วิกิพีเดีย
รายพระนามและชื่อภรรยาในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
ดูเพิ่มเติมที่: พระราชสันตติวงศ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
นี่คือรายพระนามและรายนาม พระมเหสี เจ้าจอมในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
รายพระนามพระมเหสีและรายนามเจ้าจอมในรัชกาลที่ 5
พระภรรยาเจ้าชั้นลูกหลวง ตำแหน่งสมเด็จพระบรมราชินีนาถ | ||||
พระฉายาลักษณ์ | พระนาม | ข้อมูลส่วนพระองค์ | พระราชบุตร | |
---|---|---|---|---|
1. สมเด็จพระนางเจ้าเสาวภาผ่องศรี พระบรมราชินีนาถ (พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าเสาวภาผ่องศรี) | พระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว กับสมเด็จพระปิยมาวดี ศรีพัชรินทรมาตา (เจ้าคุณจอมมารดาเปี่ยม สกุลเดิม: สุจริตกุล) พระราชสมภพเมื่อ 1 มกราคม 2407 และสวรรคตเมื่อ 20 ตุลาคม 2462 | |||
พระภรรยาเจ้าชั้นลูกหลวง ตำแหน่งสมเด็จพระบรมราชเทวี | ||||
พระฉายาลักษณ์ | พระนาม | ข้อมูลส่วนพระองค์ | พระราชบุตร | |
2. สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวี (พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าสุนันทากุมารีรัตน์) | พระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว กับสมเด็จพระปิยมาวดี ศรีพัชรินทรมาตา (เจ้าคุณจอมมารดาเปี่ยม สกุลเดิม: สุจริตกุล) ประสูติเมื่อ 10 พฤศจิกายน 2403 และทิวงคตเมื่อ 31 พฤษภาคม 2423 ด้วยอุปัทวเหตุเรือพระที่นั่งล่ม | |||
3. สมเด็จพระนางเจ้าสว่างวัฒนา พระบรมราชเทวี (พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าสว่างวัฒนา) | พระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว กับสมเด็จพระปิยมาวดี ศรีพัชรินทรมาตา (เจ้าคุณจอมมารดาเปี่ยม สกุลเดิม: สุจริตกุล) พระราชสมภพเมื่อ 10 กันยายน 2405 และสวรรคตเมื่อ 17 ธันวาคม 2498 | |||
พระภรรยาเจ้าชั้นลูกหลวง ตำแหน่งพระราชเทวี | ||||
พระรูป | พระนาม | ข้อมูลส่วนพระองค์ | พระราชบุตร | |
4. พระนางเจ้าสุขุมาลมารศรี พระราชเทวี (พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าสุขุมาลมารศรี) | พระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว กับเจ้าคุณจอมมารดาสำลี (สกุลเดิม: บุนนาค) ประสูติเมื่อ 10 พฤษภาคม 2404 และสิ้นพระชนม์เมื่อ 9 กรกฎาคม 2470 | |||
พระภรรยาเจ้าชั้นลูกหลวง (มิได้สถาปนา) | ||||
พระรูป | พระนาม | ข้อมูลส่วนพระองค์ | พระราชบุตร | |
5. พระเจ้าพี่นางเธอ พระองค์เจ้าทักษิณชา นราธิราชบุตรี (พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าทักษิณชา นราธิราชบุตรี) | พระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว กับเจ้าจอมมารดาจันทร์ (สกุลเดิม: สุขสถิต) ประสูติเมื่อ 18 กันยายน 2395 และสิ้นพระชนม์เมื่อ 13 กันยายน 2449 |
| ||
พระภรรยาเจ้าชั้นหลานหลวง ตำแหน่งพระอรรคชายา | ||||
พระรูป | พระนาม | ข้อมูลส่วนพระองค์ | พระราชบุตร | |
6. พระอรรคชายาเธอ พระองค์เจ้าเสาวภาคย์นารีรัตน์ (หม่อมเจ้าปิ๋ว ลดาวัลย์) | พระธิดาในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นภูมินทรภักดี กับเจ้าจอมมารดาจีน ประสูติเมื่อ 26 มกราคม 2397 และสิ้นพระชนม์เมื่อ 21 กรกฎาคม 2430 | |||
7. พระอรรคชายาเธอ พระองค์เจ้าอุบลรัตนนารีนาค กรมขุนอรรควรราชกัลยา (หม่อมเจ้าบัว ลดาวัลย์) | พระธิดาในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นภูมินทรภักดี กับเจ้าจอมมารดาจีน ประสูติเมื่อ 28 พฤศจิกายน 2390 และสิ้นพระชนม์เมื่อ 15 ตุลาคม 2444 | |||
8. พระอรรคชายาเธอ พระองค์เจ้าสายสวลีภิรมย์ กรมขุนสุทธาสินีนาฏ (หม่อมเจ้าสาย ลดาวัลย์) | พระธิดาในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นภูมินทรภักดี กับเจ้าจอมมารดาจีน ประสูติเมื่อ 4 กันยายน 2405 และสิ้นพระชนม์เมื่อ 24 มิถุนายน 2472 | |||
พระภรรยาเจ้า ตำแหน่งพระราชชายา | ||||
พระรูป | พระนาม | ข้อมูลส่วนพระองค์ | พระราชบุตร | |
9.เจ้าดารารัศมี พระราชชายา (เจ้าดารารัศมีแห่งนครเชียงใหม่) | พระธิดาในพระเจ้าอินทวิชยานนท์ เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ กับเจ้าทิพเกสร หรือเทพไกรสร ประสูติเมื่อ 26 สิงหาคม 2416 และสิ้นพระชนม์เมื่อ 9 ธันวาคม 2476 | |||
เจ้าจอมมารดา | ||||
รูป | นาม | ข้อมูลส่วนตัว | พระราชบุตร | |
10. เจ้าจอมมารดาหม่อมราชวงศ์แข (หม่อมราชวงศ์แข พึ่งบุญ) | ธิดาหม่อมนก พึ่งบุญ ณ อยุธยา เกิดเมื่อเดือนสิงหาคม 2390 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 13 พฤษภาคม 2469 | |||
11. เจ้าคุณจอมมารดาแพ (แพ บุนนาค) | ธิดาเจ้าพระยาสุรวงษ์ไวยวัฒน์ (วร บุนนาค) กับท่านผู้หญิงอิ่ม เกิดเมื่อ 5 พฤศจิกายน 2397 และถึงแก่พิราลัยเมื่อ 22 มีนาคม 2486 | |||
12. เจ้าจอมมารดาแสง (แสง กัลยาณมิตร) | ธิดาพระยาไชยวิชิต (ช่วง กัลยาณมิตร) เกิดเมื่อเกิด 4 พฤศจิกายน 2397 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 20 ธันวาคม 2441 | |||
13. เจ้าจอมมารดาสุด (สุด สุกุมลจันทร์) | ธิดาพระยาสุรินทรราชเสนี (จั่น สุกุมลจันทร์) กับคุณหญิงกลิ่น (สกุลเดิม: รักตประจิต) เกิดเมื่อประมาณปี 2394 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 4 กรกฎาคม 2455 | |||
14. เจ้าจอมมารดาตลับ (ตลับ เกตุทัต) | ธิดาพระยาเวียงในนฤบาล (หรั่ง เกตุทัต) กับขรัวยายอิ่ม เกิดเมื่อประมาณปี 2395 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 21 กรกฎาคม 2475 | |||
15. เจ้าจอมมารดามรกฎ (มรกฎ เพ็ญกุล) | ธิดาเจ้าพระยามหินทรศักดิ์ธำรง (เพ็ง เพ็ญกุล) กับท่านผู้หญิงหุ่น เกิดเมื่อ 9 กรกฎาคม 2398 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 21 กรกฎาคม 2458 | |||
16. เจ้าจอมมารดาหม่อมราชวงศ์ย้อย (หม่อมราชวงศ์ย้อย อิศรางกูร) | ธิดาในหม่อมเจ้าโสภณ อิศรางกูร กับหม่อมอิ่ม อิศรางกูร ณ อยุธยา เกิดเมื่อ 14 มิถุนายน 2398 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 19 เมษายน 2439 | |||
17. เจ้าจอมมารดาอ่วม (อ่วม พิศลยบุตร) | ธิดาพระยาพิสณฑ์สมบัติบริบูรณ์ (ยิ้ม พิศลยบุตร) กับขรัวยายปราง (สกุลเดิม: สมบัติศิริ) เกิดเมื่อ 10 เมษายน 2399 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 26 เมษายน 2434 | |||
18. เจ้าจอมมารดาแช่ม (แช่ม กัลยาณมิตร) | ธิดาพระยามหาอำมาตย์ (ชื่น กัลยาณมิตร) กับขรัวยายแจ่ม เกิดเมื่อ 5 กุมภาพันธ์ 2399 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 2 มกราคม 2452 | |||
19. เจ้าจอมมารดาทับทิม (ทับทิม โรจนดิศ) | ธิดาพระยาอัพภันตริกามาตย์ (ดิศ โรจนดิศ) กับขรัวยายอิ่ม เกิดเมื่อ 9 ธันวาคม 2400 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 24 พฤษภาคม 2481 | |||
20. เจ้าจอมมารดาบัว | สืบสกุลมาจากชาวบ้านบางเขน เกิดประมาณปี 2403 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 28 กรกฎาคม 2459 |
| ||
21. เจ้าจอมมารดาโหมด (โหมด บุนนาค) | ธิดาเจ้าพระยาสุรวงษ์ไวยวัฒน์ (วร บุนนาค) กับท่านผู้หญิงอิ่ม เกิดเมื่อ 16 มกราคม 2405 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 30 ตุลาคม 2475 | |||
22. เจ้าจอมมารดาจันทร์ (จันทร์ สุกุมลจันทร์) | ธิดาพระยาราชสัมภารากร (เทศ สุกุมลจันทร์) กับคุณหญิงอ่ำ เกิดเมื่อ 23 มิถุนายน 2405 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 8 มีนาคม 2454 | |||
23. เจ้าจอมมารดาสาย (สาย สุกุมลจันทร์) | ธิดาพระยาสุรินทรราชเสนี (จั่น สุกุมลจันทร์) กับคุณหญิงกลิ่น (สกุลเดิม: รักตประจิต) เกิดเมื่อประมาณปี 2400 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อประมาณปี 2460 |
| ||
24. เจ้าจอมมารดาเรือน (เรือน สุนทรศารทูล) | ธิดาพระยาสุนทรบุรีศรีพิชัยสงคราม (สว่าง สุนทรศารทูล) กับคุณหญิงตลับ (สกุลเดิม: ศรีเพ็ญ) เกิดเมื่อประมาณปี 2408 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 2 มกราคม 2465 | |||
25. เจ้าจอมมารดาวาด (วาด กัลยาณมิตร) | ธิดานายเสถียรรักษา (เที่ยง กัลยาณมิตร) กับพระนมปริก เกิดเมื่อ 7 มิถุนายน 2402 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 20 สิงหาคม 2461 | |||
26. เจ้าจอมมารดาทิพเกษร (เจ้าทิพเกษร ณ เชียงใหม่) | ธิดาเจ้าสุริยะ ณ เชียงใหม่ กับเจ้าสุวรรณา ณ เชียงใหม่ ถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 3 มีนาคม 2445 | |||
27. เจ้าจอมมารดาหม่อมราชวงศ์เนื่อง (หม่อมราชวงศ์เนื่อง สนิทวงศ์) | พระธิดาในพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์ กับหม่อมเขียน สนิทวงศ์ ณ อยุธยา (สกุลเดิม: ศศิสมิต) เกิดเมื่อ 22 ตุลาคม 2407 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 23 พฤศจิกายน 2428 | |||
28. เจ้าจอมมารดาอ่อน (อ่อน บุนนาค) | ธิดาเจ้าพระยาสุรพันธ์พิสุทธิ์ (เทศ บุนนาค) กับท่านผู้หญิงอู่ (สกุลเดิม: วงศาโรจน์) เกิดเมื่อ 19 กุมภาพันธ์ 2410 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 29 มกราคม 2512 | |||
29. เจ้าจอมมารดาพร้อม | ธิดาพระยาพิษณุโลกาธิบดี (บัว) กับคุณหญิงกลิ่น ถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 8 กุมภาพันธ์ 2441 | |||
30. เจ้าจอมมารดาวง (วง เนตรายน) | ธิดาพระยาอรรคราชนาคภักดี (เนตร เนตรายน) กับขรัวยายอรุ่น | |||
31. เจ้าจอมมารดาแส (แส โรจนดิศ) | พระยาอัพภันตริกามาตย์ (ดิศ โรจนดิศ) กับขรัวยายบาง เกิดเมื่อประมาณปี 2411 และถึงแก่กรรมเมื่อ 14 ตุลาคม 2468 | |||
32. เจ้าจอมมารดาหม่อมราชวงศ์เกสร (หม่อมราชวงศ์เกสร สนิทวงศ์) | ธิดาในหม่อมเจ้าสวาสดิ สนิทวงศ์ กับหม่อมพลอย สนิทวศ์ ณ อยุธยา ถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 17 มีนาคม 2441 | |||
33. เจ้าจอมมารดาชุ่ม (ชุ่ม ไกรฤกษ์) | ธิดาพระมงคลรัตน์ราชมนตรี (ช่วง ไกรฤกษ์) กับขรัวยายไข่ เกิดเมื่อ 19 กันยายน 2412 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 22 มิถุนายน 2454 | |||
34. เจ้าจอมมารดาเลื่อน (เลื่อน นิยะวานนท์) | ธิดาพระนรินทราภรณ์ (ลอย นิยะวานนท์) กับขรัวยายปริก เกิดเมื่อ 8 กุมภาพันธ์ 2418 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 12 พฤศจิกายน 2490 | |||
35. เจ้าจอมมารดาหม่อมราชวงศ์จิ๋ว (หม่อมราชวงศ์จิ๋ว กปิตถา) | ธิดาในหม่อมเจ้าวัฒนา กปิตถา |
| ||
36. เจ้าจอมมารดาเหม (เหม อมาตยกุล) | ธิดาพระยาธรรมสารนิติ (พลับ อมาตยกุล) กับขรัวยายแสง เกิดเมื่อ 21 กันยายน 2407 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 9 กรกฎาคม 2474 |
| ||
เจ้าจอม | ||||
รูป | นาม | ข้อมูลส่วนตัว | หมายเหตุ | |
37. เจ้าจอมเขียน (เขียน กัลยาณมิตร) | ธิดานายเสถียรรักษา (เที่ยง กัลยาณมิตร) กับพระนมปริก | เป็นหม่อมเดิมตั้งแต่เมื่อครั้งยังดำรงพระอิสริยยศสมเด็จเจ้าฟ้าชายจุฬาลงกรณ์ ภายหลังได้กราบบังคมทูลลาไปบวชเป็นชีจนถึงแก่กรรม | ||
38. เจ้าจอมโหมด (โหมด บุนนาค) | ธิดาพระยาอภัยสงคราม (นกยูง บุนนาค) กับตาด เกิดเมื่อประมาณปี 2392 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อปี 2465 | |||
39. เจ้าจอมลิ้นจี่ | ธิดาพระพิพัฒโกษา (ตาบ) เกิดเมื่อประมาณปี 2396 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 2 กรกฎาคม 2434 | |||
40. เจ้าจอมนวล (นวล ณ นคร) | ธิดาพระยาเสนานุชิต (นุด ณ นคร) เกิดเมื่อประมาณปี 2396 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 22 มิถุนายน 2421 | |||
41. เจ้าจอมจัน | ธิดาท่านเผื่อน เกิดเมื่อประมาณปี 2396 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 5 ธันวาคม 2420 | |||
42. เจ้าจอมหม่อมหลวงถนอม (หม่อมหลวงถนอม เทพหัสดิน) | ธิดาพระยาราชภักดีศรีรัตนราชสมบัติบดี (หม่อมราชวงศ์ช้าง เทพหัสดิน) กับคล้าย เกิดเมื่อประมาณปี 2397 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 28 พฤศจิกายน 2473 | |||
43. เจ้าจอมละม้าย (ละม้าย สุวรรณทัต) | ธิดาพระยาอนุชิตชาญไชย (พึ่ง สุวรรณทัต) กับคุณหญิงเกษร เกิดเมื่อปี 2399 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 19 มีนาคม 2476 | |||
44.เจ้าจอมแจ่ม (แจ่ม ไกรฤกษ์) | ธิดาพระยาศรีสิงเทพ (ทัต ไกรฤกษ์) เกิดเมื่อ 3 มีนาคม 2399 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 28 ตุลาคม 2466 | ภายหลังพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ สถาปนาเป็น ท้าวนารีวรคณารักษ์ | ||
45. เจ้าจอมสว่าง (สว่าง ณ นคร) | ธิดาเจ้าพระยานครศรีธรรมราช (น้อยกลาง ณ นคร) กับท่านผู้หญิงหม่อมราชวงศ์ดาวเรือง (ราชสกุลเดิม: นรินทรางกูร) เกิดเมื่อวันที่ 30 มิถุนายน 2399 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 14 มิถุนายน 2485 | |||
46.เจ้าจอมเพิ่ม (เพิ่ม รัตนทัศนีย์) | ธิดาขุนสมุทรสาคร (ยอด รัตนทัศนีย์) กับขำ เกิดเมื่อปี 2400 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 14 เมษายน 2494 | ภายหลังพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ สถาปนาเป็น ท้าวภัณฑสารนุรักษ์ ว่าการพระคลังฝ่ายใน | ||
47. เจ้าจอมจีน (จีน บุนนาค) | ธิดาพระยาวรพงศ์พิพัฒน์ (แย้ม บุนนาค) กับแย้ม เกิดเมื่อปี 2400 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 8 ธันวาคม2498 อายุ98ปี พระราชทานเพลิงศพวันที่15ธันวาคม2498 | |||
48. เจ้าจอมเนื่อง (เนื่อง บุณยรัตพันธุ์) | ธิดาพระยาสีหราชฤทธิไกร (แย้ม บุณยรัตพันธุ์) กับคุณหญิงกลาง เกิดเมื่อปี 2400 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 30 มีนาคม 2465 อายุ 66 ปี | |||
49. เจ้าจอมเพิ่ม (เพิ่ม ณ นคร) | ธิดาพระอิศราธิไชย (กลิ่น ณ นคร) เกิดเมื่อประมาณปี 2402 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 17 กรกฎาคม 2459 | |||
50. เจ้าจอมเจริญ | ป่วยเป็นลม ถึงแก่กรรมวันที่ 9 เมษายน พ.ศ. 2468 ขณะอายุ 67 ปี | |||
51. เจ้าจอมอ้น (อ้น บุนนาค) | ธิดาเจ้าพระยาสุรวงษ์ไวยวัฒน์ (วร บุนนาค) กับอิน เกิดเมื่อประมาณปี 2403 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อปี 2485 | ภายหลังกราบถวายบังคมลาไปสมรสกับหลวงบริบาลศุขประชา (จวง บุนนาค) | ||
52. เจ้าจอมเอม (เอม พิศลยบุตร) | ธิดาพระยาพิสณฑ์สมบัติบริบูรณ์ (ยิ้ม พิศลยบุตร) เกิดเมื่อประมาณปี 2405 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 27 กรกฎาคม 2469 | |||
53. เจ้าจอมช่วง (ช่วง พิศลยบุตร) | ธิดาพระยาพิสณฑ์สมบัติบริบูรณ์ (ยิ้ม พิศลยบุตร) เกิดเมื่อประมาณปี 2406 | |||
54. เจ้าจอมใย (ใย บุณยรัตพันธุ์) | ธิดาเจ้าพระยาภูธราภัย (นุช บุณยรัตพันธุ์) เกิดเมื่อประมาณปี 2406 ถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 10 กรกฎาคม 2459 พระราชทานเพลิงศพวันที่ 24 เมษายน พ.ศ. 2470 | |||
55. เจ้าจอมกลีบ (กลีบ เทพหัสดิน ณ อยุธยา) | ธิดาพระยาไชยสุรินทร์ (หม่อมหลวงเจียม เทพหัสดิน) เกิดเมื่อ 7 มีนาคม 2407 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อประมาณปี 2469 | |||
56. เจ้าจอมลิ้นจี่ (ลิ้นจี่ เทพหัสดิน ณ อยุธยา) | ธิดาพระยาไชยสุรินทร์ (หม่อมหลวงเจียม เทพหัสดิน) กับตาบ ถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 21 มกราคม 2437 | |||
57. เจ้าจอมฟักเหลือง (ฟักเหลือง เทพหัสดิน ณ อยุธยา) | ธิดาพระยาไชยสุรินทร์ (หม่อมหลวงเจียม เทพหัสดิน) กับตาบ เกิดเมื่อประมาณปี 2410 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 27 ธันวาคม 2448 | |||
58. เจ้าจอมประคอง (ประคอง อมาตยกุล) | ธิดาพระยาธรรมสารนิติพิพิธภักดี (ตาด อมาตยกุล) กับคุณหญิงอิ่ม เกิดเมื่อปี 2408 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อเดือนกันยายน 2494 | |||
59. เจ้าจอมสังวาลย์ (สังวาลย์ อมาตยกุล) | ธิดาพระยากระสาปนกิจโกศล (โหมด อมาตยกุล) เกิดเมื่อปี 2409 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อปี 2476 | ภายหลังกราบถวายบังคมลาออกจากฝ่ายในประมาณปี 2436 | ||
60. เจ้าจอมอบ (อบ บุนนาค) | ธิดาพระยาประภากรวงศ์วรวุฒิภักดี (ชาย บุนนาค) กับเปรม เกิดเมื่อประมาณปี 2411 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 8 พฤษภาคม 2430 | |||
61. เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์แป้น (หม่อมราชวงศ์แป้น มาลากุล) | พระธิดาในพระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นปราบปรปักษ์ กับหม่อมเพิ่ม มาลากุล ณ อยุธยา เกิดเมื่อประมาณปี 2412 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 3 พฤศจิกายน 2461 | |||
62. เจ้าจอมเพิ่ม (เพิ่ม สุจริตกุล) | ธิดาพระยาราชภักดี (โค สุจริตกุล) เกิดเมื่อ 18 กรกฎาคม 2412 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 19 เมษายน 2477 | ภายหลังพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ สถาปนาเป็น ท้าววนิดาพิจาริณี | ||
63. เจ้าจอมพิศว์ (พิศว์ บุนนาค) | ธิดาเจ้าพระยาภาสกรวงศ์ (พร บุนนาค) กับท่านผู้หญิงเปลี่ยน (สกุลเดิม: ชูโต) เกิดเมื่อ 21 เมษายน 2413 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 9 พฤษภาคม 2508 | |||
64. เจ้าจอมถนอม (ถนอม ภัทรนาวิก) | ธิดานายบุ้นเฮียง ภัทรนาวิก เกิดเมื่อประมาณปี 2414 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 19 ธันวาคม 2459 | |||
65. เจ้าจอมทับทิม | เกิดเมื่อประมาณปี 2414 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 8 ตุลาคม 2462 | |||
66. เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์เยื้อน | ไม่ปรากฏว่ามาจากราชสกุลใด เกิดเมื่อประมาณปี 2414 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 28 ธันวาคม 2464 | |||
67. เจ้าจอมอิ่ม | เกิดเมื่อประมาณปี 2415 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 22 มีนาคม 2476 | |||
68. เจ้าจอมเชื้อ | เกิดเมื่อประมาณปี 2415 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 22 กรกฎาคม 2474 | |||
69. เจ้าจอมเอี่ยม (เอี่ยม บุนนาค) | ธิดาเจ้าพระยาสุรพันธ์พิสุทธิ์ (เทศ บุนนาค) กับท่านผู้หญิงอู่ (สกุลเดิม: วงศาโรจน์) เกิดเมื่อ 13 พฤษภาคม 2416 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 22 มีนาคม 2495 | 1 ใน 5 เจ้าจอมก๊กออ | ||
70. เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์เฉียด (หม่อมราชวงศ์เฉียด ลดาวัลย์) | ธิดาในหม่อมเจ้าฉาย ลดาวัลย์ กับหม่อมฉิม ลดาวัลย์ ณ อยุธยา เกิดเมื่อ 30 ตุลาคม 2416 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 30 มิถุนายน 2501 | |||
71.เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์ปั้ม (หม่อมราชวงศ์ปั้ม มาลากุล) | พระธิดาในพระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นปราบปรปักษ์ กับหม่อมทับ มาลากุล ณ อยุธยา เกิดเมื่อปี 2417 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อปี 2481 | ภายหลังพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ สถาปนาเป็น ท้าววรคณานันท์ ควบคุมท้าวนางทั้งปวง | ||
72. เจ้าจอมก้อนแก้ว (ก้อนแก้ว บุรณศิริ) | ธิดาพระยาธรรมาจารยานุกุลมนตรี (เจริญ บุรณศิริ) เกิดเมื่อประมาณปี 2418 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 23 พฤษภาคม 2436 | |||
73. เจ้าจอมแฉ่ง | เกิดเมื่อประมาณปี 2418 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 18 มกราคม 2473 | |||
74. เจ้าจอมถนอม (ถนอม บรรจงเจริญ) | ธิดานายสงวน บรรจงเจริญ เกิดเมื่อ 4 สิงหาคม 2418 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 3 กรกฎาคม 2505 | |||
75. เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์ข้อ (หม่อมราชวงศ์ข้อ สนิทวงศ์) | พระธิดาในพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์ กับหม่อมเขียน สนิทวงศ์ ณ อยุธยา เกิดเมื่อประมาณปี 2410 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 21 กรกฎาคม 2475 | |||
76. เจ้าจอมน้อม (น้อม โชติกเสถียร) | ธิดาพระยาธรรมาจรรยานุกูลมนตรี (ทองดี โชติกเสถียร) กับคุณหญิงลูกจันทร์ เกิดเมื่อ 17 กันยายน 2420 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 14 มกราคม 2509 | |||
77. เจ้าจอมเจียน (เจียน โชติกเสถียร) | ธิดานายโกย โชติกเสถียร | |||
78. เจ้าจอมเยี่ยม (เยี่ยม โชติกเถียร) | ธิดาจมื่นเสมอใจราช (จู โชติกเสถียร) เกิดเมื่อประมาณปี 2416 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 25 ตุลาคม 2433 | |||
79. เจ้าจอมกิมเหรียญ (กิมเหรียญ โชติกเสถียร) | ธิดาพระยาโชฎึกราชเศรษฐี (เถียน โชติกเสถียร) | |||
80. เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์ช่วง | ไม่ปรากฏว่ามาจากราชสกุลใด เกิดเมื่อประมาณปี 2420 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 29 มกราคม 2464 | |||
81. เจ้าจอมเอิบ (เอิบ บุนนาค) | ธิดาเจ้าพระยาสุรพันธ์พิสุทธิ์ (เทศ บุนนาค) กับท่านผู้หญิงอู่ (สกุลเดิม: วงศาโรจน์) เกิดเมื่อ 22 เมษายน 2422 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 11 สิงหาคม 2487 | 1 ใน 5 เจ้าจอมก๊กออ | ||
82. เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์แป้ว (หม่อมราชวงศ์แป้ว มาลากุล) | พระธิดาในพระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นปราบปรปักษ์ กับหม่อมทับ มาลากุล ณ อยุธยา เกิดเมื่อประมาณปี 2423 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 10 ตุลาคม 2457 | |||
83. เจ้าจอมเลียม (เลียม บุนนาค) | ธิดาเจ้าพระยาสุรวงษ์วัฒนศักดิ์ (โต บุนนาค) กับท่านผู้หญิงตลับ (สกุลเดิม: โอสถานนท์) เกิดเมื่อ 10 สิงหาคม 2424 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 10 มิถุนายน 2503 | |||
84. เจ้าจอมอาบ (อาบ บุนนาค) | ธิดาเจ้าพระยาสุรพันธ์พิสุทธิ์ (เทศ บุนนาค) กับท่านผู้หญิงอู่ (สกุลเดิม: วงศาโรจน์) เกิดเมื่อ 20 กุมภาพันธ์ 2424 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 22 พฤศจิกายน 2504 | 1 ใน 5 เจ้าจอมก๊กออ | ||
85. เจ้าจอมเอื้อน (เอื้อน บุนนาค) | ธิดาเจ้าพระยาสุรพันธ์พิสุทธิ์ (เทศ บุนนาค) กับท่านผู้หญิงอู่ (สกุลเดิม: วงศาโรจน์) เกิดเมื่อปี 2430 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 11 พฤษภาคม 2470 | 1 ใน 5 เจ้าจอมก๊กออ | ||
86. เจ้าจอมแส (แส บุนนาค) | ธิดาเจ้าพระยาสุรพันธ์พิสุทธิ์ (เทศ บุนนาค) กับทรัพย์ เกิดเมื่อ 15 กุมภาพันธ์ 2435 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 7 ตุลาคม 2521 | |||
87. เจ้าจอมสมบูรณ์ หรือ สมบุญ (สมบูรณ์ มันประเสริฐ) | ธิดาเจ้าสัวซุ้ย มันประเสริฐ เกิดเมื่อ 18 พฤษภาคม 2420 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 7 ตุลาคม 2501 | |||
88. เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์สดับ (หม่อมราชวงศ์สดับ ลดาวัลย์) | ธิดาในหม่อมเจ้าเพิ่ม ลดาวัลย์ กับหม่อมช้อย ลดาวัลย์ ณ อยุธยา (สกุลเดิม: นครานนท์) เกิดเมื่อ 6 มีนาคม 2433 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 30 มิถุนายน 2526 | |||
89. เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์ละม้าย (หม่อมราชวงศ์ละม้าย สิงหรา) | ธิดาในหม่อมเจ้าพีระพงษ์ สิงหรา เกิดเมื่อประมาณปี 2434 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อประมาณปี 2503 | |||
90. เจ้าจอมแถม (แถม บุนนาค) | ธิดาพระสัจจาภิรมย์ (แถบ บุนนาค) กับอิน เกิดเมื่อ 3 กุมภาพันธ์ 2434 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 1 สิงหาคม 2493 | |||
91. เจ้าจอมอ่ำ (อ่ำ คุรุกุล) | ธิดาพระมหาราชครูพิธี (อาจ คุรุกุล) หัวหน้าพราหมณ์ ถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 4 ธันวาคม 2441 | |||
92. เจ้าจอมกิมเนียว | หลานสาวพระยาอนุกูลสยามกิจ (ตันกิมเจ๋ง) ถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ 2 มกราคม 2439 | |||
93. เจ้าจอมกลิ่น | ไม่ปรากฏ | |||
94. เจ้าจอมแก้ว (แก้ว บุนนาค) | ธิดาเจ้าพระยาสุรพันธ์พิสุทธิ์ (เทศ บุนนาค) กับพวง | |||
95. เจ้าจอมเงิน (เงิน สินสุข) | ไม่ปรากฏ | |||
96. เจ้าจอมเง็ก | ไม่ปรากฏ | เรือนของท่านในพระบรมมหาราชวัง เคยเป็นเรือนของเจ้าจอมมารดาหม่อมราชวงศ์จิ๋วมาก่อน | ||
97. เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์จรวย (หม่อมราชวงศ์จรวย ปราโมช) | ธิดาในหม่อมเจ้าจำรูญ ปราโมช | |||
98. เจ้าจอมจัน | ธิดาท่านนุช (บุตรพระยาอุภัยราชา) | |||
99. เจ้าจอมจิ๋ว | ไม่ปรากฏ | |||
100. เจ้าจอมเจิม | ธิดาพระยาวิเศษสัจธาดา (จับ) | มีพระองค์เจ้าไม่เป็นพระองค์ 1 พระองค์ (ตกพระโลหิต) | ||
101. เจ้าจอมเจิม | ธิดาพระยาสุจริตรักษา (อ่วม) | |||
102. เจ้าจอมเจิม (เจ้าจอมเจิม ศรีเพ็ญ) | ธิดาพระยามหาอำมาตยาธิบดี (หรุ่น ศรีเพ็ญ) | |||
103. เจ้าจอมเจียม | ไม่ปรากฏ | |||
104. เจ้าจอมจำเริญ | ธิดาพระยาปรีชาชีพบริบาล (เหมือน) | |||
105. เจ้าจอมจำเริญ (จำเริญ โชติกสวัสดิ์) | ธิดาพระยาโชฎึกราชเศรษฐี (ฟัก โชติกสวัสดิ์) | |||
106. เจ้าจอมจำเริญ (จำเริญ สุวรรณทัต) | ธิดาพระยาอนุชิตชาญชัย (พึ่ง สุวรรณทัต) | |||
107. เจ้าจอมแฉ่ง (แฉ่ง พลกนิษฐ์) | ธิดาพระอินทรเดช (สังวาล พลกนิษฐ์) | |||
108. เจ้าจอมเชย (เชย บุนนาค) | ธิดาพระยาประภากรวงศ์วรวุฒิภักดี (ชาย บุนนาค) | ภายหลังกราบถวายบังคมลาไปสมรสกับหลวงอมรศักดิ์ประสิทธิ (อัด บุนนาค) | ||
109. เจ้าจอมเชื้อ (เชื้อ พลกนิษฐ์) | ธิดาพระอินทรเดช (สังวาล พลกนิษฐ์) | |||
110. เจ้าจอมถนอม (ถนอม แสง-ชูโต) | ธิดาพระยาสุรศักดิ์มนตรี (แสง แสง-ชูโต) | |||
111. เจ้าจอมทิพมณฑา | ไม่ปรากฏ | |||
112. เจ้าจอมทิพย์ (ทิพย์ ปาลกะวงศ์ ณ อยุธยา) | ธิดาหม่อมหลวงผึ่ง ปาลกะวงศ์ | |||
113. เจ้าจอมทิพย์ (ทิพย์ ศกุณะสิงห์) | ธิดาพระยาเพ็ชรพิไชย (สิงโต ศกุณะสิงห์) ถึงแก่อนิจกรรมเมื่อประมาณปี 2523 | |||
114. เจ้าจอมน่วม | ไม่ปรากฏ | |||
115. เจ้าจอมนอม | หลานสาวหม่อมทอง | |||
116. เจ้าจอมน้อย | ไม่ปรากฏ | |||
117. เจ้าจอมเน้ย | ธิดาขุนพรหมอักษร | |||
118. เจ้าจอมบ๋วย | ธิดาพระภักดีภัทรากร | |||
119. เจ้าจอมประยงค์ (ประยงค์ อมาตยกุล) | ธิดาพระยาอภิรักษ์ราชอุทยาน (แฉล้ม อมาตยกุล) | |||
120. เจ้าจอมปุก (ปุก บุนนาค) | ธิดาเจ้าพระยาศรีพิพัฒน์ (แพ บุนนาค) กับเอี่ยม ถึงแก่อนิจกรรมเมื่อประมาณปี 2518 | |||
121. เจ้าจอมปุ้ย | ไม่ปรากฏ | |||
122. เจ้าจอมเปรม | ไม่ปรากฏ | |||
123. เจ้าจอมเปลี่ยน (เปลี่ยน ณ บางช้าง) | ธิดาพระยามหิศรราชสัมพันธ์ (กุญ ณ บางช้าง) | |||
124. เจ้าจอมผาด (ผาด ทันตานนท์) | ธิดาพระยาพิชัย (ต่าย ทันตานนท์) | |||
125. เจ้าจอมพลับ (พลับ พัฒนเวชวงศ์) | ธิดาพระยาประสิทธิ์เวชการ (อ่วม พัฒนเวชวงศ์) | |||
126. เจ้าจอมพิณ (พิณ ณ นคร) | ธิดาพระศรีสุพรรณดิษฐ์ (เสม ณ นคร) | |||
127. เจ้าจอมพิพัฒน์ | ไม่ปรากฏ | |||
128. เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์มณี (หม่อมราชวงศ์มณี อิศรางกูร) | ธิดาในหม่อมเจ้าโสภณ อิศรางกูร | |||
129. เจ้าจอมมอญ | ไม่ปรากฏ | |||
130. เจ้าจอมมิ (มิ จาตุรงคกุล) | ธิดานายสถิตยศสถาน (พร้อม จาตุรงคกุล) | |||
131. เจ้าจอมเมขลา | ไม่ปรากฏ | |||
132. เจ้าจอมเยื้อน (เยื้อน บุนนาค) | ธิดาพระยาวรพงศ์พิพัฒน์ (แย้ม บุนนาค) กับคุณหญิงทองคำ | |||
133. เจ้าจอมเยื้อน (เยื้อน แสง-ชูโต) | ธิดาพระยาสุรศักดิ์มนตรี (แสง แสง-ชูโต) กับป้วน | |||
134. เจ้าจอมละม้าย (ละม้าย อหะหมัดจุฬา) | ธิดาพระยาจุฬาราชมนตรี (สิน อหะหมัดจุฬา) กับคุณหญิงแพ ถึงแก่อนิจกรรมเมื่อปี 2459 | นับถือศาสนาอิสลาม ศพฝังที่มัสยิดต้นสน | ||
135. เจ้าจอมลิ้นจี่ (ลิ้นจี่ จารุจินดา) | ธิดาพระยาเพ็ชรพิไชย (ทองจีน จารุจินดา) | |||
136. เจ้าจอมลูกจันทร์ (ลูกจันทร์ จารุจินดา) | ธิดาพระยาเพ็ชรพิไชย (ทองจีน จารุจินดา) | |||
137. เจ้าจอมลูกจันทร์ (ลูกจันทร์ เอมะศิริ) | ธิดาพระยาสุนทรสงคราม (ช่วง เอมะศิริ) | |||
138. เจ้าจอมวอน (วอน บุนนาค) | ธิดาพระยาวรพงศ์พิพัฒน์ (แย้ม บุนนาค) กับเจียม | |||
139. เจ้าจอมวงศ์ | ไม่ปรากฏ | |||
140. เจ้าจอมสวน (สวน บุณยรัตพันธุ์) | ธิดาเจ้าพระยาภูธราภัย (นุช บุณยรัตพันธุ์) พระราชทานเพลิงศพวันที่ 24 เมษายน พ.ศ. 2470 | |||
141. เจ้าจอมสวาสดิ์ (สวาสดิ์ สาลักษณ์) | ธิดาพระยาศรีสุนทรโวหาร (เพ็ญ สาลักษณ์) | |||
142. เจ้าจอมสว่าง | ธิดาหลวงมหามณเฑียร (จุ้ย) | |||
143. เจ้าจอมสาย | ไม่ปรากฏ | |||
144. เจ้าจอมสาลี่ (สาลี่ ศรีเพ็ญ) | ธิดาพระยามหาอำมาตย์ (หรุ่น ศรีเพ็ญ) | |||
145. เจ้าจอมสำอาง (สำอาง บุณยรัตพันธุ์) | ธิดาเจ้าพระยาศรีธรรมาธิราช (เวก บุณยรัตพันธุ์) | |||
146. เจ้าจอมสิน (สิน ศรีเพ็ญ) | ธิดาพระยาพิชัยสงคราม (นก ศรีเพ็ญ) | |||
147. เจ้าจอมสิงหรา | ไม่ปรากฏ | |||
148. เจ้าจอมสุวรรณ (สุวรรณ ณ นคร) | ธิดาพระยากาญจนดิษฐบดี (พุ่ม ณ นคร) | |||
149. เจ้าจอมเหลียน (เหลียน บุนนาค) | ธิดาเจ้าพระยาสุรวงษ์ไวยวัฒน์ (วร บุนนาค) กับหลี | |||
150. เจ้าจอมอิม (อิม โชติกเสถียร) | ธิดาพระยาโชฎึกราชเศรษฐี (ทองจีน โชติกเสถียร) | |||
151. เจ้าจอมอิ่ม (อิ่ม คุรุกุล) | ธิดาพระมหาราชครูพิธี (อาจ คุรุกุล) หัวหน้าพราหมณ์ | |||
152. เจ้าจอมจันทร์ (จันทร์ แสง-ชูโต) | ธิดาพระยาสุรศักดิ์มนตรี (แสง แสง-ชูโต) กับหม่อมหลวงน่วม (ราชสกุลเดิม: นรินทรางกูร) เกิดเมื่อปี 2421 และถึงแก่อนิจกรรมเมื่อปี 2483 | |||
153. เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์ประดับ (เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์ประดับ สุริยกุล) | ธิดาหม่อมเจ้าทับทิม สุริยกุล |
หมายเหตุ
- ในช่องพระนามหรือช่องนามจะแสดงพระอิสริยยศสุดท้าย หรือตำแหน่งขั้นสุดท้ายในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวด้วยตัวหนา ส่วนในวงเล็บหมายถึงพระนามเมื่อแรกประสูติ หรือนามเดิมเมื่อเกิด
- เรียงลำดับพระภรรยาเจ้าและเจ้าจอมมารดาตามตำแหน่ง โดยในตำแหน่งเดียวกันจะเรียงตามลำดับการมีพระประสูติกาลพระราชบุตร
- เจ้าจอมตั้งแต่ท่านที่ 37 คือ เจ้าจอมเขียน ถึงท่านที่ 92 คือเจ้าจอมอ่ำ เรียงลำดับโดยคาดคะเนจากระยะเวลาที่เข้ารับราชการฝ่ายในเป็นเจ้าจอม ส่วนเจ้าจอมตั้งแต่ท่านที่ 93 คือเจ้าจอมกิมเนียวเป็นต้นไป เรียงลำดับก่อนหลังตามอักษรตัวแรกของชื่อ
ดูเพิ่ม
- รายพระนามพระภรรยาเจ้าและพระสนมในรัชกาลที่ 1 และ พระราชสันตติวงศ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก
- รายพระนามพระภรรยาเจ้าและพระสนมในรัชกาลที่ 2 และ พระราชสันตติวงศ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย
- รายพระนามพระภรรยาเจ้าและพระสนมในรัชกาลที่ 3 และ พระราชสันตติวงศ์ในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว
- รายพระนามพระภรรยาเจ้าและพระสนมในรัชกาลที่ 4 และ พระราชสันตติวงศ์ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
- รายพระนามพระภรรยาเจ้าและพระสนมในรัชกาลที่ 5 และ พระราชสันตติวงศ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
- ราชสกุล
อ้างอิง
- เชิงอรรถ
- พิเชษฐ ตันตินามชัย. "เจ้าหญิงเชียงใหม่". ใน ศิลปวัฒนธรรม 26:2, ธันวาคม 2547, หน้า 15-16
- องค์ บรรจุน. หญิงมอญ, อำนาจ และราชสำนัก. กรุงเทพฯ:มติชน. 2550
- เล็ก พงษ์สมัครไทย. พระญาติ ราชสกุลกรุงรัตนโกสินทร์. กรุงเทพฯ:ข้าวฟ่าง. 2549
- ชมรมสายสกุลบุนนาค. สายพระยาอภัยราชสงคราม(นกยูง). เรียกดูเมื่อ 28 เมษายน 2556
- [1] เจ้าจอมแจ่ม ไกรฤกษ์ (คุณท้าวนารีวรคณารักษ์)
- ศันสนีย์ วีระศิลป์ชัย. ลูกท่านหลานเธอ ที่อยู่เบื้องหลังความสำเร็จในราชสำนัก. พิมพ์ครั้งที่ 6. กรุงเทพฯ:มติชน. 2555
- "ข่าวตาย" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 40 (ง): 80. 8 เมษายน 2466. สืบค้นเมื่อ 23 สิงหาคม 2561. Check date values in:
|accessdate=, |date=
(help) - "ข่าวตาย" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 42 (0 ง): 201. 26 เมษายน 2468. สืบค้นเมื่อ 28 พฤษภาคม 2561. Check date values in:
|accessdate=, |date=
(help) - ↑ "พระราชทานเพลิงศพ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 44 (ง): 282. 1 พฤษภาคม 2470. สืบค้นเมื่อ 12 พฤศจิกายน 2562. Check date values in:
|accessdate=, |date=
(help) - ↑ ย้อนรอยเจ้าจอมก๊กออ ในรัชกาลที่ 5. ดร.กัณฑาทิพย์ สิงหะเนติ. ย้อนรอยเจ้าจอมก๊กออ ในรัชกาลที่ ๕. กรุงเทพฯ:เมืองโบราณ. 2549
- สาระ มีผลกิจ. ราชสำนักฝ่ายในสมัยรัตนโกสินทร์. กรุงเทพฯ:มิวเซียมเพรส. 2551
- สำนักพระราชวัง. พระบรมมหาราชวัง. กรุงเทพฯ:โรงพิมพ์ไทยวัฒนาพานิช. 2547
- ส. พลายน้อย. พระบรมราชินีและเจ้าจอมมารดาแห่งราชสำนักสยาม. กรุงเทพฯ:ฐานบุ๊คส์. 2554
- ชมรมสายสกุลบุนนาค. เจ้าพระยาศรีพิพัฒน์ราชโกษา (แพ). เรียกดูเมื่อ 28 เมษายน 2556
- ศิลปวัฒนธรรม. มัสยิดต้นสน ศิลปะวัฒนธรรมผสมผสาน ย่านบางกอกใหญ่ 2016-03-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. เรียกดูเมื่อ 25 เมษายน 2556
- บรรณานุกรม
- สาระ มีผลกิจ. ราชสำนักฝ่ายในสมัยรัตนโกสินทร์. กรุงเทพฯ : มิวเซียมเพรส, 2551. 296 หน้า. ISBN 9744516817
- ส.พลายน้อย. พระบรมราชินีและเจ้าจอมมารดาแห่งราชสำนักสยาม. กรุงเทพ : ฐานบุ๊คส์, ครั้งที่ 5 พ.ศ. 2554. 368 หน้า. ISBN 9786167058580
- วรรณพร บุญญาสถิตย์. จอมนางแห่งสยาม ในสมัยรัชกาลที่ 4 ถึงรัชกาลที่ 6 กับกระแสวัฒนธรรมตะวันตก. กรุงเทพ : สร้างสรรค์บุ๊คส์, พ.ศ. 2549. 338 หน้า. ISBN 874341-471-1