง่ายให้กับบางคนที่ดื่มมากเกินไป และบางคนก็เกิดอาการทางประสาท ผลกระทบบางอย่างของกาแฟก็เกิดขึ้นกับเพศใดเพศหนึ่งเท่านั้น มันทำให้อาการป่วยเลวร้ายลงในกรณีของผู้ป่วยประเภท PMS และยังลดความสามารถในการมีบุตรของสตรี และยังอาจเพิ่มอัตราเสี่ยงในการเกิดภาวะกระดูกพรุนของผู้หญิงหลังวัยหมดระดู และยังอาจส่งผลต่อทารกในครรภ์หากแม่ดื่มตั้งแต่ 8 ถ้วยต่อวันขึ้นไป (48 ออนซ์ขึ้นไป)

ในเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2546 ในประเทศเดนมาร์กได้มีการศึกษาสตรีจำนวน 18,478 คนซึ่งดื่มกาแฟเป็นปริมาณมากระหว่างตั้งครรภ์ พบว่ามันส่งผลให้อัตราเสี่ยงของการตายของทารกหลังคลอดเพิ่มขึ้นอย่างมาก (แต่ไม่มีผลกระทบต่ออัตราการตายในปีแรกของทารก) ในรายงานระบุว่า "ผลการศึกษาบ่งชี้ถึงผลกระทบจากการดื่มตั้งแต่ 4 ถึง 7 ถ้วยต่อวัน" คนที่ดื่ม 8 ถ้วยต่อวันขึ้นไป (48 ออนซ์ขึ้นไป) จะมีความเสี่ยงเพิ่มขึ้นถึง 220% เมื่อเทียบกับผู้ที่ไม่ได้ดื่ม การศึกษานี้ยังไม่ได้มีการทำซ้ำให้แน่ใจ แต่ก็ทำให้แพทย์หลาย ๆ คนเพิ่มความระมัดระวังต่อการดื่มกาแฟมากเกินไปของสตรีที่กำลังตั้งครรภ์

ผลการศึกษาตีพิมพ์ปี พ.ศ. 2547 ใน American Journal of Clinical Nutrition พยายามค้นหาว่าทำไมประโยชน์และโทษของกาแฟจึงได้ดูขัดกันเอง และได้ค้นพบว่าการดื่มกาแฟมีความเกี่ยวข้องกับการปรากฏชัดทางชีวเคมีของอาการอักเสบและเป็นผลกระทบที่รุนแรงของกาแฟต่อระบบหัวใจร่วมหลอดเลือด ซึ่งเป็นตัวอธิบายว่าทำไมกาแฟจึงได้มีผลดีต่อหัวใจเมื่อดื่มไม่เกินวันละ 4 ถ้วยเท่านั้น (ไม่เกิน 20 ออนซ์)

คาเฟอีนจึงเปรียบเสมือนยาพิษหากเสพมากเกินไป การบริโภคคาเฟอีนในปริมาณเข้มข้นอย่างยิ่ง อย่างเช่น เป็นเม็ดหรือเป็นผง ในปริมาณมาก ก็อาจทำให้ร่างกายอาเจียน หมดสติ และอาจถึงขั้นเสียชีวิตได้

จากผลของการสำรวจพบว่า 10% ของผู้ตอบที่ดื่มกาแฟในปริมาณ 235 มิลลิกรัมต่อวันขึ้นไป รายงานว่าตนมีความทุกข์มากขึ้นเมื่อตนขาดคาเฟอีน ในขณะที่ผู้ตอบ 15% บอกว่าตนได้เลิกการบริโภคคาเฟอีนอย่างเด็ดขาด เนื่องจากกังวลถึงผลกระทบที่เกิดขึ้นกับสุขภาพของตน

เชิงอรรถ

  1. Pendergrast, Mark (April 2009). "Coffee second only to oil?". Tea & Coffee Trade Journal. สืบค้นเมื่อ December 29, 2009.
  2. Villanueva, Cristina M; และคณะ (2006). "Total and specific fluid consumption as determinants of bladder cancer risk". International Journal of Cancer. 118 (8): 2040–47. doi:10.1002/ijc.21587. สืบค้นเมื่อ August 2, 2006.
  3. ↑ Weinberg & Bealer 2001, pp. 3–4
  4. ↑ Meyers, Hannah (2005-03-07). . คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2005-03-09. สืบค้นเมื่อ 2007-02-03.
  5. Pankhurst, Richard (1968). Economic History of Ethiopia. Addis Ababa: Haile Selassie I University. p. 198.
  6. Hopkins, Kate (2006-03-24). . คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2006-10-18. สืบค้นเมื่อ 2008-12-02.
  7. "FAO Statistical Yearbook 2004 Vol. 1/1 Table C.10: Most important imports and exports of agricultural products (in value terms) (2004)" (PDF). FAO Statistics Division. 2006. (PDF) จากแหล่งเดิมเมื่อ 2008-06-25. สืบค้นเมื่อ September 13, 2007.
  8. "FAOSTAT Core Trade Data (commodities/years)". FAO Statistics Division. 2007. สืบค้นเมื่อ 2007-10-24. To retrieve export values: Select the "commodities/years" tab. Under "subject", select "Export value of primary commodity." Under "country," select "World." Under "commodity," hold down the shift key while selecting all commodities under the "single commodity" category. Select the desired year and click "show data." A list of all commodities and their export values will be displayed.
  9. ↑ Kummer Corby (2003). "Caffeine and Decaf". The Joy of Coffee. Houghton Mifflin Cookbooks. pp. 160–165. ISBN 0618302409. สืบค้นเมื่อ 2008-02-23.
  10. ↑ Simpson, JA; Weiner, ESC, บ.ก. (1989). "Coffee". Oxford English Dictionary. 3. Oxford: Clarendon Press. p. 438. ISBN 0-19-861186-2.
  11. Weinberg & Bealer 2001, p. 25
  12. John K. Francis. "Coffea arabica L. RUBIACEAE" (PDF). Factsheet of U.S. Department of Agriculture, Forest Service. สืบค้นเมื่อ 2007-07-27.
  13. Léonard Rauwolf. Reise in die Morgenländer (ภาษาเยอรมัน).
  14. All About Coffee [1]
  15. ↑ Dobelis, Inge N., Ed.: Magic and Medicine of Plants. Pleasantville: The Reader’s Digest Association, Inc., 1986. Pages 370–371.
  16. Dieter Fischer. . Specialty Coffee Association of Indonesia. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2009-08-05. สืบค้นเมื่อ 2008-08-13.
  17. Pendergrast, Mark (1999). Uncommon Grounds: The History of Coffee and How It Transformed Our World. Basic Books. ISBN 0-465-05467-6.
  18. "Coffee". Columbia Encyclopedia. Columbia University Press. สืบค้นเมื่อ 2007-07-31.
  19. . All Business. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2009-01-05. สืบค้นเมื่อ 2008-12-28.
  20. Pendergrast 2001, p. 13
  21. ↑ . International Coffee Organization. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2009-03-24. สืบค้นเมื่อ 2007-07-19.
  22. ↑ James A. Duke. "Coffea arabica L." Purdue University. สืบค้นเมื่อ 2007-07-20.
  23. "Feature Article: Peaberry Coffee". สืบค้นเมื่อ 2006-11-10.
  24. S. Hamon, M. Noirot, and F. Anthony, Developing a coffee core collection using the principal components score strategy with quantitative data (PDF), Core Collections of Plant Genetic Resources, 1995.
  25. ↑ Belachew, Mekete (2003). "Coffee". ใน Uhlig, Siegbert (บ.ก.). Encyclopaedia Aethiopica. 1. Wiesbaden: Harrassowitz. p. 763.
  26. Reynolds Richard. . Coffee Geek. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2007-08-13. สืบค้นเมื่อ 2007-07-31.
  27. Coffee: A Guide to Buying Brewing and Enjoying, 5th Edition, by Kenneth Davids
  28. Castle, Timothy (1991). . Da Capo Press. p. 158. ISBN 0201570483. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2011-05-11. สืบค้นเมื่อ 2009-01-01.
  29. Food And Agricultural Organization of United Nations: Economic And Social Department: The Statistical Devision
  30. International Coffee Organization
  31. ↑ Janzen, Daniel H., บ.ก. (1983). Natural History of Costa Rica. Chicago, IL: University of Chicago Press. ISBN 0226393348.
  32. Salvesen, David. "The Grind Over Sun Coffee". Smithsonian National Zoological Park. สืบค้นเมื่อ 2007-09-24.
  33. Song Bird Coffee 2008-05-09 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. Thanksgiving Coffee Company.
  34. ↑ Rickert Eve (2005-12-15). Environmental effects of the coffee crisis: a case study of land use and avian communities in Agua Buena, Costa Rica (M.Sc.). The Evergreen State College.
  35. "Earth: The parched planet[ลิงก์เสีย]" by Fred Pearce, New Scientist 25 Feb., 2006.
  36. Alex Scofield. "Vietnam: Silent Global Coffee Power". สืบค้นเมื่อ 2007-08-01.
  37. Stein, Nicholas (December 9, 2002). "Crisis in a Coffee Cup". CNNMoney.com. สืบค้นเมื่อ 2007-07-23.
  38. . คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2006-10-06. สืบค้นเมื่อ 2006-08-26.
  39. Cost Pass-Through in the U.S. Coffee Industry / ERR-38 2008-12-17 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน (PDF), Economic Research Service, USDA.
  40. www.ico.org/documents/cmr1107e.pdf
  41. "Total Production of Exporting Countries". International Coffee Organization. สืบค้นเมื่อ 2007-07-31.
  42. "FLO International: Coffee". Fair Trade.net. สืบค้นเมื่อ 2007-10-16.
  43. Ronchi, L. (2002). The Impact of Fair Trade on Producers and their Organizations: A Case Study with Coocafe in Costa Rica 2015-09-24 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. University of Sussex. p25–26.
  44. Murray D., Raynolds L. & Taylor P. (2003). One Cup at a time: Poverty Alleviation and Fair Trade coffee in Latin America. Colorado State University, p28
  45. Taylor, Pete Leigh (2002). Poverty Alleviation Through Participation in Fair Trade Coffee Networks, Colorado State University, p18.
  46. Murray D., Raynolds L. & Taylor P. (2003). One Cup at a time: Poverty Alleviation and Fair Trade coffee in Latin America. Colorado State University, p8
  47. Murray D., Raynolds L. & Taylor P. (2003). One Cup at a time: Poverty Alleviation and Fair Trade coffee in Latin America. Colorado State University, p10–11
  48. Eberhart, N. (2005). Synthèse de l'étude d'impact du commerce équitable sur les organisations et familles paysannes et leurs territoires dans la filière café des Yungas de Bolivie. Agronomes et Vétérinaires sans frontières, p29.
  49. Balch-Gonzalez, M, Kmareka.com (2003). Good Coffee, Better World, The Ethics and Economics of Fair Trade Coffee [2]
  50. http://www.wikinvest.com/concept/Coffee_prices
  51. Kummer, Corby. The Joy of Coffee: The Essential Guide to Buying, Brewing, and Enjoying, Houghton Mifflin, 38. August 19, 2003. ISBN 978-0-618-30240-6.
  52. Kummer, Corby. The Joy of Coffee: The Essential Guide to Buying, Brewing, and Enjoying, Houghton Mifflin, 37. August 19, 2003. ISBN 978-0-618-30240-6.
  53. ↑ Ball, Trent. "Coffee Roasting". Washington State University. สืบค้นเมื่อ 2007-07-18.
  54. Kummer, Corby. The Joy of Coffee: The Essential Guide to Buying, Brewing, and Enjoying, Houghton Mifflin, 261. August 19, 2003. ISBN 978-0-618-30240-6.
  55. Cipolla, Mauro. . Bellissimo Info Group. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2010-05-07. สืบค้นเมื่อ 2007-07-19.
  56. "Coffee Roasting Operations". Bay Area Air Quality Management District. 1998-05-15. สืบค้นเมื่อ 2007-07-27.
  57. ↑ Alton Brown. . Food Network. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2003-04-16. สืบค้นเมื่อ 2008-02-18.
  58. ↑ Ukers, William Harrison (1993-01-01). All about Coffee. Gale Research; 2nd edition. p. 725. ISBN 978-0810340923.
  59. ↑ Rothstein, Scott. "Brewing Techniques". สืบค้นเมื่อ 2007-07-19.
  60. ↑ Levy, Joel (2002). Really Useful: The Origins of Everyday Things. Firefly Books. p. 1948. ISBN 978-1552976227.
  61. Davids, Kenneth (1991). Coffee: A Guide to Buying, Brewing, and Enjoying. 101 Productions. p. 128. ISBN 978-1564265005.
  62. ↑ Castle, Timothy (1999). The Great Coffee Book. Ten Speed Press. p. 94. ISBN 978-1580081221.
  63. Fried, Eunice (November 1993). "The lowdown on caffe latte". Black Enterprise. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2012-07-13. สืบค้นเมื่อ 2007-09-26.
  64. Hobhouse, Henry (2005-12-13). . Shoemaker & Hoard. p. 294. ISBN 978-1593760892. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2011-05-11. สืบค้นเมื่อ 2009-01-18.
  65. "Report: Coke, Pepsi faceoff brewing". Associated Press. CNN Money. 2005-12-06. สืบค้นเมื่อ 2007-09-24.
  66. Regarding liquid coffee concentrate: Wall Street Journal, March 21, 2005, page C4, Commodities Report
  67. . Jameson Coffee. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2007-10-11. สืบค้นเมื่อ 2008-12-27.
  68. Hopkins, Kate (2006-03-24). . คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2006-10-18. สืบค้นเมื่อ 2006-09-12.
  69. Allen, Stewart. The Devil's Cup. Random House. ISBN 978-0345441492.
  70. http://www.coffeefacts.com/ Coffee abstinence
  71. ↑ "Who Are the Mormons?". Church of Jesus Christ of Latter-day Saints.
  72. "findarticles.com/p/articles/mi_m0887/is_n9_v11/ai_12673616". คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2012-07-09.
  73. "www.dailyrecord.co.uk/news/uk-world-news/2008/10/18/coffee-linked-to-breast-size-reduction-86908-20815470/".
  74. "www.dailyrecord.co.uk/news/uk-world-news/2008/10/18/coffee-linked-to-breast-size-reduction-86908-20815470/".
  75. Klatsky, Arthur L. (2006). "Coffee, Cirrhosis, and Transaminase Enzymes". Archives of Internal Medicine. 166 (11): 1190–1195. doi:10.1001/archinte.166.11.1190. PMID 16772246. สืบค้นเมื่อ 2008-02-23.
  76. http://www.sciencedaily.com/releases/2009/01/090114200005.htm
  77. . คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2009-02-13. สืบค้นเมื่อ 2009-01-20.
  78. Pereira Mark A. (2006). "Coffee consumption and risk of type 2 diabetes mellitus: an 11-year prospective study of 28 812 postmenopausal women". Archives of Internal Medicine. 166 (12): 1311–1316. PMID 16801515. สืบค้นเมื่อ 2008-02-23.
  79. Bakalar, Nicholas (2006-08-15). "Coffee as a Health Drink? Studies Find Some Benefits". New York Times. สืบค้นเมื่อ 2007-07-28.
  80. . คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2007-10-26. สืบค้นเมื่อ 2007-12-01.
  81. http://www.ajcn.org/cgi/content/abstract/80/4/862
  82. Smith A. (2002). "Effects of caffeine on human behavior". Food and Chemical Toxicology. 40 (9): 1243–1255. doi:10.1016/S0278-6915(02)00096-0. PMID 12204388. สืบค้นเมื่อ 2008-02-23.
  83. Johns Hopkins University School of Medicine (2003). . Information about Caffeine Dependence. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2012-05-23. สืบค้นเมื่อ 2008-02-23.

อ้างอิง

  • Allen, Stewart Lee (1999). The devil's cup : coffee, the driving force in history. Soho: Random House. ISBN 1569471746.
  • Bersten, Ian (1999). Coffee, Sex & Health: A history of anit-cofee crusaders and sexual hysteria. Sydney: Helian Books. ISBN 0-9577581-0-3.
  • various (1985). "Botanical Classification of Coffee". ใน Clifford MH, Wilson KC (บ.ก.). Coffee: Botany, Biochemistry and Production of Beans and Beverage. Westport, Connecticut: AVI Publishing. ISBN 0-7099-0787-7.
  • Sally Ganchy (2009). Islam and Science, Medicine, and Technology. The Rosen Publishing Group. ISBN 1435850661, 9781435850668.
  • Kummer, Corby (August 19, 2003). The joy of coffee : the essential guide to buying, brewing, and enjoying. Boston: Houghton Mifflin. ISBN 0618302409. สืบค้นเมื่อ January 11, 2010.
  • Metcalf, Allan A (1999). The world in so many words : a country-by-country tour of words that have shaped our language. Houghton Mifflin. ISBN 0395959209.
  • Pendergrast, Mark (2001) [1999]. Uncommon Grounds: The History of Coffee and How It Transformed Our World. London: Texere. ISBN 1-58799-088-1.
  • Weinberg, Bennett Alan; Bealer, Bonnie K (2001). The world of caffeine : the science and culture of the world's most popular drug. New York: Routledge. ISBN 0415927226.

แหล่งข้อมูลอื่น

วิกิพจนานุกรม มีความหมายของคำว่า:
กาแฟ
วิกิคำคมมีคำคมเกี่ยวกับ กาแฟ
  • Coffee and caffeine health information — A collection of peer-reviewed and journal-published studies on coffee health benefits is evaluated, cited, and summarized. (Note that CoSIC is funded by leading coffee manufacturers.)
  • Benjamin Joffe-Walt and Oliver Burkeman, The Guardian, September 16, 2005, "Coffee trail" — from the Ethiopian village of Choche to a London coffee shop.
  • Coffee on a Grande Scale 2010-11-02 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน — Article about the biology, chemistry, and physics of coffee production.
  • This is Coffee — Short tribute to coffee in the form of a documentary film (1961), made by the Coffee Brewing Institute. The movie includes some dos and don'ts of making "the perfect cup of coffee" and an overview of different ways to enjoy coffee throughout the world.
  • An Illustrated Coffee Guide 2012-02-29 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน — Side-by-side diagrams of a few common espresso drinks.
  • F. Engelmann; M.E. Dulloo; C. Astorga; S. Dussert; F. Anthony (2007). . Topical reviews in Agricultural Biodiversity. Bioversity International, Rome, Italy. คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม เมื่อ 2011-05-12. สืบค้นเมื่อ 2010-04-04.
  • Coffee Taster, the free newsletter of the International Institute of Coffee Tasters, featuring articles on the quality of espresso, chemical and sensory analysis, market trends.
  • Morris, Jonathan (2007), (PDF), คลังข้อมูลเก่า เก็บจาก แหล่งเดิม (PDF) เมื่อ 2009-09-02, สืบค้นเมื่อ 2010-04-04, website, summary

พฤศจิกายน 17, 2021
กาแฟ, บทความน, างอ, งคร, สต, กราช, คร, สต, ทศวรรษ, คร, สต, ศตวรรษ, งเป, นสาระสำค, ญของเน, อหา, เป, นเคร, องด, มท, ทำจากเมล, ดซ, งได, จากต, หร, อม, กเร, ยกว, เมล, การปล, กต, นในมากกว, ประเทศท, วโลก, เข, ยว, งย, งไม, านการค, เป, นหน, งในส, นค, าทางการเกษตรซ, งม,. bthkhwamnixangxingkhristskrach khristthswrrs khriststwrrs sungepnsarasakhykhxngenuxha kaaef epnekhruxngdumthithacakemldsungidcaktnkaaef hruxmkeriykwa emldkaaef khw mikarpluktnkaaefinmakkwa 70 praethsthwolk kaaefekhiyw kaaefsungyngimphankarkhw epnhnunginsinkhathangkarekstrsungmikarsuxkhayknmakthisudinolk 1 kaaefmiswnprakxbkhxngkhaefxin thaihmisrrphkhunchukalnginmnusy pccubnkaaefepnekhruxngdumsungidrbkhwamniymmakthisudinolk 2 kaaefda sungbrrcuinthwy epnthiechuxknwasrrphkhunchukalngcakemldkhxngtnkaaefnnthukphbepnkhrngaerkineyemn aethbxaraebiy aelathangtawnxxkechiyngehnuxkhxngexthioxepiy aelakarpluktnkaaefinsmyaerkidaephrkhyayinolkxahrb 3 hlkthanbnthukwakardumkaaefidpraktkhunrawklangkhriststwrrsthi 15 xnepnhlkthansungechuxthuxidaelaekaaekthisud thukphbinwiharsufi ineyemn aethbxaraebiy 3 cakolkmuslim kaaefidaephrkhyayipyngthwipyuorp xinodniesiy aelathwipxemrika 4 inrahwangthikaaeferimedinthangcakthwipxemrikaehnuxaelatawnxxkklangsuthwipyuorp kaaefidthuksngphanipyngsisiliaelaxitaliintxntnkhriststwrrsthi 17 caknnphanturkiipyngkris hngkari aelaxxsetriyintxnplaykhriststwrrsthi 17 cakxitaliaelaxxsetriy kaaefidaephrkhyayipyngswnthiehluxkhxngthwipyuorp kaaefidekhamamibthbathsakhyinsngkhmhlayaehngtlxdprawtisastr inaexfrikaaelaeyemn mnthukichrwmkbphithikrrmthangsasna phlthitammakhux sasnckrexthioxepiy idsnghamkarbriophkhkaaeftlxdkal cnkrathngthungrchsmykhxngckrphrrdiemenlikthi 2 5 mnyngidthukhaminckrwrrdixxtotmnrahwangkhriststwrrsthi 17 enuxngcaksaehtuthangkaremuxng 6 aelamiswnekiywphnkbkickrrmthangkaremuxnghwrunaernginthwipyuorpphlkaaef sungbrrcuemldkaaef epnphlphlitcakimphumimphldibkhnadelkincins Coffea hlayspichis odysayphnthuthimikarplukodythwipmakthisud idaek Coffea arabica aelakaaef orbsta thiidcakchnid Coffea canephora sungmirsekhmkwa sayphnthudngklawmikhwamthnthantxrasnimibkaaef Hemileia vastatrix sungsrangkhwamesiyhayxyangihyhlwng sayphnthukaaefthngkhumikarplukinlatinxemrika exechiytawnxxkechiyngit aelathwipaexfrika emuxsukaelw phldngklawcathukekbrwbrwm naipphankrrmwithiaelathaihaehng hlngcaknn emldcathukkhwinxunhphumithiaetktangkn khunxyukbrschatithitxngkar aelacathukbdaelabmephuxphlitkaaef kaaefsamarthtraetriymaelanaesnxidinhlaywithikaaefepnsinkhasngxxkthisakhykhxngolk odyinpi khristskrach 2004 kaaefepnsinkhakarekstrsngxxkthitharayidepnxndbhnungincanwn 12 praeths 7 aelaepnphuchthimikarsngxxkxyangthuktxngtamkdhmaysungmimulkhasungthisudepnxndb 7 khxngolk inpi khristskrach 2005 8 kaaefidrbkarotethiyngbangswnindankarephaapluktnkaaefaelaphlkrathbkbsingaewdlxm aelamikarsuksacanwnmakthirabuthungkhwamsmphnthrahwangkarbriophkhkaaefkbkhxcakdthangyaxyangaennxn xyangirktam kyngimmikhxsrupthiaenchdwakaaefihkhunhruxihothsknaen 9 enuxha 1 ekiywkbchux 2 prawti 3 chiwwithya 4 karephaapluk 4 1 primankarphlit 4 2 phlkrathbtxsingaewdlxm 4 3 esrsthkic 4 4 karsuxkhaykaaef 5 karphlitemldkaaef 5 1 karkhw 5 2 karekbrksa 5 3 karetriymkar 5 4 karnaesnx 5 5 kaaefaetlaruplksn 6 kaaefkbsngkhm 7 phlkrathbtxsukhphaph 8 echingxrrth 9 xangxing 10 aehlngkhxmulxunekiywkbchux aekikhkarxangxingkhawacoffee inphasaxngkvs xyuinrupkhxng chaoua sungsamarthsubyxnipidthung khristskrach 1598 inphasaxngkvsaelainphasayuorpxun coffee idthukddaeplngmacakphasaturkixxtotmn kahve phanthangphasaxitali caffe inkhnaediywkn khadngklawinphasaturkixxtotmnthukyummacak ekaah wah inphasaxahrb xahrb قهوة qahwah phuekhiynphcnanukrmchawxahrb yunynwa edim ekaah wah ipkhathihmaythungiwnpraephthhnung aelaidihniruktisastrkbkhakriya qahiya inkhwamhmaywa immikhwamxyakxahar 10 enuxngcakekhruxngdumdngklawthukichephuxdbkhwamhiwkhxngphuthidumekhaip niruktisastrthangxunxikepncanwnmakklawwa khadngklawinphasaxahrbxacepnkarbidebuxnkhayummacakhlkthanexthioxepiyhruxaexfrikn odyesnxwakhadngklawmacak khffa thirabsungthangtawnxxkechiyngitkhxngexthioxepiy enuxngcaktnkaaefepnphuchthxngthininbriewndngklaw 10 11 xyangirktam khawa qahwah imidthukichkbebxrrihruxphuchsungepnphuchthxngthininbriewndngklaw sungcathukeriykwa bunn hruxmichuxphunemuxnginchiwa wa bun 10 prawti aekikhdubthkhwamhlkthi prawtikaaef ehnuxpratukhxngrankaaefaehnghnunginemuxngilphsicmipratimakrrmrupchayinchudphunemuxngturkikalngrbthwykaaefcakedkphuchaykhnhnung epnthiechuxknwabrrphburuschawexthioxepiykhxngchawoxorominpccubn epnkhnklumaerksungruckphlkrathbkratunprasathkhxngemldcaktnkaaef 3 xyangirktam immihlkthanodytrngsungchichdwatnkaaefmikarplukxyuthiidinthwipaexfrika hruxphuidinklumchawphunemuxngsungxacichmnepnsarkratun hruxaemaetruthungphlkrathbnn kxnhnakhriststwrrsthi 17 3 eruxngrawkhxng khaldi edkeliyngaekachawexthioxepiyinrawkhriststwrrsthi 9 phusungkhnphbtnkaaefnn miidpraktchuxinnganekhiyncnkrathngthung khristskrach 1671 hruxxacepnephiyngeruxngplxmethann 3 cakexthioxepiy snnisthanwakaaefidaephrkracayipyngeyemn thisungmikardumaelaphlitkhunepnkhrngaerk caknnidaephripyngxiyipt 12 inkhnathi hlkthansungechuxthuxidsamarthsubyxnipidiklthisud thungkardumkaaefinwiharsufiinmxkhkhaineyemn 3 thisunginxaraebiy idmikarkhwaelachngemldkaaefepnkhrngaerk xnepnwithithikhlaykhlungkbkaretriymkaaef phayinkhriststwrrsthi 16 kaaefidaephrkhyayipthwthungtawnxxkklang epxresiy turki aelaaexfrikaehnuxinpi khristskrach 1583 eloxnard erawxlf aephthychaweyxrmn idbrryaythungkaaefhlngcakthxngethiywindinaedntawnxxkiklepnewlakwasibpiiwwadngni ekhruxngdumthimisidaehmuxnhmuk ichrksaorkhphyidhlaychnid odyechphaaxyangyingorkhthiekiywkbthxng phudumcadumintxnecha mnepnkarnanaaelaphlimcakimphumthieriykwa bunnu eloxnard erawxlf in Reise in die Morgenlander 13 cakolkmuslim kaaefidaephrkhyayipyngxitali karkhakhayrahwangewniskbaexfrikaehnux xiyiptaelatawnxxkklangthiecriykhun thaihxitaliidrbsinkhaihm ekhamaepncanwnmak sungrwmipthungkaaefdwy hlngcaknn kaaefkidaephrkracaycakemuxngthaewnisipthwyuorp kaaefidrbkaryxmrbxyangaephrhlaymakkhun hlngcaksmedcphrasntapapakhliemntthi 8 lngkhwamehnwamnepnekhruxngdumsahrbkhrisetiyn inpi khristskrach 1600 aemwacamikarrxngeriynihykelik ekhruxngdummuslim ktam rankaaefaehngaerkinthwipyuorpepidinxitaliinpi khristskrach 1645 4 chawdtchepnchnchatiaerkthinaekhakaaefepncanwnmak aelafafunkhxhamkhxngxahrbekiywkbkarsngxxkphuchaelaemldthiyngimidkhw emux Pieter van den Broeck lklxbnaekhakaaefcakexednipyngyuorpinpi khristskrach 1616 14 inphayhlngchawdtchyngidnaipplukinekaachwaaelasilxn 15 sungphlphlitkaaefcakekaachwasamarthsngipyngenethxraelndidinpi khristskrach 1711 16 aeladwykhwamphyayamkhxngbristhxinediytawnxxkkhxngxngkvs thaihkaaefidrbkhwamniyminpraethsxngkvsechnediywkn kaaefekhasupraethsfrngess inpi khristskrach 1657 aelaekhasuxxsetriyaelaopaelnd hlngcakyuththkarewiynna emuxpi khristskrach 1683 sungthharsamarthyudesbiyngkhxngthharxxtotmanetirkthiphayaephinkarrbkhrngnn 17 hlngcaknn kaaefidekhasuthwipxemrikaehnuxinchwngyukhxananikhm aetwaimidrbkhwamniymmakethakbinthwipyuorp xyangirktam inchwngsngkhramptiwtixemrikn primankhwamtxngkarkaaefidephimsungkhunxyangrwderwcnphwkphxkhakktunsinkhaexaiwaelapnrakhakhunxyangkathnhn sungbangswnepnphlmacakkarthiphxkhachawxngkvsimsamarthnaekhachaidmaknk 18 hlngcaksngkhrampi 1812 inchwngthixngkvsngdkarnaekhachaepnkarchwkhraw chawxemrikncunghnmadumkaaefaethn aelamiprimankhwamtxngkarsungmakinchwngsngkhramklangemuxngxemrikn ipphrxm kbkarphthnakhxngethkhonolyikartmehlathaihkaaefklayepnsinkhayxdniyminshrthxemrikacnthungpccubn 19 aetinxngkvs primankarbriophkhkaaefklbldlng aelachawxngkvshnipbriophkhchaaethnrahwangkhriststwrrsthi 18 ekhruxngdumchaepnekhruxngdumsungetriymkhunidngaykwa aelahasuxidinrakhathukcakkaryudkhrxngxinediyaelaxutsahkrrmchainxinediykhxngxngkvs 20 chiwwithya aekikhdubthkhwamhlkthi tnkaaef phaphlatnaelaemldkhxngkaaefxarabika Coffea Arabica tnkaaefepnphuchphunemuxngekhtrxnaethbaexfrikaaelaexechiyit 21 kaaefthukcdihxyurwmkbphuchmidxk khxngwngs Rubiaceae thukcdepntnimpraephthimphldib tnkaaefsamarthsungidthung 5 emtrthaimelmxxk ibkhxngtnkaaefmisiekhiywekhmaelaepnmn khnadodyechliyyaw 10 15 esntiemtr aelakwang 6 esntiemtr dxkkhxngtnkaaefmisikhaw miklinhxm aelacabanphrxmknthngtn phlkaaefmilksnariyawpraman 1 5 esntiemtr 22 phlkaaefxxncamisiekhiyw emuxsuk sikhxngemldcaepliynepnsiehluxng aelaemuxnaipphungihaehng sikhxngemldcaepliynepnsiaedngekhmaelasidainthisud phlkaaefaetlaphlcamiemldxyusxngemld aetphlkaaefpraman 5 10 camiemldephiyngemldediyw 23 emldcaphwknicaeriykwa phiebxrri 24 odypktiaelw phlkaaefcasukphayinecdthungekaeduxnkarephaapluk aekikhdubthkhwamhlkthi aehlngplukkaaefthimichuxesiyng kaaefmkcaidrbkarkhyayphnthuodywithiephaaemld withidngediminkarplukkaaefkhuxkarisemldkaaefcanwn 20 emldinaetlahlum emuxyangekhavdufn emldkaaefkhrunghnungcathukkacdtamthrrmchati ekstrkrmkcapluktnkaaefrwmkbphuchphlpraephthxun xyangechn khawophd thwhruxkhaw inchwngpiaerk khxngkarephaapluk 22 aehlngphlitkaaefkhxngolkr aehlngpluk Coffee robusta m aehlngpluk Coffee robusta aela Coffee arabica a aehlngplukCoffee arabica kaaefsayphnthuhlkthiplukknthwolkmixyu 2 sayphnthu khux Coffea canephora aela Coffea arabica kaaefxarabika phlphlitcak Coffea arabica thukphicarnawaehmaaaekkardummakkwakaaeforbsta phlphlitcak Coffea canephora ephraakaaeforbstamkcamirschatikhmkwaaelamirschatinxykwakaaefxarabika dwyehtuphldngklaw kaaefthiephaaplukkncanwnkwasaminsikhxngolkcungepn Coffea arabica 21 xyangirktam Coffea canephora samarthphisucnidwasamarthkxihekidorkhidnxykwa Coffea arabica aelasamarthplukidinsphaphaewdlxmthi Coffea arabica imsamarthecriyetibotid kaaeforbstamiprimankhaefxinphsmxyumakkwakaaefxarabikaxyupraman 40 50 25 dngnn thurkickaaefcungmkichkaaeforbstathdaethnkaaefxarabikaenuxngcakmirakhathukkwa kaaeforbstakhunphaphdimkcaichphsminexsephrsosephuxihekidfxngaelaldkhawtthudiblng 26 nxkcakkaaefthngsxngsayphnthuniaelw yngmi Coffea liberica aela Coffea esliaca sungechuxknwaepnphuchthxngthinkhxngpraethsilbieriyaelathangtxnitkhxngpraethssudantamladb 25 emldkaaefxarabikaswnihyplukinlatinxemrika aexfrikatawnxxk xaraebiyhruxexechiy swnemldkaaeforbstaplukinaexfrikatawntkaelaaexfrikaklang ipcnthung exechiytawnxxkechiyngit aelabangswnkhxngpraethsbrasil 21 emldkaaefthiplukinsphaphaewdlxmthiaetktangknsngphlihemldkaaefkhxngaetlathxngthin thaihekidlksnaechphaatw xyangechn rschati klin smphsaelakhwamepnkrd 27 lksnarschatikhxngkaaefnnimidkhunxyukbphunthithiplukephiyngxyangediyw aetkhunxyukbsayphnthukaenidaelakrabwnkarphlitdwy 28 sungodypktiaelw khwamaetktangnicasamarthrbrukninthxngthinethann primankarphlit aekikh phuphlitkaaefrayihy 10 xndbkhxngolk 11 mithunayn 2008praeths primankarphlit emtriktn 29 primankarphlit thung 30 hmayehtu brasil 17 000 000 36 070 ewiydnam 15 580 000 18 000 okhlxmebiy 9 400 000 12 400 F xinodniesiy 2 770 554 6 446 exthioxepiy 1 705 446 5 733 emksiok 962 000 4 500 F xinediy 954 000 4 367 F epru 677 000 4 250 pramankar pi 2008 kwetmala 568 000 4 000 F hxndurs 370 000 3 833 F olk 7 742 675 118 920 Aimmisylksn twelkhxyangepnthangkar F pramankarkhxngxngkhkarxaharaelakarekstraehngshprachachati twelkhxyangimepnthangkar kungthangkar A sthitirwm phlkrathbtxsingaewdlxm aekikh dubthkhwamhlkthi kaaefkbsingaewdlxm phaphkhxngtn Coffea arabica khnakalngxxkdxk inbrasil inxdit karpluktnkaaefcathainrmengakhxngtnim sungepnthixyuxasykhxngstwaelaaemlngthnghlay 31 thvsdinimkcaepniptamthvsdiengadngedim inpccubn ekstrkrcanwnmakidepliynipichwithikarpluktnkaaefaebbthnsmy odykarichaesngxathityinkarpluktnkaaef sungtnkaaefcathukplukeriyngknepnaethwxyuitaesngxathityodymiparapaephiyngelknxyhruximmiely karplukaebbihmnithaihemldkaaefsukerwkhunaelaihphlphlitmakkhun aetkarplukaebbdngklawcaepntxngtdtnim ichpuyaelayakhaaemlngcanwnmak 32 xikdanhnung karpluktnkaaefaebbdngedimcathaihemldkaaefsukchakwakarpluktnkaaefaebbihmaelaihphlphlitnxykwa aetcaihemldkaaefthimikhunphaphsungkwa nxkehnuxcaknn thvsdiengadngedimyngepnmitrtxsingaewdlxmaelasamarthepnaehlngthixyuxasyinkbsingmichiwitcanwnmak nkwicarnkarplukkaaefaebbihmklawwapyhasingaewdlxm xyangechn kartdimthalaypa mlphawathiekidcakyakhaaemlng karthalaythixyxasykhxngstwpa karesuxmkhunphaphkhxngdinaelana thnghmdnilwnepnphlkhangekhiyngmacakkarpluktnkaaefaebbihmni 31 smakhmdunkxemriknepnphunakarrnrngkh karplukinrmenga aela kaaefxinthriy sungphwkekhasnbsnunihepliynaeplngkarplukkaaefihepnaebbdngklaw 33 xyangirktam khnathikarpluktnkaaefinrmhlayaebbaesdngihehnthungkhwamaetktangthangchiwphaphmakkwarabbkarpluktnkaaefklangaecng mnkyngethiybimidkbpathxngthininaengkhxngthixyuxasykhxngstw 34 xikpraednhnungthisngphlkrathbtxsingaewdlxm khux karichnainkarphlitkaaef tamthinitysar New Scientist rabuwa txngichnacanwnthung 140 litrinkrabwnkarpluktnkaaefipcnthungphlphlitkaaefhnungthwy aelakaaefmkcathukplukinpraethsthimikarkhadaekhlnna xyangechn exthioxepiy 35 esrsthkic aekikh dubthkhwamhlkthi esrsthkickaaef duephimetimthi raychuxpraethseriyngtamprimankarbriophkhkaaef primankarbriophkhkaaefthwolkinpi 2003 brasilepnpraethsthisngxxkkaaefsungthisudinolk aetinchwngimkipimani ewiydnamklaymaepnphuphlitemldkaaeforbstarayihykhxngolk 36 xinodniesiyepnpraethssngxxkkaaefrayihythisudepnxndbsam aelaepnphuphlitkaaefxarabikalalay rakhasuxkhaykaaeforbstainlxndxnmirakhathukkwainniwyxrk sungthaihlukkhaphuprakxbkarxutsahkrrm xyangechn bristhkhamchatiaelaphuphlitkaaefsaercrup oxnexiyngipthangkaaefinlxndxnmakkwa ephraawamirakhathukkwa bristhkhamchatisiaehng prakxbdwy khrxfth ensel phrxketxraexndaekmebilaelasara li idsuxkaaefkhidepnpriman 50 khxngphlphlittxpi 37 kareluxksuxkaaeforbstarakhathukkhxngklumbristhyksihythngsikhxngtladkaaefthaihekidkhwamechuxwaepnpccythisnbsnunihrakhakaaeftkta 38 aelaprimankhwamtxngkaremldkaaefxarabikakhunphaphsungkraetuxngkhunmaephiyngelknxyphuechiywchayswnihymikhwamehnwakarekhamalntladkhxngkaaefekhiywrakhathukxyangmhasal hlngcakkarlmslaykhxngkhxtklngkaaefsaklaehngpi 1975 1989 idsngphlkrathbyudeyuxtxwikvtkarnrakhakaaeftngaetpi khristskrach 1989 thungpi khristskrach 2004 34 inpi khristskrach 1997 rakhakhxngkaaefinniwyxrkaetaradbthi 3 dxllarshrth pxnd aetemuxthungplaypi khristskrach 2001 rakhakhxngkaaefehluxephiyng 0 43 dxllarshrth pxnd 39 inpi khristskrach 2007 rakhakaaefkhaysngxyuthipraman 1 dxllarshrth pxnd cak 69 esntinlxndxn emuxeduxnminakhm maepn 134 esntinniwyxrk emuxeduxntulakhm aelarakhakhxngkaaeforbstakhidepn 70 khxngkaaefxarabika rakhasuxkhaykaaefphnphwnxyangmakcakrakhaodyechliy 3 dxllarshrthinopaelnd 3 5 dxllarshrthinshrthxemrikaaela 17 dxllarshrthinshrachxanackr 40 aenwkhidkhxngkarkhaodychxbthrrmihkarrbrxngwaekstrkrcaidrbphltxbaethntamcanwnrakhathiecrcaiwkxnkarephaapluk erimcakmulnithiaemks haewllar thierimtnokhrngkardngklawinenethxraelnd inpi khristskrach 2004 phlphlitkaaef 24 222 emtriktncakphlphlitkaaefthnghmd 7 050 000 emtriktnthwolkepniptamaenwkhidkarkhaodychxbthrrm pitxma phlphlitkaaef 33 991 emtriktncakthnghmd 6 685 000 emtriktnepniptamaenwkhidkarkhaodychxbthrrm primanphlphlitkaaefthikhaxyangchxbthrrmkhidepn 0 34 inpi 2004 aela 0 51 inpi 2005 41 42 cakkarsuksacanwnmakidaesdngihehnwaphlphlitkaaefthikhaxyangchxbthrrmmiphlkrathbindanbwktxchumchnthiplukkaaef karsuksakhrnghnunginpi 2002 aesdngihehnwakarkhaxyangchxbthrrmcaesrimsrangkhwamaekhngaekrngihaekbristhphuphlit ephimphltxbaethninkarphuphlitrayyxy aelasngphlihkhunphaphchiwitkhxngekstrkrdikhun 43 karsuksakhrnghnunginpi 2003 srupwakarkhaodychxbthrrmnn idphthnakhwamepnxyuthidikhunkhxngekstrkrplukkaaefrayyxyaelakhrxbkhrwxyangmak 44 dwykarekhathungkhwamnaechuxthuxaelaenginthunkarphthnacakphaynxk 45 aelakarekhathungkarfukfnidmakkhun thaihmioxkasphthnakhunphaphkhxngkaaefthipluk 46 khrxbkhrwkhxngekstrkrpluktnkaaefyngmikhwammnkhngmakkwaphuthiimxyuinkarkhaodychxbthrrm aelalukkhxngphwkekhaksamarthekhathungkarsuksathidikhun 47 cakkarsuksakhxngbristhphuphlitkaaefaehnghnunginobliewiyinpi 2005 srupwakarrbrxngkarkhaodychxbthrrmcasngphlkrathbindanbwktxrakhakaaefinthxngthin aelaihphlpraoychnthangthurkicaekphuphlitkaaefthukray 48 karphlitaelakarbriophkh kaaefthikhaxyangchxbthrrm idephimsungkhuninchwngimkipithiphanma enuxngcakphuprakxbkakaaefthxngthinaelakaaefradbchatiiderimmxbkhxesnxthangeluxkkarkhaodychxbthrrmihaekekstrkr 49 karsuxkhaykaaef aekikh kaaefyngidsuxkhayknodynklngthunaelaphuaeswnghakairenuxngcakepnsinkhasuxkhaykn syyasuxkhaykaaeflwnghnaidrbkarlngnamin New York Mercantile Exchange phayitsylksnkarkhakhay KT aelakarsngsyyacaekidkhunineduxnminakhm phvsphakhm krkdakhm knyaynaelathnwakhm 50 karphlitemldkaaef aekikhdubthkhwamhlkthi krabwnkarphlitkaaef karkhw aekikh dubthkhwamhlkthi karkhwemldkaaef emldkaaefhlngphankarkhwaelw phlkaaefaelaemldkaaeftxngphankrabwnkarmakmaykxnthicaklaymaepnemldkaaefkhw khnaerk kaaefcathukeluxksrr odyichmuxepnswnihy caknn namacderiyngtamkhwamsuk si caknnenuxkaaefcathuknaxxkodyekhruxngckr swnemldkaaefcathukhmkephuxkacdchnemuxkbang thiekaaxyutamemld emuxkrabwnkarhmkesrcsin emldkaaefcathuklangthakhwamsaxadodyichnabrisuththikhunphaphsungephuxkacdkakthiekidcakkarhmk sungkxihekidnaesiythimikarpnepuxnsungprimanmak hlngcaknn emldkaaefcathuknaiptakaehng cderiyngaelarabuwaepnemldkaaefekhiyw 51 khntxntxipkhuxkarkhwemldkaaefekhiyw odypktiaelw kaaefmkcathukcahnayhlngcakkhwaelw aelakaaefthukrupaebbcaepntxngkhwkxnthicabriophkh kaaefsamarthkhwidodyphuprakxbkarhruxkhwexngidthiban 52 krabwnkarkhwemldkaaefcasngphltxrschatikhxngemldkaaef enuxngcakemldkaaefmikarepliynaeplngthngthangkayphaphaelathangekhmi emldkaaefthiphankarkhwcamimwlldlngephraasuyesiykhwamchunip aetcamiprimatrmakkhun thaihmnmikhwamhnaaennldlng khwamhnaaennkhxngemldkaaefexngksngphltxkhwamekhmkhxngkaaefaelakhwamcaepninkarbrrcu krabwnkarkhwcaerimkhunemuxxunhphumiphayinemldkaaefsungthung 200 C aemwaemldkaaefaetlapraephthcamikhwamchunaelakhwamhnaaennthiaetktangkn aelayngkhwdwyxtraerwthiaetktangkn 53 rahwangkarkhw ptikiriyaridxkskhxngnatalcaekidkhunphayinemldkaaef hlngcakthikhwamrxnmhasalidephaaepngthixyuinemldkaaef aelaepliynaepngihepnnatalomelkulediywsungcaerimekriym aelaepliynsikhxngemldkaaef 54 rahwangkrabwnkarkhw emldkaaefcasuyesiysuokhrsxyangrwderwaelaxacsuyesiyipthnghmdhakkhwtidtxknepnewlanan rahwangkarkhw namnhxm krdaelakhaefxincaxxnlng thaihrschatikhxngkaaefepliynip thixunhphumi 205 C namnchnidxuncakhyaykhun 53 hnunginnnkhux caffeol sungekidkhunthixunhphumi 200 C sungthaihkaaefmiklinaelarschati 15 sikhxngemldkaaefthiphankarkhw samarthaebngiddwysaytamnusyxxkepn xxn xxnpanklang panklang ekhmpanklang ekhmaelaekhmmak withitrwcsxbthimikhwamaennxnkwainkartrwcharadbkhxngkarkhw khux kartrwcwdaesngsathxncakemldkaaefhlngcakkarkhwaelw odyxasyaesngcakaehlngkaenidaesngthiiklkbxinfraerdsepkhtrm ekhruxngwdaesngxyangpranitichkrabwnkarthieriykwa sepkhotrsokpi ephuxkhuncanwnthiimepliynaeplngsungcabngbxkthungkhwamsmphnthkbradbkarkhwkhxngemldkaaefhruxkarphthnarschatikhxngmn ekhruxngmuxdngklawcathukichinkarrbpraknkhunphaphkhxngkaaefinthurkickhwkaaefethannkarkhwihemldkaaefmisiekhmmkcathaihemldkaaefmiphiweriybkhun ephraawaemldkaaefehluxiyxaharxyunxyaelacamikhwamhwanmakkhun karkhwxxn emldkaaefcaehluxkhaefxinsasmxyumak thaihkaaefmirschatikhmxxn aelamirschatiekhmkhuncaknamnhxmaelakrd sungcasuyesiyiphakkhwemldkaaefepnewlanan 55 rahwangkarkhwemldkaaef cakxihekidkakelknxycakphiwkhxngemldkaaefphayhlngkarkhwaelw 56 kakcathukkacdodykarekhluxnihwkhxngxakas aemwainemldkaaefkhwthimisiekhmkwacamikaretimkakephuxihemldkaaefminamnchum 53 nxkcakni rahwangkrabwnkarxacmikarkacdkhaefxindwy emldkaaefcathukkacdkhaefxinkhnayngekhiywxyu mihlakhlaywithiinkarkacdkhaefxinxxkcakkaaef echn karaechemldkaaefinnarxnhruxkarxbemldkaaef caknnichtwthalalayinkarlalaynamnthimikhaefxinphsmxyudwy 15 karkacdkhaefxinmkcathaodybristhphuprakxbkar caknnkhaefxinthithukaeykxxkmamkcathukcahnayihkbphakhxutsahkrrmthangya 15 karekbrksa aekikh emldkaaefthiphankarkhwaelwcaepntxngidrbkarekbrksaxyangehmaasmephuxkhngkhwamsdkhxngrschatiexaiw enguxnikhinkarkhngkhwamsd khux khwamkdxakasaelakhwameyn xakas khwamchun khwamrxnaelaaesngswangthuxwaepnpccythangthrrmchatithisakhyinkarekbrksaemldkaaef 57 thungthiphbkhunnbwaepnwithikarthwipthilukkhamkcaichinkarsuxkaaefnnimehmaasahrbkarekbrksainewlanan enuxngcakxakassamarthekhaipinthungid brrcuphnththiehmaasmkhwrcaepnbrrcuphnthpraephthmilinthangediywephuxpxngknxakasimihekhaipinbrrcuphnthnn 57 karetriymkar aekikh dubthkhwamhlkthi karetriymkaaef exsephrsoskalngtmkbkhrimasinatalaedngekhm emldkaaefcatxngthukbdaelachngephuxthicathaepnekhruxngdum karbdemldkaaefkhwsamarththaidthietaxbkaaef inrankhaykhxngcha hruxinbankid aetswnihycaepnthietaxbkaaefcaknncabrrcuaelacdcahnayihaeklukkha emldkaaefsamarthbdidhlaywithi ekhruxngbdeluxyichkarhmuninkartdemldihkhadxxkcakkn ekhruxngbdiffaichkarxdkraaethkkhxngibmidthuxthiekhluxnthidwykhwamerwsung ipcnthungkarichokrngbdyapraephthkhxngkarbdcatngchuxtamwithikhxngkarchngkaaefthiichknodythwip xyangechn kaaefturkiepnkarbdthidithisud 58 inkhnathiekhruxngtmkaaefhruxhmxtmkaaefepnkarbdthilunihlthisud swnkarbdaebbthrrmdacaxyukungklangrahwangkarbdthidithisudkbkarbdthilunihlthisudni karbdaebbpanklangmkcaichkbekhruxngchngkaaefthwiptamban 59 kaaefsamarthchngidhlaywithi kartm karcumnahruxkarichkhwamdn kartmkaraefodyichwithikartmepnwithithingaythisud yktwxyang kaaeftm khux kaaefturki odykartaemldkaaefdwyokrngbdya caknnnaphngkaaefiptmkbnacneduxdinhmxthieriykwaessf hruxbriki inphasakrik sungcathaihekidkaaefthimirsekhmaelamifxngekaaxyubnphiwhnakhxngkaaef 58 ekhruxngckrxyangechn ekhruxngtmkaaef hrux ekhruxngthakaaefxtonmti tmkaaefodyichaerngonmthwng narxncahydsuphngkaaefsungthukyudiwinthikrxngkaaefthithacakkradashruxolhathiecaaru ephuxihnakhxy ihlsumipyngemldkaaef khnathidudsumnamnip aerngonmthwngthaihkhxngehlwsamarthphankhwdisnahruxhmx khnathiphngkaaefyngkhngekbiwinthikrxngkaaefxyu 60 dwywithikardngklaw natmeduxdcathukdnekhasuthiwangehnuxthikrxngkaaefdwyaerngdnixnathiekidcakkartmna caknnnacaphanlngipdanlangphanphngkaaefodyaerngonmthwng aelakrabwnkarcaekidkhunsaaelwsaelacnkwacathukhyudodytwcbewlaphayin 60 hruxthaodythwipaelwekhruxngbngkhbkhwamrxninkartdtwthakhwamrxnemuxxunhphumiphayinhmxsungtamthikahndaelwaethn ekhruxngbngkhbkhwamrxnsamarthkhwbkhumxunhphumikhxngkaaefihkhngthiid enuxngcakemuxkaaefeynlng ekhruxngbngkhbkhwamrxncaepidihtwthakhwamrxnthanganxikkhrng aetwithinicaepntxngnathadrxngphngkaaefxxkhlngcakkartmkhrngaerkesrcaelw ephuxpxngknmiihekidkartmephimxik phuthimikhwamphithiphithncarusukwakartmhlay khrngcathaihkaaefimidrschatithidithisudkhxngmnkaaefyngsamarthtmiddwywithikarcuminekhruxngtmkaaef phngkaaefaelanarxncathukphsmrwmkninekhruxngtm aelaichewlaimkinathiinkartm ekhruxngaethngcaldradblngephuxichaeykphngkaaef sungcaehluxxyuthiknkhxngekhruxngtm enuxngcakphngkaaefsmphskbnaodytrng namnkaaefthnghmdcungyngehluxxyuinkaaefnn thaihkaaefmirschatiekhmkhun aelaphbwamitakxnxyumakkwakaaefsungphlitinekhruxngthakaaefxtonmti 61 swnkaaefexsephrsosichwithikarphasecxrirsrxn aetimthungkbeduxd odyihnaihlphanphngkaaef phlcakkartmphayitaerngdnsungpraman 9 10 hnwybrryakas thaihekhruxngdumexsephrsosmirsaerngmak khidepn 10 15 ethakhxngkaaefthiichwithiaerngonmthwng aelamixngkhprakxbthangkayphaphaelathangekhmithisbsxn kaaefexsephrsoschndicamikhrimsinatalaednglxyxyubnphiwhna thieriykwa khrima 59 swnekhruxngdum xemrikaon sungidchuxmacakthharxemrikninchwngsngkhramolkkhrngthisxng hlngcakthithharehlannkhidwakaaefexsephrsosinaebbkhxngchawyuorpnnmirschatiaerngekinip cungmikarthaihecuxcangodyisnamakkhunkwakaaefexsephrsos karnaesnx aekikh karnaesnxkaaefinrupaebbtang samarthepnswnhnungkhxngbrikarbankaaef yktwxyangechnkarwadlwdlayaefnsibnphiwhnakhxnglaetthwyni epntn emuxphankartmaelw kaaefsamarthnaesnxidinhlayrupaebb kartmhyd sum hruxkaaefthithamacakekhruxngtmkaaefsamarthdumidodyimcaepntxngmisarprungaetngephimetim hruxxaccaisnatal nm khrimhruxthngkhu aelayngsamarthesirfinnaaekhngidxikdwykaaefpraephthexsephrsosmiwithikarnaesnxhlakhlayrupaebb inrupaebbthingaythisud kaaefexsephrsossamarthdumidodyimtxngxasysingephimetim hruxinrupaebbthimikarecuxcangdwynamakkhun eriykwa xemrikaon sungprakxbdwyexsephrsoshnunghruxsxngchxtphsmkbnarxn 62 kaaefxemrikaonkhwrcaesirfphrxmkbexsphrsoschxtephuxrksakhrimaexaiw kaaefexsephrsoshlayrupaebbsamarthisnmephuxprungaetngid emuxephimnmrxninkaaefexsephrsosaelw caeriykwa laet 63 kaaefexsephrsosaelanminprimanthietha kn caid khapuchion 62 aelayngmikarichnmrxninkarwadlwdlaybnphiwhnakhxngkaaef sungeriykwa silpalaetkaaefcanwnmakthukcahnayihaeklukkhaephuxxanwykhwamsadwkihaekphuthiimmiewlathicathakaaefkhxngtnexng kaaefpraephthni idaek kaaefsaercrup sungthukthaihaehngcnklayepnphngaepngthisamarthlalaynaid hruxkarthaihaehngcnepnekldkhnadelksungsamarthlalayidxyangrwderwinna 64 kaaefkrapxngepnxikphlitphnthhnungsungidrbkhwamniymxyangmakinchawexechiyepnewlahlaypi odyechphaaxyangyinginyipunaelaekahliit phuphlitidichekhruxngkhaysinkhaxtonmtiinkarcahnaykaaefkrapxnghlayrupaebb xyangechn kaaeftmhruxkaaefsum aelamithngkaaefrxnaelaeyn ransadwksuxaelarankhaykhxngchainpraethsyipunyngmikarcahnaykaaefbrrcukhwdhlayrupaebb odymkcamirshwanxxn aelaphsmkbnmelknxy kaaefbrrcukhwdyngidrbkhwamniyminshrthxemrika 65 inbangkhrng kaaefehlwkhnthukphlitxxkmaephuxihthntxkhwamtxngkarkhxngphukhnnbphninewlaediywkn rschatikhxngmnethiybidkbkaaeforbstachnelw aelaichtnthunkarphlit 10 esnt ekhruxngckrsamarthphlitkaaefid 500 thwytxchwomng hruxxacmakthung 1 000 thwytxchwomngthaichnarxninkarphlit 66 kaaefaetlaruplksn aekikh dubthkhwamhlkthi praephthkhxngkaaefkaaefkbsngkhm aekikh bankaaefinpaelsitn inpi khristskrach 1900 kaaefnnaetedimichephuxehtuphlthangdancitwiyyan emux 1 000 pithiphanma phxkhaidnakaaefkhamthaelaedngmayngdinaednxaraebiy pccubn khux praethseyemn thisungnkbwchchawmuslimidplukimphuminswnkhxngtn intxnaerk chawxahrbidphlitiwncakenuxkhxngemldkaaefhmk ekhruxngdumdngklawepnthiruckknwa qishr pccubn khux kisher aelaepnswnprakxbkhxngphithikarthangsasnaxikdwyhlngcaknn kaaefidklayepnekhruxngdumthithahnathiaethniwninphithikrrmthangsasna hlngcakthiidmikarhamdumiwn 67 kardumkaaefthukhamodychawmuslimtamharxm inchwngtnkhriststwrrsthi 16 aetwakhxhamdngklawidthuklmlanginewlaimnan karnaipichinphithikrrmthangsanathaihkaaefthuksngipyngnkhremkka kaaefthukklawwaepntnehtukhxngkarpraphvtitnnxkkhxk karphlitaelakarbriophkhkaaefthukprabpram txma kaaefthukhamxyangeddkhadinckrwrrdixxtotman 68 kaaefsungepnekhruxngdumkhxngchawmuslim thukhaminhmuchawexthioxepiysungnbthuxkhristsasnanikayxxrothdxks cnkrathngthungpi khristskrach 1889 sungidepnekhruxngdumpracachatikhxngexthioxepiy thiimwakhnthinbthuxkhwamechuxidksamarthdumidthngsin karichkaaefinkickrrmkxkarkbtthangkaremuxngthaihkaaefthukhaminshrachxanackr aelapraethsxun 69 inyukhediywkbthimikarhamdumkaaefinckrwrrdixxtotmannn karhamkaaefyngsamarthphbehnidinwiharkhristsasnanikaymxmanismaehngphraeysukhristeca 70 sungidklawxangwakardumkaaefcasngphlesiytxrangkayaelacitwiyyan 71 sungaenwkhiddngklawmacakthvsdithangdansukhphaphkhxngchawkhristnikaymxmanisminpi khristskrach 1833 odyphukxtngnikay ocesf smith inphrawcnathieriykwa thxykhaaehngpyya aetthxykhaaehngpyyaniimidhmaykhwamtamchux aetyngrwmipthungkhxkahndthiwa ekhruxngdumrxnimichkhxngsahrbdum cungmikartikhwamwa hamkardumkaaefaelachadwy 71 nxkcakni smachikkhxngkhristsasnaaexdewnthistwnthiecdyngidhlikeliyngkardumekhruxngdumthimiswnprakxbkhxngkhaefxin enuxngcakkhristckridsxnihphwkekhalaewncakkardumchaaelakaaef rwmipthungekhruxngdumbarungkalngxun karsuksawicykhxngnikayaexdewnthistidaesdngihehnthungkhwamsmphnththielkaetwasngphlxyangmakinthangsthitirahwangkardumkaaefkbxtrakartaycakkarepnorkhhwic aelaxikhlaysaehtukhxngkaresiychiwit 72 phlkrathbtxsukhphaph aekikhdubthkhwamhlkthi kaaefaelaphlkrathbtxsukhphaph cakkarsuksathangwithyasastridepidephythungkhwamsmphnthrahwangkarbriophkhkaaefkbkhunsmbtithangya phlthiidcakkarsuksannmikhwamkhdaeyngknineruxngkhxngpraoychntxsukhphaphkhxngkaaef aelayngmikhwamkhdaeyngknindanphlkrathbthiekidcakkarbriophkhkaaefxikdwy 9 kardumkaaefduehmuxncamiswnekiywkhxngkbkarldkhnadkhxnghnaxk 73 aelakaridrbprimankhaefxininradbhnungcachwyldkhwamesiyngkhxngkarepnorkhmaerngetanm 74 kaaefduehmuxnwacaldkhwamesiyngtxkarepnorkhxlisemxr orkhpharkinsn orkhhwic orkhebahwanpraephththi 2 orkhtbaekhng 75 aelaorkhekat cakphlkhxngkarsuksarayayawinpi khristskrach 2009 phbwaphuthidumkaaefinprimanthiehmaasm idaek 3 5 thwytxwn cachwyldkhwamesiyngtxphawasmxngesuxm aelaorkhxlisemxr 76 aetkephimkhwamesiyngtxkarepnorkhkraephaaihlyxnklbaelaorkhxun thiekiywkhxng 77 phlkrathbthiekidcakkardumkaaefbangxyangepnephraakhaefxinthixyuinkaaef aetkichwaswnprakxbxyangxunimsngphlkrathbtxsukhphaphesiythiediyw 78 xyangechn sartanxnumulxisra sungmiswnchwyinkarpxngknxnumulxisraphayinrangkay 79 kaaefchwyephimprasiththiphaphkhxngtwrangbkhwamecbpwd odyechphaainkarrksaimekrn aelayngsamarthkacdorkhhudinphupwybangkhniddwy khunpraoychnbangxyangxacsngphltxephsidephshnungethann twxyangechn mnidrbkarphisucnaelwwachwyldkarkhatwtayinphuhying aelachwypxngknniwaelaorkhthungnadiinphuchay nxkcaknimnyngchwyldoxkasekidorkhebahwaninthngsxngephs aelaldephiyngpraman 30 inphuhying aetldmakkwa 50 inphuchay kaaefyngchwyldkhwamesiyngkhxngorkhtbaekhngaelapxngknmaernginplaylaisihyaelakraephaapssawa kaaefsamarthldkhwamesiynginkarekidmaerngineslltb sungepnpraephthhnungkhxngmaerngtb Inoue 2005 aelasudthaykaaefchwyldoxkasekidorkhhwicxikdwyyngmikhxdixun thiepnehtuphlihkhnswnihyniymdumkaaef echn kaaefmiswnchwyephimkhwamcarayasn aelaephimixkhiw nxkcakniyngchwyepliynrabbemtabxlisumihmisdswnkhxngliphidtxkharobihedrtthithukephaphlaysungkhun sungchwyldxakarlaklamenuxkhxngnkkilathimwicykhxng University of Bari praethsxitali phbwakardumkaaef 1 2 aekwtxwn chwypxngknorkhhnngtakratukid aelayngchwyldxtrakarkratukihchalngidsahrbphupwy 80 nkwithyasastrchawxemrikn eyesxr dxrri idesnxwaklinkhxngkaaefsamarthldxakarxyakxaharaelasamarthfunfuprasathrbklinid ekhayngesnxwaphukhnsamarthldxakarxyakxaharidemuxphwkekhaidsuddmklinemldkaaefekhaip aelathvsdidngklawyngsamarthichidkbstwthdlxngxikdwyaetwakhaefxinksngphlkrathbtxsukhphaphkhxngphuthidumkaaefmakekinip xyangechn xakar icsn sungepnxakarkrawnkrawaythiekidkhunemuxidrbkhaefxinmakekinip kaaefyngephimkhwamdnolhitihkbphuthiepnorkhkhwamdnolhitsung aetphlkarsuksaephimetimkyngaesdngihehnwamnchwyldxtraesiyngodyrwminkarekidorkhhwicdwy kaaefyngthaihekidorkhnxnimhlbinbangkhn aetinthangklbknkchwyihbangkhnhlbiddikhun nxkcaknimnyngxacthaihekidkhwamkngwlaelaxakarhngudhngidngayihkbbangkhnthidummakekinip aelabangkhnkekidxakarthangprasath phlkrathbbangxyangkhxngkaaefkekidkhunkbephsidephshnungethann mnthaihxakarpwyelwraylnginkrnikhxngphupwypraephth PMS aelayngldkhwamsamarthinkarmibutrkhxngstri aelayngxacephimxtraesiynginkarekidphawakradukphrunkhxngphuhyinghlngwyhmdradu aelayngxacsngphltxtharkinkhrrphhakaemdumtngaet 8 thwytxwnkhunip 48 xxnskhunip ineduxnkumphaphnth ph s 2546 inpraethsednmarkidmikarsuksastricanwn 18 478 khnsungdumkaaefepnprimanmakrahwangtngkhrrph phbwamnsngphlihxtraesiyngkhxngkartaykhxngtharkhlngkhlxdephimkhunxyangmak aetimmiphlkrathbtxxtrakartayinpiaerkkhxngthark inraynganrabuwa phlkarsuksabngchithungphlkrathbcakkardumtngaet 4 thung 7 thwytxwn khnthidum 8 thwytxwnkhunip 48 xxnskhunip camikhwamesiyngephimkhunthung 220 emuxethiybkbphuthiimiddum karsuksaniyngimidmikarthasaihaenic aetkthaihaephthyhlay khnephimkhwamramdrawngtxkardumkaaefmakekinipkhxngstrithikalngtngkhrrphphlkarsuksatiphimphpi ph s 2547 in American Journal of Clinical Nutrition 81 phyayamkhnhawathaimpraoychnaelaothskhxngkaaefcungiddukhdknexng aelaidkhnphbwakardumkaaefmikhwamekiywkhxngkbkarpraktchdthangchiwekhmikhxngxakarxkesbaelaepnphlkrathbthirunaerngkhxngkaaeftxrabbhwicrwmhlxdeluxd sungepntwxthibaywathaimkaaefcungidmiphlditxhwicemuxdumimekinwnla 4 thwyethann imekin 20 xxns khaefxincungepriybesmuxnyaphishakesphmakekinip karbriophkhkhaefxininprimanekhmkhnxyangying xyangechn epnemdhruxepnphng inprimanmak kxacthaihrangkayxaeciyn hmdsti aelaxacthungkhnesiychiwitidcakphlkhxngkarsarwcphbwa 10 khxngphutxbthidumkaaefinpriman 235 millikrmtxwnkhunip raynganwatnmikhwamthukkhmakkhunemuxtnkhadkhaefxin 82 inkhnathiphutxb 15 bxkwatnidelikkarbriophkhkhaefxinxyangeddkhad enuxngcakkngwlthungphlkrathbthiekidkhunkbsukhphaphkhxngtn 83 echingxrrth aekikh Pendergrast Mark April 2009 Coffee second only to oil Tea amp Coffee Trade Journal subkhnemux December 29 2009 Villanueva Cristina M aelakhna 2006 Total and specific fluid consumption as determinants of bladder cancer risk International Journal of Cancer 118 8 2040 47 doi 10 1002 ijc 21587 subkhnemux August 2 2006 3 0 3 1 3 2 3 3 3 4 3 5 Weinberg amp Bealer 2001 pp 3 4 4 0 4 1 Meyers Hannah 2005 03 07 Suave Molecules of Mocha Coffee Chemistry and Civilization khlngkhxmuleka ekbcak aehlngedim emux 2005 03 09 subkhnemux 2007 02 03 Pankhurst Richard 1968 Economic History of Ethiopia Addis Ababa Haile Selassie I University p 198 Hopkins Kate 2006 03 24 Food Stories The Sultan s Coffee Prohibition khlngkhxmuleka ekbcak aehlngedim emux 2006 10 18 subkhnemux 2008 12 02 FAO Statistical Yearbook 2004 Vol 1 1 Table C 10 Most important imports and exports of agricultural products in value terms 2004 PDF FAO Statistics Division 2006 ekb PDF cakaehlngedimemux 2008 06 25 subkhnemux September 13 2007 FAOSTAT Core Trade Data commodities years FAO Statistics Division 2007 subkhnemux 2007 10 24 To retrieve export values Select the commodities years tab Under subject select Export value of primary commodity Under country select World Under commodity hold down the shift key while selecting all commodities under the single commodity category Select the desired year and click show data A list of all commodities and their export values will be displayed 9 0 9 1 Kummer Corby 2003 Caffeine and Decaf The Joy of Coffee Houghton Mifflin Cookbooks pp 160 165 ISBN 0618302409 subkhnemux 2008 02 23 10 0 10 1 10 2 Simpson JA Weiner ESC b k 1989 Coffee Oxford English Dictionary 3 Oxford Clarendon Press p 438 ISBN 0 19 861186 2 Weinberg amp Bealer 2001 p 25 John K Francis Coffea arabica L RUBIACEAE PDF Factsheet of U S Department of Agriculture Forest Service subkhnemux 2007 07 27 Leonard Rauwolf Reise in die Morgenlander phasaeyxrmn All About Coffee 1 15 0 15 1 15 2 15 3 Dobelis Inge N Ed Magic and Medicine of Plants Pleasantville The Reader s Digest Association Inc 1986 Pages 370 371 Dieter Fischer History of Indonesian coffee Specialty Coffee Association of Indonesia khlngkhxmuleka ekbcak aehlngedim emux 2009 08 05 subkhnemux 2008 08 13 Pendergrast Mark 1999 Uncommon Grounds The History of Coffee and How It Transformed Our World Basic Books ISBN 0 465 05467 6 Coffee Columbia Encyclopedia Columbia University Press subkhnemux 2007 07 31 Roasted Coffee SIC 2095 All Business khlngkhxmuleka ekbcak aehlngedim emux 2009 01 05 subkhnemux 2008 12 28 Pendergrast 2001 p 13 21 0 21 1 21 2 Botanical Aspects International Coffee Organization khlngkhxmuleka ekbcak aehlngedim emux 2009 03 24 subkhnemux 2007 07 19 22 0 22 1 James A Duke Coffea arabica L Purdue University subkhnemux 2007 07 20 Feature Article Peaberry Coffee subkhnemux 2006 11 10 S Hamon M Noirot and F Anthony Developing a coffee core collection using the principal components score strategy with quantitative data PDF Core Collections of Plant Genetic Resources 1995 25 0 25 1 Belachew Mekete 2003 Coffee in Uhlig Siegbert b k Encyclopaedia Aethiopica 1 Wiesbaden Harrassowitz p 763 Reynolds Richard Robusta s Rehab Coffee Geek khlngkhxmuleka ekbcak aehlngedim emux 2007 08 13 subkhnemux 2007 07 31 Coffee A Guide to Buying Brewing and Enjoying 5th Edition by Kenneth Davids Castle Timothy 1991 The Perfect Cup A Coffee Lover s Guide to Buying Brewing and Tasting Da Capo Press p 158 ISBN 0201570483 khlngkhxmuleka ekbcak aehlngedim emux 2011 05 11 subkhnemux 2009 01 01 Food And Agricultural Organization of United Nations Economic And Social Department The Statistical Devision International Coffee Organization 31 0 31 1 Janzen Daniel H b k 1983 Natural History of Costa Rica Chicago IL University of Chicago Press ISBN 0226393348 Salvesen David The Grind Over Sun Coffee Smithsonian National Zoological Park subkhnemux 2007 09 24 Song Bird Coffee Archived 2008 05 09 thi ewyaebkaemchchin Thanksgiving Coffee Company 34 0 34 1 Rickert Eve 2005 12 15 Environmental effects of the coffee crisis a case study of land use and avian communities in Agua Buena Costa Rica M Sc The Evergreen State College Earth The parched planet lingkesiy by Fred Pearce New Scientist 25 Feb 2006 Alex Scofield Vietnam Silent Global Coffee Power subkhnemux 2007 08 01 Stein Nicholas December 9 2002 Crisis in a Coffee Cup CNNMoney com subkhnemux 2007 07 23 CoffeeGeek So You Say There s a Coffee Crisis khlngkhxmuleka ekbcak aehlngedim emux 2006 10 06 subkhnemux 2006 08 26 Cost Pass Through in the U S Coffee Industry ERR 38 Archived 2008 12 17 thi ewyaebkaemchchin PDF Economic Research Service USDA www ico org documents cmr1107e pdf Total Production of Exporting Countries International Coffee Organization subkhnemux 2007 07 31 FLO International Coffee Fair Trade net subkhnemux 2007 10 16 Ronchi L 2002 The Impact of Fair Trade on Producers and their Organizations A Case Study with Coocafe in Costa Rica Archived 2015 09 24 thi ewyaebkaemchchin University of Sussex p25 26 Murray D Raynolds L amp Taylor P 2003 One Cup at a time Poverty Alleviation and Fair Trade coffee in Latin America Colorado State University p28 Taylor Pete Leigh 2002 Poverty Alleviation Through Participation in Fair Trade Coffee Networks Colorado State University p18 Murray D Raynolds L amp Taylor P 2003 One Cup at a time Poverty Alleviation and Fair Trade coffee in Latin America Colorado State University p8 Murray D Raynolds L amp Taylor P 2003 One Cup at a time Poverty Alleviation and Fair Trade coffee in Latin America Colorado State University p10 11 Eberhart N 2005 Synthese de l etude d impact du commerce equitable sur les organisations et familles paysannes et leurs territoires dans la filiere cafe des Yungas de Bolivie Agronomes et Veterinaires sans frontieres p29 Balch Gonzalez M Kmareka com 2003 Good Coffee Better World The Ethics and Economics of Fair Trade Coffee 2 http www wikinvest com concept Coffee prices Kummer Corby The Joy of Coffee The Essential Guide to Buying Brewing and Enjoying Houghton Mifflin 38 August 19 2003 ISBN 978 0 618 30240 6 Kummer Corby The Joy of Coffee The Essential Guide to Buying Brewing and Enjoying Houghton Mifflin 37 August 19 2003 ISBN 978 0 618 30240 6 53 0 53 1 53 2 Ball Trent Coffee Roasting Washington State University subkhnemux 2007 07 18 Kummer Corby The Joy of Coffee The Essential Guide to Buying Brewing and Enjoying Houghton Mifflin 261 August 19 2003 ISBN 978 0 618 30240 6 Cipolla Mauro Educational Primer Degrees of Roast Bellissimo Info Group khlngkhxmuleka ekbcak aehlngedim emux 2010 05 07 subkhnemux 2007 07 19 Coffee Roasting Operations Bay Area Air Quality Management District 1998 05 15 subkhnemux 2007 07 27 57 0 57 1 Alton Brown True Brew Food Network khlngkhxmuleka ekbcak aehlngedim emux 2003 04 16 subkhnemux 2008 02 18 58 0 58 1 Ukers William Harrison 1993 01 01 All about Coffee Gale Research 2nd edition p 725 ISBN 978 0810340923 59 0 59 1 Rothstein Scott Brewing Techniques subkhnemux 2007 07 19 60 0 60 1 Levy Joel 2002 Really Useful The Origins of Everyday Things Firefly Books p 1948 ISBN 978 1552976227 Davids Kenneth 1991 Coffee A Guide to Buying Brewing and Enjoying 101 Productions p 128 ISBN 978 1564265005 62 0 62 1 Castle Timothy 1999 The Great Coffee Book Ten Speed Press p 94 ISBN 978 1580081221 Fried Eunice November 1993 The lowdown on caffe latte Black Enterprise khlngkhxmuleka ekbcak aehlngedim emux 2012 07 13 subkhnemux 2007 09 26 Hobhouse Henry 2005 12 13 Seeds of Wealth Five Plants That Made Men Rich Shoemaker amp Hoard p 294 ISBN 978 1593760892 khlngkhxmuleka ekbcak aehlngedim emux 2011 05 11 subkhnemux 2009 01 18 Report Coke Pepsi faceoff brewing Associated Press CNN Money 2005 12 06 subkhnemux 2007 09 24 Regarding liquid coffee concentrate Wall Street Journal March 21 2005 page C4 Commodities Report History of Coffee Jameson Coffee khlngkhxmuleka ekbcak aehlngedim emux 2007 10 11 subkhnemux 2008 12 27 Hopkins Kate 2006 03 24 Food Stories The Sultan s Coffee Prohibition khlngkhxmuleka ekbcak aehlngedim emux 2006 10 18 subkhnemux 2006 09 12 Allen Stewart The Devil s Cup Random House ISBN 978 0345441492 http www coffeefacts com Coffee abstinence 71 0 71 1 Who Are the Mormons Church of Jesus Christ of Latter day Saints findarticles com p articles mi m0887 is n9 v11 ai 12673616 khlngkhxmuleka ekbcak aehlngedim emux 2012 07 09 www dailyrecord co uk news uk world news 2008 10 18 coffee linked to breast size reduction 86908 20815470 www dailyrecord co uk news uk world news 2008 10 18 coffee linked to breast size reduction 86908 20815470 Klatsky Arthur L 2006 Coffee Cirrhosis and Transaminase Enzymes Archives of Internal Medicine 166 11 1190 1195 doi 10 1001 archinte 166 11 1190 PMID 16772246 subkhnemux 2008 02 23 http www sciencedaily com releases 2009 01 090114200005 htm Causes of Heartburn Causes of Acid Reflux Heartburn Causes Acid Reflux Causes khlngkhxmuleka ekbcak aehlngedim emux 2009 02 13 subkhnemux 2009 01 20 Pereira Mark A 2006 Coffee consumption and risk of type 2 diabetes mellitus an 11 year prospective study of 28 812 postmenopausal women Archives of Internal Medicine 166 12 1311 1316 PMID 16801515 subkhnemux 2008 02 23 Bakalar Nicholas 2006 08 15 Coffee as a Health Drink Studies Find Some Benefits New York Times subkhnemux 2007 07 28 nitysarkhwyeruxn chbbthi 856 pkshlng krkdakhm 2550 khlngkhxmuleka ekbcak aehlngedim emux 2007 10 26 subkhnemux 2007 12 01 http www ajcn org cgi content abstract 80 4 862 Smith A 2002 Effects of caffeine on human behavior Food and Chemical Toxicology 40 9 1243 1255 doi 10 1016 S0278 6915 02 00096 0 PMID 12204388 subkhnemux 2008 02 23 Johns Hopkins University School of Medicine 2003 Use and Common Sources of Caffeine Information about Caffeine Dependence khlngkhxmuleka ekbcak aehlngedim emux 2012 05 23 subkhnemux 2008 02 23 xangxing aekikhAllen Stewart Lee 1999 The devil s cup coffee the driving force in history Soho Random House ISBN 1569471746 Bersten Ian 1999 Coffee Sex amp Health A history of anit cofee crusaders and sexual hysteria Sydney Helian Books ISBN 0 9577581 0 3 various 1985 Botanical Classification of Coffee in Clifford MH Wilson KC b k Coffee Botany Biochemistry and Production of Beans and Beverage Westport Connecticut AVI Publishing ISBN 0 7099 0787 7 Sally Ganchy 2009 Islam and Science Medicine and Technology The Rosen Publishing Group ISBN 1435850661 9781435850668 Kummer Corby August 19 2003 The joy of coffee the essential guide to buying brewing and enjoying Boston Houghton Mifflin ISBN 0618302409 subkhnemux January 11 2010 Metcalf Allan A 1999 The world in so many words a country by country tour of words that have shaped our language Houghton Mifflin ISBN 0395959209 Pendergrast Mark 2001 1999 Uncommon Grounds The History of Coffee and How It Transformed Our World London Texere ISBN 1 58799 088 1 Weinberg Bennett Alan Bealer Bonnie K 2001 The world of caffeine the science and culture of the world s most popular drug New York Routledge ISBN 0415927226 aehlngkhxmulxun aekikh wikiphcnanukrm mikhwamhmaykhxngkhawa kaaef wikikhakhmmikhakhmekiywkb kaaef wikimiediykhxmmxnsmisuxekiywkb kaaef kaaef khxmulkarthxngethiywcak wikithxngethiyw rupphaphekiywkbkaaef thiflikhekxrCoffee and caffeine health information A collection of peer reviewed and journal published studies on coffee health benefits is evaluated cited and summarized Note that CoSIC is funded by leading coffee manufacturers Benjamin Joffe Walt and Oliver Burkeman The Guardian September 16 2005 Coffee trail from the Ethiopian village of Choche to a London coffee shop Coffee on a Grande Scale Archived 2010 11 02 thi ewyaebkaemchchin Article about the biology chemistry and physics of coffee production This is Coffee Short tribute to coffee in the form of a documentary film 1961 made by the Coffee Brewing Institute The movie includes some dos and don ts of making the perfect cup of coffee and an overview of different ways to enjoy coffee throughout the world An Illustrated Coffee Guide Archived 2012 02 29 thi ewyaebkaemchchin Side by side diagrams of a few common espresso drinks F Engelmann M E Dulloo C Astorga S Dussert F Anthony 2007 Complementary strategies for ex situ conservation of coffee Coffea arabica L genetic resources A case study in CATIE Costa Rica Topical reviews in Agricultural Biodiversity Bioversity International Rome Italy khlngkhxmuleka ekbcak aehlngedim emux 2011 05 12 subkhnemux 2010 04 04 Coffee Taster the free newsletter of the International Institute of Coffee Tasters featuring articles on the quality of espresso chemical and sensory analysis market trends Morris Jonathan 2007 The Cappuccino Conquests The Transnational History of Italian Coffee PDF khlngkhxmuleka ekbcak aehlngedim PDF emux 2009 09 02 subkhnemux 2010 04 04 website summary ekhathungcak https th wikipedia org w index php title kaaef amp oldid 9706068, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,

บทความ

, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม