fbpx
วิกิพีเดีย

วัคซีนโควิด-19

ตุลาคม 11, 2021

วัคซีนโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 เป็นวัคซีนที่มุ่งสร้างภูมิคุ้มกันต่อเชื้อไวรัสโคโรนาที่เป็นสาเหตุของโรคโควิด-19 โดยก่อนที่จะเกิดการระบาดทั่วของโควิด-19 ได้มีความพยายามในการพัฒนาวัคซีนสำหรับโรคไวรัสโคโรนาชนิดที่เป็นสาเหตุของโรคอื่น ๆ เช่น กลุ่มอาการทางเดินหายใจเฉียบพลันรุนแรง (ซาร์ส หรือ SARS) และโรคทางเดินหายใจตะวันออกกลาง (เมอร์ส หรือ MERS) มาอย่างต่อเนื่อง ความพยายามเหล่านี้ได้สะสมความรู้พอสมควรเกี่ยวกับโครงสร้างและการทำงานของไวรัสโคโรนา ซึ่งได้ช่วยให้การพัฒนาเทคโนโลยีวัคซีนโควิดต่าง ๆ ตั้งแต่ต้นปี 2020 ดำเนินไปได้อย่างรวดเร็ว เริ่มตั้งแต่วันที่ 10 มกราคม 2020 ซึ่งมีการเผยแพร่ลำดับยีนผ่านจีเซด (GISAID) และ ณ วันที่ 19 มีนาคม อุตสาหกรรมยาทั่วโลกก็ได้ประกาศคำมั่นสัญญาที่จะทำการเพื่อจัดการโรค วัคซีนโควิด-19 ได้เครดิตโดยทั่วไปว่าช่วยลดการติดต่อ ความรุนแรง และอัตราการตายเนื่องกับโรค

อัตราประชากรที่ได้รับวัคซีนอย่างน้อย 1 โดสแล้วในประเทศต่าง ๆ
แผนที่แสดงการอนุมัติให้ใช้วัคซีนโควิดในประเทศต่าง ๆ
  อนุญาตให้ใช้ทั่วไป กำลังให้วัคซีนเป็นจำนวนมาก
  อนุญาตให้ใช้เป็นการฉุกเฉิน (EUA) กำลังให้วัคซีนเป็นจำนวนมาก
  อนุญาตให้ใช้เป็นการฉุกเฉิน (EUA) มีแผนจะให้วัคซีนเป็นจำนวนมาก

บทความนี้อ้างอิงคริสต์ศักราช/คริสต์ทศวรรษ/คริสต์ศตวรรษ ซึ่งเป็นสาระสำคัญของเนื้อหา

ในการทดลองทางคลินิกระยะที่ 3 วัคซีนหลายชนิดสามารถป้องกันการติดเชื้อแบบแสดงอาการโดยมีประสิทธิศักย์สูงถึงร้อยละ 95 ณ เดือนกรกฎาคม 2021 มีวัคซีน 20 ชนิดที่ได้ขึ้นทะเบียนให้ใช้ในประเทศอย่างน้อย 1 ประเทศรวมทั้งวัคซีนอาร์เอ็นเอ 2 ชนิด (ไฟเซอร์และโมเดอร์นา), วัคซีนไวรัสโควิด-19 เชื้อตาย 9 ชนิด (BBIBP-CorV ของซิโนฟาร์ม, วัคซีนของ Chinese Academy of Medical Sciences, ซิโนแว็ก, โคแว็กซินของภารัตไบโอเทค, CoviVac ของ Chumakov Centre, COVIran Barakat ของ Shifa Pharmed Industrial Group, Minhai-Kangtai (KCONVAC), QazVac ของ Research Institute for Biological Safety Problems และ WIBP-CorV ของซิโนฟาร์ม) วัคซีนที่ใช้ไวรัสเป็นเวกเตอร์ 5 ชนิด (สปุตนิกไลท์และสปุตนิกวีของสถาบันวิจัยกามาเลีย, แอสตร้าเซนเนก้า, Ad5-nCoV ของแคนซิโนไบโอลอจิกส์ และจอห์นสันแอนด์จอห์นสัน) และวัคซีนหน่วยย่อยโปรตีนของไวรัสโควิด-19 จำนวน 4 ชนิด (Abdala ของ Center for Genetic Engineering and Biotechnology, EpiVacCorona ของสถาบันเวกตอร์, Soberana 02 ของ Finlay Institute และ ZF2001 ของ Anhui Zhifei Longcom) มีวัคซีนแคนดิเดตซึ่งได้เข้าสู่การวิจัยเพื่อใช้รักษาแล้ว 330 ชนิด ในจำนวนนี้ 30 ชนิดกำลังทดลองในระยะที่ 1, 30 ชนิดในระยะที่ 1-2, 25 ชนิดในระยะที่ 3 และ 8 ชนิดในระยะที่ 4

ประเทศต่าง ๆ มีแผนแจกจำหน่ายวัคซีนโดยจัดลำดับการให้ตามกลุ่มที่เสี่ยงเกิดภาวะแทรกซ้อน เช่น ผู้สูงอายุ และกลุ่มที่เสี่ยงติดแล้วแพร่โรค เช่น บุคลากรทางแพทย์ มีประเทศที่กำลังพิจารณาฉีดวัคซีนเพียงโดสเดียวในเบื้องต้นเพื่อขยายฉีดวัคซีนแก่ประชาชนให้มากที่สุดจนกว่าจะมีวัคซีนพอ

จนถึงวันที่ 22 สิงหาคม 2021 องค์กรสาธารณสุขรวม ๆ กันทั่วโลกรายงานว่า ได้ฉีดวัคซีนโควิด-19 ถึง 5,000 ล้านโดสแล้ว ผู้ผลิตวัคซีนได้ระบุจำนวนโดสวัคซีนที่จะสามารถผลิตในปี 2021 ไว้ดังนี้ ออกซฟอร์ด-แอสตร้าเซนเนก้า 3,000 ล้านโดส, ไฟเซอร์-ไบออนเทค 1,300 ล้านโดส, ผู้ผลิตสปุตนิกวี ซิโนฟาร์ม ซิโนแว็ก และจอห์นสันแอนด์จอห์นสันรายละ 1,000 ล้านโดส โมเดอร์นาตั้งเป้าผลิต 600 ล้านโดส และแคนซิโนไบโอลอจิกส์ 500 ล้านโดส แต่จนถึงเดือนธันวาคม 2020 ประเทศต่าง ๆ ก็ได้สั่งวัคซีนล่วงหน้าเกิน 10,000 ล้านโดสแล้ว โดยครึ่งหนึ่งเป็นประเทศรายได้สูงแม้จะมีประชากรเพียงร้อยละ 14 ของโลก เพราะความต้องการวัคซีนสูงเยี่ยงนี้ในช่วงปี 2020–21 ประชาชนของประเทศกำลังพัฒนาที่จัดว่ามีรายได้น้อยอาจไม่ได้รับวัคซีนจากผู้ผลิตเหล่านี้จนถึงปี 2023 หรือ 2024 จึงทำให้โปรแกรมโคแว็กซ์จำเป็นอย่างยิ่งเพื่อให้ส่งวัคซีนได้ทั่วถึงกันทั่วโลก

[แสดง]
[ย่อ]
การกระจายวัคซีนโควิด-19 แบ่งตามประเทศและดินแดน
(ณ วันที่ 1 ตุลาคม 2564)
ประเทศและดินแดน รับวัคซีนแล้ว % ประชากร
  โลก 3,571,087,655 45.4%
 จีน 1,100,842,000 76.2%
 อินเดีย 648,949,043 46.6%
 สหภาพยุโรป 300,528,346 67.2%
 สหรัฐ 214,332,261 63.7%
 บราซิล 151,150,943 70.6%
 อินโดนีเซีย 91,079,001 33.0%
 ญี่ปุ่น 89,154,655 70.7%
 เม็กซิโก 63,913,428 49.1%
 ปากีสถาน 59,565,195 26.4%
 เยอรมนี 56,622,246 67.5%
 ตุรกี 53,840,659 63.3%
 ฝรั่งเศส 50,285,691 74.4%
 สหราชอาณาจักร 48,829,118 71.6%
 รัสเซีย 48,079,685 33.0%
 อิตาลี 45,209,354 74.9%
 เกาหลีใต้ 39,347,573 76.7%
 สเปน 37,680,085 80.6%
อิหร่าน 36,303,822 42.7%
เวียดนาม 32,171,641 32.8%
 บังกลาเทศ 31,502,515 18.9%
 อาร์เจนตินา 29,676,037 65.1%
ไทย 29,501,110 42.2%
 แคนาดา 29,239,397 76.8%
 ฟิลิปปินส์ 27,385,087 25.1%
 โคลอมเบีย 26,194,283 51.1%
 มาเลเซีย 23,544,598 71.8%
 ซาอุดีอาระเบีย 23,387,302 66.2%
 โมร็อกโก 22,309,639 59.7%
 โปแลนด์ 19,813,605 52.4%
 ออสเตรเลีย 16,547,863 64.2%
 เปรู 15,558,648 46.6%
 ชิลี 15,292,547 79.6%
 ศรีลังกา 14,502,913 67.5%
 กัมพูชา 13,273,263 78.3%
 ไต้หวัน 13,243,149 55.5%
 เนเธอร์แลนด์ 12,811,287 74.6%
 แอฟริกาใต้ 12,593,276 21.0%
 เอกวาดอร์ 11,303,434 63.2%
 อียิปต์ 10,524,707 10.1%
 อุซเบกิสถาน 9,787,973 28.8%
 เวเนซุเอลา 9,731,808 33.9%
 สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ 9,296,797 93.0%
 คิวบา 9,263,108 81.8%
 โปรตุเกส 8,930,596 87.8%
 เบลเยียม 8,587,258 73.8%
 คาซัคสถาน 7,623,541 40.1%
  เนปาล 7,456,384 25.1%
พม่า 7,205,913 13.2%
 สวีเดน 7,152,389 70.4%
 ยูเครน 7,072,801 16.3%
 กรีซ 6,445,666 62.1%
อิสราเอล 6,119,926 69.6%
 เช็กเกีย 6,082,507 56.7%
 สาธารณรัฐโดมินิกัน 6,060,747 55.3%
 แอลจีเรีย 6,017,036 13.5%
 ฮังการี 5,891,228 61.1%
 ออสเตรีย 5,735,943 63.4%
 โรมาเนีย 5,576,978 29.2%
  สวิตเซอร์แลนด์ 5,518,464 63.3%
 ตูนิเซีย 5,033,603 42.2%
 ไนจีเรีย 4,790,943 2.3%
 อาเซอร์ไบจาน 4,762,232 46.6%
สิงคโปร์ 4,693,813 79.6%
 อิรัก 4,676,216 11.4%
ฮ่องกง 4,492,492 59.5%
 กัวเตมาลา 4,489,053 24.6%
 เดนมาร์ก 4,454,484 76.6%
 โบลิเวีย 4,252,426 35.9%
 นอร์เวย์ 4,154,083 76.0%
 ฟินแลนด์ 4,133,283 74.5%
 เอลซัลวาดอร์ 4,107,518 63.0%
 ไอร์แลนด์ 3,770,362 75.7%
 จอร์แดน 3,713,321 36.2%
 คอสตาริกา 3,407,214 66.3%
 นิวซีแลนด์ 3,295,644 67.8%
 ฮอนดูรัส 3,207,579 31.9%
 ซิมบับเว 3,083,764 20.4%
 เซอร์เบีย 3,036,601 44.6%
 ปานามา 2,923,913 66.7%
 โอมาน 2,896,271 55.5%
 เอธิโอเปีย 2,827,455 2.4%
 เคนยา 2,813,477 5.1%
 ลาว 2,799,549 37.9%
 อุรุกวัย 2,734,672 78.5%
 คูเวต 2,668,082 61.6%
 ปารากวัย 2,621,847 36.3%
 สโลวาเกีย 2,448,026 44.8%
 กาตาร์ 2,360,308 80.5%
 ทาจิกิสถาน 2,307,140 23.7%
 มองโกเลีย 2,251,392 67.6%
 แองโกลา 2,127,405 6.3%
 รวันดา 2,116,184 15.9%
 โมซัมบิก 1,903,730 5.9%
 เบลารุส 1,877,399 19.9%
 โครเอเชีย 1,817,444 44.5%
 ลิทัวเนีย 1,748,246 65.0%
 ยูกันดา 1,643,067 3.5%
 เลบานอน 1,609,654 23.8%
ปาเลสไตน์ 1,402,892 26.9%
 ลิเบีย 1,381,925 19.9%
 เซเนกัล 1,247,876 7.3%
 โกตดิวัวร์ 1,193,877 4.4%
 กินี 1,184,455 8.8%
 บาห์เรน 1,165,178 66.7%
 สโลวีเนีย 1,126,776 54.2%
 บัลแกเรีย 1,089,066 15.8%
 จอร์เจีย 978,640 24.6%
 แอลเบเนีย 944,011 32.9%
 ลัตเวีย 923,429 49.5%
 กานา 865,422 2.7%
 มอริเชียส 855,866 67.2%
 คีร์กีซสถาน 832,011 12.6%
 มาลาวี 804,725 4.1%
 คอซอวอ 792,730 41.0%
 นอร์ทมาซิโดเนีย 785,830 37.7%
 อัฟกานิสถาน 773,002 1.9%
 เอสโตเนีย 758,964 57.3%
 บอสเนียและเฮอร์เซโกวีนา 734,195 22.5%
 ซูดาน 649,062 1.4%
 โตโก 595,491 7.0%
 ไซปรัส 594,999 67.0%
 ฟีจี 591,293 65.5%
 ภูฏาน 584,605 75.0%
 ตรินิแดดและโตเบโก 575,303 41.0%
 มอลโดวา 573,001 14.2%
 จาเมกา 528,907 17.8%
 นิการากัว 502,324 7.5%
 ติมอร์-เลสเต 441,510 32.9%
 มอลตา 420,499 81.7%
 ลักเซมเบิร์ก 417,935 65.8%
 ไนเจอร์ 405,918 1.6%
 บอตสวานา 394,827 16.5%
 มัลดีฟส์ 391,960 72.1%
 แคเมอรูน 377,791 1.4%
 มาเก๊า 363,744 55.2%
 กายอานา 357,208 45.2%
 แทนซาเนีย 350,000 0.6%
 มาลี 316,293 1.5%
 มอริเตเนีย 311,544 6.5%
 แซมเบีย 311,049 1.6%
 เยเมน 308,025 1.0%
 บรูไน 285,987 64.8%
 ซีเรีย 285,087 1.6%
 กาบูเวร์ดี 284,115 50.6%
 ไอซ์แลนด์ 281,734 82.0%
 อาร์มีเนีย 264,695 8.9%
 นามิเบีย 261,269 10.1%
 โซมาเลีย 251,458 1.5%
 เลโซโท 249,173 11.5%
 มอนเตเนโกร 243,234 38.7%
 บูร์กินาฟาโซ 234,490 1.1%
 สาธารณรัฐคองโก 230,572 4.1%
 ซูรินาม 229,022 38.7%
 เบนิน 226,269 1.8%
 อิเควทอเรียลกินี 225,011 15.5%
เอสวาตีนี 208,925 17.8%
สาธารณรัฐแอฟริกากลาง 197,103 4.0%
มาดากัสการ์ 197,001 0.7%
เบลีซ 192,332 47.5%
เซียร์ราลีโอน 189,641 2.3%
แกมเบีย 183,739 7.4%
คอโมโรส 174,765 19.7%
นอร์เทิร์นไซปรัส 160,361 42.0%
เฟรนช์พอลินีเชีย 152,157 53.9%
นิวแคลิโดเนีย 141,094 49.0%
บาร์เบโดส 133,446 46.4%
ปาปัวนิวกินี 119,996 1.3%
ซามัว 114,698 57.3%
บาฮามาส 114,333 28.8%
ชาด 113,135 0.7%
ไลบีเรีย 104,545 2.0%
กาบอง 102,256 4.5%
เกิร์นซีย์ 101,986 --
กือราเซา 97,897 59.4%
สาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโก 89,522 0.1%
กินี-บิสเซา 87,231 4.3%
อารูบา 81,374 75.9%
เซเชลส์ 77,311 78.2%
เจอร์ซีย์ 77,168 76.3%
หมู่เกาะโซโลมอน 74,573 10.6%
เซาท์ซูดาน 74,198 0.7%
จิบูตี 66,010 6.6%
ไอล์ออฟแมน 65,461 76.6%
เซาตูเมและปรินซีปี 60,559 27.1%
หมู่เกาะเคย์แมน 55,129 82.9%
อันดอร์รา 51,599 66.7%
แอนติกาและบาร์บูดา 51,148 51.8%
ตองงา 46,126 43.2%
เซนต์ลูเชีย 45,972 24.9%
เบอร์มิวดา 43,855 70.6%
เฮติ 42,899 0.4%
วานูอาตู 42,840 13.6%
กรีนแลนด์ 41,280 72.6%
ยิบรอลตาร์ 39,938 118.5%
หมู่เกาะแฟโร 38,109 77.7%
เกรนาดา 33,132 29.3%
เติร์กเมนิสถาน 32,240 0.5%
คิริบาส 29,429 24.2%
หมู่เกาะเติกส์และเคคอส 27,446 70.0%
โมนาโก 26,672 67.5%
ซินต์มาร์เติน 25,721 59.2%
เซนต์คิตส์และเนวิส 25,394 47.4%
ลิกเตนสไตน์ 24,518 64.1%
ซานมารีโน 24,437 71.8%
ดอมินีกา 23,615 32.7%
เซนต์วินเซนต์และเกรนาดีนส์ 20,620 18.5%
แคริบเบียนเนเธอร์แลนด์ 19,109 72.3%
หมู่เกาะบริติชเวอร์จิน 17,439 57.3%
หมู่เกาะคุก 11,416 65.0%
แองกวิลลา 9,498 62.8%
นาอูรู 7,612 70.0%
ตูวาลู 6,209 52.1%
วาลิสและฟูตูนา 5,366 48.4%
เซนต์เฮเลนา 4,361 71.8%
หมู่เกาะฟอล์กแลนด์ 2,632 75.6%
มอนต์เซอร์รัต 1,483 29.8%
นีวเว 1,184 73.2%
โทเคอเลา 968 70.8%
หมู่เกาะพิตแคร์น 47 100.0%

อ้างอิง

รายการของแหล่งอ้างอิงแบ่งตามประเทศ.

หมายเหตุ

  1. ข้อมูลล่าสุด ณ วันที่ระบุ ความถี่ในการรายงานแต่ละประเทศแตกต่างกันไป
  2. จำนวนรายบุคคลที่ได้รับวัคซีนโควิด-19 อย่างน้อยหนึ่งโดส (เว้นแต่จะระบุไว้เป็นอย่างอื่น)
  3. รวมถึงผู้ที่ได้รับการฉีดวัคซีนเพียงครั้งเดียวบางส่วน อาจรวมถึงการฉีดวัคซีนให้กับแรงงานที่ไม่ใช่พลเมืองซึ่งสามารถทำให้จำนวนรวมทั้งหมดเกิน 100% ของประชากรในท้องถิ่น
  4. บางประเทศยังไม่รายงานจำนวนการฉีดโดสแรก การนับปริมาณโดสทั้งหมดสำหรับประเทศเหล่านี้ไม่รวมอยู่ในผลรวมของโลก
  5. รวมข้อมูลของรัฐสมทบอิสระ ในผลรวมของสหรัฐ
  6. ข้อมูลรวมจำนวนของนครรัฐวาติกัน
  7. ข้อมูลของประเทศนี้แสดงถึง จำนวนโดสทั้งหมด ไม่ใช่การฉีดโดสแรกเท่านั้น

สาระสำคัญและประวัติ

ซาร์สและเมอร์ส

มีวัคซีนป้องกันโรคไวรัสโคโรนาในสัตว์หลายอย่าง รวมทั้งโรคหลอดลมอักเสบเหตุติดเชื้อไวรัส (infectious bronchitis virus) ในนก โรคไวรัสโคโรนาในสุนัข (canine coronavirus) และโรคไวรัสโคโรนาในแมว (feline coronavirus) โครงการก่อน ๆ ที่พัฒนาวัคซีนสำหรับไวรัสในสกุล Coronaviridae ที่มนุษย์ติดเชื้อ มุ่งใช้สำหรับกลุ่มอาการทางเดินหายใจเฉียบพลันรุนแรง (ซาร์ส หรือ SARS) และโรคทางเดินหายใจตะวันออกกลาง (เมอร์ส หรือ MERS) โดยทั้งสองได้ทดสอบในสัตว์ทดลองแล้ว

ตามวรรณกรรมงานวิจัยที่ตีพิมพ์ในระหว่างปี 2005–2006 แม้รัฐบาลและองค์กรสาธารณสุขต่าง ๆ ทั่วโลกจะได้ให้ความสำคัญกับการหาและพัฒนาวัคซีนบวกยาใหม่ ๆ แต่จนถึงปี 2020 ก็ยังไม่มีวัคซีนรักษาหรือป้องกันโรคซาร์สที่แสดงว่าปลอดภัยและมีประสิทธิผลในมนุษย์

โรคเมอร์สก็ยังไม่มีวัคซีนด้วย เมื่อโรคเมอร์สกำลังระบาด เชื่อกันว่า งานวิจัยเกี่ยวกับโรคซาร์สที่ได้ทำแล้วอาจเป็นโครงแบบที่มีประโยชน์เพื่อพัฒนาวัคซีนและพัฒนาวิธีการรักษาโรค จนถึงเดือนมีนาคม 2020 มีวัคซีนโรคเมอร์สชนิดหนึ่ง (อาศัยดีเอ็นเอ) ที่ได้ผ่านการทดลองทางคลินิกระยะที่ 1 กับมนุษย์แล้ว และมีวัคซีนอีก 3 อย่างที่กำลังอยู่ในกระบวนการโดยทั้งหมดเป็นวัคซีนมีไวรัสเป็นเวกเตอร์, 2 อย่างมีอะดีโนไวรัส (ChAdOx1 nCoV-19, BVRS-GamVac) เป็นเวกเตอร์ และอีกอย่างมี modified vaccinia Ankara (MVA) เป็นเวกเตอร์

การพัฒนาวัคซีนโควิดในปี 2020

วัคซีนป้องกันโรคติดต่อไม่เคยพัฒนาได้แบบใช้เวลาไม่กี่ปี และก็ไม่มีวัคซีนอะไร ๆ เลยที่ป้องกันการติดไวรัสโคโรนาในมนุษย์ หลังจากได้พบโรคปอดบวมเหตุไวรัสโคโรนาแบบใหม่เมื่อเดือนธันวาคม 2019 ก็ได้ตีพิมพ์ลำดับยีนของโควิด-19 เมื่อวันที่ 11 มกราคม 2020 ซึ่งจุดชนวนการตอบสนองฉุกเฉินในระดับนานาชาติเพื่อเตรียมรับโรคระบาดและเร่งพัฒนาวัคซีนป้องกันโรค

ในปลายเดือนกุมภาพันธ์ 2020 องค์การอนามัยโลกคาดว่า จะมีวัคซีนป้องกันไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ (SARS-CoV-2) ที่เป็นเหตุของโรคอย่างเร็วก็ใช้เวลา 18 เดือน อัตราการติดเชื้อที่เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วของโควิดทั่วโลกเมื่อต้นปี 2020 ได้กระตุ้นให้ก่อพันธมิตรระดับนานาชาติและกระตุ้นให้รัฐระดมทรัพยากรเพื่อพัฒนาวัคซีนหลายชนิดในระยะเวลาสั้น ๆ จึงมีวัคซีนแคนดิเดต 4 อย่างที่เริ่มการทดลองในมนุษย์ในเดือนมีนาคม (ดูตารางการทดลองทางคลินิกที่เริ่มในปี 2020 ต่อไป)

องค์การอนามัยโลกประเมินค่าใช้จ่ายทั้งหมดถึง 8,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณ 250,000 ล้านบาท) เพื่อพัฒนาวัคซีนสามอย่างหรือมากกว่าที่มีเทคโนโลยีและการจัดจำหน่ายต่าง ๆ กันเพื่อระงับการระบาดของโควิดทั่วโลก จนถึงเดือนเมษายน 2020 ก็มี "บริษัทและสถาบันเกือบ 80 แห่งใน 19 ประเทศ" ที่กำลังดำเนินการอันเสมือนกับสถานการณ์ตื่นทองนี้แล้ว ในเดือนเมษายนเช่นกัน เซพี (CEPI) ได้ประเมินว่าอาจมีวัคซีนแคนดิเดตต้านโรคโควิดถึง 6 อย่าง ที่พันธมิตรนานาชาติควรเลือกพัฒนาให้ผ่านการทดลองทางคลินิกระยะที่ 2–3 และ 3 อย่างควรช่วยลดระเบียบราชการที่จุกจิกเกินไปให้ผ่านการตรวจสอบของรัฐและการตรวจสอบคุณภาพได้ โดยจะมีค่าใช้จ่ายอย่างน้อยถึง 2 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณ 62,851 ล้านบาท) ส่วนงานวิเคราะห์อีกงานหนึ่งประเมินว่า จะต้องพัฒนาวัคซีนแคนดิเดตในเบื้องต้นพร้อม ๆ กัน 10 อย่างก่อนจะเลือกเพียงไม่กี่อย่างเพื่อพัฒนาจนถึงให้อนุมัติได้

ในเดือนกรกฎาคม 2020 ศูนย์ความมั่นคงไซเบอร์แห่งชาติสหราชอาณาจักร บวกกับหน่วยงานความมั่นคงการสื่อสารต่าง ๆ ของแคนาดา สำนักงานความมั่นคงโครงสร้างพื้นฐานแห่งความมั่นคงไซเบอร์สหรัฐ (Cybersecurity Infrastructure Security Agency) และสำนักงานความมั่นคงแห่งชาติสหรัฐ ได้ร่วมกันกล่าวหาว่านักเลงคอมพิวเตอร์ที่ประเทศรัสเซียสนับสนุนได้พยายามขโมยงานวิจัยเกี่ยวกับการรักษาและวัคซีนโควิดจากสถาบันวิชาการและสถาบันยาในประเทศต่าง ๆ แต่รัสเซียก็ได้ปฏิเสธข้อกล่าวหานี้

การพัฒนาทั่วโลก

ในช่วงปี 2020 ความเปลี่ยนแปลงสำคัญของการพัฒนาวัคซีนโควิดจากต้นปีก็คือ การเพิ่มการร่วมมือกันระหว่างบริษัทยาข้ามชาติกับรัฐบาลของประเทศต่าง ๆ, รูปแบบบริษัทและจำนวนบริษัทเทคโนโลยีชีวภาพในประเทศต่าง ๆ ที่ได้เล็งความสนใจไปที่วัคซีนโควิด ตามเซพี เมื่อจำแนกตามภูมิภาค องค์กรที่พัฒนาวัคซีนโควิดร้อยละ 40 อยู่ในทวีปอเมริกาเหนือเทียบกับร้อยละ 30 ในเอเชียและออสเตรเลีย ร้อยละ 26 ในยุโรป โดยมีโครงการจำนวนน้อยในอเมริกาใต้และแอฟริกา

Access to COVID-19 Tools (ACT) Accelerator และโคแว็กซ์

องค์กรนานาชาติรวมทั้งองค์การอนามัยโลก, เซพี (Coalition for Epidemic Preparedness Innovations, CEPI), กาวี, มูลนิธิบิลและเมลินดาเกตส์ และรัฐบาลต่าง ๆ ได้ก่อตั้งโครงการ "Access to COVID-19 Tools (ACT) Accelerator" เพื่อหาเงินทุน เร่งการวิจัยและพัฒนา การผลิต และการเข้าถึงอย่างยุติธรรมทั่วโลกสำหรับชุดตรวจโควิด วิธีการรักษา และการได้ใบอนุญาตเพื่อผลิตวัคซีน โดยมีโปรแกรมพัฒนาโดยเฉพาะที่เรียกว่า โคแว็กซ์ (COVAX Pillar) โคแว็กซ์มุ่งอำนวยให้ได้ใบอนุญาตเพื่อผลิตวัคซีนโควิดหลายอย่าง มุ่งให้มีราคาที่ยุติธรรม มุ่งให้ได้วัคซีนถึง 2,000 ล้านโดสไม่เกินปลายปี 2021 เพื่อป้องกันบุคลากรทางแพทย์ผู้เป็นหน่วยหน้าและคนที่เสี่ยงมากที่สุด โดยเฉพาะสำหรับประเทศที่มีรายได้ต่ำจนถึงปานกลาง (รวมทั้งประเทศไทย)

จนถึงเดือนธันวาคม 2020 โครงการ ACT Accelerator รวม ๆ แล้วได้เงินทุนมา 2,400 ล้านดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณ 75,000 ล้านบาท) มีวัคซีนแคนดิเดต 9 อย่างที่ได้เงินทุนจากโคแว็กซ์และเซพี จึงจัดเป็นกลุ่มที่มีวัคซีนโควิดมากที่สุด โดยมีประเทศ 189 ประเทศ ตกลงว่าจะร่วมแผนการผลิตจัดส่งวัคซีนในที่สุด ในต้นปี 2020 องค์การอนามัยโลกได้ออกสื่อสัญญาณต่อเนื่องซึ่งได้สัญญาว่าจะได้เงิน 8,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณสองแสนแปดหมื่นล้านบาท) จากประเทศ 40 ประเทศเพื่อสนับสนุนการเร่งพัฒนาวัคซีน

ในเดือนกรกฎาคม องค์การประกาศว่าประเทศ 165 ประเทศซึ่งมีประชากรทั้งหมดร้อยละ 60 ของทั้งโลกได้ตกลงกับแผนการของโคแว็กซ์เพื่อให้แจกจำหน่ายวัคซีนที่ได้อย่างยุติธรรมและเท่าเทียมกัน ซึ่งรับประกันว่าประเทศที่เข้าร่วมแต่ละประเทศจะได้ส่วนแบ่งวัคซีนเพื่อให้แก่ประชากรที่เสี่ยงสุดร้อยละ 20 ของประเทศไม่เกินปลายปี 2021

ส่วนองค์กรการร่วมมืองานวิจัยโลกเพื่อความเตรียมพร้อมต่อโรคติดต่อ (Global Research Collaboration for Infectious Disease Preparedness) กำลังทำงานอย่างใกล้ชิดกับองค์การอนามัยโลกและประเทศสมาชิกเพื่อจัดลำดับความจำเป็นในการได้ทุนของงานวิจัยต่าง ๆ เพื่อประสานงานระหว่างองค์กรนานาชาติผู้ให้ทุนกับองค์กรที่ทำงานวิจัย เพื่ออัปเดตข้อมูลเกี่ยวกับความก้าวหน้าของวัคซีน และเพื่อหลีกเลี่ยงการให้ทุนซ้ำซ้อน ส่วนสหพันธ์โรคทางเดินหายใจเฉียบพลันรุนแรงและการติดเชื้ออุบัติใหม่ (International Severe Acute Respiratory and Emerging Infection Consortium ตัวย่อ ISARIC) ก็กำลังจัดระเบียบและเผยแพร่ข้อมูลงานวิจัยเกี่ยวกับโควิดเพื่อให้เกิดผลต่อนโยบายสาธารณสุขของรัฐในเรื่องการแจกจำหน่ายวัคซีนที่จะได้

ในวันที่ 4 มิถุนายน มีงานประชุมสุดยอดเสมือนที่ประสานงานจากกรุงลอนดอน มีผู้แทนจากองค์กรของรัฐและเอกชนจากประเทศ 52 ประเทศ รวมทั้งประมุขแห่งรัฐ 35 ท่านจากประเทศกลุ่ม 7 และกลุ่ม 20 เพื่อระดมเงิน 8,800 ล้านดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณสองแสนแปดหมื่นล้านบาท) เพื่อสนับสนุนให้กาวี (พันธมิตรโลกเพื่อวัคซีนและการให้ภูมิคุ้มกัน) เตรียมให้วัคซีนโควิดแก่เด็ก 300 ล้านคนในประเทศด้อยพัฒนาตลอดจนถึงปี 2025 ผู้บริจาครายใหญ่รวมทั้งมูลนิธิบิลและเมลินดาเกตส์ (1,600 ล้านดอลลาร์สหรัฐหรือประมาณห้าหมื่นล้านบาท) และสหราชอาณาจักร (330 ล้านปอนด์สเตอร์ลิงต่อปีเป็นเวลา 5 ปีรวมเป็นเงินประมาณหกหมื่นหกพันล้านบาท)

ในเดือนธันวาคม มูลนิธิบิลและเมลินดาเกตส์บริจาคทรัพย์อีก 250 ล้านดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณเจ็ดพันแปดร้อยล้านบาท) ให้แก่ ACT Accelerator เพื่อ "สนับสนุนการส่งชุดตรวจโควิด-19 การรักษา และวัคซีนใหม่ ๆ โดยเฉพาะแก่ประเทศมีรายได้ต่ำและปานกลาง" ในช่วงปี 2021 จึงรวมการบริจาคทรัพย์เกี่ยวกับโควิดของมูลนิธิเป็น 1,750 ล้านดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณ 55,000 ล้านบาท)

เซพี

เซพี (Coalition for Epidemic Preparedness Innovations, CEPI) เป็นองค์กรนานาชาติที่จัดตั้งขึ้นในปี 2017 มุ่งทำงานร่วมกับเจ้าหน้าที่สาธารณสุขและผู้พัฒนาวัคซีนนานาชาติเพื่อพัฒนาวัคซีนป้องกันโรคระบาดต่าง ๆ เซพีได้จัดตั้งกองทุน 2,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณ 64,600 ล้านบาท) โดยเป็นหุ้นส่วนทั่วโลกกับองค์กรของรัฐ เอกชน การกุศล กับประชาสังคมเพื่อเร่งวิจัยและทดลองวัคซีนแคนดิเดตสำหรับโควิด 9 อย่าง โดยมีเป้าหมายให้มีหลายอย่างพัฒนาจนได้อนุมัติภายในปี 2020–21สหราชอาณาจักร แคนาดา เบลเยียม นอร์เวย์ สวิตเซอร์แลนด์ เยอรมนี และเนเธอร์แลนด์ได้บริจาคเงิน 915 ล้านดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณสองหมื่นเก้าพันล้านบาท) แก่เซพีแล้วในต้นเดือนพฤษภาคม ส่วนมูลนิธิบิลและเมลินดาเกตส์ ซึ่งมีเป้าหมายในด้านการวิจัยและการแจกจำหน่ายวัคซีน ได้บริจาคเงิน 250 ล้านดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณเจ็ดพันเก้าร้อยล้านบาท) ให้แก่องค์การเพื่องานวิจัยและการให้การศึกษาแก่สาธารณชนในเรื่องวัคซีนโควิด

ตลอดการระบาดทั่วปี 2020 เซพีได้ให้เงินทุนพัฒนาวัคซีนแคนดิเดต 9 อย่างโดยตั้งใจให้มีเทคโนโลยีวัคซีนหลายหลากต่าง ๆ กันเพื่อลดความเสี่ยงการล้มเหลวซึ่งปกติจะสูงเมื่อพัฒนาวัคซีน จนถึงเดือนธันวาคม องค์กรและโปรแกรมการวิจัยที่ได้การสนับสนุนจากเซพีรวมแอสตร้าเซนเนก้า/มหาวิทยาลัยออกซฟอร์ด (AZD1222), Clover Biopharmaceuticals (SCB-2019), CureVac (Zorecimeran/CVnCoV), Inovio (INO-4800), สถาบันปาสเตอร์ (MV-SARS-CoV-2), โมเดอร์นา (mRNA-1273), Novavax (NVX-CoV2373), SK bioscience (GBP510), และมหาวิทยาลัยฮ่องกง

รัฐบาลของประเทศ

รัฐบาลของประเทศที่จัดงบประมาณเพื่อลงทุนในประเทศและต่างประเทศเกี่ยวกับงานวิจัยวัคซีน งานพัฒนา และการผลิตเริ่มต้นในปี 2020 รวมทั้งรัฐบาลกลางของแคนาดา ซึ่งประกาศทุน 275 ล้านดอลลาร์แคนาดา (ประมาณหกพันสี่ร้อยล้านบาท) สำหรับโครงการงานวิจัยวัคซีน 96 โครงการทั้งในบริษัทและในมหาวิทยาลัย โดยมีแผนจะสร้าง "ธนาคารวัคซีน" เพื่อฝากวัคซีนไว้หลายอย่างที่สามารถใช้ถ้าโรคระบาดอีก ยังมีการลงทุนเพิ่มอีก 1,100 ล้านดอลลาร์แคนาดา (ประมาณสองหมื่นหกพันล้านบาท) เพื่อสนับสนุนการทดลองทางคลินิกในแคนาดาแล้วพัฒนาโซ่การผลิตและการแจกจำหน่ายสำหรับวัคซีน วันที่ 4 พฤษภาคม รัฐบาลแคนาดาจัดงบประมาณ 850 ล้านดอลลาร์แคนาดา (ประมาณสองหมื่นล้านบาท) ให้แก่องค์การอนามัยโลกเนื่องกับการออกสื่อสัญญาณต่อเนื่องเพื่อระดมทุน 8,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐให้วัคซีนโควิด

 
ผังของสำนักงาน Government Accountability Office ของสหรัฐ เปรียบเทียบการพัฒนาวัคซีนธรรมดากับไทม์ไลน์ที่เร่งเร็วขึ้น รวม ๆ คือ (บน) ทั่วไปใช้เวลา 10–15 ปีกว่าจะได้อนุมัติในสหรัฐ (ล่าง) เร่งเร็วใช้เวลาไม่กี่ปี คำแปลคร่าว ๆ (จากซ้ายไปขวาบนลงล่าง) - Exploratory = การวิจัยสืบเสาะ, Preclinic = การทดลองระยะพรีคลินิก, Clinical Trials = การทดลองทางคลินิกแบ่งเป็นระยะ ๆ, FDA Review and Approval = การพิจารณาและอนุมัติโดยองค์การอาหารและยาสหรัฐ, Manufacturing = การผลิต, FDA Rolling Review and Approval = การพิจารณาและอนุมัติที่ทำอย่างต่อเนื่อง, Rapid Manufacturing = การผลิตอย่างรวดเร็ว

ในประเทศจีน รัฐบาลได้ให้เงินกู้มีดอกเบี้ยต่ำแก่ผู้พัฒนาวัคซีนผ่านธนาคารกลาง และหาที่ดินให้เพื่อให้บริษัทสร้างโรงงานผลิตวัคซีน จนถึงเดือนมิถุนายน 2020 วัคซีนแคนดิเดต 6 อย่างจาก 11 อย่างที่กำลังทดสอบเบื้องต้นในมนุษย์มาจากองค์กรของจีน บริษัทวัคซีนและสถาบันวิจัย 3 แห่งได้เงินสนับสนุนจากรัฐบาลจีนเพื่อการวิจัย เพื่อการทดลองทางคลินิก และการผลิตวัคซีนซึ่งดีที่สุด โดยให้ความสำคัญกับการได้หลักฐานประสิทธิศักย์ของวัคซีนเร็ว ๆ ยิ่งกว่าความปลอดภัย วันที่ 18 พฤษภาคม จีนได้สัญญาว่าจะให้เงิน 2 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณหกหมื่นสามพันล้านบาท) เพื่อสนับสนุนงานขององค์การอนามัยโลกเพื่อกำจัดโควิด วันที่ 22 กรกฎาคม จีนได้ประกาศว่าจะให้เงินกู้ 1 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณ 32,000 ล้านบาท) เพื่อให้ประเทศต่าง ๆ ในลาตินอเมริกาและแคริบเบียนสามารถซื้อวัคซีนจากจีนได้ วันที่ 24 สิงหาคม นายกรัฐมนตรีจีนหลี่ เค่อเฉียงประกาศว่า จะแจกจำหน่ายวัคซีนของจีนให้แก่ประเทศเอเชียอาคเนย์ 5 ประเทศคือกัมพูชา ลาว เมียนมาร์ ไทยและเวียดนาม ก่อนอื่นเมื่อได้วัคซีนแล้ว

ในบรรดาประเทศสหภาพยุโรป เมื่อเดือนพฤษภาคม ฝรั่งเศสประกาศการลงทุน 4.9 ล้านดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณ 154 ล้านบาท) ในสหพันธ์การวิจัยวัคซีนโควิดผ่านเซพี ที่องค์กรต่าง ๆ รวมทั้งสถาบันปาสเตอร์ (ฝรั่งเศส), Themis Bioscience (ออสเตรีย) และมหาวิทยาลัยพิตต์สเบิร์ก (สหรัฐ) จะมีบทบาท ซึ่งเพิ่มทุนการพัฒนาวัคซีนโควิดของ CEPI เป็น 480 ล้านดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณหมื่นห้าพันล้านบาท) ในเดือนมีนาคม คณะกรรมาธิการยุโรปได้ลงทุน 80 ล้านยูโร (ประมาณ 2,769 ล้านบาท) กับ CureVac ซึ่งเป็นบริษัทเทคโนโลยีชีวภาพของเยอรมนีเพื่อพัฒนาวัคซีนแบบเอ็มอาร์เอ็นเอ ส่วนรัฐบาลเยอรมันเองก็ได้ลงทุนต่างหากกับบริษัทอีก 300 ล้านยูโร (ประมาณหมื่นสี่พันล้านบาท) ในเดือนมิถุนายน เบลเยียม นอร์เวย์ สวิตเซอร์แลนด์ เยอรมนี และเนเธอร์แลนด์เป็นผู้บริจาครายสำคัญให้แก่ CEPI เพื่อวิจัยวัคซีนโควิดในยุโรป

ในเดือนเมษายน รัฐบาลสหราชอาณาจักรก่อตั้งคณะกรรมการวัคซีนโควิดเฉพาะกิจเพื่อเร่งพัฒนาวัคซีนผ่านการร่วมงานระหว่างอุตสาหกรรม มหาวิทยาลัย กับองค์กรต่าง ๆ ของรัฐตลอดขั้นตอนการพัฒนาวัคซีน รวมทั้งกำหนดโรงพยาบาลในประเทศเพื่อทำการทดลองทางคลินิก กฎการอนุมัติ และการผลิตในที่สุด โครงการริเริ่มพัฒนาวัคซีนที่มหาวิทยาลัยออกซฟอร์ดและอิมพิเรียลคอลเลจลอนดอนได้รับงบประมาณ 44 ล้านปอนด์สเตอร์ลิง (ประมาณพันแปดร้อยล้านบาท) ในเดือนเมษายน

สำนักงานวิจัยและพัฒนาทางชีวเวชขั้นสูงสหรัฐ (Biomedical Advanced Research and Development Authority ตัวย่อ BARDA อ่านว่า บาร์ดา) เป็นองค์กรของรัฐบาลกลางสหรัฐที่ให้ทุนกับเทคโนโลยีรักษาโรค ได้ประกาศลงทุนเกือบ 1,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณสามหมื่นหนึ่งพันล้านบาท) เพื่อสนับสนุนการพัฒนาวัคซีนโควิด และเตรียมตัวผลิตวัคซีนแคนดิเดตที่มีหวังที่สุดในสหรัฐ วันที่ 16 เมษายน บาร์ดาลงทุน 483 ล้านดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณหมื่นห้าพันล้านบาท) กับบริษัทโมเดอร์นา (Moderna) และหุ้นส่วนคือจอห์นสันแอนด์จอห์นสัน บาร์ดายังมีงบประมาณอีก 4,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณแสนสามหมื่นล้านบาท) สำหรับพัฒนาวัคซีน ดังนั้น จึงอาจลงทุนพัฒนาวัคซีนแคนดิเดตได้ถึง 6–8 อย่างที่จะทดลองทางคลินิกในปี 2020–2021 โดยบริษัทต่าง ๆ เช่น Sanofi Pasteur (ฝรั่งเศส) และ Regeneron (สหรัฐ)

ในวันที่ 15 พฤษภาคม รัฐบาลกลางสหรัฐได้ประกาศให้งบประมาณกับโปรแกรมเร่งด่วนคือ Operation Warp Speed (แปลได้ว่า ปฏิบัติการความเร็วเหนือแสง) โดยมุ่งให้เริ่มทดลองวัคซีนแคนดิเดตทางคลินิกในช่วงฤดูใบไม้ร่วงปี 2020 แล้วผลิตวัคซีนที่ได้อนุมัติ 300 ล้านโดสให้ได้ในเดือนมกราคม 2021 ผู้นำโปรแกรมนี้เป็นนายพลทหารบกสหรัฐ ในเดือนมิถุนายน ผู้นำโปรแกรมแจ้งว่า จะทำงานร่วมกับบริษัท 7 บริษัทที่กำลังพัฒนาวัคซีนแคนดิเดตสำหรับโควิด คือ โมเดอร์นา จอห์นสันแอนด์จอห์นสัน เมอร์ค ไฟเซอร์ และมหาวิทยาลัยออกซฟอร์ดที่ร่วมมือกับบริษัทแอสตร้าเซนเนก้า บวกกับบริษัทอีกสองบริษัท แม้บริษัทไฟเซอร์ภายหลังจะระบุว่า "บริษัทไม่ได้ยอมรับเงินทุน (จากรัฐ)... การลงทุนเพื่อวิจัยและพัฒนาของไฟเซอร์ทั้งหมดเป็นการเสี่ยง"

การทดลองขององค์การอนามัยโลก

ในเดือนเมษายน 2020 องค์การอนามัยโลกได้ตีพิมพ์แผนการวิจัยและพัฒนาไวรัสโคโรนาใหม่ ซึ่งเตรียมแผน "การวิจัยทางคลินิกขนาดใหญ่ ทำในระดับนานาชาติ มีศูนย์หลายศูนย์ ทำแบบสุ่ม มีกลุ่มควบคุม" เพื่อให้สามารถ "ประเมินประโยชน์และความเสี่ยงของวัคซีนแคนดิเดตแต่ละอย่างพร้อม ๆ กันภายใน 3–6 เดือนที่มีให้ใช้ทดลอง" แผนการนี้มี "โพรไฟล์ผลิตภัณฑ์เป้าหมาย" (Global Target Product Profile ตัวย่อ TPP) ซึ่งจำแนกคุณสมบัติของวัคซีนที่ปลอดภัยและมีประสิทธิผลไว้เป็น 2 หมวด คือ "วัคซีนเพื่อการป้องกันในระยะยาวสำหรับบุคคลที่เสี่ยงโควิดสูงกว่า เช่น บุคลากรทางการแพทย์" และวัคซีนอื่น ๆ ที่ให้ภูมิคุ้มกันอย่างรวดเร็วเมื่อเกิดการระบาดใหม่

องค์การยังได้จัดตั้งทีมนานาชาติ คือ ทีพีพี (TPP) ขึ้นเพื่อ

  1. ประเมินการพัฒนาวัคซีนแคนดิเดตที่มีอนาคตมากสุด
  2. สร้างข้อมูล/แผนที่เกี่ยวกับวัคซีนแคนดิเดตและการทดลองทางคลินิกของวัคซีนทั่วโลก แล้วตีพิมพ์อัปเดตแผนของวัคซีนโดยอัปเดตบ่อย ๆ
  3. ประเมินและตรวจคัดวัคซีนแคนดิเดตที่มีอนาคตมากสุดพร้อม ๆ กันอย่างเร็วก่อนจะทดสอบในมนุษย์
  4. ออกแบบและประสานการทดลองแบบสุ่มและมีกลุ่มควบคุม มีหลายศูนย์ และทำในระดับนานาชาติซึ่งเรียกว่าการทดลองซอลิแดริตี (Solidarity trial) เพื่อให้สามารถประเมินประโยชน์และความเสี่ยงของวัคซีนแคนดิเดตต่าง ๆ ที่กำลังทดลองทางคลินิกในประเทศที่มีอัตราการติดโรคโควิดสูง แล้วตีความและแชร์ผลที่ได้อย่างรวดเร็วทั่วโลก

ทีมนานาชาตินี้จะจัดลำดับความสำคัญว่า วัคซีนใดควรเข้าสู่การทดลองทางคลินิกระยะที่ 2 และ 3 และระบุโพรโทคอล/เกณฑ์วิธีของการทดลองระยะ 3 แบบเข้ากันได้สำหรับวัคซีนทั้งหมดที่เข้าสู่ระยะก่อนได้รับอนุมัตินี้

แบบทดลองที่ปรับได้สำหรับการทดลองซอลิแดริตี

แบบทดลองทางคลินิกที่กำลังทำอยู่อาจปรับได้โดยเรียกว่าเป็น "adaptive design" (แบบปรับได้) ถ้าข้อมูลที่ได้ในการทดลองให้ความชัดเจนตั้งแต่เนิ่น ๆ เกี่ยวกับประสิทธิผลของวัคซีน ไม่ว่าจะบวกหรือลบ ดังนั้น การทดลองร่วม (Solidarity trial) ขององค์การอนามัยโลกสำหรับวัคซีนหลายอย่างที่ทดลองทางคลินิกในปี 2020 จะใช้วิธีเช่นนี้เพื่อให้สามารถเปลี่ยนพารามิเตอร์ของการทดลองได้อย่างรวดเร็วในศูนย์ทดลองทุกแห่งเมื่อผลปรากฏ วัคซีนแคนดิเดตใหม่ที่เข้าเกณฑ์ยังอาจเพิ่มเข้าในโปรแกรมการทดลองร่วม และวัคซีนแคนดิเดตที่ปรากฏโดยหลักฐานว่าปลอดภัยหรือมีประสิทธิศักย์ไม่ดีเทียบกับยาหลอกและวัคซีนอื่น ๆ ก็จะยกเลิกทดลองในโปรแกรมนี้

แบบปรับได้ที่ใช้ในการทดลองวัคซีนแคนดิเดตทางคลินิกระยะที่ 2–3 อาจทำให้ระยะการทดลองสั้นลงโดยมีอาสาสมัครผู้รับวัคซีนน้อยกว่า ช่วยเร่งการตัดสินใจไม่ว่าจะหยุดการทดลองตั้งแต่ต้น ๆ หรือตัดสินใจว่ามีผล หลีกเลี่ยงทำการวิจัยซ้ำ ๆ และเพิ่มการประสานงานเพื่อเปลี่ยนแบบการทดลองที่ทำร่วมในศูนย์ประเทศต่าง ๆ

หุ้นส่วน การแข่งขัน และการแจกจำหน่าย

บริษัทยายักษ์ใหญ่ที่มีประสบการณ์ผลิตวัคซีนเป็นจำนวนมาก ๆ รวมทั้งจอห์นสันแอนด์จอห์นสัน แอสตร้าเซนเนก้า และแกล็กโซสมิธไคลน์ กำลังสร้างพันธมิตรกับบริษัทเทคโนโลยีชีวภาพ รัฐบาลของประเทศต่าง ๆ และมหาวิทยาลัยเพื่อเร่งการพัฒนาวัคซีนที่มีประสิทธิภาพ เพื่อรวมสมรรถภาพทางการเงินและการผลิตเพื่อสร้างเทคโนโลยีวัคซีนโรคระบาดทั่วแบบใช้ตัวเสริม (adjuvant) แกล็กโซสมิธไคลน์จึงได้จับมือกับซาโนฟี่ ซึ่งเป็นหุ้นส่วนแบบที่ไม่ค่อยทำกันระหว่างบริษัทยักษ์ใหญ่นานาชาติเพื่อเร่งพัฒนาวัคซีน

เมื่อโควิด-19 กำลังระบาดไปทั่วอย่างรวดเร็วในปี 2020 องค์การนานาชาติเช่นองค์การอนามัยโลกและเซพี ผู้พัฒนาวัคซีน รัฐบาล และอุตสาหกรรมก็ได้ประเมินการแจกจำหน่ายวัคซีนที่จะได้ ประเทศผลิตวัคซีนแต่ละประเทศอาจถูกโน้มน้าวให้ขายวัคซีนในราคาสูงสุด หรือใช้วัคซีนในประเทศของตนก่อน ผู้เชี่ยวชาญเน้นว่า วัคซีนที่จะอนุมัติควรมีราคาที่พอซื้อได้และมีให้สำหรับบุคคลหน่วยหน้าในการรักษาพยาบาลและคนที่จำเป็นมากสุด ในเดือนเมษายน เดอะเดลีเทลิกราฟ (ลอนดอน) รายงานว่า สหราชอาณาจักรได้ตกลงทำการร่วมกับประเทศและองค์กรนานาชาติอื่น ๆ รวมทั้งประเทศฝรั่งเศส เยอรมนี และอิตาลีเพื่อค้นหาวัคซีนและแชร์ผลที่ได้ และตกลงว่า ประชาชนอังกฤษจะไม่ได้รับสิทธิพิเศษเพื่อได้วัคซีนโควิดที่มหาวิทยาลัยอังกฤษซึ่งได้รับเงินภาษีของประชาชนเป็นผู้พัฒนาขึ้น บริษัทหลายแห่งมีแผนผลิตวัคซีนเพื่อเริ่มต้นขายในราคาถูก แล้วเพิ่มราคาเพื่อให้ได้กำไรภายหลังถ้าต้องฉีดวัคซีนทุกปีและเมื่อประเทศต่าง ๆ ตุนวัคซีนเผื่ออนาคต

องค์การอนามัยโลกและเซพีกำลังสร้างทรัพยากรทางการเงินและแนวปฏิบัติเพื่อส่งวัคซีนที่มีประสิทธิผล 3 อย่างหรือยิ่งกว่าไปทั่วโลก โดยสำนึกว่าประเทศต่าง ๆ และประชากรกลุ่มต่าง ๆ ย่อมจำเป็นต่างกัน ยกตัวอย่างเช่น วัคซีนที่มีประสิทธิผลน่าจะจัดก่อนอื่นให้แก่บุคลากรทางแพทย์และกลุ่มประชากรที่เสี่ยงป่วยหนักและเสี่ยงตายมากสุดจากการติดโรค เช่น คนชราหรือคนจนที่อยู่ในชุมชนแออัด ทั้งองค์การอนามัยโลก เซพี และกาวีต่างก็ได้แสดงความเป็นห่วงว่า ประเทศร่ำรวยไม่ควรได้วัคซีนโควิดก่อนประเทศอื่น ๆ แต่ควรพิจารณาความจำเป็นในหมู่ประชากรและความจำเป็นเพื่อลดปัญหาทางเศรษฐกิจ

กำหนดเวลาต่าง ๆ ที่ต้องย่อลง

ประเด็นต่าง ๆ ทางภูมิรัฐศาสตร์ ปัญหาของกลุ่มประชากรที่อ่อนแอ และปัญหาการผลิตวัคซีนเป็นพัน ๆ ล้านโดสล้วนอาจกดดันให้ย่อกำหนดเวลาต่าง ๆ ในการพัฒนาวัคซีนและในบางกรณี อาจรวมระยะการทดลองทางคลินิกหลายระยะเข้าด้วยกันแล้วทำพร้อม ๆ กันโดยใช้เวลาแค่เดือน ๆ ซึ่งปกติต้องทำเป็นลำดับต่อ ๆ กันเป็นปี ๆ ยกตัวอย่างเช่น ผู้พัฒนาวัคซีนประเทศจีนและศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคจีน (Chinese Center for Disease Control and Prevention) ได้เริ่มงานพัฒนาวัคซีนในเดือนมกราคม 2020 แต่เพียงแค่ถึงเดือนมีนาคม ก็กำลังตรวจดูวัคซีนแคนดิเดตเป็นจำนวนมากโดยใช้กำหนดเวลาที่ย่อลง และมีจุดประสงค์เพื่อแสดงความแข็งแกร่งของเทคโนโลยีจีนเหนือของสหรัฐ และเพื่อให้ชาวจีนมั่นใจถึงคุณภาพวัคซีนที่ผลิตในจีน

เพื่อเร่งพัฒนาวัคซีนในกำหนดเวลาย่อ ๆ สำหรับโรคระบาดทั่ว ทั้งผู้พัฒนาวัคซีนและรัฐบาลได้ยอมรับความเสี่ยงเมื่อลัดวงจรพัฒนาวัคซีนปกติ ผู้บริหารของอุตสาหกรรมคนหนึ่งถึงกับกล่าวว่า "วิกฤติการณ์ของโลกใหญ่จนกระทั่งเราแต่ละคนจะต้องยอมเสี่ยงที่สุดเดี๋ยวนี้เพื่อยุติโรคนี้" มีเรื่องที่ต้องพิจารณาหลายเรื่องรวมทั้งระดับความเป็นพิษที่ยอมรับได้ (คือความปลอดภัย) การตั้งเป้าที่กลุ่มประชากรที่อ่อนแอ ความก้าวหน้าอย่างมากของประสิทธิศักย์วัคซีนที่ต้องมี ระยะการป้องกันของวัคซีน ระบบการส่งยาพิเศษ (เช่น ให้ทางปากหรือทางจมูก แทนที่จะฉีด) ขนาดการให้ยา ความเสถียรของวัคซีนและวิธีการเก็บในคลัง การอนุมัติให้ใช้เป็นการฉุกเฉินก่อนได้รับอนุมัติทั่วไป วิธีการผลิตดีที่สุดเพื่อให้ได้วัคซีนเป็นพัน ๆ ล้านโดส และการแจกจำหน่ายวัคซีนที่ได้อนุมัติ ถ้านับเริ่มจากการทดลองทางคลินิกระยะที่ 1 วัคซีนถึงร้อยละ 84–90 ล้มเหลวในช่วงพัฒนาการแล้วไม่ได้รับอนุมัติให้วางตลาดขาย ถ้าเริ่มจากการทดลองทางคลินิกระยะที่ 3 วัคซีนร้อยละ 25.7 ล้มเหลวและไม่ได้รับอนุมัติโดยที่สุด ผู้ผลิตวัคซีนอาจจะลงทุนไปแล้วเกิน 1,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณสามหมื่นหนึ่งพันล้านบาท) โดยได้ผลิตวัคซีนเป็นล้าน ๆ โดสไปแล้วที่ใช้ไม่ได้ ในกรณีของโควิด-19 โดยเฉพาะ ประสิทธิศักย์ของวัคซีนที่อัตราร้อยละ 70 อาจพอระงับการระบาดทั่ว เพราะถ้ามีประสิทธิศักย์เพียงร้อยละ 60 การระบาดก็ยังอาจต่อไปได้ และประสิทธิศักย์ที่น้อยกว่าร้อยละ 60 จะไม่ก่อภูมิคุ้มกันหมู่พอระงับการกระจายเชื้อโดยตนเอง

โรคที่ระบาดทั่วในปี 2020 ได้สร้างปัญหากับสถาบันวิจัยเพราะการเว้นระยะห่างทางสังคมและการปิดห้องปฏิบัติการ อุปกรณ์เครื่องใช้ที่จำเป็นอย่างยิ่งสำหรับการวิจัยและพัฒนาวัคซีนก็ขาดแคลนขึ้นเรื่อย ๆ เนื่องจากการซื้อแข่งขันกันในระดับนานาชาติหรือการเข้ายึดของรัฐ กำหนดเวลาต่าง ๆ สำหรับการทดลองทางคลินิก ซึ่งปกติเป็นกระบวนการที่ทำเป็นลำดับต่อ ๆ กันโดยใช้เวลาเป็นปี ๆ ก็กำลังย่อเป็นการทดลองตรวจความปลอดภัย ประสิทธิศักย์ และหาขนาดยาที่ทำพร้อม ๆ กันโดยใช้เวลาเป็นแค่เดือน ๆ ซึ่งอาจมีผลต่อความปลอดภัย

แพลตฟอร์มเทคโนโลยี

ในเดือนกันยายน 2020 นักวิทยาศาสตร์ของเซพีรายงานว่า มีแพลตฟอร์เทคโนโลยี 9 แพลตฟอร์มที่กำลังวิจัยและพัฒนาในช่วงปี 2020 เพื่อสร้างวัคซีนต้านโควิด-19 โดยยังมีวัคซีนแคนดิเดตเป็นจำนวนมากที่ไม่ระบุแพลต์ฟอร์มเทคโนโลยี แพลตฟอร์มโดยมากสำหรับวัคซีนที่อยู่ในช่วงทดลองทางคลินิกจนถึงเดือนกันยายนได้เล็งโปรตีน spike ของไวรัสและรูปแบบต่าง ๆ ของโปรตีนนี้เพื่อใช้เป็นแอนติเจนหลักในการสร้างภูมิคุ้มกันโรค แพลตฟอร์มที่กำลังพัฒนาในปี 2020 รวมเทคโนโลยีกรดนิวคลีอิก (คือ เอ็มอาร์เอ็นเอที่ดัดแปลงนิวคลีโอไซด์ (modRNA) หรือดีเอ็นเอ), เวกเตอร์ไวรัสที่ไม่ขยายพันธุ์, เพปไทด์, โปรตีนจากยีนลูกผสม, ไวรัสโควิดลดฤทธิ์ที่ยังเป็น และไวรัสโควิดเชื้อตาย

เทคโนโลยีวัคซีนที่กำลังพัฒนาเพื่อโควิดหลายอย่างไม่เหมือนกับวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่ที่ใช้กันอยู่แล้ว แต่จัดเป็นของใหม่ที่ทำงานเฉพาะเจาะจงกับกลไกการแพร่เชื้อของโควิด เทคโนโลยีที่ใช้ยังอาจเพิ่มความยืดหยุ่นในการจัดการแอนติเจน และบางอย่างอาจมีประสิทธิผลดีกว่าในกลุ่มประชากรย่อยต่าง ๆ รวมทั้งคนชรา เด็ก หญิงมีครรภ์ และคนไข้ที่ภูมิต้านทานอ่อนแอ

 
วัคซีนแคนดิเดตที่อาจสร้างโปรตีนของไวรัส SARS-CoV-2 แล้วทำให้ภูมิคุ้มกันตอบสนองรวมทั้ง (1) เอ็มอาร์เอ็นเอที่เข้ารหัสยีนของไวรัสโควิด-19 ซึ่งทำให้เซลล์สร้างโปรตีนของไวรัส (2) เป็นโปรตีนที่ผิวหุ้มไวรัสโควิด-19 ที่ผลิตจากยีนลูกผสม (3) เวกเตอร์ไวรัสที่มียีนของโควิด-19 ซึ่งทำให้เซลล์สร้างโปรตีนของไวรัส
 
ผังแสดงการทำงานของวัคซีนอาร์เอ็นเอ ซึ่งเป็นเทคโนโลยีใหม่ชนิดหนึ่งที่ใช้ในวัคซีนโควิด-19 รวมทั้งของบริษัทไฟเซอร์-ไบออนเทคและของบริษัทโมเดอร์นา เอ็มอาร์เอ็นเอซึ่งอาจบรรจุอยู่ในอนุภาคนาโนที่เป็นลิพิดจะเข้าไปในเซลล์แล้วได้การแปลรหัสเป็นโปรตีนของไวรัสโควิด-19 ซึ่งก่อการตอบสนองจากภูมิคุ้มกัน แล้วทำให้ภูมิคุ้มกันรู้จักโปรตีนของไวรัส เมื่อติดเชื้อโควิด-19 ในอนาคต ก็จะตอบสนองต่อเชื้อได้อย่างเข้มแข็งและรวดเร็ว
สถิติวัคซีนโควิด‑19 สำหรับเทคโนโลยีต่าง ๆ (ก.พ. 2021)
เทคโนโลยี แคนดิเดต ที่กำลังทดลอง
ในมนุษย์ 		ที่ได้อนุมัติใน
อย่างน้อย 1 ประเทศ 		ประเทศที่
อนุมัติให้ใช้
เวกเตอร์ไวรัสที่ไม่ขยายพันธุ์ 35 4 4 55
ใช้อาร์เอ็นเอ 36 3 2 42
ไวรัสโควิด-19 เชื้อตาย 19 5 3 25
หน่วยย่อยโปรตีนของไวรัสโควิด-19 80 4 1 2
ใช้ดีเอ็นเอ 23 2 0 0
อนุภาคคล้ายไวรัส 19 1 0 0
เวกเตอร์ไวรัสที่ยังขยายพันธุ์ 23 0 0 0
ไวรัสโควิด-19 เป็น ๆ แต่ลดฤทธิ์แล้ว 4 0 0 0
  1. มีวัคซีนแคนดิเดตหลายสิบชนิดที่ไม่ระบุเทคโนโลยี
  2. Non-replicating viral vector
  3. ↑ มีวัคซีนแคนดิเดตหนึ่งอย่างหรือมากกว่าในการทดลองระยะที่ 2 หรือ 2-3
  4. RNA-based
  5. Inactivated virus
  6. Protein subunit
  7. DNA-based
  8. Virus-like particle
  9. Replicating viral vector
  10. Live attenuated virus

วัคซีน

จนถึงวันที่ 21 ธันวาคม ประเทศ 17 ประเทศ และสหภาพยุโรป ได้อนุมัติให้ใช้วัคซีนของบริษัทไฟเซอร์-ไบออนเทคคือ tozinameran เป็นการฉุกเฉิน บาห์เรนยังอนุมัติให้วางตลาดขายฉุกเฉินสำหรับวัคซีน BBIBP-CorV ของบริษัทซิโนฟาร์ม โดยสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ต่อมาก็ได้ทำเช่นกัน ในสหราชอาณาจักรจนถึงวันที่ 16 ธันวาคม คน 138,000 คนได้รับ tozinameran ในอาทิตย์แรกของโปรแกรมการฉีดวัคซีนของประเทศ ในวันที่ 11 ธันวาคม 2020 องค์การอาหารและยาสหรัฐได้อนุญาตให้ใช้ tozinameran เป็นการฉุกเฉิน อีกอาทิตย์ต่อมา ก็ให้อนุญาตเช่นกันกับวัคซีน mRNA-1273 ของบริษัทโมเดอร์นา จึงเป็นประเทศแรกที่อนุญาตให้ใช้วัคซีน 2 อย่างเป็นการฉุกเฉิน

เซพีจัดระยะการพัฒนาวัคซีนเป็นสามกลุ่ม คือ (1) ระยะการสำรวจ (exploratory) คือการวางแผนและออกแบบวัคซีนโดยไม่มีการประเมินในสิ่งมีชีวิต (2) พรีคลินิก (preclinical) คือการประเมินในสิ่งมีชีวิตและเตรียมตัวผลิตสารประกอบเพื่อจะทดสอบในมนุษย์ หรือ (3) ที่เริ่มทดสอบความปลอดภัยในมนุษย์อาสาสมัครที่สุขภาพดีระยะที่ 1 แล้ว จนถึงกลางเดือนกันยายน มีวัคซีนแคนดิเดต 321 อย่างที่ได้ยืนยันแล้วว่ากำลังทดลองทางคลินิก หรือว่าเป็นโครงการสำรวจหรือพรีคลินิก

การทดลองระยะที่ 1 โดยหลักทดสอบความปลอดภัยและขนาดยาเป็นเบื้องต้นโดยให้ยาแก่อาสาสมัครสุขภาพดีเป็นสิบ ๆ คน ระยะที่ 2 ซึ่งทำหลังประสบความสำเร็จในระยะที่ 1 จะตรวจปฏิกิริยาของภูมิคุ้มกัน, ขนาดของยา (คือตรวจประสิทธิศักย์โดยใช้ค่าวัดของสารบ่งชี้ทางชีวภาพ คือ biomarker) และผลที่ไม่พึงประสงค์ ปกติทำกับคนเป็นร้อย ๆ คน การทดลองระยะ 1–2 ทดสอบความปลอดภัยและการตอบสนองของภูมิคุ้มกันในเบื้องต้นโดยจะกำหนดขนาดที่ได้ผลให้แม่นยำด้วย ส่วนการทดลองระยะที่ 3 ปกติจะมีอาสาสมัครมากกว่า มีกลุ่มควบคุม และทดสอบประสิทธิผลป้องกันโรคของวัคซีน (เป็นการทดลองแบบแทรกแซง คือ interventional) และจะเฝ้าสังเกตผลที่ไม่พึงประสงค์เมื่อใช้ขนาดยาที่ดีสุด นิยามของความปลอดภัยของวัคซีน ประสิทธิศักย์ จุดยุติทางคลินิก (clinical endpoint) ในการทดลองระยะที่ 3 อาจต่างกันระหว่างบริษัทต่าง ๆ เช่นการนิยามระดับผลข้างเคียง การติดเชื้อ หรือการแพร่เชื้อ และว่า วัคซีนป้องกันการติดเชื้อโควิดแบบรุนแรงหรือแบบปานกลาง

วัคซีนที่ได้ขึ้นทะเบียนแล้ว

ดูเพิ่มที่รายการขึ้นทะเบียนวัคซีน (ภาษาอังกฤษ)

องค์กรควบคุมของประเทศต่าง ๆ ได้อนุมัติให้ใช้วัคซีน 11 ชนิดเป็นการฉุกเฉิน ในจำนวนนั้น 6 ชนิดได้รับอนุมัติจากองค์กรควบคุมที่องค์การอนามัยโลกจัดว่ามีระเบียบเคร่งครัด (stringent regulatory authorities) อย่างน้อย 1 แห่ง

วัคซีนที่อนุมัติเป็นการฉุกเฉินหรือให้ใช้ทั่วไป
วัคซีนแคนดิเดต
ผู้พัฒนา/ผู้ให้ทุน 		ของประเทศ เทคโนโลยี จำนวนโดส
ระยะห่าง 		อุณหภูมิเก็บ การทดลองก่อนวางตลาด
(จำนวนอาสาสมัคร) 		การทดลองหลังวางตลาด
(จำนวนอาสาสมัคร)
แอสตร้าเซนเนก้า (Vaxzevria, Covishield)

มหาวิทยาลัยออกซฟอร์ด, แอสตร้าเซนเนก้า, เซพี

สหราชอาณาจักร, สวีเดน อะดีโนไวรัสของชิมแปนซีที่แปลงเพื่อใช้เป็นเวกเตอร์ (ChAdOx1) 2 โดส
4-12 สัปดาห์		 2–8 °C ระยะ 3 (30,000)
การทดลองแบบสุ่มและมีกลุ่มควบคุมโดยใช้ยาหลอกเพื่อตรวจประสิทธิศักย์ ความปลอดภัย และการตอบสนองของภูมิคุ้มกัน
สถานะ - ประสิทธิศักย์อยู่ที่ร้อยละ 76 หลังจากโดสแรกและร้อยละ 81 หลังจากโดสที่สองโดยฉีดห่างกัน 12 สัปดาห์หรือยิ่งกว่า
ช่วงเวลาและแหล่ง: พ.ค. 2020 – ส.ค. 2021, บราซิล (5,000), สหราชอาณาจักร, อินเดีย 		ระยะ 4 (10,000)
การรักษาที่ไม่ได้จัดกลุ่มโดยสุ่ม
ช่วงเวลาและแหล่ง: กพ. 2021-ธค. 2024 ในเดนมาร์ก
ไฟเซอร์ (Comirnaty)

ไบออนเทค, ไฟเซอร์

เยอรมนี สหรัฐ อาร์เอ็นเอ (เอ็มอาร์เอ็นเอที่ดัดแปลงนิวคลีโอไซด์ หุ้มด้วยอนุภาคนาโนที่เป็นลิพิด) 2 โดส
3-4 สัปดาห์		 −70±10 °C (ตู้แช่แข็งพิเศษ) ระยะ 3 (43,998)
การทดลองแบบสุ่มและมีกลุ่มควบคุมโดยใช้ยาหลอก
สถานะ - ผลบวกที่พบจากการวิเคราะห์ในระหว่างการทดลองได้ประกาศเมื่อวันที่ 18 พ.ย. 2020 แล้วตีพิมพ์ในวันที่ 10 ธ.ค. 2020 โดยรายงานประสิทธิศักย์ทั่วไปถึงร้อยละ 95
ช่วงเวลาและแหล่ง: ก.ค. 2020 – พ.ย. 2020, เยอรมนี สหรัฐ 		ระยะ 4 (10,000)
การรักษาที่ไม่ได้จัดกลุ่มโดยสุ่ม
ช่วงเวลาและแหล่ง: กพ. 2021 – ธค. 2024 เดนมาร์ก
จอห์นสันแอนด์จอห์นสัน

Janssen Pharmaceutica (หน่วยงานของจอห์นสันแอนด์จอห์นสัน), BIDMC

สหรัฐ เนเธอร์แลนด์ เวกเตอร์เป็นอะดีโนไวรัสลูกผสมที่ไม่ขยายพันธุ์ (Ad26) 1 โดส 2–8 °C ระยะ 3 (40,000)
การทดลองแบบสุ่ม อำพรางสองฝ่าย มีกลุ่มควบคุมโดยใช้ยาหลอก
สถานะ - ผลบวกจากการวิเคราะห์ในระหว่างการทดลองได้ประกาศในวันที่ 29 ม.ค. 2021 วัคซีนมีประสิทธิศักย์ป้องกันการติดโรคแบบมีอาการอ่อนจนถึงปานกลางร้อยละ 66 (ร้อยละ 64 ในแอฟริกาใต้จนถึงร้อยละ 72 ในสหรัฐ) และแบบมีอาการหนักร้อยละ 85
ช่วงเวลาและแหล่ง: ก.ค. 2020 – 2023, สหรัฐ อาร์เจนตินา บราซิล ชิลี โคลอมเบีย เม็กซิโก เปรู ฟิลิปปินส์ แอฟริกาใต้ และยูเครน
BBIBP-CorV

หน่วยงานของซิโนฟาร์ม คือ Beijing Institute of Biological Products

จีน ไวรัสโควิด-19 เชื้อตาย (เพาะใน vero cell) 2 โดส
3-4 สัปดาห์		 2–8 °C ระยะ 3 (48,000)
การทดลองแบบสุ่มและมีกลุ่มควบคุมโดยใช้ยาหลอก อำพรางทั้งสองฝ่าย ทำคู่ขนาน เพื่อตรวจความปลอดภัยและประสิทธิศักย์ในการป้องกันโรค
สถานะ - ผลการทดลองที่ตรวจสอบโดยผู้รู้เสมอกันระบุว่าวัคซีนมีประสิทธิศักย์ป้องกันการติดเชื้อแบบแสดงอาการที่ร้อยละ 78.1
ช่วงเวลาและแหล่ง: ก.ค. 2020 – ก.ค. 2021, สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ บาห์เรน จอร์แดน อาร์เจนตินา โมร็อกโก เปรู
โมเดอร์นา (Spikevax)

โมเดอร์นา, NIAID, BARDA, เซพี

สหรัฐ เอ็มอาร์เอ็นเอ (เอ็มอาร์เอ็นเอที่ดัดแปลงนิวคลีโอไซด์ หุ้มด้วยอนุภาคนาโนที่เป็นลิพิด) 2 โดส
4 สัปดาห์		 −20±5 °C
(ตู้แช่แข็งยา) 		ระยะ 3 (30,000)
การทดลองแบบสุ่มและมีกลุ่มควบคุมโดยใช้ยาหลอกเพื่อทดสอบประสิทธิศักย์ ความปลอดภัย และการตอบสนองของภูมิคุ้มกัน
สถานะ - ผลบวกที่พบจากการวิเคราะห์ในระหว่างการทดลองได้ประกาศเมื่อวันที่ 15 พ.ย. 2020 แล้วตีพิมพ์วันที่ 30 ธ.ค. 2020 โดยรายงานประสิทธิศักย์ของวัคซีนที่ร้อยละ 94.1
ช่วงเวลาและแหล่ง: ก.ค. 2020 – ต.ค. 2022, สหรัฐ 		ระยะ 4 (10,000)
การรักษาที่ไม่ได้จัดกลุ่มโดยสุ่ม
ช่วงเวลาและแหล่ง: Feb 2021 – Dec 2024, Denmark
สปุตนิกวี (Gam-COVID-Vac)

สถาบันวิจัยระบาดวิทยาและจุลชีววิทยากามาเลีย

รัสเซีย เวกเตอร์เป็นอะดีโนไวรัสลูกผสมที่ไม่ขยายพันธุ์ (Ad5 และ Ad26) 2 โดส
3 สัปดาห์		 ≤−18 °C
(ตู้แช่แข็งยา) 		ระยะ 3 (40,000)
การทดลองแบบสุ่ม อำพรางสองฝ่าย มีกลุ่มควบคุมโดยใช้ยาหลอก เพื่อตรวจประสิทธิศักย์ การตอบสนองของภูมิคุ้มกัน และความปลอดภัย
สถานะ - การวิเคราะห์ผลการทดลองในระหว่างที่ตีพิมพ์ในวารสารการแพทย์เดอะแลนซิตระบุประสิทธิศักย์ของวัคซีนที่ร้อยละ 91.6 โดยไม่มีผลข้างเคียงเกินปกติ
ช่วงเวลาและแหล่ง: ส.ค. 2020 – พ.ค. 2021, รัสเซีย, เบลารุส, อินเดีย, เวเนซุเอลา, สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์
โคโรนาแว็ก

ซิโนแว็ก

จีน ไวรัสโควิด-19 เชื้อตาย (เพาะใน vero cell) 2 โดส
2-4 สัปดาห์		 2–8 °C ระยะ 3 (33,620)
การทดลองแบบสุ่ม อำพรางสองฝ่าย มีกลุ่มควบคุมโดยใช้ยาหลอก เพื่อตรวจประสิทธิศักย์และความปลอดภัย
สถานะ - ผลการทดลองทางคลินิกระยะที่ 3 ในตุรกีซึ่งได้ทบทวนโดยผู้รู้เสมอกันแล้วแสดงประสิทธิศักย์ที่ร้อยละ 83.5 งานศึกษาหนึ่งในชิลีแสดงประสิทธิศักย์ป้องกันร้อยละ 65 สำหรับการติดเชื้อที่แสดงอาการ, ร้อยละ 87 สำหรับการเข้า รพ., ร้อยละ 90 สำหรับการเข้าห้องไอซียู และร้อยละ 86 สำหรับการเสียชีวิต

ส่วนงานในบราซิลระบุว่ามีประสิทธิศักย์ป้องกันร้อยละ 50.7 สำหรับการติดเชื้อที่แสดงอาการทั้งหมด, ร้อยละ 83.7 สำหรับการติดเชื้อที่มีอาการเบา และเต็มร้อยสำหรับการมีอาการหนัก
ช่วงเวลาและแหล่ง: ก.ค. 2020 – ต.ค. 2021, บราซิล (15,000); ส.ค. 2020 - ม.ค. 2021, อินโดนีเซีย (1,620); ต.ค. – พ.ย. 2020, จีน (1,040); พ.ย. 2020 – ม.ค. 2022, ชิลี (3,000); เม.ย. 2021 – มิ.ย. 2022, ฟิลิปปินส์ (ระยะ 2-3: 352); ก.ย. 2020 – ก.พ. 2021, ตุรกี (13,000)

ระยะ 4 (37,867)
การรักษา
ช่วงเวลาและแหล่ง: บราซิล ก.พ. 2021 – ก.พ. 2022, เมืองเซอร์ฮานา รัฐเซาเปาลู (27,711); มี.ค. 2021 – มี.ค. 2022, เมืองมาเนาส์ รัฐอามาโซนัส (10,156)
โคแว็กซิน (BBV152)

ภารตะไบโอเทค, สภาวิจัยทางการแพทย์แห่งอินเดีย

อินเดีย ไวรัสโควิด-19 เชื้อตาย (เพาะใน vero cell) 2 โดส
4 สัปดาห์		 2–8 °C ระยะ 3 (25,800)
การทดลองแบบสุ่ม อำพรางผู้สังเกตการณ์ มีกลุ่มควบคุมโดยใช้ยาหลอก
สถานะ - บริษัทรายงานว่า ผลระหว่างการทดลองทางคลินิกระยะที่ 3 พบว่าวัคซีนมีประสิทธิศักย์ร้อยละ 78
ช่วงเวลาและแหล่ง: พ.ย. 2020-มี.ค. 2021, อินเดีย 		ระยะ 4 (1,000)
การรักษาที่ไม่ได้จัดกลุ่มโดยสุ่ม
ช่วงเวลาและแหล่ง: ก.ค. 2021 – ธ.ค. 2021, อินเดีย
สปุตนิกไลท์

สถาบันวิจัยระบาดวิทยาและจุลชีววิทยากามาเลีย

 รัสเซีย เวกเตอร์เป็นอะดีโนไวรัสลูกผสมที่ไม่ขยายพันธุ์ (Ad26) 1 โดส 2–8 °C ระยะ 3 (7,000)
การทดลองแบบสุ่มและมีกลุ่มควบคุมโดยใช้ยาหลอก อำพรางทั้งสองฝ่าย
ช่วงเวลาและแหล่ง: ก.พ. – ธ.ค. 2021, รัสเซีย (6,000)
Convidicea

แคนซิโนไบโอลอจิกส์, Beijing Institute of Biotechnology of the Academy of Military Medical Sciences

 จีน เวกเตอร์เป็นอะดีโนไวรัสลูกผสม (Ad5) 1 โดส 2–8 °C ระยะ 3 (40,000)
การทดลองแบบสุ่มและมีกลุ่มควบคุมโดยใช้ยาหลอก อำพรางทั้งสองฝ่าย ทำหลายศูนย์ทั่วโลก เพื่อตรวจประสิทธิศักย์ ความปลอดภัย และการตอบสนองของภูมิคุ้มกัน
สถานะ - ในเดือนกุมภาพันธ์ 2021 การวิเคราะห์ผลการทั่วโลกในระหว่างพบประสิทธิศักย์ของวัคซีนที่ร้อยละ 65.7 ต่อโรคโควิด-19 ที่มีอาการ และร้อยละ 90.98 สำหรับโรคอาการรุนแรง
ช่วงเวลาและแหล่ง: มี.ค. – ธ.ค. 2020, จีน; ก.ย. 2020 – ธ.ค. 2021, ปากีสถาน; ก.ย. 2020 – ธ.ค. 2020, รัสเซีย, จีน, อาร์เจนตินา, ชิลี; เม็กซิโก; ปากีสถาน; ซาอุดีอาระเบีย
WIBP-CorV

หน่วยงานของซิโนฟารม์ คือ Wuhan Institute of Biological Products

จีน วัคซีนไวรัสโควิด-19 เชื้อตาย (เพาะใน vero cells) 2 โดส
3 สัปดาห์		 2–8 °C ระยะ 3 (51,600)
การทดลองแบบสุ่มและมีกลุ่มควบคุมโดยใช้ยาหลอก อำพรางทั้งสองฝ่าย
สถานะ - ผลงานการทดลองที่ได้ทบทวนโดยผู้รู้เสมอกันแล้วแสดงประสิทธิศักย์ป้องกันการติดเชื้อที่แสดงอาการที่ร้อยละ 72.8
ช่วงเวลาและแหล่ง: ก.ค. 2020 – มี.ค. 2021, บาห์เรน, อียิปต์, จอร์แดน, สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์; ก.ย. 2020 – ก.ย. 2021, เปรู; ก.ย. 2020 – ธ.ค. 2020, โมร็อกโก
EpiVacCorona

สถาบันเวกตอร์

รัสเซีย หน่วยย่อยเพปไทด์ของไวรัสโควิด-19 2 โดส
3 สัปดาห์		 2–8 °C ระยะ 3 (40,150 (ตามแผน), 3,000 (เริ่ม))
การทดลองแบบสุ่มและมีกลุ่มควบคุมโดยใช้ยาหลอก อำพรางทั้งสองฝ่าย เพื่อประเมินประสิทธิศักย์ การตอบสนองของภูมิคุ้มกัน และความปลอดภัย
ช่วงเวลาและแหล่ง: พ.ย. 2020 – ธ.ค. 2021, รัสเซีย (3,000)
ZF2001 (ZIFIVAX)

Anhui Zhifei Longcom Biopharmaceutical Co. Ltd.

จีน หน่วยย่อยโปรตีนแบบลูกผสมของไวรัสโควิด-19 3 โดส
30 วัน		 2–8 °C ระยะ 3 (29,000)
การทดลองแบบสุ่มและมีกลุ่มควบคุมโดยใช้ยาหลอก อำพรางทั้งสองฝ่าย
ช่วงเวลาและแหล่ง: ธ.ค. 2020 – เม.ย. 2022, จีน, เอกวาดอร์, อินโดนีเซีย, มาเลเซีย, ปากีสถาน, อุซเบกิสถาน
Abdala

BioCubaFarma, Center for Genetic Engineering and Biotechnology

คิวบา ส่วนประกอบของไวรัสโควิด-19 3 โดส
2 สัปดาห์		 2–8 °C ระยะ 3 (48,290)
การทดลองแบบสุ่มและมีกลุ่มควบคุมโดยใช้ยาหลอก ทำในหลายศูนย์ อำพรางทั้งสองฝ่าย
ช่วงเวลาและแหล่ง: มี.ค.-ก.ค. 2021, คิวบา
CoviVac

The Chumakov Centre ที่วิทยาศาสตรบัณฑิตยสถานรัสเซีย

รัสเซีย ไวรัสโควิด-19 เชื้อตาย (เพาะใน vero cells) 2 โดส
2 สัปดาห์		 2–8 °C ระยะ 3 (32,000)
การทดลองแบบสุ่มและมีกลุ่มควบคุมโดยใช้ยาหลอก อำพรางทั้งสองฝ่าย เพื่อตรวจประสิทธิศักย์และความปลอดภัย
ช่วงเวลาและแหล่ง: พ.ค. 2021 – ?, รัสเซีย (3,000)
QazCovid-in (QazVac)
Research Institute for Biological Safety Problems 		คาซัคสถาน ไวรัสโควิด-19 เชื้อตาย 2 โดส
3 สัปดาห์		 2–8 °C ระยะ 3 (3,000)
การทดลองแบบสุ่มและมีกลุ่มควบคุมโดยใช้ยาหลอก อำพราง
ช่วงเวลาและแหล่ง: มี.ค. 2021 – ก.ค. 2021, คาซัคสถาน
Minhai COVID-19 vaccine (KCONVAC)

Minhai Biotechnology Co., Shenzhen Kangtai Biological Products Co. Ltd.

จีน ไวรัสโควิด-19 เชื้อตาย (เพาะใน vero cell) 2 โดส
4 สัปดาห์		 2–8 °C ระยะ 3 (28,000)
การทดลองแบบสุ่มและมีกลุ่มควบคุมโดยใช้ยาหลอก อำพรางทั้งสองฝ่าย
ช่วงเวลาและแหล่ง: เม.ย.-พ.ย. 2021, จีน, มาเลเซีย, ฟิลิปปินส์
COVIran Barakat (COVIRAN)

Barakat Pharmaceutical Group, Shifa Pharmed Industrial Group

อิหร่าน ไวรัสโควิด-19 เชื้อตาย 2 โดส
4 สัปดาห์		 2–8 °C ระยะ 3 (30,500)

ตุลาคม 11, 2021
คซ, นโคว, งก, ามภาษา, ในบทความน, ไว, ให, านและผ, วมแก, ไขบทความศ, กษาเพ, มเต, มโดยสะดวก, เน, องจากว, เด, ยภาษาไทยย, งไม, บทความด, งกล, าว, กระน, ควรร, บสร, างเป, นบทความโดยเร, วท, ดว, คซ, นโรคต, ดเช, อไวร, สโคโรนา, 2019, เป, นว, คซ, นท, งสร, างภ, มก, นต, อเช, . lingkkhamphasa inbthkhwamni miiwihphuxanaelaphurwmaekikhbthkhwamsuksaephimetimodysadwk enuxngcakwikiphiediyphasaithyyngimmibthkhwamdngklaw krann khwrribsrangepnbthkhwamodyerwthisudwkhsinorkhtidechuxiwrsokhorna 2019 epnwkhsinthimungsrangphumikhumkntxechuxiwrsokhornathiepnsaehtukhxngorkhokhwid 19 odykxnthicaekidkarrabadthwkhxngokhwid 19 idmikhwamphyayaminkarphthnawkhsinsahrborkhiwrsokhornachnidthiepnsaehtukhxngorkhxun echn klumxakarthangedinhayicechiybphlnrunaerng sars hrux SARS aelaorkhthangedinhayictawnxxkklang emxrs hrux MERS maxyangtxenuxng khwamphyayamehlaniidsasmkhwamruphxsmkhwrekiywkbokhrngsrangaelakarthangankhxngiwrsokhorna sungidchwyihkarphthnaethkhonolyiwkhsinokhwidtang tngaettnpi 2020 daeninipidxyangrwderw 1 erimtngaetwnthi 10 mkrakhm 2020 sungmikarephyaephrladbyinphanciesd GISAID aela n wnthi 19 minakhm xutsahkrrmyathwolkkidprakaskhamnsyyathicathakarephuxcdkarorkh 2 wkhsinokhwid 19 idekhrditodythwipwachwyldkartidtx khwamrunaerng aelaxtrakartayenuxngkborkh 3 xtraprachakrthiidrbwkhsinxyangnxy 1 odsaelwinpraethstang aephnthiaesdngkarxnumtiihichwkhsinokhwidinpraethstang xnuyatihichthwip kalngihwkhsinepncanwnmak xnuyatihichepnkarchukechin EUA kalngihwkhsinepncanwnmak xnuyatihichepnkarchukechin EUA miaephncaihwkhsinepncanwnmak bthkhwamnixangxingkhristskrach khristthswrrs khriststwrrs sungepnsarasakhykhxngenuxha inkarthdlxngthangkhlinikrayathi 3 wkhsinhlaychnidsamarthpxngknkartidechuxaebbaesdngxakarodymiprasiththiskysungthungrxyla 95 n eduxnkrkdakhm 2021 miwkhsin 20 chnidthiidkhunthaebiynihichinpraethsxyangnxy 1 praethsrwmthngwkhsinxarexnex 2 chnid ifesxraelaomedxrna wkhsiniwrsokhwid 19 echuxtay 9 chnid BBIBP CorV khxngsionfarm wkhsinkhxng Chinese Academy of Medical Sciences sionaewk okhaewksinkhxngphartiboxethkh CoviVac khxng Chumakov Centre COVIran Barakat khxng Shifa Pharmed Industrial Group Minhai Kangtai KCONVAC A QazVac khxng Research Institute for Biological Safety Problems aela WIBP CorV khxngsionfarm wkhsinthiichiwrsepnewketxr 5 chnid sputnikilthaelasputnikwikhxngsthabnwicykamaeliy aexstraesnenka Ad5 nCoV khxngaekhnsioniboxlxciks aelacxhnsnaexndcxhnsn aelawkhsinhnwyyxyoprtin khxngiwrsokhwid 19 canwn 4 chnid Abdala khxng Center for Genetic Engineering and Biotechnology EpiVacCorona khxngsthabnewktxr Soberana 02 khxng Finlay Institute aela ZF2001 khxng Anhui Zhifei Longcom 4 5 miwkhsinaekhndiedt sungidekhasukarwicyephuxichrksaaelw 330 chnid incanwnni 30 chnidkalngthdlxnginrayathi 1 30 chnidinrayathi 1 2 25 chnidinrayathi 3 aela 8 chnidinrayathi 4 4 praethstang miaephnaeckcahnaywkhsinodycdladbkarihtamklumthiesiyngekidphawaaethrksxn echn phusungxayu aelaklumthiesiyngtidaelwaephrorkh echn bukhlakrthangaephthy 6 mipraethsthikalngphicarnachidwkhsinephiyngodsediywinebuxngtnephuxkhyaychidwkhsinaekprachachnihmakthisudcnkwacamiwkhsinphx 7 8 9 10 cnthungwnthi 22 singhakhm 2021 xngkhkrsatharnsukhrwm knthwolkraynganwa idchidwkhsinokhwid 19 thung 5 000 lanods aelw 11 phuphlitwkhsinidrabucanwnodswkhsinthicasamarthphlitinpi 2021 iwdngni xxksfxrd aexstraesnenka 3 000 lanods ifesxr wbr ibxxnethkh 1 300 lanods phuphlitsputnikwi sionfarm sionaewk aelacxhnsnaexndcxhnsnrayla 1 000 lanods omedxrna tngepaphlit 600 lanods aelaaekhnsioniboxlxciks 500 lanods 12 13 aetcnthungeduxnthnwakhm 2020 praethstang kidsngwkhsinlwnghnaekin 10 000 lanods aelw 14 odykhrunghnungepnpraethsrayidsungaemcamiprachakrephiyngrxyla 14 khxngolk 15 ephraakhwamtxngkarwkhsinsungeyiyngniinchwngpi 2020 21 15 prachachnkhxngpraethskalngphthnathicdwamirayidnxyxacimidrbwkhsincakphuphlitehlanicnthungpi 2023 hrux 2024 cungthaihopraekrmokhaewkscaepnxyangyingephuxihsngwkhsinidthwthungknthwolk 14 15 aesdng yx dkhkkarkracaywkhsinokhwid 19 aebngtampraethsaeladinaedn n wnthi 1 tulakhm 2564 a 16 praethsaeladinaedn rbwkhsinaelw b prachakr c olk d 3 571 087 655 45 4 cin 1 100 842 000 76 2 xinediy 648 949 043 46 6 shphaphyuorp 300 528 346 67 2 shrth e 214 332 261 63 7 brasil 151 150 943 70 6 xinodniesiy 91 079 001 33 0 yipun 89 154 655 70 7 emksiok 63 913 428 49 1 pakisthan 59 565 195 26 4 eyxrmni 56 622 246 67 5 turki 53 840 659 63 3 frngess 50 285 691 74 4 shrachxanackr 48 829 118 71 6 rsesiy 48 079 685 33 0 xitali f 45 209 354 74 9 ekahliit 39 347 573 76 7 sepn 37 680 085 80 6 xihran 36 303 822 42 7 ewiydnam 32 171 641 32 8 bngklaeths 31 502 515 18 9 xarecntina 29 676 037 65 1 ithy 29 501 110 42 2 aekhnada 29 239 397 76 8 filippins 27 385 087 25 1 okhlxmebiy 26 194 283 51 1 maelesiy 23 544 598 71 8 saxudixaraebiy 23 387 302 66 2 omrxkok 22 309 639 59 7 opaelnd 19 813 605 52 4 xxsetreliy 16 547 863 64 2 epru 15 558 648 46 6 chili 15 292 547 79 6 srilngka 14 502 913 67 5 kmphucha 13 273 263 78 3 ithwn 13 243 149 55 5 enethxraelnd 12 811 287 74 6 aexfrikait 12 593 276 21 0 exkwadxr 11 303 434 63 2 xiyipt 10 524 707 10 1 xusebkisthan 9 787 973 28 8 ewensuexla 9 731 808 33 9 shrthxahrbexmierts 9 296 797 93 0 khiwba 9 263 108 81 8 oprtueks 8 930 596 87 8 ebleyiym 8 587 258 73 8 khaskhsthan 7 623 541 40 1 enpal 7 456 384 25 1 phma 7 205 913 13 2 swiedn 7 152 389 70 4 yuekhrn 7 072 801 16 3 kris 6 445 666 62 1 xisraexl 6 119 926 69 6 echkekiy 6 082 507 56 7 satharnrthodminikn 6 060 747 55 3 aexlcieriy 6 017 036 13 5 hngkari 5 891 228 61 1 xxsetriy 5 735 943 63 4 ormaeniy 5 576 978 29 2 switesxraelnd 5 518 464 63 3 tuniesiy 5 033 603 42 2 incieriy 4 790 943 2 3 xaesxribcan 4 762 232 46 6 singkhopr 4 693 813 79 6 xirk 4 676 216 11 4 hxngkng 4 492 492 59 5 kwetmala 4 489 053 24 6 ednmark 4 454 484 76 6 obliewiy 4 252 426 35 9 nxrewy 4 154 083 76 0 finaelnd 4 133 283 74 5 exlslwadxr 4 107 518 63 0 ixraelnd 3 770 362 75 7 cxraedn 3 713 321 36 2 khxstarika 3 407 214 66 3 niwsiaelnd 3 295 644 67 8 hxndurs 3 207 579 31 9 simbbew 3 083 764 20 4 esxrebiy 3 036 601 44 6 panama 2 923 913 66 7 oxman 2 896 271 55 5 exthioxepiy 2 827 455 2 4 ekhnya 2 813 477 5 1 law 2 799 549 37 9 xurukwy 2 734 672 78 5 khuewt 2 668 082 61 6 parakwy 2 621 847 36 3 solwaekiy 2 448 026 44 8 katar 2 360 308 80 5 thacikisthan 2 307 140 23 7 mxngokeliy 2 251 392 67 6 aexngokla 2 127 405 6 3 rwnda 2 116 184 15 9 omsmbik 1 903 730 5 9 eblarus 1 877 399 19 9 okhrexechiy 1 817 444 44 5 lithweniy 1 748 246 65 0 yuknda 1 643 067 3 5 elbanxn 1 609 654 23 8 paelsitn 1 402 892 26 9 liebiy 1 381 925 19 9 esenkl 1 247 876 7 3 oktdiwwr 1 193 877 4 4 kini 1 184 455 8 8 bahern 1 165 178 66 7 solwieniy 1 126 776 54 2 blaekeriy 1 089 066 15 8 cxreciy 978 640 24 6 aexlebeniy 944 011 32 9 ltewiy 923 429 49 5 kana 865 422 2 7 mxriechiys 855 866 67 2 khirkissthan 832 011 12 6 malawi 804 725 4 1 khxsxwx 792 730 41 0 nxrthmasiodeniy 785 830 37 7 xfkanisthan 773 002 1 9 exsoteniy 758 964 57 3 bxseniyaelaehxresokwina 734 195 22 5 sudan 649 062 1 4 otok 595 491 7 0 isprs 594 999 67 0 fici 591 293 65 5 phutan 584 605 75 0 triniaeddaelaotebok 575 303 41 0 mxlodwa 573 001 14 2 caemka 528 907 17 8 nikarakw 502 324 7 5 timxr elset 441 510 32 9 mxlta 420 499 81 7 lkesmebirk 417 935 65 8 inecxr 405 918 1 6 bxtswana 394 827 16 5 mldifs 391 960 72 1 aekhemxrun 377 791 1 4 maeka 363 744 55 2 kayxana 357 208 45 2 aethnsaeniy 350 000 0 6 mali 316 293 1 5 mxrieteniy 311 544 6 5 aesmebiy 311 049 1 6 eyemn 308 025 1 0 bruin 285 987 64 8 sieriy 285 087 1 6 kabuewrdi 284 115 50 6 ixsaelnd 281 734 82 0 xarmieniy 264 695 8 9 namiebiy 261 269 10 1 osmaeliy 251 458 1 5 elosoth 249 173 11 5 mxnetenokr 243 234 38 7 burkinafaos 234 490 1 1 satharnrthkhxngok 230 572 4 1 surinam 229 022 38 7 ebnin 226 269 1 8 xiekhwthxeriylkini 225 011 15 5 exswatini 208 925 17 8 satharnrthaexfrikaklang 197 103 4 0 madakskar 197 001 0 7 eblis 192 332 47 5 esiyrralioxn 189 641 2 3 aekmebiy 183 739 7 4 khxomors 174 765 19 7 nxrethirnisprs 160 361 42 0 efrnchphxliniechiy 152 157 53 9 niwaekhliodeniy 141 094 49 0 barebods 133 446 46 4 papwniwkini 119 996 1 3 samw 114 698 57 3 bahamas 114 333 28 8 chad 113 135 0 7 ilbieriy 104 545 2 0 kabxng 102 256 4 5 ekirnsiy g 101 986 kuxraesa 97 897 59 4 satharnrthprachathipitykhxngok 89 522 0 1 kini bisesa 87 231 4 3 xaruba 81 374 75 9 esechls 77 311 78 2 ecxrsiy 77 168 76 3 hmuekaaosolmxn 74 573 10 6 esathsudan 74 198 0 7 cibuti 66 010 6 6 ixlxxfaemn 65 461 76 6 esatuemaelaprinsipi 60 559 27 1 hmuekaaekhyaemn 55 129 82 9 xndxrra 51 599 66 7 aexntikaaelabarbuda 51 148 51 8 txngnga 46 126 43 2 esntluechiy 45 972 24 9 ebxrmiwda 43 855 70 6 ehti 42 899 0 4 wanuxatu 42 840 13 6 krinaelnd 41 280 72 6 yibrxltar 39 938 118 5 hmuekaaaefor 38 109 77 7 ekrnada 33 132 29 3 etirkemnisthan 32 240 0 5 khiribas 29 429 24 2 hmuekaaetiksaelaekhkhxs 27 446 70 0 omnaok 26 672 67 5 sintmaretin 25 721 59 2 esntkhitsaelaenwis 25 394 47 4 liketnsitn 24 518 64 1 sanmarion 24 437 71 8 dxminika 23 615 32 7 esntwinesntaelaekrnadins 20 620 18 5 aekhribebiynenethxraelnd 19 109 72 3 hmuekaabritichewxrcin 17 439 57 3 hmuekaakhuk 11 416 65 0 aexngkwilla 9 498 62 8 naxuru 7 612 70 0 tuwalu 6 209 52 1 walisaelafutuna 5 366 48 4 esntehelna 4 361 71 8 hmuekaafxlkaelnd 2 632 75 6 mxntesxrrt 1 483 29 8 niwew 1 184 73 2 othekhxela 968 70 8 hmuekaaphitaekhrn 47 100 0 xangxing raykarkhxngaehlngxangxingaebngtampraeths hmayehtu khxmullasud n wnthirabu khwamthiinkarraynganaetlapraethsaetktangknip canwnraybukhkhlthiidrbwkhsinokhwid 19 xyangnxyhnungods ewnaetcarabuiwepnxyangxun rwmthungphuthiidrbkarchidwkhsinephiyngkhrngediywbangswn xacrwmthungkarchidwkhsinihkbaerngnganthiimichphlemuxngsungsamarththaihcanwnrwmthnghmdekin 100 khxngprachakrinthxngthin bangpraethsyngimrayngancanwnkarchidodsaerk karnbprimanodsthnghmdsahrbpraethsehlaniimrwmxyuinphlrwmkhxngolk rwmkhxmulkhxngrthsmthbxisra inphlrwmkhxngshrth khxmulrwmcanwnkhxngnkhrrthwatikn khxmulkhxngpraethsniaesdngthung canwnodsthnghmd imichkarchidodsaerkethann enuxha 1 sarasakhyaelaprawti 1 1 sarsaelaemxrs 1 2 karphthnawkhsinokhwidinpi 2020 2 karphthnathwolk 2 1 Access to COVID 19 Tools ACT Accelerator aelaokhaewks 2 2 esphi 2 3 rthbalkhxngpraeths 3 karthdlxngkhxngxngkhkarxnamyolk 3 1 aebbthdlxngthiprbidsahrbkarthdlxngsxliaedriti 4 hunswn karaekhngkhn aelakaraeckcahnay 5 kahndewlatang thitxngyxlng 5 1 aephltfxrmethkhonolyi 6 wkhsin 6 1 wkhsinthiidkhunthaebiynaelw 6 2 karthdlxngthangkhlinikinmnusy 6 3 karchidwkhsinbustchnidediywkn 6 4 karchidwkhsinbusttangchnid 6 5 nganwicyphrikhlinik 6 5 1 karthdlxngraya 1 thiwangaephninpi 2020 6 6 wkhsinthiimechphaaecaacngorkhokhwid 6 6 1 wkhsinbisici 6 7 karichtwesrim adjuvant 7 prasiththisky 7 1 prasiththiphaph prasiththiphl effectiveness 7 2 xtrakarchidwkhsinkhrxbkhlumwikvti 7 3 sayphnthukhxngiwrsokhwid 19 7 3 1 xlfa B 1 1 7 7 3 2 ebta B 1 351 7 3 3 aekmma P 1 7 3 4 edlta B 1 617 2 8 khxcakdaelapyhathixacekid 8 1 pyhakhwamplxdphythangchiwphaph 8 2 karephimvththikhxngechuxodyxasyphumitanthan ADE 8 3 prasiththisky efficacy 8 4 karrbsmkhrxasasmkhrephuxthdlxng 8 5 khaichcay 8 6 karaeckcahnay 8 7 karirkhxmulthiepidephyaelakhwamimechuxic 8 8 pyhakhxngkarsuksaaebb thathay thiesnx 9 karxnuyatihichepnkarchukechin EUA 9 1 bahern 9 2 aekhnada 9 3 emksiok 9 4 filippins 9 5 shrachxanackr 9 6 shrth 10 karihxnuyat 10 1 xngkhkarxnamyolk 10 2 xxsetreliy 10 3 shphaphyuorp 10 4 shrth 10 5 karsxdsxngphlkhxngyahlngcakwangtlad 11 karwangtladaelakarekhathungxyangethaethiymkn 11 1 pyhakarwangtlad 11 2 xanacxthipity 11 3 karekhathungidxyangethaethiymkn 12 osxupthan 12 1 olcistiks 12 2 kalngkarphlit 12 3 oseyn cold chain 12 4 karkhnsngthangxakasaelathangbk 12 5 khwammnkhngplxdphyaelakhxrpchn 12 6 okhrngsrangphunthankhxngchati 13 khwamrbphidchxbtxphlitphnth 14 khxmulphid 15 duephim 16 echingxrrth 17 xangxing 18 xanephim 19 aehlngkhxmulxunsarasakhyaelaprawti aekikhsarsaelaemxrs aekikh miwkhsinpxngknorkhiwrsokhornainstwhlayxyang rwmthngorkhhlxdlmxkesbehtutidechuxiwrs infectious bronchitis virus innk orkhiwrsokhornainsunkh canine coronavirus aelaorkhiwrsokhornainaemw feline coronavirus 17 okhrngkarkxn thiphthnawkhsinsahrbiwrsinskul Coronaviridae thimnusytidechux mungichsahrbklumxakarthangedinhayicechiybphlnrunaerng sars hrux SARS aelaorkhthangedinhayictawnxxkklang emxrs hrux MERS odythngsxngidthdsxbinstwthdlxngaelw 18 19 tamwrrnkrrmnganwicythitiphimphinrahwangpi 2005 2006 aemrthbalaelaxngkhkrsatharnsukhtang thwolkcaidihkhwamsakhykbkarhaaelaphthnawkhsinbwkyaihm 20 21 22 aetcnthungpi 2020 kyngimmiwkhsinrksahruxpxngknorkhsarsthiaesdngwaplxdphyaelamiprasiththiphlinmnusy 23 24 orkhemxrskyngimmiwkhsindwy 25 emuxorkhemxrskalngrabad echuxknwa nganwicyekiywkborkhsarsthiidthaaelwxacepnokhrngaebbthimipraoychnephuxphthnawkhsinaelaphthnawithikarrksaorkh 23 26 cnthungeduxnminakhm 2020 miwkhsinorkhemxrschnidhnung xasydiexnex thiidphankarthdlxngthangkhlinikrayathi 1 kbmnusyaelw 27 aelamiwkhsinxik 3 xyang thikalngxyuinkrabwnkarodythnghmdepnwkhsinmiiwrsepnewketxr 2 xyangmixadioniwrs ChAdOx1 nCoV 19 BVRS GamVac epnewketxr aelaxikxyangmi modified vaccinia Ankara MVA epnewketxr 28 karphthnawkhsinokhwidinpi 2020 aekikh wkhsinpxngknorkhtidtximekhyphthnaidaebbichewlaimkipi aelakimmiwkhsinxair elythipxngknkartidiwrsokhornainmnusy 29 hlngcakidphborkhpxdbwmehtuiwrsokhornaaebbihmemuxeduxnthnwakhm 2019 30 kidtiphimphladbyinkhxngokhwid 19 emuxwnthi 11 mkrakhm 2020 sungcudchnwnkartxbsnxngchukechininradbnanachatiephuxetriymrborkhrabadaelaerngphthnawkhsinpxngknorkh 31 32 33 inplayeduxnkumphaphnth 2020 xngkhkarxnamyolkkhadwa camiwkhsinpxngkniwrsokhornasayphnthuihm SARS CoV 2 thiepnehtukhxngorkhxyangerwkichewla 18 eduxn 34 xtrakartidechuxthiephimkhunxyangrwderwkhxngokhwidthwolkemuxtnpi 2020 idkratunihkxphnthmitrradbnanachatiaelakratunihrthradmthrphyakrephuxphthnawkhsinhlaychnidinrayaewlasn 35 cungmiwkhsinaekhndiedt 4 xyangthierimkarthdlxnginmnusyineduxnminakhm dutarangkarthdlxngthangkhlinikthieriminpi 2020 txip 31 36 xngkhkarxnamyolkpraeminkhaichcaythnghmdthung 8 000 landxllarshrth praman 250 000 lanbath ephuxphthnawkhsinsamxyanghruxmakkwathimiethkhonolyiaelakarcdcahnaytang knephuxrangbkarrabadkhxngokhwidthwolk 35 cnthungeduxnemsayn 2020 kmi bristhaelasthabnekuxb 80 aehngin 19 praeths thikalngdaeninkarxnesmuxnkbsthankarntunthxngniaelw 37 ineduxnemsaynechnkn esphi CEPI idpraeminwaxacmiwkhsinaekhndiedttanorkhokhwidthung 6 xyang thiphnthmitrnanachatikhwreluxkphthnaihphankarthdlxngthangkhlinikrayathi 2 3 aela 3 xyang khwrchwyldraebiybrachkarthicukcikekinipihphankartrwcsxbkhxngrthaelakartrwcsxbkhunphaphid odycamikhaichcayxyangnxythung 2 phnlandxllarshrth praman 62 851 lanbath 38 36 29 swnnganwiekhraahxiknganhnungpraeminwa catxngphthnawkhsinaekhndiedtinebuxngtn phrxm kn 10 xyang kxncaeluxkephiyngimkixyangephuxphthnacnthungihxnumtiid 29 ineduxnkrkdakhm 2020 sunykhwammnkhngisebxraehngchatishrachxanackr bwkkbhnwyngankhwammnkhngkarsuxsartang khxngaekhnada sankngankhwammnkhngokhrngsrangphunthanaehngkhwammnkhngisebxrshrth Cybersecurity Infrastructure Security Agency aelasankngankhwammnkhngaehngchatishrth idrwmknklawhawankelngkhxmphiwetxrthipraethsrsesiysnbsnunidphyayamkhomynganwicyekiywkbkarrksaaelawkhsinokhwidcaksthabnwichakaraelasthabnyainpraethstang aetrsesiykidptiesthkhxklawhani 39 karphthnathwolk aekikhinchwngpi 2020 khwamepliynaeplngsakhykhxngkarphthnawkhsinokhwidcaktnpikkhux karephimkarrwmmuxknrahwangbristhyakhamchatikbrthbalkhxngpraethstang rupaebbbristhaelacanwnbristhethkhonolyichiwphaphinpraethstang thiidelngkhwamsnicipthiwkhsinokhwid 38 tamesphi emuxcaaenktamphumiphakh xngkhkrthiphthnawkhsinokhwidrxyla 40 xyuinthwipxemrikaehnuxethiybkbrxyla 30 inexechiyaelaxxsetreliy rxyla 26 inyuorp odymiokhrngkarcanwnnxyinxemrikaitaelaaexfrika 38 31 Access to COVID 19 Tools ACT Accelerator aelaokhaewks aekikh xngkhkrnanachatirwmthngxngkhkarxnamyolk esphi Coalition for Epidemic Preparedness Innovations CEPI kawi mulnithibilaelaemlindaekts aelarthbaltang idkxtngokhrngkar Access to COVID 19 Tools ACT Accelerator ephuxhaenginthun erngkarwicyaelaphthna karphlit aelakarekhathungxyangyutithrrmthwolksahrbchudtrwcokhwid withikarrksa aelakaridibxnuyatephuxphlitwkhsin odymiopraekrmphthnaodyechphaathieriykwa okhaewks COVAX Pillar 40 41 okhaewksmungxanwyihidibxnuyatephuxphlitwkhsinokhwidhlayxyang mungihmirakhathiyutithrrm mungihidwkhsinthung 2 000 lanods imekinplaypi 2021 ephuxpxngknbukhlakrthangaephthyphuepnhnwyhnaaelakhnthiesiyngmakthisud odyechphaasahrbpraethsthimirayidtacnthungpanklang 42 43 rwmthngpraethsithy cnthungeduxnthnwakhm 2020 okhrngkar ACT Accelerator rwm aelwidenginthunma 2 400 landxllarshrth praman 75 000 lanbath miwkhsinaekhndiedt 9 xyangthiidenginthuncakokhaewksaelaesphi cungcdepnklumthimiwkhsinokhwidmakthisud odymipraeths 189 praeths tklngwacarwmaephnkarphlitcdsngwkhsininthisud 44 45 intnpi 2020 xngkhkarxnamyolkidxxksuxsyyantxenuxngsungidsyyawacaidengin 8 000 landxllarshrth pramansxngaesnaepdhmunlanbath cakpraeths 40 praeths ephuxsnbsnunkarerngphthnawkhsin 46 ineduxnkrkdakhm xngkhkarprakaswapraeths 165 praeths sungmiprachakrthnghmdrxyla 60 khxngthngolkidtklngkbaephnkarkhxngokhaewksephuxihaeckcahnaywkhsinthiidxyangyutithrrmaelaethaethiymkn sungrbpraknwapraethsthiekharwmaetlapraethscaidswnaebngwkhsinephuxihaekprachakrthiesiyngsudrxyla 20 khxngpraethsimekinplaypi 2021 47 swnxngkhkrkarrwmmuxnganwicyolkephuxkhwametriymphrxmtxorkhtidtx Global Research Collaboration for Infectious Disease Preparedness kalngthanganxyangiklchidkbxngkhkarxnamyolkaelapraethssmachikephuxcdladbkhwamcaepninkaridthunkhxngnganwicytang ephuxprasannganrahwangxngkhkrnanachatiphuihthunkbxngkhkrthithanganwicy ephuxxpedtkhxmulekiywkbkhwamkawhnakhxngwkhsin aelaephuxhlikeliyngkarihthunsasxn 48 49 swnshphnthorkhthangedinhayicechiybphlnrunaerngaelakartidechuxxubtiihm International Severe Acute Respiratory and Emerging Infection Consortium twyx ISARIC kkalngcdraebiybaelaephyaephrkhxmulnganwicyekiywkbokhwidephuxihekidphltxnoybaysatharnsukhkhxngrthineruxngkaraeckcahnaywkhsinthicaid 50 inwnthi 4 mithunayn minganprachumsudyxdesmuxnthiprasanngancakkrunglxndxn miphuaethncakxngkhkrkhxngrthaelaexkchncakpraeths 52 praeths rwmthngpramukhaehngrth 35 than cakpraethsklum 7 aelaklum 20 ephuxradmengin 8 800 landxllarshrth pramansxngaesnaepdhmunlanbath ephuxsnbsnunihkawi phnthmitrolkephuxwkhsinaelakarihphumikhumkn etriymihwkhsinokhwidaekedk 300 lankhn inpraethsdxyphthnatlxdcnthungpi 2025 51 phubricakhrayihyrwmthngmulnithibilaelaemlindaekts 1 600 landxllarshrth hruxpramanhahmunlanbath 52 aelashrachxanackr 330 lanpxndsetxrlingtxpi epnewla 5 pi rwmepnenginpramanhkhmunhkphnlanbath 51 ineduxnthnwakhm mulnithibilaelaemlindaektsbricakhthrphyxik 250 landxllarshrth pramanecdphnaepdrxylanbath ihaek ACT Accelerator ephux snbsnunkarsngchudtrwcokhwid 19 karrksa aelawkhsinihm odyechphaaaekpraethsmirayidtaaelapanklang inchwngpi 2021 cungrwmkarbricakhthrphyekiywkbokhwidkhxngmulnithiepn 1 750 landxllarshrth praman 55 000 lanbath 53 54 esphi aekikh esphi Coalition for Epidemic Preparedness Innovations CEPI epnxngkhkrnanachatithicdtngkhuninpi 2017 mungthanganrwmkbecahnathisatharnsukhaelaphuphthnawkhsinnanachatiephuxphthnawkhsinpxngknorkhrabadtang 43 esphiidcdtngkxngthun 2 000 landxllarshrth praman 64 600 lanbath odyepnhunswnthwolkkbxngkhkrkhxngrth exkchn karkusl kbprachasngkhmephuxerngwicyaelathdlxngwkhsinaekhndiedt sahrbokhwid 9 xyang odymiepahmayihmihlayxyangphthnacnidxnumtiphayinpi 2020 21 38 36 44 shrachxanackr aekhnada ebleyiym nxrewy switesxraelnd eyxrmni aelaenethxraelndidbricakhengin 915 landxllarshrth pramansxnghmunekaphnlanbath aekesphiaelwintneduxnphvsphakhm 46 55 swnmulnithibilaelaemlindaekts sungmiepahmayindankarwicyaelakaraeckcahnaywkhsin idbricakhengin 250 landxllarshrth pramanecdphnekarxylanbath ihaekxngkhkarephuxnganwicyaelakarihkarsuksaaeksatharnchnineruxngwkhsinokhwid 56 57 tlxdkarrabadthwpi 2020 esphiidihenginthunphthnawkhsinaekhndiedt 9 xyangodytngicihmiethkhonolyiwkhsinhlayhlaktang knephuxldkhwamesiyngkarlmehlwsungpkticasungemuxphthnawkhsin 44 58 cnthungeduxnthnwakhm xngkhkraelaopraekrmkarwicythiidkarsnbsnuncakesphirwmaexstraesnenka mhawithyalyxxksfxrd AZD1222 Clover Biopharmaceuticals SCB 2019 CureVac Zorecimeran CVnCoV Inovio INO 4800 sthabnpasetxr MV SARS CoV 2 omedxrna mRNA 1273 Novavax NVX CoV2373 SK bioscience GBP510 aelamhawithyalyhxngkng 44 59 60 rthbalkhxngpraeths aekikh rthbalkhxngpraethsthicdngbpramanephuxlngthuninpraethsaelatangpraethsekiywkbnganwicywkhsin nganphthna aelakarphliterimtninpi 2020 rwmthngrthbalklangkhxngaekhnada sungprakasthun 275 landxllaraekhnada pramanhkphnsirxylanbath sahrbokhrngkarnganwicywkhsin 96 okhrngkar thnginbristhaelainmhawithyaly odymiaephncasrang thnakharwkhsin ephuxfakwkhsiniwhlayxyangthisamarthichthaorkhrabadxik 61 62 yngmikarlngthunephimxik 1 100 landxllaraekhnada pramansxnghmunhkphnlanbath ephuxsnbsnunkarthdlxngthangkhlinikinaekhnadaaelwphthnaoskarphlitaelakaraeckcahnaysahrbwkhsin 49 wnthi 4 phvsphakhm rthbalaekhnadacdngbpraman 850 landxllaraekhnada pramansxnghmunlanbath ihaekxngkhkarxnamyolkenuxngkbkarxxksuxsyyantxenuxngephuxradmthun 8 000 landxllarshrth ihwkhsinokhwid 63 phngkhxngsankngan Government Accountability Office khxngshrth epriybethiybkarphthnawkhsinthrrmdakbithmilnthierngerwkhun rwm khux bn thw ipichewla 10 15 pi kwacaidxnumtiinshrth lang erng erwichewlaimkipi khaaeplkhraw caksayipkhwabnlnglang Exploratory karwicysubesaa Preclinic karthdlxngrayaphrikhlinik Clinical Trials karthdlxngthangkhlinikaebngepnraya FDA Review and Approval karphicarnaaelaxnumtiodyxngkhkarxaharaelayashrth Manufacturing karphlit FDA Rolling Review and Approval karphicarnaaelaxnumtithithaxyangtxenuxng Rapid Manufacturing karphlitxyangrwderw inpraethscin rthbalidihenginkumidxkebiytaaekphuphthnawkhsinphanthnakharklang aelahathidinihephuxihbristhsrangorngnganphlitwkhsin 55 cnthungeduxnmithunayn 2020 wkhsinaekhndiedt 6 xyangcak 11 xyangthikalngthdsxbebuxngtninmnusymacakxngkhkrkhxngcin 56 bristhwkhsinaelasthabnwicy 3 aehngidenginsnbsnuncakrthbalcinephuxkarwicy ephuxkarthdlxngthangkhlinik aelakarphlitwkhsinsungdithisud odyihkhwamsakhykbkaridhlkthanprasiththiskykhxngwkhsinerw yingkwakhwamplxdphy 64 wnthi 18 phvsphakhm cinidsyyawacaihengin 2 phnlandxllarshrth pramanhkhmunsamphnlanbath ephuxsnbsnunngankhxngxngkhkarxnamyolkephuxkacdokhwid 65 wnthi 22 krkdakhm cinidprakaswacaihenginku 1 phnlandxllarshrth praman 32 000 lanbath ephuxihpraethstang inlatinxemrika aelaaekhribebiynsamarthsuxwkhsincakcinid 66 wnthi 24 singhakhm naykrthmntricinhli ekhxechiyngprakaswa caaeckcahnaywkhsinkhxngcinihaekpraethsexechiyxakheny 5 praeths khuxkmphucha law emiynmar ithyaelaewiydnam kxnxunemuxidwkhsinaelw 67 inbrrdapraethsshphaphyuorp emuxeduxnphvsphakhm frngessprakaskarlngthun 4 9 landxllarshrth praman 154 lanbath inshphnthkarwicywkhsinokhwidphanesphi thixngkhkrtang rwmthngsthabnpasetxr frngess Themis Bioscience xxsetriy aelamhawithyalyphittsebirk shrth camibthbath sungephimthunkarphthnawkhsinokhwidkhxng CEPI epn 480 landxllarshrth pramanhmunhaphnlanbath 68 69 ineduxnminakhm khnakrrmathikaryuorpidlngthun 80 lanyuor praman 2 769 lanbath kb CureVac sungepnbristhethkhonolyichiwphaphkhxngeyxrmniephuxphthnawkhsinaebbexmxarexnex 70 swnrthbaleyxrmnexngkidlngthuntanghakkbbristhxik 300 lanyuor pramanhmunsiphnlanbath ineduxnmithunayn 71 ebleyiym nxrewy switesxraelnd eyxrmni aelaenethxraelndepnphubricakhraysakhyihaek CEPI ephuxwicywkhsinokhwidinyuorp 55 ineduxnemsayn rthbalshrachxanackrkxtngkhnakrrmkarwkhsinokhwidechphaakicephuxerngphthnawkhsinphankarrwmnganrahwangxutsahkrrm mhawithyaly kbxngkhkrtang khxngrthtlxdkhntxnkarphthnawkhsin rwmthngkahndorngphyabalinpraethsephuxthakarthdlxngthangkhlinik kdkarxnumti aelakarphlitinthisud 72 okhrngkarrierimphthnawkhsinthimhawithyalyxxksfxrdaelaximphieriylkhxlelclxndxnidrbngbpraman 44 lanpxndsetxrling pramanphnaepdrxylanbath ineduxnemsayn 73 74 sanknganwicyaelaphthnathangchiwewchkhnsungshrth Biomedical Advanced Research and Development Authority twyx BARDA xanwa barda epnxngkhkrkhxngrthbalklangshrththiihthunkbethkhonolyirksaorkh idprakaslngthunekuxb 1 000 landxllarshrth pramansamhmunhnungphnlanbath ephuxsnbsnunkarphthnawkhsinokhwid aelaetriymtwphlitwkhsinaekhndiedtthimihwngthisudinshrth wnthi 16 emsayn bardalngthun 483 landxllarshrth pramanhmunhaphnlanbath kbbristhomedxrna Moderna aelahunswnkhuxcxhnsnaexndcxhnsn 55 75 bardayngmingbpramanxik 4 000 landxllarshrth pramanaesnsamhmunlanbath sahrbphthnawkhsin dngnn cungxaclngthunphthnawkhsinaekhndiedtidthung 6 8 xyang thicathdlxngthangkhlinikinpi 2020 2021 odybristhtang echn Sanofi Pasteur frngess aela Regeneron shrth 75 76 inwnthi 15 phvsphakhm rthbalklangshrthidprakasihngbpramankbopraekrmerngdwnkhux Operation Warp Speed aeplidwa ptibtikarkhwamerwehnuxaesng odymungiherimthdlxngwkhsinaekhndiedtthangkhlinikinchwngvduibimrwngpi 2020 aelwphlitwkhsinthiidxnumti 300 lanods ihidineduxnmkrakhm 2021 phunaopraekrmniepnnayphlthharbkshrth ineduxnmithunayn phunaopraekrmaecngwa cathanganrwmkbbristh 7 bristh thikalngphthnawkhsinaekhndiedtsahrbokhwid khux omedxrna cxhnsnaexndcxhnsn emxrkh ifesxr aelamhawithyalyxxksfxrdthirwmmuxkbbristhaexstraesnenka bwkkbbristhxiksxngbristh 77 aembristhifesxrphayhlngcarabuwa bristhimidyxmrbenginthun cakrth karlngthunephuxwicyaelaphthnakhxngifesxrthnghmdepnkaresiyng 78 karthdlxngkhxngxngkhkarxnamyolk aekikhineduxnemsayn 2020 xngkhkarxnamyolkidtiphimphaephnkarwicyaelaphthnaiwrsokhornaihm sungetriymaephn karwicythangkhlinikkhnadihy thainradbnanachati misunyhlaysuny thaaebbsum miklumkhwbkhum ephuxihsamarth praeminpraoychnaelakhwamesiyngkhxngwkhsinaekhndiedtaetlaxyangphrxm knphayin 3 6 eduxn thimiihichthdlxng aephnkarnimi ophriflphlitphnthepahmay Global Target Product Profile twyx TPP sungcaaenkkhunsmbtikhxngwkhsinthiplxdphyaelamiprasiththiphliwepn 2 hmwd khux wkhsinephuxkarpxngkninrayayawsahrbbukhkhlthiesiyngokhwidsungkwa echn bukhlakrthangkaraephthy aelawkhsinxun thiihphumikhumknxyangrwderwemuxekidkarrabadihm 35 xngkhkaryngidcdtngthimnanachati khux thiphiphi TPP khunephux praeminkarphthnawkhsinaekhndiedtthimixnakhtmaksud srangkhxmul aephnthiekiywkbwkhsinaekhndiedtaelakarthdlxngthangkhlinikkhxngwkhsinthwolk aelwtiphimphxpedtaephnkhxngwkhsinodyxpedtbxy 79 praeminaelatrwckhdwkhsinaekhndiedtthimixnakhtmaksudphrxm knxyangerwkxncathdsxbinmnusy xxkaebbaelaprasankarthdlxngaebbsumaelamiklumkhwbkhum mihlaysuny aelathainradbnanachatisungeriykwakarthdlxngsxliaedriti Solidarity trial 35 80 ephuxihsamarthpraeminpraoychnaelakhwamesiyngkhxngwkhsinaekhndiedttang thikalngthdlxngthangkhlinikinpraethsthimixtrakartidorkhokhwidsung aelwtikhwamaelaaechrphlthiidxyangrwderwthwolk 35 thimnanachatinicacdladbkhwamsakhywa wkhsinidkhwrekhasukarthdlxngthangkhlinikrayathi 2 aela 3 aelarabuophrothkhxl eknthwithikhxngkarthdlxngraya 3 aebbekhaknidsahrbwkhsinthnghmdthiekhasurayakxnidrbxnumtini 35 aebbthdlxngthiprbidsahrbkarthdlxngsxliaedriti aekikh aebbthdlxngthangkhlinikthikalngthaxyuxacprbidodyeriykwaepn adaptive design aebbprbid thakhxmulthiidinkarthdlxngihkhwamchdecntngaetenin ekiywkbprasiththiphlkhxngwkhsin imwacabwkhruxlb 81 82 dngnn karthdlxngrwm Solidarity trial khxngxngkhkarxnamyolksahrbwkhsinhlayxyangthithdlxngthangkhlinikinpi 2020 caichwithiechnniephuxihsamarthepliynpharamietxrkhxngkarthdlxngidxyangrwderwinsunythdlxngthukaehngemuxphlprakt 80 wkhsinaekhndiedtihmthiekhaeknthyngxacephimekhainopraekrmkarthdlxngrwm aelawkhsinaekhndiedtthipraktodyhlkthanwaplxdphyhruxmiprasiththiskyimdiethiybkbyahlxkaelawkhsinxun kcaykelikthdlxnginopraekrmni 80 aebbprbidthiichinkarthdlxngwkhsinaekhndiedtthangkhlinikrayathi 2 3 xacthaihrayakarthdlxngsnlngodymixasasmkhrphurbwkhsinnxykwa chwyerngkartdsinicimwacahyudkarthdlxngtngaettn hruxtdsinicwamiphl hlikeliyngthakarwicysa aelaephimkarprasannganephuxepliynaebbkarthdlxngthitharwminsunypraethstang 80 81 hunswn karaekhngkhn aelakaraeckcahnay aekikhbristhyayksihythimiprasbkarnphlitwkhsinepncanwnmak rwmthngcxhnsnaexndcxhnsn aexstraesnenka aelaaeklkossmithikhln kalngsrangphnthmitrkbbristhethkhonolyichiwphaph rthbalkhxngpraethstang aelamhawithyalyephuxerngkarphthnawkhsinthimiprasiththiphaph 56 55 ephuxrwmsmrrthphaphthangkarenginaelakarphlitephuxsrangethkhonolyiwkhsinorkhrabadthwaebbichtwesrim adjuvant aeklkossmithikhlncungidcbmuxkbsaonfi sungepnhunswnaebbthiimkhxythaknrahwangbristhyksihynanachatiephuxerngphthnawkhsin 83 emuxokhwid 19 kalngrabadipthwxyangrwderwinpi 2020 xngkhkarnanachatiechnxngkhkarxnamyolkaelaesphi phuphthnawkhsin rthbal aelaxutsahkrrmkidpraeminkaraeckcahnaywkhsinthicaid 35 praethsphlitwkhsinaetlapraethsxacthukonmnawihkhaywkhsininrakhasungsud hruxichwkhsininpraethskhxngtnkxn 32 29 55 phuechiywchayennwa wkhsinthicaxnumtikhwrmirakhathiphxsuxidaelamiihsahrbbukhkhlhnwyhnainkarrksaphyabalaelakhnthicaepnmaksud 32 29 55 ineduxnemsayn edxaedliethlikraf lxndxn raynganwa shrachxanackridtklngthakarrwmkbpraethsaelaxngkhkrnanachatixun rwmthngpraethsfrngess eyxrmni aelaxitaliephuxkhnhawkhsinaelaaechrphlthiid aelatklngwa prachachnxngkvscaimidrbsiththiphiessephuxidwkhsinokhwidthimhawithyalyxngkvssungidrbenginphasikhxngprachachnepnphuphthnakhun 73 bristhhlayaehngmiaephnphlitwkhsinephuxerimtnkhayinrakhathuk aelwephimrakhaephuxihidkairphayhlngthatxngchidwkhsinthukpiaelaemuxpraethstang tunwkhsinephuxxnakht 55 xngkhkarxnamyolkaelaesphikalngsrangthrphyakrthangkarenginaelaaenwptibtiephuxsngwkhsinthimiprasiththiphl 3 xyanghruxyingkwaipthwolk odysanukwapraethstang aelaprachakrklumtang yxmcaepntangkn 31 35 36 80 yktwxyangechn wkhsinthimiprasiththiphlnacacdkxnxunihaekbukhlakrthangaephthyaelaklumprachakrthiesiyngpwyhnkaelaesiyngtaymaksudcakkartidorkh echn khnchrahruxkhncnthixyuinchumchnaexxd 84 85 thngxngkhkarxnamyolk esphi aelakawitangkidaesdngkhwamepnhwngwa praethsrarwyimkhwridwkhsinokhwidkxnpraethsxun aetkhwrphicarnakhwamcaepninhmuprachakraelakhwamcaepnephuxldpyhathangesrsthkic 31 36 84 kahndewlatang thitxngyxlng aekikhpraedntang thangphumirthsastr pyhakhxngklumprachakrthixxnaex aelapyhakarphlitwkhsinepnphn lanodslwnxackddnihyxkahndewlatang inkarphthnawkhsinaelainbangkrni xacrwmrayakarthdlxngthangkhlinikhlayrayaekhadwyknaelwthaphrxm knodyichewlaaekheduxn sungpktitxngthaepnladbtx knepnpi 56 yktwxyangechn phuphthnawkhsinpraethscinaelasunykhwbkhumaelapxngknorkhcin Chinese Center for Disease Control and Prevention iderimnganphthnawkhsinineduxnmkrakhm 2020 86 aetephiyngaekhthungeduxnminakhm kkalngtrwcduwkhsinaekhndiedtepncanwnmakodyichkahndewlathiyxlng aelamicudprasngkhephuxaesdngkhwamaekhngaekrngkhxngethkhonolyicinehnuxkhxngshrth aelaephuxihchawcinmnicthungkhunphaphwkhsinthiphlitincin 56 87 ephuxerngphthnawkhsininkahndewlayx sahrborkhrabadthw thngphuphthnawkhsinaelarthbalidyxmrbkhwamesiyngemuxldwngcrphthnawkhsinpkti 55 phubriharkhxngxutsahkrrmkhnhnungthungkbklawwa wikvtikarn khxngolkihycnkrathngeraaetlakhncatxngyxmesiyngthisudediywniephuxyutiorkhni 55 mieruxngthitxngphicarnahlayeruxngrwmthngradbkhwamepnphisthiyxmrbid khuxkhwamplxdphy kartngepathiklumprachakrthixxnaex khwamkawhnaxyangmakkhxngprasiththiskywkhsinthitxngmi rayakarpxngknkhxngwkhsin rabbkarsngyaphiess echn ihthangpakhruxthangcmuk aethnthicachid khnadkarihya khwamesthiyrkhxngwkhsinaelawithikarekbinkhlng karxnumtiihichepnkarchukechinkxnidrbxnumtithwip withikarphlitdithisudephuxihidwkhsinepnphn lanods aelakaraeckcahnaywkhsinthiidxnumti 29 88 thanberimcakkarthdlxngthangkhlinikrayathi 1 wkhsinthungrxyla 84 90 lmehlwinchwngphthnakaraelwimidrbxnumtiihwangtladkhay 31 89 thaerimcakkarthdlxngthangkhlinikrayathi 3 wkhsinrxyla 25 7 lmehlwaelaimidrbxnumtiodythisud 89 phuphlitwkhsinxaccalngthunipaelwekin 1 000 landxllarshrth pramansamhmunhnungphnlanbath odyidphlitwkhsinepnlan odsipaelwthiichimid 29 56 55 inkrnikhxngokhwid 19 odyechphaa prasiththiskykhxngwkhsinthixtrarxyla 70 xacphxrangbkarrabadthw ephraathamiprasiththiskyephiyngrxyla 60 karrabadkyngxactxipid aelaprasiththiskythinxykwarxyla 60 caimkxphumikhumknhmuphxrangbkarkracayechuxodytnexng 29 orkhthirabadthwinpi 2020 idsrangpyhakbsthabnwicyephraakarewnrayahangthangsngkhmaelakarpidhxngptibtikar 90 91 xupkrnekhruxngichthicaepnxyangyingsahrbkarwicyaelaphthnawkhsinkkhadaekhlnkhuneruxy enuxngcakkarsuxaekhngkhnkninradbnanachatihruxkarekhayudkhxngrth 64 kahndewlatang sahrbkarthdlxngthangkhlinik sungpktiepnkrabwnkarthithaepnladbtx knodyichewlaepnpi kkalngyxepnkarthdlxngtrwckhwamplxdphy prasiththisky aelahakhnadyathithaphrxm knodyichewlaepnaekheduxn sungxacmiphltxkhwamplxdphy 56 55 aephltfxrmethkhonolyi aekikh ineduxnknyayn 2020 nkwithyasastrkhxngesphiraynganwa miaephltfxrethkhonolyi 9 aephltfxrm thikalngwicyaelaphthnainchwngpi 2020 ephuxsrangwkhsintanokhwid 19 odyyngmiwkhsinaekhndiedtepncanwnmakthiimrabu aephltfxrmethkhonolyi 38 aephltfxrmodymaksahrbwkhsinthixyuinchwngthdlxngthangkhlinikcnthungeduxnknyaynidelngoprtin spike khxngiwrsaelarupaebbtang khxngoprtinniephuxichepnaexntiecnhlkinkarsrangphumikhumknorkh 38 aephltfxrmthikalngphthnainpi 2020 rwmethkhonolyikrdniwkhlixik khux exmxarexnexthiddaeplngniwkhlioxisd modRNA hruxdiexnex ewketxriwrsthiimkhyayphnthu ephpithd oprtincakyinlukphsm iwrsokhwidldvththithiyngepn aelaiwrsokhwidechuxtay 92 38 29 31 ethkhonolyiwkhsinthikalngphthnaephuxokhwidhlayxyangimehmuxnkbwkhsinpxngknikhhwdihythiichknxyuaelw aetcdepnkhxngihmthithanganechphaaecaacngkbklikkaraephrechuxkhxngokhwid 31 92 38 31 ethkhonolyithiichyngxacephimkhwamyudhyuninkarcdkaraexntiecn aelabangxyangxacmiprasiththiphldikwainklumprachakryxytang rwmthngkhnchra edk hyingmikhrrph aelakhnikhthiphumitanthanxxnaex 38 31 wkhsinaekhndiedtthixacsrangoprtinkhxngiwrs SARS CoV 2 aelwthaihphumikhumkntxbsnxngrwmthng 1 exmxarexnex thiekharhsyinkhxngiwrsokhwid 19 sungthaihesllsrangoprtinkhxngiwrs 2 epn oprtinthiphiwhumiwrsokhwid 19 thiphlitcakyinlukphsm 3 ewketxriwrs thimiyinkhxngokhwid 19 sungthaihesllsrangoprtinkhxngiwrs phngaesdngkarthangankhxngwkhsinxarexnex sungepnethkhonolyiihmchnidhnungthiichinwkhsinokhwid 19 rwmthngkhxngbristhifesxr ibxxnethkhaelakhxngbristhomedxrna exmxarexnex sungxacbrrcuxyuinxnuphakhnaon thiepnliphid caekhaipinesllaelwidkaraeplrhsepnoprtinkhxngiwrsokhwid 19 sungkxkartxbsnxngcakphumikhumkn aelwthaihphumikhumknruckoprtinkhxngiwrs emuxtidechuxokhwid 19 inxnakht kcatxbsnxngtxechuxidxyangekhmaekhngaelarwderw sthitiwkhsinokhwid 19 sahrbethkhonolyitang k ph 2021 4 ethkhonolyi I aekhndiedt thikalngthdlxnginmnusy thiidxnumtiinxyangnxy 1 praeths praethsthixnumtiihichewketxriwrsthiimkhyayphnthu II 35 4 III 4 55ichxarexnex IV 36 3 III 2 42iwrsokhwid 19 echuxtay V 19 5 III 3 25hnwyyxyoprtinkhxngiwrsokhwid 19 VI 80 4 III 1 2ichdiexnex VII 23 2 III 0 0xnuphakhkhlayiwrs VIII 19 1 0 0ewketxriwrsthiyngkhyayphnthu IX 23 0 0 0iwrsokhwid 19 epn aetldvththiaelw X 4 0 0 0 miwkhsinaekhndiedthlaysibchnidthiimrabuethkhonolyi 4 Non replicating viral vector 3 0 3 1 3 2 3 3 3 4 miwkhsinaekhndiedthnungxyanghruxmakkwainkarthdlxngrayathi 2 hrux 2 3 RNA based Inactivated virus Protein subunit DNA based Virus like particle Replicating viral vector Live attenuated viruswkhsin aekikhcnthungwnthi 21 thnwakhm praeths 17 praeths B aelashphaphyuorp 110 idxnumtiihichwkhsinkhxngbristhifesxr ibxxnethkhkhux tozinameran epnkarchukechin bahernyngxnumtiihwangtladkhaychukechinsahrbwkhsin BBIBP CorV khxngbristhsionfarm 94 odyshrthxahrbexmiertstxmakidthaechnkn 95 inshrachxanackrcnthungwnthi 16 thnwakhm khn 138 000 khnidrb tozinameran inxathityaerkkhxngopraekrmkarchidwkhsinkhxngpraeths 111 inwnthi 11 thnwakhm 2020 xngkhkarxaharaelayashrthidxnuyatihich tozinameran epnkarchukechin 112 xikxathitytxma kihxnuyatechnknkbwkhsin mRNA 1273 khxngbristhomedxrna cungepnpraethsaerkthixnuyatihichwkhsin 2 xyangepnkarchukechin 113 114 115 esphicdrayakarphthnawkhsinepnsamklum khux 1 rayakarsarwc exploratory khuxkarwangaephnaelaxxkaebbwkhsinodyimmikarpraemininsingmichiwit 2 phrikhlinik preclinical khuxkarpraemininsingmichiwitaelaetriymtwphlitsarprakxbephuxcathdsxbinmnusy hrux 3 thierimthdsxbkhwamplxdphyinmnusyxasasmkhrthisukhphaphdirayathi 1 aelw 38 cnthungklangeduxnknyayn miwkhsinaekhndiedt 321 xyangthiidyunynaelwwakalngthdlxngthangkhlinik hruxwaepnokhrngkarsarwchruxphrikhlinik 38 karthdlxngrayathi 1 odyhlkthdsxbkhwamplxdphyaelakhnadyaepnebuxngtnodyihyaaekxasasmkhrsukhphaphdiepnsib khn rayathi 2 sungthahlngprasbkhwamsaercinrayathi 1 catrwcptikiriyakhxngphumikhumkn khnadkhxngya khuxtrwcprasiththiskyodyichkhawdkhxngsarbngchithangchiwphaph khux biomarker aelaphlthiimphungprasngkh pktithakbkhnepnrxy khn 116 117 karthdlxngraya 1 2 thdsxbkhwamplxdphyaelakartxbsnxngkhxngphumikhumkninebuxngtnodycakahndkhnadthiidphlihaemnyadwy 117 swnkarthdlxngrayathi 3 pkticamixasasmkhrmakkwa miklumkhwbkhum aelathdsxbprasiththiphlpxngknorkhkhxngwkhsin epnkarthdlxngaebbaethrkaesng khux interventional aelacaefasngektphlthiimphungprasngkhemuxichkhnadyathidisud 116 117 niyamkhxngkhwamplxdphykhxngwkhsin prasiththisky cudyutithangkhlinik clinical endpoint inkarthdlxngrayathi 3 xactangknrahwangbristhtang echnkarniyamradbphlkhangekhiyng kartidechux hruxkaraephrechux aelawa wkhsinpxngknkartidechuxokhwidaebbrunaernghruxaebbpanklang 118 119 120 wkhsinthiidkhunthaebiynaelw aekikh duephimthiraykarkhunthaebiynwkhsin phasaxngkvs xngkhkrkhwbkhumkhxngpraethstang idxnumtiihichwkhsin 11 chnidepnkarchukechin incanwnnn 6 chnididrbxnumticakxngkhkrkhwbkhumthixngkhkarxnamyolkcdwamiraebiybekhrngkhrd stringent regulatory authorities xyangnxy 1 aehng wkhsinxarexnexaelawkhsindiexnex ifesxr omedxrna ZyCoV D wkhsinmiewketxrepnxadioniwrs aexstraesnenka cxhnsnaexndcxhnsn sputnikwi sputnikilth Convidecia wkhsinechuxiwrsokhwid 19 tay sionfarm BBIBP sionaewk okhaewksin sionfarm WIBP xun wkhsinsbyunit EpiVacCorona ZF2001 Abdala Soberana 02 Medigen MVC wkhsinthixnumtiepnkarchukechinhruxihichthwip wkhsinaekhndiedtphuphthna phuihthun khxngpraeths ethkhonolyi canwnodsrayahang xunhphumiekb karthdlxngkxnwangtlad canwnxasasmkhr karthdlxnghlngwangtlad canwnxasasmkhr aexstraesnenka Vaxzevria Covishield wbr 121 a b 125 126 127 mhawithyalyxxksfxrd aexstraesnenka esphi shrachxanackr swiedn xadioniwrskhxngchimaepnsithiaeplngephuxichepnewketxr ChAdOx1 wbr 125 2 ods4 12 spdah wbr 128 2 8 C wbr 129 raya 3 30 000 wbr karthdlxngaebbsumaelamiklumkhwbkhumodyichyahlxkephuxtrwcprasiththisky khwamplxdphy aelakartxbsnxngkhxngphumikhumkn 130 sthana prasiththiskyxyuthirxyla 76 hlngcakodsaerkaelarxyla 81 hlngcakodsthisxngodychidhangkn 12 spdahhruxyingkwa 131 chwngewlaaelaaehlng ph kh 2020 s kh 2021 brasil 5 000 132 shrachxanackr xinediy 133 raya 4 10 000 wbr 134 karrksathiimidcdklumodysum c chwngewlaaelaaehlng kph 2021 thkh 2024 inednmarkifesxr Comirnaty d wbr 96 135 136 ibxxnethkh ifesxr eyxrmni shrth xarexnex exmxarexnexthiddaeplng niwkhlioxisd e humdwyxnuphakhnaonthiepnliphid 2 ods3 4 spdah wbr 137 f 70 10 C wbr g tuaechaekhngphiess raya 3 43 998 wbr 142 karthdlxngaebbsumaelamiklumkhwbkhumodyichyahlxksthana phlbwkthiphbcakkarwiekhraahinrahwangkarthdlxngidprakasemuxwnthi 18 ph y 2020 143 aelwtiphimphinwnthi 10 th kh 2020 odyraynganprasiththiskythwipthungrxyla 95 144 145 chwngewlaaelaaehlng k kh 2020 ph y 2020 146 147 eyxrmni shrth raya 4 10 000 wbr 134 karrksathiimidcdklumodysum c chwngewlaaelaaehlng kph 2021 thkh 2024 ednmarkcxhnsnaexndcxhnsn 148 149 Janssen Pharmaceutica hnwyngankhxngcxhnsnaexndcxhnsn BIDMC shrth enethxraelnd ewketxrepnxadioniwrslukphsmthiimkhyayphnthu Ad26 wbr 150 1 ods 151 2 8 C 151 raya 3 40 000 wbr karthdlxngaebbsum xaphrangsxngfay miklumkhwbkhumodyichyahlxksthana phlbwkcakkarwiekhraahinrahwangkarthdlxngidprakasinwnthi 29 m kh 2021 wkhsinmiprasiththiskypxngknkartidorkhaebbmixakarxxncnthungpanklangrxyla 66 rxyla 64 inaexfrikaitcnthungrxyla 72 inshrth aelaaebbmixakarhnkrxyla 85 152 153 chwngewlaaelaaehlng k kh 2020 2023 shrth xarecntina brasil chili okhlxmebiy emksiok epru filippins aexfrikait aelayuekhrnBBIBP CorV wbr 154 hnwyngankhxngsionfarm khux Beijing Institute of Biological Products cin iwrsokhwid 19 echuxtay ephaain vero cell wbr 154 2 ods3 4 spdah wbr 155 2 8 C wbr 156 raya 3 48 000 wbr karthdlxngaebbsumaelamiklumkhwbkhumodyichyahlxk xaphrangthngsxngfay thakhukhnan ephuxtrwckhwamplxdphyaelaprasiththiskyinkarpxngknorkhsthana phlkarthdlxngthitrwcsxbodyphuruesmxknrabuwawkhsinmiprasiththiskypxngknkartidechuxaebbaesdngxakarthirxyla 78 1 157 chwngewlaaelaaehlng k kh 2020 k kh 2021 shrthxahrbexmierts bahern cxraedn 158 xarecntina 159 omrxkok 160 epru 161 omedxrna Spikevax wbr 162 163 omedxrna NIAID BARDA esphi shrth exmxarexnex exmxarexnexthiddaeplng niwkhlioxisd e humdwyxnuphakhnaonthiepnliphid 164 2 ods4 spdah wbr 165 f 20 5 C wbr 166 tuaechaekhngya raya 3 30 000 wbr karthdlxngaebbsumaelamiklumkhwbkhumodyichyahlxkephuxthdsxbprasiththisky khwamplxdphy aelakartxbsnxngkhxngphumikhumknsthana phlbwkthiphbcakkarwiekhraahinrahwangkarthdlxngidprakasemuxwnthi 15 ph y 2020 167 aelwtiphimphwnthi 30 th kh 2020 odyraynganprasiththiskykhxngwkhsinthirxyla 94 1 168 chwngewlaaelaaehlng k kh 2020 t kh 2022 shrth raya 4 10 000 wbr 134 karrksathiimidcdklumodysum c chwngewlaaelaaehlng Feb 2021 Dec 2024 Denmarksputnikwi Gam COVID Vac sthabnwicyrabadwithyaaelaculchiwwithya kamaeliy rsesiy ewketxrepnxadioniwrslukphsmthiimkhyayphnthu Ad5 aela Ad26 wbr 169 2 ods3 spdah wbr 170 18 C wbr h tuaechaekhngya raya 3 40 000 wbr karthdlxngaebbsum xaphrangsxngfay miklumkhwbkhumodyichyahlxk ephuxtrwcprasiththisky kartxbsnxngkhxngphumikhumkn aelakhwamplxdphy 172 sthana karwiekhraahphlkarthdlxnginrahwangthitiphimphinwarsarkaraephthyedxaaelnsitrabuprasiththiskykhxngwkhsinthirxyla 91 6 odyimmiphlkhangekhiyngekinpkti 173 chwngewlaaelaaehlng s kh 2020 ph kh 2021 rsesiy eblarus 174 xinediy 175 176 ewensuexla 177 178 shrthxahrbexmierts 179 okhornaaewk 180 181 182 sionaewk cin iwrsokhwid 19 echuxtay ephaain vero cell wbr 180 2 ods2 4 spdah wbr 183 2 8 C wbr 184 raya 3 33 620 wbr karthdlxngaebbsum xaphrangsxngfay miklumkhwbkhumodyichyahlxk ephuxtrwcprasiththiskyaelakhwamplxdphysthana phlkarthdlxngthangkhlinikrayathi 3 inturkisungidthbthwnodyphuruesmxknaelwaesdngprasiththiskythirxyla 83 5 185 ngansuksahnunginchiliaesdngprasiththiskypxngknrxyla 65 sahrbkartidechuxthiaesdngxakar rxyla 87 sahrbkarekha rph rxyla 90 sahrbkarekhahxngixsiyu aelarxyla 86 sahrbkaresiychiwit 186 187 swnnganinbrasilrabuwamiprasiththiskypxngknrxyla 50 7 sahrbkartidechuxthiaesdngxakarthnghmd rxyla 83 7 sahrbkartidechuxthimixakareba aelaetmrxysahrbkarmixakarhnk 188 chwngewlaaelaaehlng k kh 2020 t kh 2021 brasil 15 000 189 s kh 2020 m kh 2021 xinodniesiy 1 620 t kh ph y 2020 cin 1 040 190 ph y 2020 m kh 2022 191 chili 3 000 192 em y 2021 mi y 2022 filippins raya 2 3 352 193 k y 2020 k ph 2021 turki 13 000 194 raya 4 37 867 wbr 195 196 karrksachwngewlaaelaaehlng brasil k ph 2021 k ph 2022 emuxngesxrhana rthesaepalu 27 711 mi kh 2021 mi kh 2022 emuxngmaenas rthxamaosns 10 156 okhaewksin BBV152 phartaiboxethkh sphawicythangkaraephthyaehngxinediy xinediy iwrsokhwid 19 echuxtay ephaain vero cell wbr 197 2 ods4 spdah wbr 198 2 8 C wbr 198 raya 3 25 800 wbr karthdlxngaebbsum xaphrangphusngektkarn miklumkhwbkhumodyichyahlxk 199 sthana bristhraynganwa phlrahwangkarthdlxngthangkhlinikrayathi 3 phbwawkhsinmiprasiththiskyrxyla 78 200 chwngewlaaelaaehlng ph y 2020 mi kh 2021 xinediy raya 4 1 000 wbr 201 karrksathiimidcdklumodysum c chwngewlaaelaaehlng k kh 2021 th kh 2021 xinediysputnikilth sthabnwicyrabadwithyaaelaculchiwwithya kamaeliy 202 rsesiy ewketxrepnxadioniwrslukphsmthiimkhyayphnthu Ad26 203 1 ods 203 2 8 C 204 raya 3 7 000 wbr 205 karthdlxngaebbsumaelamiklumkhwbkhumodyichyahlxk xaphrangthngsxngfay 203 chwngewlaaelaaehlng k ph th kh 2021 rsesiy 6 000 Convidicea wbr aekhnsioniboxlxciks Beijing Institute of Biotechnology of the Academy of Military Medical Sciences 206 cin ewketxrepnxadion iwrslukphsm Ad5 i wbr 207 1 ods 208 2 8 C 208 raya 3 40 000 wbr karthdlxngaebbsumaelamiklumkhwbkhumodyichyahlxk xaphrangthngsxngfay thahlaysunythwolk ephuxtrwcprasiththisky khwamplxdphy aelakartxbsnxngkhxngphumikhumknsthana ineduxnkumphaphnth 2021 karwiekhraahphlkarthwolkinrahwangphbprasiththiskykhxngwkhsinthirxyla 65 7 txorkhokhwid 19 thimixakar aelarxyla 90 98 sahrborkhxakarrunaerng 208 chwngewlaaelaaehlng mi kh th kh 2020 cin k y 2020 th kh 2021 pakisthan k y 2020 th kh 2020 rsesiy 206 cin xarecntina chili 209 emksiok 210 pakisthan 211 saxudixaraebiy 212 213 WIBP CorV hnwyngankhxngsionfarm khux Wuhan Institute of Biological Products cin wkhsiniwrsokhwid 19 echuxtay ephaain vero cells 2 ods3 spdah wbr 214 215 216 2 8 C raya 3 51 600 wbr karthdlxngaebbsumaelamiklumkhwbkhumodyichyahlxk xaphrangthngsxngfay 217 sthana phlngankarthdlxngthiidthbthwnodyphuruesmxknaelwaesdngprasiththiskypxngknkartidechuxthiaesdngxakarthirxyla 72 8 157 chwngewlaaelaaehlng k kh 2020 mi kh 2021 bahern xiyipt cxraedn shrthxahrbexmierts 214 k y 2020 k y 2021 epru 215 k y 2020 th kh 2020 omrxkok 218 EpiVacCorona wbr 219 220 sthabnewktxr rsesiy hnwyyxyephpithdkhxngiwrsokhwid 19 j wbr 219 2 ods3 spdah wbr 219 2 8 C wbr 221 raya 3 40 150 tamaephn 3 000 erim wbr 222 karthdlxngaebbsumaelamiklumkhwbkhumodyichyahlxk xaphrangthngsxngfay ephuxpraeminprasiththisky kartxbsnxngkhxngphumikhumkn aelakhwamplxdphychwngewlaaelaaehlng ph y 2020 th kh 2021 rsesiy 3 000 223 224 225 226 ZF2001 ZIFIVAX 4 Anhui Zhifei Longcom Biopharmaceutical Co Ltd cin hnwyyxyoprtinaebblukphsmkhxngiwrsokhwid 19 k 3 ods30 wn wbr 227 228 2 8 C wbr 229 raya 3 29 000 wbr karthdlxngaebbsumaelamiklumkhwbkhumodyichyahlxk xaphrangthngsxngfay 227 chwngewlaaelaaehlng th kh 2020 em y 2022 cin exkwadxr xinodniesiy maelesiy pakisthan xusebkisthan 230 231 AbdalaBioCubaFarma Center for Genetic Engineering and Biotechnology khiwba swnprakxbkhxngiwrsokhwid 19 l 3 ods2 spdah wbr 232 2 8 C wbr 233 raya 3 48 290 wbr 234 karthdlxngaebbsumaelamiklumkhwbkhumodyichyahlxk thainhlaysuny xaphrangthngsxngfay 232 chwngewlaaelaaehlng mi kh k kh 2021 khiwbaCoviVac 235 The Chumakov Centre thiwithyasastrbnthitysthanrsesiy rsesiy iwrsokhwid 19 echuxtay ephaain vero cells wbr 236 2 ods2 spdah wbr 237 2 8 C wbr 237 raya 3 32 000 wbr 238 karthdlxngaebbsumaelamiklumkhwbkhumodyichyahlxk xaphrangthngsxngfay ephuxtrwcprasiththiskyaelakhwamplxdphychwngewlaaelaaehlng ph kh 2021 rsesiy 3 000 239 QazCovid in QazVac 240 Research Institute for Biological Safety Problems khaskhsthan iwrsokhwid 19 echuxtay 2 ods3 spdah wbr 241 2 8 C wbr 242 raya 3 3 000 wbr karthdlxngaebbsumaelamiklumkhwbkhumodyichyahlxk xaphrang 243 chwngewlaaelaaehlng mi kh 2021 k kh 2021 khaskhsthan 243 Minhai COVID 19 vaccine KCONVAC Minhai Biotechnology Co Shenzhen Kangtai Biological Products Co Ltd cin iwrsokhwid 19 echuxtay ephaain vero cell 2 ods4 spdah wbr 244 2 8 C raya 3 28 000 wbr 244 karthdlxngaebbsumaelamiklumkhwbkhumodyichyahlxk xaphrangthngsxngfaychwngewlaaelaaehlng em y ph y 2021 cin maelesiy filippinsCOVIran Barakat COVIRAN 245 Barakat Pharmaceutical Group Shifa Pharmed Industrial Group xihran iwrsokhwid 19 echuxtay 2 ods4 spdah wbr 246 2 8 C raya 3 30 500, wikipedia, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด,

บทความ

, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม